higieny pracy umysłowej*
Badania nasze wskazują na brak higieny pracy* i ^rzekony wa Jąco
świadczy o tym pora, o której nauczyciele rozpoczynają pray*-
gotowywau się do bleżącyoh lekcji* W godzinach 6,oo-16*oo
czynność tę odnotowano wdród 29*o % nauczycielii w godalnach
99
--
>5
%% •około 5 5* przygotowywało
siędo zajęó juA po go
dzinie 23*00*
Jeśli uwzglęunlmy* li większość "siada” do przygotowania ale po piiceszło 9~«odz innym dniu praoy • to jekość owego przygotowania musi budzić wątpliwości. Takie "przygotowanie** oprowadza alę najczyściej do pobleśnego przeglądania od
powiednich rozdziałów lektury szkolnej 1 przygotowanych za dań dla uczniów. Ule ma mowy o pogłębionymi opracowaniu jednostki lekcyjnej.
orównanie rozmiarów czasu przeznaczanego na przygotowanie się do zajęć przez nauczycieli łódzkich 1 francuskich — według zbliżonych przedziałów czaau* pozwala dostrzeo z większą wyrazistością te kwestię w naszym szkolnictwie.
Czas poświęcany na przygotowanie się do zajgć w szkole
tygoouiowo /w procentach/. mimmmmmmsmm Nauczyciele :3ajw»8a8==»a3 C z a s *»asKsa»«BBBaw»aaatawaaQSB«r:a»«»»»w g o d z i n a c h do 10 ©. 11—20 g. 21 1 więcej Łodzi 81*6 16*6 ►— fSSYmfflJ1JI •**JU w +31mm ® 1,4 Prane jl 1 3*o 63*0 saaasaaaaaesms 24*0 •■aa aa ;~a --aaana W grupie powyiej 25 godzin wśród nauozyoieli łódzkich nie było juZ ani jednego przypadku* podczas gdy wśród francuskich w rozmiarach ponad 30 godzin tygodniowo
« / przygotowywało się do zajęć 4,o % nauczycieli •
Joźeli uwzględnić nawet zastrzeżenia odnosaące się do aacad
porównywalności# korzystniej - pot* ©nawianym wzglądem - 1
przedstsvda się sylwetka nauczyciela francuskiego* Analiaa. tego profclem wadium płci wykazuje - Jak się tego spodzie wano, że mężczyźni więcej czaeu poświęcają na przygotowania się do zajęć lekcyjnych, a róinice w tym względzie są tym większe Ir. dana grupa poświęca więcej godzin* Wśród nauczy cieli poświęcających do 10 godzin na przygotowanie się uo zajęć rnelozło się około 83 £ naucayoielek* około 71*o % nauczycieli, natomiast w grupie nauczycieli poświęcających 11-15 godzin tygodniowo odsetek mężczyzn Jest przeszło dwu- j krotnie większy* Przy czym odsetek nauczycieli obojga płci poświęcających 21-25 godzin tygodniowo na przygotowanie się
do zajęć Jest w ogóle lainiualny /0,2 p 1,6 $/• Pewnym
czynnikiem różnicującym pod tym względem Jest wiek nauczy cieli* Wśród nauczycieli w grupie 18-<24 lat poświęcających przygotowaniom do zajęć do 10 godzin tygodniowo znajduje się około 76 %| od 11 do 15 godzin - 12,7 %% 16*ponad 8,1 % t analogicznie w grupie 25-29 lst» do 10 godzin - 85,2 %i 11-15 godz, - 11,8 %\ 16 i wlęoej - 2,1 %% 30»39 lati do 10 godzin - 79»2 %\ 11-15 godz* - 14*6 %\ 16 1 wlęoej 4,8 %\ 40-49 lati - <3o 10 g* - 68,4 %\ 11-15 S* - 7*6 *f 16 i ponad
- 3*8 %\
50
i więcej lat) - do 10 g* - 81*6 %| 11-15 godz* -14 $i 16 i ponad - 2,8 J5.
