Efekty oraz bariery zastosowania Technologii Wirtualnej można rozpatry-wać zarówno z punktu widzenia całościowego, jak i cząstkowego poszczegól-nych zastosowań. W tym miejscu oczywiście analizujemy problematykę Tech-nologii Wirtualnej w ujęciu całościowym. Analiza całościowa jest przedstawio-na w ujęciu globalnym. W ramach konkretnych grup zastosowań takich jak określenie efektów i barier Technologii Wirtualnej w budowie społeczeństwa informacyjnego czy też wirtualnych rynków może być ona bardziej precyzyjna.
O efektach i barierach pisze się w wielu publikacjach podanych w załączonej literaturze [7, 13].
Efekty całościowe otrzymane dzięki Technologii Wirtualnej można rozpa-trywać ze względu na różnorodne kryteria. Jeżeli za podstawę przyjmie się ro-dzaje efektów, to można je podzielić umownie na: techniczne, ekonomiczne, organizacyjne, oraz socjo-psychologiczne.
Efekty techniczne. Są to przede wszystkim umożliwienie korzystania z za-sobów informacji i wiedzy, zwiększenie szybkości przetwarzania informacji i wiedzy, jak też zwiększenie ich dokładności, szczegółowości oraz dostosowa-nie formy wydruków do indywidualnych wymagań użytkowników. Tego typu efektem będzie też poszerzenie granic korzystania z zasobów wiedzy przez wie-le grup użytkowników. Jeżeli dzięki Technologii Wirtualnej będzie możliwe zniwelowanie bariery językowej i zbudowanie wirtualnego tłumacza, to wtedy będziemy mogli powiedzieć, że funkcjonuje prawdziwe globalne społeczeństwo informacyjne oraz uzyskamy dalsze efekty zastosowań Technologii Wirtualnej.
Jest to niezmiernie trudne zadanie, które do tej pory jest tylko realizowane w świecie filmów i książek z zakresu fantastyki naukowej. Należy jednak wie-rzyć, że Technologia Wirtualna pozwoli nie tylko na realizację filmu „Park Ju-rajski”, ale pozwoli też, aby każdy człowiek mógł bezpośrednio korzystać z oryginalnych japońskich czy tajlandzkich baz wiedzy, nawet nie znając tego języka.
Efekty ekonomiczne. To wspomaganie przez Technologię Wirtualną dzia-łań pozwalających na poprawę wyników działalności biznesowej, m.in. przez umożliwienie bieżącego nadzoru nad działalnością organizacji, jak też wszech-stronnej analizy rynku, w tym analizy konkurencji. Można to zrealizować np.
przez budowę tzw. kokpitu zarządzania. Dzięki funkcjonowaniu kokpitu mamy cały czas możliwość monitorowania procesów zarówno bieżących, jak i analizę projektów strategicznych. Technologia Wirtualna umożliwia wspomaganie pro-cesów podejmowania decyzji przez budowę modelu wirtualnej organizacji czy wirtualnego sektora. Posiadając odpowiednie modele, można przeprowadzać optymalizacje i symulacje oraz przewidzieć kształtowanie się w przyszłości kluczowych wskaźników biznesowych. Szczególne efektywne wydaje się zasto-sowanie Technologii Wirtualnej do podejmowania decyzji giełdowych.
Najbardziej istotne efekty to obniżenie kosztów badań za pomocą Techno-logii Wirtualnej w stosunku do badań prowadzonych metodami tradycyjnymi.
Jednym z takich przykładów są zastosowania dla budowy planów przestrzenne-go zaprzestrzenne-gospodarowania. W tym sektorze zastosowań Technologia Wirtualna po-zwala na obniżenie nakładów inwestycyjnych przez zmniejszenie do minimum nieprawidłowych decyzji.
Efekty organizacyjne. To usprawnienie struktur i procesów zarządzania.
