3.1. Umowa oferty publicznej papierów wartościowych
Jako że w Polce obserwuje się od pewnego czasu zwiększone zain
teresowanie pojawieniem się na rynku giełdowym przedsiębiorstw krajo
wych, dlatego też pokrótce zostaną przedstawione ważniejsze kwestie związane z ofertą publiczną papierów wartościowych.
Z ofertą publiczną nierozerwalnie wiąże się pojęcie prospektu emi
syjnego. Prospekt emisyjny najogólniej rzecz ujmując jest dokumentem, który sporządza emitent w związku z przygotowaniem oferty publicznej lub zamiarem dopuszczenia emitowanych przez niego papierów warto
ściowych do obrotu na rynku regulowanym. Prospekt emisyjny zawierać musi informacje dotyczące różnych aspektów ekonomiczno-prawnych sytuacji emitenta. Nadto ustawodawca przypisał odpowiedzialność za każdą określoną informację znajdującą się w prospekcie osobom, które te informacje sporządziły lub w sporządzaniu informacji uczestniczyły49.
W prospekcie emisyjnym powinny znaleźć się m.in. dane o:
• czynnikach ryzyka mogących wpłynąć negatywnie na sytuację fi
nansową emitenta,
• istotne informacje ekonomiczne i finansowe,
• cel przeznaczenia środków pozyskanych przez spółkę w wyniku emisji papierów wartościowych,
• informacje o planowanej polityce dywidendowej,
• informacje odnośnie do kapitalizacji i zadłużenia emitenta,
• wybrane historyczne dane finansowe emitenta,
• przegląd sytuacji operacyjnej emitenta (m.in. co produkuje),
• opis działalności grupy, jeżeli jednostka wchodzi w skład określo
nej grupy kapitałowej,
• informacje o otoczeniu bliższym i dalszym, w którym działa emitent,
• informacje o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego,
• informacje o prawach i obowiązkach wynikających z akcji.
49 T. Sójka, Obowiązki informacyjne spółek publicznych i odpowiedzial
ność cywilna za ich naruszenie, Oficyna a Wolters K luw er business, W arszawa 2010, s. 214.
Ofertę publiczną np. emisji akcji emitent musi zawrzeć z firmą in
westycyjną. W zawartej umowie oferty publicznej między emitentem a firmą inwestycyjną, firma inwestycyjna zobowiązuje się do pośrednic
twa w50:
1) proponowaniu przez emitenta nabycia papierów wartościowych nowej emisji lub w zbywaniu papierów wartościowych,
2) proponowaniu przez podmiot wystawiający instrumenty finanso
we niebędące papierami wartościowymi nabycia tych instrumentów lub w ich zbywaniu w wyniku tej propozycji,
3) proponowaniu przez sprzedającego nabycia papierów wartościo
wych lub w ich zbywaniu w wyniku tej propozycji, lub
4) proponowaniu nabycia instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi przez podmiot sprzedający te instrumenty do obrotu na rynku regulowanym lub do alternatywnego systemu obrotu lub w ich zbywaniu w wyniku tej propozycji.
Nadto należy zaznaczyć, iż umowa o oferowanie instrumentów fi
nansowych powinna być zawarta w formie pisemnej, a przypadku umowy zawartej z klientem detalicznym - w formie pisemnej pod rygorem nie
ważności.
Jak wskazuje M. Romanowski, „celem umowy o oferowanie publicz
ne papierów wartościowych jest zorganizowanie i przeprowadzenie proce
su oferty publicznej”51. Sam proces oferty publicznej sprowadza się do52:
1) sporządzenia prospektu emisyjnego i jego zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego,
2) przeprowadzenia marketingu bezpośredniego oferty publicznej, który będzie obejmował tzw. proces budowania książki popytu (ang.
bookbuilding),
3) organizacji procesu sprzedaży, czyli inaczej mówiąc przeprowa
dzenia dystrybucji oferty publicznej.
50 Art. 72 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowy
mi (Dz. U. z 2005 r., nr 183, poz. 1538, z późn. zm.).
51 M . Romanowski, Papiery wartościowe i czynności bankowe, [w:] System praw a prywatnego. Prawo zobow iązań - um ow y nienazwane, pod red. W. J. Kat- nera, W ydawnictwo C.H. BECK, tom 9, W arszawa 2010, s. 544.