»/ Eafrfconce Rewue Bimestrlelle 2/3 Awril -i eptembre 1966, s« 18*
-• K H -•
•loaiouame przedmioty Jako iluatitiojo technicznych laożliwośol korzystania z dorobku kultury.
Takie przodnioty, jaki telewizor, radioodbior nik* pralka, odkurzacz - wobec lob rozpowasechnionia
i przeznaczenia odgrywają w dyopozycji nauczycieli rolę przede wazystkim nurzędzi pracy ułatwiających udział w ży cia kulturalnym, chociaż mogą być zaraz em wyznaczniki om 0 standardu warunków materialnych*
^osiadanie przez nauczycieli technicznych "przekaźników" kultury jeat tym donloelejsae im większą rolę przedmioty te odgrywają w recepcji kulturowej dzioci i młodzieży. Sym bardziej, że oboowanie z radiem i telewizorem wśród
dzieci 1 młodzieży wyprzedza umiejętność czytania i pisania. Już kilkuletni ualuoh bierze na własność 1 wciela we włas ne życie - treści płynące z tych "przedmiotów”.
Parafrazując słowa H.Radllńskiej można powiedzieć "audycje radiowo-telewizyjne aą jak gdyby braniem ich na własność*. Ileż stąd płynie szczęścia, ileż osiada cząsteczek później szego zasobu mądrości"*
Audycja radiowo-telewizyjna odebrana w okresie wczeanego dzieciństwa, kształtuje upodobania estetyczne* które bę dzie najtrwalszym składnikiem późniejszych skojarzeń*
"Bezsporne jest, że po elementarzu - człowiek sięga po @azetę - mówił przewodniczący LEP Lt.Majkowaki na Kongresie Kultury Bełskiej - ale jeszcze przed elementarzem,
a/ słuoha radia* ogląda ^rograąy talawiayjna 1 filaowa w •
J e s t raaes* baaaoorną* 1* traAai plynąaa a awdy aji radlowo-tolwwiayjnyob powinni anaó i odbiaraó tak&a nau^> oayolala aakół podstawowych * albo nauoayoialo praada
wssyatMau Stąd problaaa* tak doaioalya jaat posiadania spraętu u&yt&cu kulturalnego wiród nsuoayalell*
Z badań naasyOb wynika* &a odsetek naucayciell po siadaj ąoyob aparaty radiowa* tolewiayjne i lany sprsęt uiytfcu domowego ala jest sadauaiająoy*
Aparaty radiowa posiada praaaało &>% badanych nauczycieli* telewizyjne ok* %£*&&• Odaienne soosoby grupowania danych traktuj ąoyoh o wyposażania. aieaakaóaów &odal w spraęt
ubytku kulturalnego i goapodaroaeg© unieac&Hwiają porówny walno^ w fcya waględaie* stogą byd jednak traktowane ©rienta- oyjoia
JaAall wyposażania naucayciell pod tym wsględaa porównany a wypoaaienleai gospodarstw Joaowyoh pracowników flayoa-nyob* to okaauja się* fta radioodbiorniki wśród tych ostat-m o n posiada 77*6#* a aparaty talawlayjna 51*3# gospodarstw! wśród pracowników uaysłowytfb odbiorniki radiowa 82*4fc*
talawisyjna 6J*3%*
Obraa stanu posiadania » raętu o praeaaaoaeniii kulturowya wśród nauczycieli jaat niekorzystny* Do spraętu aająoaifo dufty wpływ na budftat osaau saliosa aię oosiadsnle pralek* odkuraaosy 1 lodówek olektsyc&nyoh*
» badanej abiorowo&oi naucayciell tylko 5 e & aaanaozyło* 4e są posiadacsaai pralki* 2*91* odkuraaoaa i lodówki eiektry- eanej*
W przekonaniu autora odpowiedai nauczycieli dotyoaąoe etanu
posiadanie sprzętu użytku kulturalnego i poda re twa
aomo-o nalegałaomo-oby traktaomo-ować jakaomo-o zaniżaomo-one.