Technologia Wirtualna przez umożliwienie budowy modelu całej organizacji lub jej elementów pozwala na określenie najbardziej właściwych kierunków dosko-nalenia organizacji. Do tej grupy efektów uzyskanych dzięki Technologii Wirtu-alnej można zaliczyć usprawnienie obiegu dokumentacji oraz eliminację niepo-trzebnych operacji organizacyjnych. Pozwala też na zastosowanie i wykorzysta-nie możliwości, jakie dają m.in. techniki organizacyjne typu: reengineering i x-engineering, analiza ścieżki krytycznej, metoda zarządzania przez cele i wie-le innych. W tym zakresie zwracamy uwagę na efekty, które można otrzymać dzięki możliwości zastępowania tradycyjnych zespołów przez budowę elastycz-nych wirtualelastycz-nych grup (teamów). Jest to zagadnienie, które stanowi temat wielu publikacji.
Efekty socjo-psychologiczne. Polegają one na tym, że dzięki zastosowaniu Technologii Wirtualnej możemy lepiej poznać potrzeby społeczne pracowników oraz ich odczucia. Istotny jest fakt, że Technologia Wirtualna pozwala na prze-zwyciężenie, a na pewno na zmniejszenie bariery oporu przed korzystaniem z określonych rozwiązań. W tym segmencie zastosowań Technologii Wirtualnej wydaje się, że szczególną uwagę zwraca się na te rozwiązania, które pozwalają na budowę wirtualnego modelu organizacji czy też wirtualnego obrazu rynku.
Ludzie mają możliwość ćwiczenia na modelu różnych sytuacji, których mogą spodziewać się w świecie realnym. W ten sposób wejście do tzw. „Realu” od-bywa się bezkonfliktowo i szybciej niż przy stosowaniu tradycyjnych procedur.
Efektem psychologicznym mającym przełożenie na efekty ekonomiczne jest możliwość współpracy partnerów, którzy w warunkach technologii tradycyjnej nie współpracowali ze sobą np. ze względów różnic kulturowych.
Należy jednocześnie pamiętać, że Technologia Wirtualna to też nowe barie-ry, których nie było w podejściu tradycyjnym. Można je podzielić, podobnie jak i efekty, na cztery kategorie: techniczne, ekonomiczne, organizacyjne, socjo- -psychologiczne. Przedstawiony podział nie jest ostry, a większość istniejących
barier, podobnie jak i efekty, jest związana z dwoma, trzema lub czterema kate-goriami.
Bariera techniczna. Jest to bariera najbardziej odczuwalna przez użytkow-nika. Zastosowanie Technologii Wirtualnej wymaga użycia odpowiedniego sprzętu oraz oprogramowania. Do bariery technicznej można zaliczyć też brak odpowiednich podręczników (manuali) opisujących system i pozwalających na korzystanie z niego.
Elementem barier technicznych mogą być również poszczególne części sys-temu, jak też brak synchronizacji poszczególnych jego części. Wewnętrzne rela-cje w zakresie zbioru barier technicznych polegają na tym, że jeżeli zdecyduje-my się na określony typ oprogramowania, to musizdecyduje-my dysponować odpowiednim sprzętem. Ponieważ Technologia Wirtualna w dużym stopniu pozwala na mode-lowanie świata realnego, dlatego też posiadanie odpowiednich narzędzi sprzęto-wo programowanych jest konieczne do realizacji tego zadania. Szczególnie istotne jest posiadanie odpowiednich urządzeń do otworzenia grafiki.
Bariera ekonomiczna. Polega ona na tym, że z braku odpowiednich środ-ków finansowych nie możemy zastosować najbardziej potrzebnej Technologii Wirtualnej. Mimo wysokiej oceny ekonomicznej i społecznej musimy ograni-czyć zakres zastosowań Technologii Wirtualnej, ponieważ nie posiadamy np.
środków na zakup odpowiedniego sprzętu i oprogramowania. Często jednak organizacja, która nie posiada odpowiednich środków na zakup Technologii Wirtualnej wybiera drogę jego leasingu. W ten sposób użytkownik może wpro-wadzić Technologię Wirtualną mniejszymi środkami, niż przy całkowitym za-kupie potrzebnego hardwaru i softwaru. System leasingu może spowodować przyspieszenie czasu uzyskania efektów z zastosowań Technologii Wirtualnej.