52 Por. tamże.
Co do istoty umowa o oferowanie publiczne papierów wartościo
wych należy do umów nienazwanych, jest umową dwustronnie zobowią
zującą wzajemną oraz odpłatną. Nadto jej znaczenie jest bardzo istotne z punktu widzenia możliwości pozyskania kapitału przez spółki akcyjne z rynku kapitałowego.
3.2. Umowa o subemisję papierów wartościowych
Zgodnie z zapisem art. 14 i 15 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofer
cie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych53 emitent lub sprzedający może zawrzeć umowę o subemisję inwestycyjną lub usłu
gową. W praktyce polskiego rynku finansowego umowy te są coraz bar
dziej popularne i coraz częściej stosowane w praktyce rynkowej.
W przypadku subemisji usługowej zbywanie papierów wartościo
wych w przedmiocie wykonania takiej umowy następuje za pośrednic
twem firmy inwestycyjnej. Umowa o subemisję usługową która została zawarta przez emitenta, powinna zapewniać możliwość zbywania przez subemitenta usługowego przysługującego mu prawa do objęcia papierów wartościowych. Zbycie tego prawa przez subemitenta uważa się za obrót pierwotny. Za obrót pierwotny uważa się również proponowanie przez subemitenta zbycia akcji objętych w wykonaniu tego praw ą w przypadku gdy sąd rejestrowy wpisał do rejestru przedsiębiorców podwyższenie ka
pitału zakładowego emitenta. A więc subemisja usługową co do istoty, polega na nabyciu przez firmę inwestycyjną na własny rachunek akcji celem ich dalszej sprzedaży, przy czym subemitent usługowy nabywa pa
piery wartościowe jeszcze przed dokonaniem oferty publicznej. Jacek Socha wskazuje, że „cena emisyjna papierów prawidłowo ustalona przez subemitenta usługowego nie powinna różnić się od ceny tych papierów na iynku wtórnym o więcej niż 20%”54. Korzyści płynące z zawarcia tego rodzaju umowy po stronie emitenta przejawiają się głównie przez fakt ograniczenia niedojścia do skutku emisji na rynku. Natomiast korzyścią
53 Dz. U. z 2005 r., nr 184, poz. 1539, z późn. zm.
54 J. Socha, Rynek papierów wartościowych w Polsce, Wydawnictwo Olym
pus, Warszawa 2003, s. 12.
dla subemitenta stanowi zakup akcji po niższej cenie i uzyskanie w ten sposób jednocześnie dodatkowego zysku55.
Natomiast subemisja inwestycyjna sprowadza się do zobowiązania subemitenta do nabycia na własny rachunek całości lub części oferowa
nych akcji przez emitenta, na które to akcje nie złożono zapisów w termi
nie ich przyjęcia. W literaturze prawniczej dominuje pogląd, iż „umowa o subemisję inwestycyjnąjest zbliżona do kontraktu opcyjnego, w którym subemitent zobowiązuje się za wynagrodzeniem do nabycia papierów wartościowych na żądanie emitenta lub wprowadzającego z zastrzeżeniem nieobjęcia tych papierów przez inwestorów”56. A więc celem zawarcia takiej umowy jest nie tylko zamiar zakupu akcji po określonej cenie, ale również uzyskanie wynagrodzenia przez emitenta za gotowość do naby
cia akcji, które nie znalazły nabywców w trakcie trwania zapisów na ak
cje spółki.
3.3. Umowa o stabilizację kursu akcji
Zasadniczym celem przeprowadzanych na rynku, głównie giełdo
wym, transakcji związanych ze stabilizacją kursów akcji jest zapewnienie przez określony czas podtrzymywania ceny tego instrumentu finansowe
go na poziomie ceny emisyjnej w przypadku, gdyby na rynku wystąpiła nadmierna podaż po rozpoczęciu pierwszych notowań giełdowych akcji.
Co do zasady stabilizacja dotyczy nabywania bezpośrednio lub składania ofert zakupu określonych instrumentów finansowych (w naszym przypadku akcji), ale również innych równoważnych instrumentów w celu podtrzy
mania, a dokładniej utrzymania, ceny rynkowej tych instrumentów przez z góry olcreślony czas (określony w umowie) w związku z wystąpieniem znaczącej presji strony podażowej. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że stabilizacja nie powinna być prowadzona dłużej niż 30 dni od dnia rozpoczęcia pierwszych notowań giełdowych, a cena w zleceniach kupna
55 A.. Chróścicki, Ustawa o organizacji i funkcjonow aniu funduszy emery
talnych. Komentarz, O ficyna a Wolters K luw er business, Warszawa 2010, s. 790.
