Forma zaliczenia Wykład – Zo Ćwiczenia – Zo
Liczba punktów ECTS 2
Kierunek studiów BIOLOGIA
profil studiów poziom studiów zajęcia obowiązko-we dla kierunku
zajęcia do
wy-boru semestr/y
Ogólnoakademicki SPS tak nie VI
Dyscyplina
Nauki biologiczne – 100%
Prowadzący zajęcia
Formy zajęć
Analiza literatury 10 12
Przygotowanie do egzaminu 10 12
Ćwiczenia laboratoryjne 15 9 15 21 1
Analiza literatury 7 10
Przygotowanie do zaliczenia 8 11
Razem 25 15 35 45 2
Wymagania wstępne
Przedmiot wymaga znajomości podstaw zoologii, anatomii człowieka, fizjologii człowieka, biochemii, ekologii ogólnej.
Cele przedmiotu
Celem przedmiotu jest poznanie poziomów organizacji przyrody ożywionej, oddziaływań wewnątrz- i międzygatunkowych.
Poznanie interakcji człowieka z jego środowiskiem, zarówno naturalnym jak i społeczno-kulturowym. Celem jest zapoznanie studentów z kształtowaniem się myśli ekologicznej w historii społeczeństwa ludzkiego oraz przedstawienie ekologii człowieka jako transdyscyplinarnej nauki o człowieku i jego kulturze jako dynamicznym elemencie ekosystemów.
Treści programowe Wykład:
Definicja ekologii człowieka. Podstawowe pojęcia w ekologii człowieka. Poznanie interakcji człowieka (jako osobnika gatun-ku Homo sapiens, osoby ludzkiej, populacji i społeczeństwa) z jego środowiskiem, zarówno naturalnym jak i społeczno-kulturowym. Myśl ekologiczna w aspekcie historii ludzkości. Definicja ekologii człowieka. Historia rozwoju ekologii człowie-ka. Przedmiot badań ekologii człowieczłowie-ka. Metodologia ekologii człowieczłowie-ka. Norma a przeciętność i prawidłowość. Monitorowa-nie stanu populacji ludzkich. MonitorowaMonitorowa-nie warunków życia. Reaktywność organizmu rozumiana w trzech aspektach: wraż-liwość na czynniki środowiska (ekosensytywność), zdolność przystosowawcza (adaptabilność) oraz ekspresywność cech, In-dywidualne zróżnicowanie reaktywności (przykłady). Przystosowania do środowiska. Rodzaje zmian przystosowawczych:
zastępstwo funkcji, kompensacja, nadprzystosowanie i nieprzystosowanie. Strategie przystosowania biokulturowe i kulturowe.
Samosterowanie i samokontrola.
Ćwiczenia:
Wykazanie zależności w układzie: człowiek – środowisko, środowisko – człowiek. Ekologiczne problemy rozwoju człowieka.
Mechanizmy rozwoju: wzrastanie, różnicowanie i dojrzewanie na tle zmian środowiskowych. Antropogeografia i fizjologia środowiskowa. Środowisko geoklimatyczne. Przystosowania biokulturowe do warunków geoklimatycznych: ekosystemu tra-wiaste, wilgotne lasy równikowe, tereny suche, wysokie góry, obszary arktyczne. Zróżnicowanie człowieka jako wynik zmian przystosowawczych. Etnogeneza. Sprzeczności między naturą a kulturą ludzką. Źródła zmienności ludzkich cech. Region, systemy osadnicze i rodzina jako środowisko życia i rozwoju człowieka. Kulturowe przystosowania. Kulturowe przystosowa-nia do życia w poszczególnych biomach. Wilgotne lasy tropikalne, sawanny, lasy strefy umiarkowanej, stepy i tajga, tundra.
Cywilizacja jako strategia adaptacyjna. Ewolucja zachowań kulturowych. Stan biologiczny ludności jako miernik dobroci sys-temu społeczno-ekonomicznego. Cywilizacja miejsko-przemysłowa a problemy środowiska. Zanieczyszczenia atmosfery, żywności i wody pitnej. Hałas i wibracje. Pola magnetyczne i elektryczne. Zanieczyszczenia mórz, oceanów i innych wód.
Śmiecie i odpadki. Używki i uboczne działania leków. Ekologia żywienia, zdrowia i chorób. Ewolucja żywienia: piramida żywieniowa; nisza pokarmowa, pozyskiwanie żywności, zmiany składu żywności. Zachowania żywieniowe a rozwój społe-czeństwa. Zasoby żywności w skali globalnej i regionalnej. Zdrowie jako sprawność dostosowania organizmu do środowiska.