Bariera organizacyjna. Występuje również często w praktyce gospodar-czej. Wiele zastosowań Technologii Wirtualnej nie zostało wdrożonych, ponie-waż przeszkodą był brak przygotowania organizacji do ich eksploatacji. Stosując odpowiednie modele pozwalające na prezentacje realnej rzeczywistości, powin-niśmy pamiętać o konieczności stałej aktualizacji wiedzy zawartej w odpowied-nich bazach. Wymaga to z kolei dysponowania odpowiednimi procedurami zaj-mującymi się konserwacją zarówno oprogramowania, jak i zasilania posiada-nych baz w nową, relewantną wiedzę. Dlatego też zastosowania Technologii Wirtualnej wymagają służby, które można nazwać Administratorami Technolo-gii Wirtualnej.
Bariera socjo-psychologiczna. W zakresie zastosowań Technologii Wirtu-alnej bariera ta jest związana ze zjawiskiem, że wprowadzając zmiany zewnętrz-ne, powoduje się powstawanie w jej wnętrzu działań wrogich tym zmianom.
Istnienie takiej sytuacji można określić terminem bariery immunologicznej. So-cjologia organizacji w tym zakresie używa też terminu tzw. kooperacji negatyw-nej. Przejawia się ona w tym, że członkowie organizacji, w której mają nastąpić zmiany starają się je dyskryminować i temu to właśnie celowi poświęcają swoją działalność. Jeżeli stosując Technologię Wirtualną, powodujemy uproszczenie
procesu i redukcję zatrudnienia, to wtedy zagrożeni pracownicy starają się przedstawić zmiany w złym świetle. Przedstawiają wtedy sytuację jako nie-etyczną albo opartą na błędnych przesłankach. Bariera tego typu ujawnia się m.in. bardzo wyraźnie w zastosowaniach Technologii Wirtualnej w sektorze finansowym i bankowym. W korzystaniu z bankowości wirtualnej jedną z prze-słanek powodującą opory przed szerokim posługiwaniem się w tym zakresie Technologią Wirtualną jest nastawienie nieufności do tej formy świadczenia usług. Takie obawy można zakwalifikować jako czynnik psychologiczny.
Rozpatrując efekty i bariery, które powodują, że niepełne albo trudne jest zastosowanie Technologii Wirtualnej, należy mieć na uwadze, że nie wszystkie kraje są na tym samym poziomie rozwoju cywilizacyjnego. W tym aspekcie istnieją, i to niekiedy znaczne, różnice w możliwościach posługiwania się Tech-nologią Informacyjną. Często też występują przeszkody natury prawnej, jak np.
brak uregulowań prawnych dla funkcjonowania organizacji wirtualnych i innych wirtualnych produktów. Nie wszędzie w jednakowy sposób są określone obo-wiązki i prawa użytkowników Technologii Wirtualnej.
7. CO DALEJ?
Technologia Wirtualna rozwija się w dwóch następujących kierunkach:
• rozwój przez obejmowanie swoim zasięgiem coraz to nowszych i trud-niejszych zastosowań, już niedługo nastąpi dzień, kiedy dzięki tej tech-nologii wszystko co człowiek wymarzy będzie mogło być zrealizowane – jeśli nie w świecie realnym, to na pewno w świecie wirtualnym,
• rozwój samych narzędzi tak, aby można było zrealizować te coraz bar-dziej skomplikowane i złożone zastosowania, rozwój Technologii Wir-tualnej to również dążenie do tego, aby te narzędzia były coraz tańsze i bardziej dostępne dla szerokiego grona użytkowników.