56 A . Koch, J. N apierała (praca pod ich redakcją), Umowy w obrocie gospo
darczym, W ydawnictwo a Wolters K luw er business, 2. wydanie, Warszawa 2011, s. 334; G. Domański, M. Goszczyk, Prawo poboru akcji a submisja, „PPH ” 2005, nr 7, s. 8.
nie może być wyższa od ceny emisyjnej oraz przed rozpoczęciem samego procesu stabilizacji, informacja o przyszłych planowanych działaniach stabilizacyjnych na danym papierze wartościowym powinna być podana niezwłocznie do publicznej wiadomości57.
Z ekonomicznego punktu widzenia umowa o stabilizację kursu akcji ma zasadnicze znaczenie dla zabezpieczenia interesów nabywców papie
rów wartościowych, którzy mogą w razie wystąpienia dużej podaży ryn
kowej wycofać się z inwestycji w dość szybkim czasie, nie tracąc kapita
łu. Tego rodzaju umowa o stabilizację niewątpliwie będzie stosowana czę
ściej na rynku giełdowym w okresach gorszej sytuacji na rynkach finan
sowych np. w okresach bessy, aniżeli w okresach hossy.
W przypadku gdy mamy do czynienia ze wspomnianąjuż ofertą pu
bliczną akcji, w odniesieniu do których to instrumentów sporządzany jest prospekt emisyjny, w prospekcie emisyjnym należy zamieścić następują
ce informacje58:
• istnienie możliwości podjęcia stabilizacji, wyraźne wskazanie, że jej podjęcie nie jest pewne, oraz istnienie możliwości jej zakończenia
w dowolnym czasie,
• fakt, że transakcje stabilizacyjne mają na celu wsparcie ceny ryn
kowej właściwych papierów wartościowych oraz że mogą skutkować osią
gnięciem przez cenę właściwych papierów wartościowych poziomu wy
ższego niż cena rynkowa, która została osiągnięta w przypadku nieprze- prowadzenia stabilizacji,
• oznaczenie momentu rozpoczęcia i zakończenia okresu, w którym może nastąpić stabilizacja,
• oznaczenie podmiotu, który może dokonywać działań stabilizacyj
nych,
• wskazanie istnienia i maksymalnej wielkości ułatwienia zakupu ponad liczbę objętą ofertą (ang. overallotmenf),
571. Pieczyńska-Czemy, P. K. Grabowski, D yrektyw a M arket A buse w kra
jo w ym porządku prawnym. Zagadnienia wybrane, KPW iG, W arszawa - styczeń 2006, s. 48-49.
58 M. Mąka, Stabilizowanie kursów akcji i praw do akcji w św ietle praw a polskiego i praw a wspólnotowego, „Transform acje Praw a Prywatnego” 2008, nr
1, s. 29-30.
• wskazanie istnienia i wielkości opcji typu greenshoe oraz określe
nie okresu wykonania opcji typu greenshoe,
• wszelkie warunki korzystania z ułatwienia zakupu ponad liczbę objętą ofertą (Overallotment) lub wykonania opcji typu greenshoe,
• inne aspekty przeprowadzenia stabilizacji, które mogą mieć zna
czenie dla decyzji inwestorów o subskrypcji oferowanych papierów war
tościowych.
Nadto emitent papierów wartościowych, którego akcje objęte są umową o stabilizację kursu, nie może angażować się w sprzedaż własnych akcji w czasie trwania programu stabilizacji kursu rynkowego.