£toa posiadania władnych księgozbiorów • wskazuje* £e nau czyciele łódzkich aakół podstawowych dysponują rocaej akrom-
nyni zasobami kai^ek* prsy czym około 1*4 % zbiorowo*: ci nie
posiada książek włocfcych w ogóle* a około 3*6 % — do 10 to mów* 23*9 % nauczycieli - 11-50 tomów
1
24*8 % 51-100 tomów1
20,9 SS - 101-200 toroćwi 21*a i® poaiada księgozbiory powyżej 200 tomów.
Viobec azroko rozwiniętej aieoi bibliotek i punktów biblio- tecsnych wypożyczanie nie napotyka większych przeszkód na
bycie potrzebnej książki - niesbęonaj do procy* w tej sy- I
tuacji zróżnicowany atan posiadania jest ilustracją nie ty le nierównych ocena korzystania a potrzebnej ksią&kl* ile
jeat świadectwem rozwoju zainteresować i zróżnicowanej aktywności kulturowej w ogóle, stwierdzić to może fakt* że wielkość aaaobu poeiedanych kaletek rośnie wroa a wy kształceniem*
Doniosłą rolę w rozwijaniu życia kulturalnego nauczycieli mogłaby odegrać należycie wyposażona szkoła -
jako najbliższe środowiOko recepcji kulturowej*
szkolnych w Łodal tym problemem* świadczyć o tym mota między lxmyul fakt pomięcia itroków mających na celu zaewidenojono
wani e stanu posiadania prasy, czasopism i środków
teohnicz-.
nych do nauczania w ezkolnlctwie łódzkim. Vedlug sprawozdań nadesłanych do Cfcuęcowa&o Ośrodka Metodycznego ze 122 aakół
podstawowych aoSna stwierdzić t że wyposażenie łódzkich sokół podstawowych w stosunku do zaleceń władz w tym wa&lęd^ie -
w ponoce audiowizualna jest dostateczne.11^
V 122 szkołach objętych sprawozdawczością, w których pracowa ło 2*944 osób, tj* ponad 90,o % ogółu nauczycieli zatrudnio
nych w szkołach podstawowych w Łodzi w 19 6 6 /6 7 r* znajdowało się 556 radioodbiorników szkolnych, 12 7 telewizorów, 203
adaptery, 110 aagnetofonów, 164 aparaty projekcyjne, 14 ka* mer jfilmowyoh i inno*
fctaa wyposażenia tych samych szkół w prasę i czasopisma
przedstawiał się następująco "Głos Nauczycielski** - 146 •£>•<
"Nowa Szkoła1* - 11? ega*, "Ruch Pedagogicany" • 56 e*^z,,
"2yoie Lakoły" • 127 egz , "Wychowanie" - 123 ega*, "Kwar-
talnik ^edagogiezny" m 72 egz*, "Problemy Jpiekuńczo-tóycho-
wawoze" • 59 egz«, "rtodzina i Szkoła" - 151 aga*, "i^yja**
clel Dziecka" - 53 egz*, inne czasopisma - 863 aga*
W niektórych szkołach w ogóle nie pranuaaruje się niektórych czasopism wychowawczych*
fóo&ua się zgouaić z opinią auministraoji, Ze brału czasopism
nie można traktować jako oznaki i g o w o ć u - nie oaytania
w ogóle brukujących w a&kole csasopiaw, tok samo zresztą jak • 104
-I
urno pramaaaiKwania nie jeet jeazsao świadectwa® pocayt-
nośoi.