Technologia Wirtualna jest na pewno najlepszą drogą do budowy społe-czeństwa informacyjnego opartego na zarządzaniu wiedzą [24]. Jest to też droga do stosowania powszechnie dostępnej edukacji [5]. Dzięki zbudowaniu ogólnie dostępnych wirtualnych platform edukacyjnych każdy mieszkaniec naszego globu, który ma dostęp do komputera będzie mógł zwiększać swoją wiedzę.
Edukacja będzie zatem powszechna, i tak jak już Technologia Wirtualna stwo-rzyła największy rynek w historii cywilizacji, to zostanie stworzony największy system edukacyjny oraz system absorpcji wiedzy. Już obecnie można mówić o zrębach tworzenia społeczeństwa informacyjnego. Oczywiście jest jedno, a dość poważne ograniczenie, czyli dostęp do komputerów i Internetu. Jednak jak pokazują statystyki oraz działania międzynarodowych organizacji, w tym ONZ dostęp do Technologii Informacyjnej, jako podstawowego elementu współczesnej infrastruktury, zmienia się w postępie wykładniczym.
Dla wielu ludzi świat zbudowany za pomocą tej technologii może być jedy-ną szansą dla życia w społeczeństwie, m.in. dla niepełnosprawnych, którym Technologia Wirtualna pozwoli na przybliżenie świata realnego. Także testowa-nie różnego typu urządzeń na wirtualnych modelach powoduje skrócetestowa-nie oraz zmniejszenie ryzyka w opracowaniu nowych rozwiązań i nowych produk-tów. Wiele osób, które nie miałyby szans korzystać w świecie realnym ze zdo-byczy cywilizacji dzięki Technologii Wirtualnej może je poznać i stosować w życiu codziennym.
Technologia Informacyjna tworzy coraz doskonalszy świat wirtualny. Śro-dowisko wirtualnego świata jest stworzone po to, aby użytkownik z rzeczywi-stego świata uczestniczył w wirtualnym świecie, posiadającym te same właści-wości co prawdziwy, tj. grawitację, topografię, czas, komunikacje. Komunikacja w pierwotnej formie była tylko wyrażana za pomocą pisanego tekstu. Obecnie z rozwojem Technologii Wirtualnej jest już możliwa komunikacja głosowa, muzyczna, graficzna. Świat wirtualny pozwoli nam na odkrycie tajników naszej rzeczywistości. Można mieć jednak nadzieję, że nie zbuduje świata doskonal-szego od realnego.
LITERATURA
[1] Andriessen J.H.E., Verburg R.M., A Model for the Analysis of Virtual Teams, [in:]
S.H. Godar, S.P. Ferris, Virtual and Collaborative Teams: Process, Technologies and Practice, Hershey, PA: Idea Group Publishing, 2004. pp. 269-278.
[2] Axelsson K., Analysing Business Interaction in a Virtual Organisation – Using Business Action Theory to Study Complex Inter-Organisational Contexts, „Journal of Electronic Commerce in Organizations”, vol. 1, no 3, 2003, pp. 1-27.
[3] Bosom A., Fernández E., Hernández M.J., García F.J., Seoane A., Excellence in Virtual Education: The Tutor Online Approach, „Journal of Cases on Information Technology”, vol. 9, Issue 2, 2007, pp. 61-74.
[4] Burdea G.C., Virtual Reality Technology, J.Wiley &Sons, New Jersey 2003.
[5] Connolly P.E., Virtual Reality & Immersive Technology in Education, „Interna-tional Journal of Information and Communication Technology Education”, vol. 1, no 1, 2005, pp. 12-18.
[6] Ferris P.S., Minielli M.C., Technology and Virtual Teams, [in:] S.H. Godar, S.P. Ferris, Virtual and Collaborative Teams: Process, Technologies and Practice, Hershey, PA: Idea Group Publishing, 2004, pp. 193-212.
[7] Grudzewski W., Hejduk I., Przedsiębiorstwo wirtualne, Difin, Warszawa 2002.
[8] Gupta S., Kim H.W., Developing the Commitment to Virtual Community: The Bal-anced Effects of Cognition and Affect, „Information Resources Management Jour-nal”, vol. 20, Issue 1, 2007, pp. 28-45.