Zgodnie z art. 8 rozporządzenia nr 2273/200359 stabilizacja, jak już wskazano wcześniej, przeprowadzana jest jedynie w ograniczonym hory
zoncie czasu, tj.:
• w odniesieniu do akcji i innych papierów wartościowych równo
ważnych akcjom okres czasu biegnie w przypadku publicznego ogłosze
nia oferty początkowej, od dnia rozpoczęcia obrotu właściwymi papiera
mi wartościowymi na rynku regulowanym i kończy się najpóźniej w cią
gu 30 dni kalendarzowych. W przypadku gdy publiczne ogłoszenie oferty początkowej ma miejsce w Państwie Członkowskim, które dopuszcza obrót przed rozpoczęciem obrotu na rynku regulowanym, okres czasu stabiliza
cji kursu biegnie od dnia odpowiedniego podania do publicznej wiado
mości ceny końcowej właściwych papierów wartościowych i kończy się najpóźniej w ciągu 30 dni kalendarzowych, o ile taki obrót jest prowadzo
ny zgodnie z zasadami, jeśli są określone, rynku regulowanego, na którym właściwe papiery wartościowe są lub mają być dopuszczone do obrotu, włącznie ze wszelkimi zasadami dotyczącymi podawania do publicznej wiadomości oraz sprawozdaniem z obrotów;
• w odniesieniu do akcji i innych papierów wartościowych równo
ważnych akcjom okres czasu biegnie w przypadku oferty wtórnej, od dnia odpowiedniego podania do publicznej wiadomości ceny końcowej wła
ściwych papierów wartościowych, i kończy się najpóźniej w ciągu 30 dni kalendarzowych od daty przydziału;
59 Rozporządzenie Kom isji (W E) nr 2273/2003 z dnia 22 grudnia 2003 r.
wykonujące dyrektywę 2003/6/W E Parlam entu Europejskiego i Rady w odnie
sieniu do zwolnień dla program ów odkupu i stabilizacji instrumentów finanso
wych (D ziennik Urzędowy UE L336/33).
• w odniesieniu do obligacji i innych postaci długu zabezpieczonego na papierach wartościowych (niewymienialnych ani niezamiennych na akcje lub inne papiery wartościowe równoważne akcjom) okres czasu sta
bilizacji biegnie od dnia odpowiedniego podania do publicznej wiadomo
ści warunków oferty dotyczącej właściwych papierów wartościowych (czy
li włącznie z rozpiętością cenową do punktu wzorcowego, jeśli występu
je, od momentu wyznaczenia) i kończy się albo najpóźniej w ciągu 30 dni kalendarzowych od otrzymania przez emitenta instrumentów wpływów z emisji albo najpóźniej w ciągu 60 dni kalendarzowych od daty przydziału właściwych papierów wartościowych, w zależności od tego, który z tych dwóch terminów jest wcześniejszy;
• w odniesieniu do długu zabezpieczonego na papierach wartościo
wych niewymienialnych ani niezamiennych na akcje lub inne papiery wartościowe równoważne akcjom, okres czasu stabilizacji biegnie od dnia odpowiedniego podania do publicznej wiadomości końcowych warunków oferty dotyczącej właściwych papierów wartościowych i kończy się albo najpóźniej w ciągu 30 dni kalendarzowych od olrzymania przez emitenta instrumentów wpływów z emisji albo najpóźniej w ciągu 60 dni kalenda
rzowych od daty przydziału właściwych papierów wartościowych, w za
leżności od tego, który z tych dwóch terminów jest wcześniejszy.
3.4. Umowa o sponsorowaną emisję kwitów depozytowych W okresie ostatnich dwóch dekad jednym z głównych obszarów za
interesowania inwestorów stały się kraje rozwijające się gospodarczo.
Nadto kraje te coraz częściej same poszukują kapitału bezpośrednio na rynkach kapitałowych krajów wysoko rozwiniętych. Jednym z instrumen
tów finansowych umożliwiającym pozyskanie kapitału bezpośrednio na rynkach zagranicznych są kwity depozytowe.
W Polsce przez kwit depozytowy rozumie się papier wartościowy wyemitowany przez instytucję finansową z siedzibą na terytorium pań
stwa członkowskiego lub innego państwa należącego do OECD. A więc kwit depozytowy jest papierem wartościowym, „w którym inkorporowa- ne jest prawo do zamiany tego papieru wartościowego na określone pa
piery wartościowe we wskazanej w warunkach emisji proporcji, przejście na właściciela tego papieru wartościowego praw majątkowych stanowią
cych pożytki z papierów wartościowych lub ich równowartości oraz, w przypadku akcji - możliwość wydania przez właściciela tego papieru wartościowego jego emitentowi wiążącej dyspozycji co do sposobu gło
sowania na walnym zgromadzeniu”60.