Je&li miąć na uwacua aalokaatałt sytuacji nauczyciela § to brak choćby dosfcataaane&o zaopatrzenia aakół w nleabędne do pracy osaatsojpism - uanać i&lbw m obja* niekorzystny*
ł,Oazczfdno&oiH «a t«?4 teod** aą łtlaporoaun lenlam, podobnie jak jiróby uaprawlećltwiettia etanu rzeczy prttyelowlaiuym Her&ment«#i"t "dla chcącego*.*"
" rzelicaaśąo ozasoylsi&a pedagogiczne* którymi dysponują oskoły — na jednoso zatrudnionego nauczyciela otrzynujeay naabgpojw «filsateMi 1 «s»* "Głoa Neuceycielakl" praypadc na około 20 nauczycieli* 1 eigz* "Kuch Pedagogiczny" na około 60 oa6bę 1 aga. "Kwartalnik Pedagogiczny" na około 45 osób* 1 aga* "iyola BZkOły" na około 87 osób* Pewna Ilość aakół nla prenumeruje w o^óle wielu a wyplenionych tytułów oaaeo- plam* fcpoóród 122 aakół objętyoh analizą* 6 aakół nla prenu merowało "Głoau ilauczyclalakiego"* 65 aakół "iiiuohu Pedatp- gioaneso”* 13 aakół Wychowania"* 41 aakół "Huohu Pedagogice* nago*’* "Kwartalnika 'edagogloznogo"•
Lekturę kalą&ek do pracy zawodowej cioźe znaleźć nauoayclai « wielu przypadkach w bibliotece azkolnej*
Analiza nerytoryoana kalęsęoab torów aakolnych wyoaealaby od dzielnego potraktowania* dla naaaych potrzeb osranlcaaiay zię tylko do ogólnej Informacji* Ogółem w bibliotekach aakół podstawowych wydzielanych ralaet w 19&9/&6 r# znajdowało olę
• 106 •
;%601 j/wolu^inów* Jeżeli prayji&ieiiy tę wielkość U 100, to azkoły podatawose Warezawy dysponowały 3&»7 % stanu księgo* zbiorów, Ir&kowa 15*2 >S* Łodzi 22*?$* J*>anania 11*3 %»
Wrocławia 11*9
£rodo#la*.o pracy i tycia - określa w powaśnej sitarze aaanae i wyanacza luoiliwoici udziału w śyoiu kultu ralnym* Poszukiwanio dróg wzbo^cajnlu oeobowoaoi kulturowej nauczyciela • nie aoie powijać zaleś* cało&aatałtu $yoh wa runków* &yde kulturalne w pewnycU warunkaoll aożeay wzbo&a- oió akutecanie ptay poaocy teatrów* muzeów i większej iloś- ci sklepów* punktów usługowych. i oprawni ejaatj komunikacji aiejskisj«
i a
a
Obra® warunków praoy w świadomości
<«»■«»■ immm*mumtmrni*■ « w « » ••'*■*■••►•'■•'11*1
nauczyciela*
Obraz warunków praoy i życia a świadomości nau czyciela - przedstawiamy na podstawie odpowiadał na 49 py tanie ankiety« "Jakie aą - zdaniom Kol* największe bolączki nauczyciela a/ w procy zawodowej* b/ w ftycltt osobistym?"
'\-xzi'ty ci^rakter pytania sprawił* fte odpowie-
• 107 •
w dużej mierze, oo utrudnia ilościowe loh opracowania*
Respondenci s aasady wazyatkle bolączki i trud* no. ci /domowa i posadomowe/ traktują Jako mająca wpływ na spełniania obowiązków nauczycielskich.
