7.1. Znaczenie rynku finansowego w warunkach gospodarki ryn
kowej
W ocenie autora niewątpliwie można postawić tezę, że gospodarka rynkowa (kapitalistyczna) jest nasycona we wszystko (tj. obfita we wszel
kiego rodzaju dobra materialne), ale nie w pieniądz, czy też szerzej rzecz ujmując w kapitał finansowy211. Dlatego też głównym mechanizmem po
zyskania potrzebnych środków finansowych czy kapitałów, w warunkach gospodarki rynkowej, jest właśnie rynek finansowy, który, jak podaje Wiesław Dębski, „w krajach rozwiniętych [B. Wacławik: gospodarczo]
(...) jest bardzo istotną częścią gospodarki. W ujęciu realnym jego pod
stawowy segment, jakim jest rynek kapitałowy, stanowi średnio od 60%
do 80% PKB. W Polsce na koniec 2005 r. ten udział wynosił około 30%”212.
Rynek finansowy, jak podaje Krzysztof Jajuga, można zdefiniować jako
„rynek, na którym dokonuje się obrotu instrumentami finansowymi”213.
Nadto należy stwierdzić stanowczo, że w warunkach gospodarki kapitalistycznej głównym mechanizmem, za pomocą którego oćbywa się koordynacja działalności gospodarczej, jest niewątpliwie rynek. Najogól
niej rzecz ujmując, rynek można zdefiniować, jako pewne miejsce (nie
koniecznie występujące w postaci fizycznej), gdzie dokonuje się transak
cji kupna-sprzedaży.
W literaturze przedmiotu wskazuje się, że główne znaczenie w go
spodarce rynkowej odgrywa sfera pieniężna. Jak wskazuje Jan Czekaj „sfe
ra pieniężna gospodarki żyje w pewnym stopniu własnym życiem nieza
211 Zob. również B. Wacławik, The Increasing Importance o f Companies Using Financial Instruments fro m the Non-Financial Segm ent as a Contempora- ry Aspect o f M anaging Company Finances in Polish Conditions, [in:] Business and Non-Profit Organizations P'acing Increased Compétition a n d G rcw ing Cu- sto m e r’s Demands, edit by A. Nalepka, A. Ujwary-Gil, W SB-NLU, Nowy Sącz 2013, s. 267.
212 W. Dębski, Rynek finansow y i je g o mechanizmy. Podstawy teorii i p ra k
tyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, W arszawa 2007, s. 20-23.
213 K. Jajuga, T. Jajuga, Inwestycje. Instrum enty finansowe, aktywa niefi- nansowe, ryzyko finansowe, inżynieriafinansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 21.
leżnie oć sfery rzeczowej. Dlatego współczesnej gospodarki rynkowej nie można zrozumieć bez wyjaśnienia skomplikowanych zjawisk i procesów finansowych, które obecnie odgrywają w gospodarce coraz większą rolę”214. Stanisław Owsiak definiuje finanse, jako „ogół zjawisk pienięż
nych powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka. (...) przedmiotem nauki finansów są więc przede wszystkim zjawiska związane z tworzeniem pieniądza przez bank centralny oraz kre
owaniem. pieniądza przez banki komercyjne. Dopiero te zjawiska umożli
wiają powstawanie innych zjawisk finansowych związanych alokacjąpie- niądza, redystrybucją dochodów za pomocą pieniądza, operacjami na gieł
dach papierów wartościowych, międzynarodowymi operacjami finanso
wymi, działalnością powierniczą, ubezpieczeniową, brokerską i inną”215.
Należy stwierdzić, że rynek finansowy jest bez wątpienia jednym z najważniejszych rynków występujących w ramach gospodarki rynko
wej. Związane jest to z faktem, iż rynek finansowy obejmuje transakcje specyficznym towarem - pieniądzem216. Przedmiotem obrotu na tym ryn
ku są instrumenty finansowe, a uczestnikami zawieranych na nich trans
akcji dwie główne strony217, tj. emitenci tychże instrumentów oraz ich nabywcy (inwestorzy indywidualni, jak również instytucjonalni218).
Z ekonomicznego punktu widzenia rynek finansowy jest miejscem:
• po pierwsze, pozyskania potrzebnych (wymaganych) w danej chwili środków finansowych na sfinansowanie bieżącej działalności, czy kapita
łów na sfinansowanie przedsięwzięć rozwojowych (inwestycyjnych) przez podmiot)' gospodarcze (przedsiębiorstwa), które „cierpią” na ich brak oraz
214 J. Czekaj (red.), Rynki, instrum enty i instytucje finansowe, Wydawnic
two PW N, W arszawa 2008, s. 3.