Warunki środowiskowe i niedożywienie a choroby zakaźne. Współczesne choroby cywilizacyjne. Przyszłość, społeczeństwo
146
postindustrialne. Globalizacja. Rozwój kontrolowany. Świadomość ekologiczna. Bioetyka w aspekcie ekologicznym.
Efekty uczenia się:
Wiedza W_01
Student rozumie zjawiska i procesy w ekologii człowieka, ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii w ekologii człowieka oraz ma znajomość rozwoju tej dyscy-pliny nauki i stosownych w niej metod badaw-czych.
W_02
Student charakteryzuje sposoby oddziaływania człowieka na otaczający go świat roślinny i zwie-rzęcy, na klimat oraz składniki nieożywione śro-dowiska (wodę i powietrze).
W_03
Student ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu różnych działów w ekologii człowieka oraz zna ich powiązania z innymi dys-cyplinami przyrodniczymi.
Umiejętności U_01
Student rozumie literaturę z zakresu ekologii człowieka w języku polskim; czyta ze zrozumie-niem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim;
U_02
Student posiada umiejętność wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu biologii;
U_03
Student wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne.
Kompetencje społeczne K_01
Student potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role.
K_02
Student rozumie potrzebę podnoszenia kompeten-cji zawodowych i osobistych.
K_03
Student jest zorientowany na działanie samodziel-ne i w grupie.
Sposób zaliczenia oraz formy i podstawowe kryteria oce-ny/wymagania egzaminacyjne
A. Sposób zaliczenia Wykład – zaliczenie z oceną Ćwiczenia- zaliczenie z oceną
B. Sposoby weryfikacji i oceny efektów Wykład:
(W_01), (W_02), (W_03), (U_03) kolokwium zaliczeniowe pisemne (pytania otwarte, pytania zamknięte)
Ćwiczenia:
(W_01), (W_02), (U_01), (U_02), (K_01), (K_02), (K_03) ocena wyko-nanych ćwiczeń, samodzielnej pracy i umiejętności korzystania z pomocy naukowych.
Udział procentowy poszczególnych treści w ocenie końcowej przed-miotu:
A. Wykład 50%
B. Ćwiczenia 50%
Wyliczenie oceny końcowej z przedmiotu:
A ∙ 0,5 + B ∙ 0,5 Warunek:
A, B ≥ dostateczny Kryteria oceniania:
5,0 – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wyka-zuje znajomość treści kształcenia na poziomie 95%-100%;
4,5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 85%-94%;
4,0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 77%-84%;
3,5 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami - wykazuje znajomość treści kształce-nia na poziomie 69%-76%;
3,0 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale z licznymi błędami - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 60%-68%;
2,0 – niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wykazuje znajomość treści kształcenia poniżej 60%.
Kompetencje społeczne (obserwacja studenta podczas pracy w grupach) 5.0 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, ustosunkowuje się do nich, podejmuje dyskusję, wyciąga poprawne wnioski.
4,5 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, ustosunkowuje się do nich, podejmuje próbę dyskusji, stara się wyciągnąć poprawne wnioski.
4,0 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, ustosunkowuje się do nich, podejmuje próbę dyskusji, stara się wyciągnąć wnioski, choć nie są one całkowicie poprawne.
3,5 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, podejmuje próbę ustosun-kowania się do nich.
3.0 – akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, lecz nie ustosunkowuje się do nich.
2.0 – nie potrafi ustosunkować się do uwag krytycznych, nie przyjmuje i nie akceptuje opinii innych osób.
Matryca efektów uczenia się dla zajęć Numer (symbol)
efektu uczenia się Odniesienie do efektów uczenia się dla kierunku
W_01 K1A_W01
W_02 K1A_W14
W_03 K1A_W13
U_01 K1A_U06
147
U_02 K1A_U13
U_03 K1A_U10
K_01 K1A_K03
K_02 K1A_K06
K_03 K1A_K09
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć:
1. Wolański N., 2006. Ekologia człowieka. Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka. T. 1. Wrażliwość na czynniki środowiska i biologiczne zmiany przystosowawcze. Wyd. PWN, Warszawa;
2. Wolański N., 2006. Ekologia człowieka. Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka. T. 2. Ewolucja i dosto-sowanie biokulturowe. Wyd. PWN, Warszawa;
3. Campbell B., 1995. Ekologia człowieka, Historia naszego miejsca w przyrodzie od prehistorii do czasów współcze-snych. Wyd. PWN, Warszawa;
4. Jethon Z., 1994. Ekologia człowieka w wychowaniu fizycznym i sporcie. Wyd. AWF, Wrocław.
B. Literatura uzupełniająca:
1. Strzałko J., Mossor-Pietraszewska T., 2005. Kompendium wiedzy o ekologii. Wyd. PWN, Warszawa;
2. Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. 2000. Ekologia. Wyd. PWN, Warszawa.