Najczęściej podnoszonymi problemami aą warunki materialna, a płacowe w szczególności. Kwestie ta a Jednako* wym natężeniem podnoszą młodsi i starsi nauozyciele, kobiety i mężczyźni bez różnicy wieku, pochodzenia społecznego i przy należności partyjnej. Dowodem odczuwanej potrzeby wypowie* dzenia się w tych sprawach może być fakt, aa około 300 uczest ników ankiety we wszystkich prawie grupach wieku wypowiedzią*
£0
się w tej kweatii.-^aykladowo podaję wypowiadali "Za niskie zarobki w stosunku do trudności zawodowych" /207/, "Niskie wynagrodzenie powo dujące ubieganie się za dodatkowymi zarobkami** /364/, **Uałe wynagrodzenie, a s tyci związany sposób bycia, życie kultu* *alne i autorytet nauczyciela** / W , "Brak pieniędzy, uaio ozasu* Za dużo pracy społecznej* Niemożliwe dzieci** /4?G/, "Bardzo niegrzeczna, wulgarna młodzi aft, pobłażliwa, bez* troska postawa rodziców** /261/, "Trudności w kontaktowaniu aię a rodzicami, brak pracowni 1 należnych pomocy naukowych” /2Q3/» **^rak odpowiedniej ilości pomocy naukowych, trudności wychowawcze wynikająca a zaniedbania środowiskowego" /420/,
"Nauka zia zmiany* Brak ogólnokra jowe&o drukowanego materiału
• 106
układanie programów* stąd uierównoiuierao&ó praytotoeań. usie-oi do klaa t*y&sayah i do studiów” /VjV , iłiirak iaiojatyoy własnej naucaycislst isaablouowoać odgórna* przeciążenie od- gorn* iiaj^ui&uii n&t;ury njjoŁecsntij i polŁtyosneJ"* Oć*ne prsykł&dows fcoiąocki pctfWraaue eą w ftbieuioaej nie jo for,ule, a tycfc astfiętito aotina ^e było akalieeesyaotfać i podda* aaa-
X 1^1*8 UoAciov»<jj*
wtyGdx'vb(ti3»ińBgr 6oha»at> ketegeryaacji i
A«. I^gj/waci iwtyiulwoj Jne*
1* i;pra*d*ani« iokoji, manka&«n&y pro*£Ł'«wów# or^oisnoja pracy, niedostatki przepisów*
£• hadcia-r obcią&eA formXiiyaU9 dwusmiunowo^d» okienka* iiciiifiLiiOiiu kXwi*
5* Warunki ~aieriiJ.uo-lokaiowe» uyposufian^e s~kół« B« Stosunki personalno w obrębie saisały*
4* Ptomntcl kolefteńskis, wIad»e*<«»ua*y«teXe»
5* lłrobiway współpracy a Komitetem Uodaicielskia* 6* Stosunek rodziców do nauczyciela /nadraiar krytyki«
niedoctmianle/*
C. fctosunek jadało*** do swoich dsieoi*
E* grucŁc-i^l fa&teaiaxito-bycott« naucaycltil* 7* Zarobki*
8* Miosofcanta 1 loh «7posa4«nie*
9* twynlkające ae standardu ursądaeń goupodarcsych 1 ko-
munainych Łodal,
■ '- * ..• fi
I* r ulcuOŁ.W^owruiile do a&aoda,.
10* Brak o sosu na dokształcanie się, 11 • Nie lubią szkolnego hałasu*
F* Kłopoty rodzime? nauczyciela*
«*» — S*» -W» M» afciMIU.*— w >*»*0++ 7#M+ * WUM n Ł «.» ■ W W »«— I
iiaaeti znoszono >66 uw©*$. Itajdo tkliwiej otiv*amiij*l bol^*- katai są tswestie zai^obkowo-piacowe, następnie - wynikające z oł^wŁSKaeJi praoy w 4>zkoie, wynikające ze współżycia no- uoayclcii 1 zt> stosunków siudŁo^ych a przełożonymi*
inajduje to takie odzwierciedlenie w ilości zgłoszonych uwa^i t~)
36,5 % możno było zaklasyfikować do grupy "©"* 24,5 $ do Srupy MAH; 14,2 % - "B*| 10,9 % « MK,,i 7,a - "F" oraz do grąpy "GP - 4,o ft*