215 S. Owsiak, Podstaw y naukifinansów , Polskie Wydawnictwo Ekonomicz
ne, W arszawa 2002, s. 20.
216 J. Czekaj, Rynki, instrum enty..., s. 4.
217 N ależy jednak zaznaczyć, iż w praktyce wyróżnia się trzy strony transak
cji, tj. dwie ju ż wym ienione oraz trzecią stronę, którą są pośrednicy finansowi, np.
biura maklerskie, firmy inwestycyjne, czy banki.
218 Inwestorzy instytucjonalni to instytucje finansowe, których głównym zadaniem je s t profesjonalne lokowanie środków finansowych na rynku pienięż
nym, ja k rów nież kapitałowym. Jako przykład inw estora instytucjonalnego moż
na podać firmy inwestycyjne, fundusze inwestycyjne, banki inwestycyjne, czy fundusze em erytalne.
• po drugie, miejscem alokacji wolnych w danej chwili nadwyżek finansowych w celu osiągnięcia zysków finansowych (z punktu widzenia inwestora).
Rozwinięty oraz sprawnie funkcjonujący rynek kapitałowy bez wąt
pienia ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki danego kraju. Do głównych funkcji rynku kapitałowego należy zaliczyć219:
• mobilizację i transformację środków finansowych w kapitał - tzn.
uaktywnienie niewykorzystanych (wolnych) w danym czasie środków fi
nansowych (oszczędności) należących do wielu podmiotów i ich prze
kształcenie w kapitał potrzebny do rozwoju tych sektorów gospodarki lub poszczególnych podmiotów, które cierpią na jego brak (niedobór);
• efektywną alokację kapitału - tzn. przepływ kapitału do sekto
rów gospodarki, w których będzie wykorzystany w sposób najbardziej efektywny, przyczyniając się jednocześnie do rozwoju gospodarki jako całości;
• wycenę papierów wartościowych, czyli innymi słowy ocenę ich emitenta. Ocena ta odbywa się za pomocą mechanizmu rynkowego, tj. gry popytu i podaży;
• możliwość uzyskania przez inwestorów dochodów z tytułu udziału w obrocie papierów wartościowych.
W literaturze przedmiotu wymienia się, oprócz funkcji podstawo
wych, również funkcje dodatkowe rynku finansowego, a w tym zwłaszcza rynku kapitałowego, wśród których możemy wskazać m.in.220 :
• Usprawnienie obsługi długu publicznego i deficytu budżetowego państwa. To właśnie na rynku finansowym skarb państwa może przez emisję obligacji i bonów skarbowych, pozyskiwać środki potrzebne do pokrycia wydatków budżetowych, nieznajdujących pokrycia w dochodach określonych w budżecie.
• Spełnia ważną rolę w procesie prywatyzacji. Na rynku kapitało
wym sprzedawane są bowiem akcje w prywatyzowanych spółkach, nale
219 Por. S. Thiel, Rynek kapitałowy i terminowy, Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, wydanie 1, W arszawa 2007, s. 13.
220 K. Oplustil, M. Porzycki, P. M. Woroniecki, R ynek fin a n so w y i kapitało
wy, [w:] Instytucje gospodarki rynkowej, pod red. nauk. T. W łudyki, M. Smagi, Wydawnictwo LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012, s. 303-304.
żące do skarbu państwa, w drodze pierwszej oferty publicznej (Initial Public Offering - IPO).
• Warunkuje prawidłowe funkcjonowanie systemu emerytalnego, któ
rego jednym z filarów są otwarte fundusze emerytalne (OFE), inwestują
ce część (maksymalnie 40%) przekazywanej im składki na ubezpieczenie emerytalne w akcje spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościo
wych w Warszawie.
• Umożliwia funkcjonowanie wielu wyspecjalizowanych instytucji, działających na tym rynku, jak np. fundusze zbiorowego inwestowania.