Kwity depozytowe mogą więc być wyłącznie emitowane przez in
stytucję finansową:
• poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu na rynku regulowanym na tery
torium Rzeczypospolitej Polskiej albo papierami wartościowymi wyemi
towanymi poza terytorium, albo
• na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z papierami wartościowymi wyemitowanymi poza terytorium.
Co istotne również, uznanie kwitów depozytowych przez polskiego ustawodawcę za papiery wartościowe w rozumieniu krajowego prawa ma bardzo istotne znaczenie praktyczne, gdyż ułatwia pozyskanie przez kra
jowe spółki (akcyjne) potrzebnego kapitału na ich rozwój na rynkach za
granicznych. Nadto, rodzi możliwość emitowania i wprowadzania do ob
rotu na rynku regulowanym na terenie Polski krajowych kwitów depozy
towych nabywanych przez inwestorów krajowych wystawianych w związ
ku z akcjami spółek zagranicznych61.
Niewątpliwie do głównych zalet kwitów depozytowych, patrząc przez pryzmat rynku amerykańskiego, należy zaliczyć m.in.62:
• prosty obrót wtórny bez obowiązku spełniania rygorystycznych wy
mogów dotyczących notowań wprowadzonych przez SEC (amerykański odpowiednik polskiej Komisji Nadzoru Finansowego),
• wykreowanie lub uwiarygodnienie pozycji spółki zagranicznej na rynku amerykańskim,
• możliwość pozyskania kapitału bezpośrednio na rynku amerykańskim,
• możliwość pośredniego nabycia akcji spółki zagranicznej przez in
stytucje amerykańskie, które mają zakaz nabywania zagranicznych papie
rów wartościowych,
60 Art. 3 pkt 30 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r., nr 183, poz. 1538, z późń zm.).
61 M . Rom anowski, Papiery w artościow e..., s. 586.
62 Tamże, s. 593.
• wycena ADR-ów (pośrednio akcji) w dolarach amerykańskich,
• wypłata dywidendy w dolarach amerykańskich,
• dla inwestora amerykańskiego koszty transakcji dotyczące ADR-ów są niższe od kosztów transakcji akcjami spółki, które reprezentują ADR-y,
• szybsze i mniej skomplikowane rozliczenie transakcji zakupu lub sprzedaży kwitów depozytowych w porównaniu do rozliczeń przy naby
waniu lub zbywaniu akcji spółki zagranicznej,
• zwiększenie popytu na akcje spółki, w związku z którymi wysta
wiane są ADR-y.
Dla przykładu w warunkach polskich pierwsza emisja kwitów depo
zytowych związana była z procesem prywatyzacji Telekomunikacji Pol
skiej SA w 1997 roku. W celu emisji kwitów depozytowych Telekomuni
kacja Polska zawarła z bankiem depozytowym The Bank o f New York umowę depozytową. Na mocy postanowień tejże umowy zawartej między tymi dwoma podmiotami bank depozytowy zobowiązał się wyemitować kwity depozytowe w zamian za akcje polskiego monopolisty telekomuni
kacyjnego zarejestrowane na rachunku papierów wartościowych prowa
dzonym przez bank powiernik (Bank Polska Kasa Opieki SA) dla banku depozytowego. Emisja kwitów depozytowych przeprowadzonych przez polską spółkę pozwoliła jej na pozyskanie zagranicznego kapitału inwe
stycyjnego oraz jednocześnie ujawniła znaczne zainteresowanie inwesto
rów zagranicznych polskimi papierami wartościowymi63.
Jak można zauważyć, kwity depozytowe są znakomitym instrumen
tem pozyskania potrzebnego kapitału inwestycyjnego przez krajowe spół
ki od inwestorów zagranicznych, a nadto przyczyniają się do zwiększenia rozpoznawalności danej spółki na arenie międzynarodowej.
3.5. Umowy dotyczące instrumentów pochodnych
W związku z obserwowaną praktyką gospodarczą można stwierdzić, że instrumenty pochodne odgrywają coraz większą rolę w zarządzaniu ryzykiem finansowym przez przedsiębiorstwa. Historycznie rzecz ujmu
jąc początki rynków terminowych, na których przedmiotem obrotu są in
strumenty pochodne, sięgają średniowiecza, a rozwój tych rynków
wyni-63 M. Czajkowska, Form y pozyskania kapitału przez spółki akcyjne, „P ra
wo Przedsiębiorcy” , 2000 r., nr 50, s. 28.
kał głównie z konieczności sprostania potrzebom producentów żywności oraz kupców w kontekście zabezpieczenia się przez nich przed niepewno
ścią (ryzykiem) kształtowania się cen towarów sprzedawanych przez nich w przyszłości.