Swseoa wagę nladu*.y «to©unkowo odsetek bolączek zakiasyflko- wanyoH do srupy "I" - "SledOBtosowanlt do zawodu” - w po
równaniu a podobnego typu vsm&Bsl -głoszonymi przy ©posol- nodci wypełniania kwestionariusza•
Jest rzeczą tiożllwą, &e zastosowane techniki badań także przestają o charakterze spontanicznych spowiedzi, Że bo- iianlo budżetów ozaau nauczycieli sprzyja refleksjom bardziej krytycznym na temat w ogóle zawodu*
Charaktery» tycznym objawec. jest pominięcie ws-ród bolączek wielu istotnych dla zawodu problemów* file ©potkano ai$ wprost z narzekaniami wynikającymi z tenps rozwodu źy- cia społecznego, kulturalnego, nauki 1 wiedzy, nie spotkano
-wśród bolączek,narzekań na przygotowanie do zawodu, aa brak orientacji w nowościach dyscypliny bgdąoej specjalnością danego nauczyciela, nie podnoszono trudności wynikających s Badania kształtowania socjalistycznego oblicza wychowan ków*
W
naszym przekonaniu pomijanie tak istotnych zagadnieńzwiązanych z pracą nauczyciela - jest dodatkowym potwierdza* ni en wysuniętego już przypuszczenia, że bolączki zarobkowo* placowe są tak intensywnie przemywane, że niewiele pozosta je w ogóle olejsoa na inne refleks je - związane z oceną zgo& ności faktycznie wy_e lnianych funkcji a założonymi, na saiao- krytycznie pogłębioną ocenę swojej pracy i pracy współtowa rzyszy /nie licząo sporadycznie zdarzających aię uwag/*
1/ Bocznik etaty* tycza? 1968, e* 404 ora a dział • gospodaifca oleszkaniowa & koauaalna*
2/ Rocznik Łtatyityozny transportu 1945-1966, dział VII*
3/ J*MuJ&el Niektóre problemy awansu na;.ze.o miar ta" - Jdcłoay nr 96/452*
V J*6ac»cpańaki — Bootloldgidrazne zagonienia nytssego wykształcenia, 1963, a* 261-261,
5/ :irsyjiauJąo aa podstawę deklarowano zarobki od 800,- do 1.000,- zł* zarabiało 4,7 % nauczycielek, a nauczycieli 3,7 %|
1001-1200,- zł* 0,6 % w grupie tej w ogóle nie ma mężczyzn* i 1201-1400,— zł* 22,2 $ nauczycielek, zaś nauczycieli - 12,3 %l 1401-1600,- zł, 26,o % nauczycielek, a 23*4 % nauczycieli*
I dolej podajemy w analogicznej kolejnoacii 1601-1600,- zł* ia,a % i ia,5 $| iaoi-2200,- zł* 3 ,1 % i 1 2 ,3 %t 2201-2400 ,-8ł. 4,9 % i 6,6 %\ 2400,- i więcej 2,9 i 7*9 %• Powyżej
2*200,- zł* zarabiają nauczyciele etarai w grupie wieku 40-
49 lat /49,9 % tej kategorii/* w grupie tej n&Jwlękazy odaa-
tek Jeet nauczycieli a wykształceniem wyższymi najniżej zara biają nauczyciele w wieku 16-34 lata*
c/ kobieta w Holace", wyd* GUB*, a* 121-123*
V $* Izięoielcka "tytuaoja społeczna dziennikarzy polskich", wyu* Ossolineum, 1962, 6*164-192*
Q/ 6t* Mojkowaki - Kongres Kultury Bełskiej - materiały i spra wozdania, s* 225*
9/ Rocznik etatystyczny 1966, Iział XXI*
V Ibia, a. 55?,
V wę wrześniu 1966 r* KOB i OCH m* i*odzi Adorowały do wssystkiol szkół i placówek wychowawczych ankietę dotyczącą czytelnictwa, samokształcenia i órodków technicznych w nauczaniu* Ba pod stawie tpłi materiałów — udostępnionych autorowi opracowano zbiorcze sprawozdanie wyodrębniając szkoły podstawowe*
^ bocznik etatystyczny Szkolnictwa w 194^/45-1966/67, s.T/6*
• 111