[9] Hallberg B., Sieci komputerowe, Edition, Warszawa 2000.
[10] Kisielnicki J. (red.), Modern Organizations in Virtual Communities, IRM Press, Hershey – London 2002.
[11] Kisielnicki J., „Nowa gospodarka” i nowa infrastruktura informacyjna funkcjono-wania światowego rynku, [w:] „Nowa gospodarka” i stare problemy, pod. red.
G. Kołodki i M. Piątkowskiego, Wydawn. WSPiZ, Warszawa 2002, s. 95-111.
[12] Kisielnicki J., Virtual Organization as a chance for enterprise development, [in:]
M. Khosrowpour (ed.), Managing Information Technology in a Global Economy, IDEA Group Pub., Hershey – London 2001, pp. 349.
[13] Kisielnicki J., Sroka H., Systemy informacyjne biznesu, Placet, Warszawa 2005.
[14] Kisielnicki J., Szyjewski Z., Nowa ekonomia – jako platforma współdziałania Wschód – Zachód, [w:] Międzynarodowa współpraca krajów Europy Środkowow-schodniej w warunkach globalizacji, Wydawn. Wydziału Zarządzania Uniwersyte-tu Warszawskiego, pod. red. M. Zajchowskiej-Lipiec, Warszawa 2002, s. 17-33.
[15] Lin A., Patterson D., An Investigation into the Barriers to Introducing Virtual En-terprise Networks, [in:] W.Y.C. Wang, M.S.H. Heng, P.Y.K. Chau, Supply Chain Management: Issues in the New Era of Collaboration and Competition, Hershey, PA: Idea Group Publishing 2007, pp. 23-44.
[16] Lindholm T., Yellin F., The Java Virtual Machine Specification, Sun Microsystem, 1999.
[17] Medina-Garrido J.A., Bruque-Camara S., Ruiz-Navarro J., Empirical Evidence on How Information Technology Encourages the Creation of Strategic Networks, [in:]
S.B. Eom, Inter-Organizational Information Systems in the Internet Age, Hershey, PA: Idea Group Publishing, 2005, pp. 328-360.
[18] Mirchandani D.A., Motwani J., An Experimental Analysis of the Effectiveness and Efficiency of Teams with Partial Problem Domain Knowledge, [in:] A. Gun-asekaran, O. Khalil, S.M. Rahman (eds.), Knowledge and Information Technology Management: Human and Social Perspectives, Hershey, PA: Idea Group Publish-ing, 2003, pp. 104-114.
[19] O'Donnell J.B., Glassberg B.C., Classifying B2B Inter-Organizational Information Systems, [in:] S.B. Eom, Inter-Organizational Information Systems in the Internet Age, Hershey, PA: Idea Group Publishing, 2005, pp. 55-75.
[20] Rheingold H., Virtual Reality: The Revolutionary Technology of Computer-Generated Artificial Worlds – and How It Promises to Transform Society, Rocke-feller Center, New York 1991.
[21] Sarker S., Valacich J.S., Sarker S., Virtual Team Trust: Instrument Development and Validation in an IS Educational Environment, „Information Resources Man-agement Journal”, vol. 16, no 2, 2003, pp. 35-55.
[22] Smith M., Kollock P., Communities in Cyberspace, Routledge, London – New York 2001.
[23] Staples D.S., Cameron A.F., Creating Positive Attitudes in Virtual Team Members, [in:] S.H. Godar, S.P. Ferris, Virtual and Collaborative Teams: Process, Technolo-gies and Practice, Hershey, PA: Idea Group Publishing, 2004, pp. 76-98.
[24] Woolgar S. (ed), Virtual Society?: Technology, Cyberbole, Reality, „Oxford Uni-versity Press”, New York 2003.
[25] Xiang P., Shi P., Qin W., A Practical Software Architecture for Virtual Universi-ties. „International Journal of Distance Education Technologies”, vol. 4, Issue 1, 2006, pp. 56-70.