Rynek finansowy jest nierozerwalnie związany z obrotem różnego rodzaju instrumentów finansowych. Obserwowany od dłuższego czasu znaczący rozwój światowych rynków finansowych związany jest nieroze
rwalnie z postępującymi coraz intensywniej procesami globalizacji za
chodzącymi w światowej gospodarce. Spowodowało to, i niewątpliwie będzie powodować również w przyszłości, znaczny wzrost nowych in
strumentów finansowych. Jednocześnie procesowi temu towarzyszy ob
serwowany w praktyce gospodarczej duży wzrost wykorzystania oraz za
potrzebowania zgłaszanego przez same przedsiębiorstwa na coraz to nowe instrumenty finansowe. Dodatkowo również obserwuje się bardzo szybko rozwijającą się w ostatnich latach nową dyscyplinę finansów, a mianowi
cie inżynierię finansową, która dostarcza coraz to nowszych instrumen
tów w celu zarządzania zwłaszcza ryzykiem finansowym przez przedsię
biorstwa. Jako przykład można podać pogodowe instrumenty pochodne, które mogą wykorzystywać np. wytwórcy płodów rolnych, czy też pod
mioty z branży budowlanej do zabezpieczenia przyszłych przepływów pieniężnych.
Współcześnie instrumenty finansowe w sposób jednoznaczny moż
na postrzegać jako nierozłączny element gospodarki rynkowej, a w szcze
gólności szeroko rozumianych rynków finansowych. Ma to swoje bezpo
średnie odzwierciedlenie w bardzo szybko postępujących procesach trans
feru środków finansowych, kapitałów, czy ryzyka w różnego rodzaju for
mach instrumentów finansowych temu służących. Można również przy
puszczać, że proces ten z okresu na okres będzie jeszcze bardziej zinten
syfikowany. Również zarządzający przedsiębiorstwami, i co najważniej
sze już nie tylko tymi zaliczanymi stricte do sektora finansowego, coraz
częściej oraz na coraz większą skalę wykorzystują różnego rodzaju in
strumenty finansowe głównie do maksymalizacji rynkowej wartości przed
siębiorstw. Każdy menedżer, bez wątpienia, zdaje sobie sprawę, że gospo
darka rynkowa jest nasycona we wszystko (tj. obfita we wszelkiego ro
dzaju dobra materialne), ale nie w pieniądz, czy też szerzej rzecz ujmując w kapitał finansowy, przez co menedżerowie przedsiębiorstw starają się tak dobierać, wykorzystywać, ale również tworzyć221 te instrumenty, aby w jak największym stopniu powiększać wartość przedsiębiorstw dla swo
ich właścicieli.
Niemniej jednak należy mieć również na uwadze bardzo istotny fakt, i co najważniejsze być świadomym, że instrumentom finansowym nierozerwalnie towarzyszy również ryzyko związane z ich posiadaniem (nabyciem), ale również emisją przez jednostkę gospodarczą (raz mniej
sze - w przypadku np. nabytych obligacji skarbu państwa, a innym ra
zem większe - w przypadku np. zakupu akcji na giełdzie papierów war
tościowych).
Kwestię instrumentów finansowych można również bez wątpienia odnieść na grunt polskiej praktyki gospodarczej. Polski iynek finansowy oferuje przedsiębiorstwom dość znaczną paletę instrumentów finansowych możliwych do wykorzystania przez krajowe podmioty gospodarcze. Przy czym, należy mieć na uwadze, że polska gospodarka nadal znajduje się w procesie transformacji gospodarczej, i w dalszym ciągu liczba możli
wych do wykorzystania instrumentów finansowych przez krajowe przed
siębiorstwa jest mniejsza niż w krajach Europy Zachodniej, Stanów Zjed
noczonych, czy Japonii.
Niemniej jednak z roku na rok rośnie znacząco, wśród krajowych menedżerów, świadomość korzyści, jakie mogą oni osiągnąć przez wyko
221 Jako przykład tworzenia instrumentów finansowych, przez same przed
siębiorstwa, można podać przykład instrumentów opartych na tzw. sekurytyzacji (np. dość popularne w Stanach Zjednoczonych instrumenty ABS - A sset B acked Securities, które są oparte na aktywach posiadanych przez przedsiębiorstwa). Se
kurytyzacji nie przeprowadza bezpośrednio zainteresowana tą operacją firma, ale specjalnie powołana do tego celu tzw. spółka specjalnego przeznaczenia (ang.