Na szerszą skalę instrumenty zabezpieczające zostały wprowadzone do praktyki gospodarczej w XIX wieku za sprawą największej giełdy to
warowej, czyli Chicago Board ofTrade, na której „obracano” towarowy
mi instrumentami pochodnymi, które zabezpieczały sprzedających i ku
pujących produkty rolne przed fluktuacjami ich cen. Jednak dopiero XX wiek, a dokładniej początki lat siedemdziesiątych tego wieku przyniosły ze sobą ogromny wzrost znaczenia tego typu transakcji, gdyż w wyniku rosnącej zmienności cen na rynkach finansowych, jedynym sensownym rozwiązaniem zabezpieczania się przed różnymi rodzajami ryzyka finan
sowego było stosowanie „transakcji hedgingowych”. Uściślając, można powiedzieć, iż tak dynamiczny rozwój transakcji na instrumentach po
chodnych w końcówce XX wieku wynikał z64:
• po pierwsze, wzrostu zmienność kursów walutowych, co było przy
czyną załamania się systemu stałych kursów walutowych systemu z Bret- ton Woods,
• po drugie, lata siedemdziesiąte XX wieku przyniosły wzrost zmien
ności stóp procentowych,
• po trzecie, w wyniku tzw. „kryzysu naftowego” i w latach później
szych, odnotowano dużą zmienność cen surowców na rynkach towaro
wych, oraz
• po czwarte, wzrost zmienności ceny akcji na rynkach kapitałowych.
Zgodnie z art. 3 pkt 28a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi65 przez instrument pochodny rozumie się opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne prawa ma
jątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentów finansowych, walut, stóp procentowych, rentow
ności, indeksów finansowych, wskaźników finansowych, towarów, zmian klimatycznych, stawek frachtowych, poziomów emisji, stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, a także innych aktywów, praw,
64 K. Jajuga, Zarządzanie ryzykiem , PW E, Warszawa 2008, s. 71-72.
65 D z. U. z 2005 r., n r 183, poz. 1538, z późn. zm.
zobowiązań, indeksów lub wskaźników (instrumentów bazowych) oraz instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego. Na
tomiast dla przykładu w paragrafie 10 Międzynarodowego Standardu Ra
chunkowości nr 39, instrument pochodny zdefiniowano jako instrument finansowy, który spełnia łącznie następujące warunki66:
• jego wartość zmienia się wraz ze zmianą określonej stopy procen
towej, ceny instrumentu finansowego, ceny towaru, kursu walutowego, indeksu ceny lub stóp ratingu kredytowego lub indeksu kredytowego czy też innej zmiennej,
• nie wymaga żadnej początkowej inwestycji netto lub wymaga po
czątkowej inwestycji netto mniejszej niż dla innych rodzajów kontrak
tów, dla których oczekuje się podobnych reakcji na zmiany czynników rynkowych, oraz
• rozliczenie tego kontraktu nastąpi w przyszłości.
Instrument pochodny zdefiniować można także, jako kontrakt, któ
rego wartość zależy od wartości innego instrumentu finansowego (zwa
nego instrumentem bazowym). Przykładem instrumentu bazowego mogą być np. obligacje, akcje, czy waluty.
Z ekonomicznego punktu widzenia należy stwierdzić, że głównym celem wykorzystania instrumentów pochodnych jest zabezpieczeniem się przedsiębiorstw przed ryzykiem finansowym, które to ryzyka jest jednym z głównych ryzyk występujących w we współczesnej gospodarce rynko
wej. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że idea zabezpieczenia się przedsiębiorstwa przed ryzykiem rynkowym za pomocą instrumentów pochodnych może być opisana w sposób następujący67:
• ryzyko rynkowe objawia się poprzez zmienność wartości instru
mentu podstawowego,
• zmienność wartości instrumentu podstawowego oznacza zmien
ność wartości instrumentu pochodnego,
ność wartości instrumentu pochodnego,