Special Purpose Vehicle - SPV). N ic nie stoi jednak na przeszkodzie, f.by spółka specjalnego przeznaczenia mogła być powołana (utworzona) w ram ach struktur tego samego przedsiębiorstwa.
rzystanie instrumentów finansowych w prowadzeniu działalności gospo
darczej. Jeszcze do niedawna głównymi instrumentami finansowymi, któ
rych używali polscy przedsiębiorcy, a dokładniej instrumentami służący
mi im w główniej mierze do alokacji wolnych środków finansowych (nad
wyżek finansowych) były depozyty, czy lokaty terminowe w bankach (spo
radycznie akcje, nie mówiąc już o instrumentach zabezpieczających przed ryzykiem). Obecnie widoczny jest bardzo szeroki zakres wykorzystywa
nych instrumentów przez krajowe przedsiębiorstwa. Jednym z przykła
dów rosnącej świadomości wśród rodzimych przedsiębiorców jest obser
wowany od pewnego czasu znaczny wzrost wykorzystywania instrumen
tów pochodnych w celu zabezpieczania się przed ryzykiem finansowym, które to ryzyko należy do głównych ryzyk, które generuje współczesne bardzo turbulentne (zmienne) otoczenie gospodarcze.
Jako że współcześnie na rynkach finansowych działają różnego ro
dzaju agencje ratingowe, dlatego też w literaturze przedmiotu wskazuje się, że do najważniejszych funkcji, jakie powinny spełniać te agencje na
leży zaliczyć niewątpliwie222 ■223 :
• poprawę przejrzystości funkcjonowania rynku finansowego,
• ograniczenie zjawiska asymetrii informacji,
• oferowanie wystandaryzowanego produktu, tj. ratingu, który zde
cydowanie ułatwia pozyskiwanie informacji niezbędnych do podejmowa
nia decyzji inwestycyjnych,
• 2:apewnienie bezpieczeństwa dokonywanych transakcji finanso
wych, poprzez przeprowadzenie obiektywnej oceny ryzyka inwestycji,
• wpływ na obniżenie kosztów uzyskania niezbędnych informacji o jakości emisji oraz pozyskania kapitału dla podmiotów zainteresowanych.
222 M. Kw aśniak, Z. Kwaśniak, Sekurytyzacja, [w:] Współczesne problemy ekonom iczne ja k o w yzw anie dla zm ieniającej się gospodarki, pod red. nauk.
Z. K w aśniaka i W. Żukowa, W ydawnictwo Radomskiej Szkoły Wyższej w Rado
miu, Radom 2010, s. 126.
223 N a m arginesie m ożna powiedzieć, że agencje ratingowe przez ich dzia
łania przyczyniły się w pewnym stopniu do w spółczesnego kryzysu finansowego, a dokładniej rzecz ujm ując do kryzysu gospodarczego, a więc nie zapewniły wska
zanych funkcji.
7.2. Współczesny kryzys finansowy i jego wpływ na procesy za
chodzące w realnej sferze gospodarki
W tym punkcie autor odniesie się pokrótce do tematyki współcze
snego kryzysu finansowego (gospodarczego) w odniesieniu do wskazania i omówienia pokrótce głównych jego przyczyn oraz wskazania następstw tego kryzysu w sferze realnej gospodarki, tj. wpływu kryzysu na procesy rzeczowe zachodzące w ramach realnej sfery gospodarki.
Na przestrzeni ostatnich paru lat (praktycznie w okresie od 2008 do października 2013 r.) przyczyny i skutki, w tym geneza, współczesnego kryzysu finansowego były przedmiotem licznych publikacji naukowych w literaturze światowej, w tym polskiej. Niemniej jednak w ocenie autora pomimo tak dużej liczby publikacji naukowych obszar ten nadal stanowi pole do badań naukowych, o czym świadczy pojawianie się coraz to now
szych publikacji. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że do powstania i rozwoju współczesnego kryzysu finansowego przyczyniło się wiele czyn
ników o charakterze zarówno makroekonomicznym, jak również o cha
rakterze stricte finansowym224 .
W różnego rodzaju publikacjach, czy też w artykułach prasy codzien
nej (zwłaszcza w początkowych fazach kryzysu) traktujących o tematyce ekonomicznej i finansowej bardzo często można było spotkać się z tezą, że główną (centralną) przyczyną wybuchu obecnego kryzysu finansowe
go była polityka utrzymywania bardzo niskich stóp procentowych przez Rezerwę Federalną Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej (FED), która jest odpowiednikiem, w warunkach polskich, Narodowego Banku Polskiego. Jednak autor od początku nie mógł się zgodzić w pełni z tą tezą gdyż polityka ta była niewątpliwie „zapalnikiem”, ale nie główną przyczyną (przyczyn było znacznie więcej). Również Alan Greenspan, były wieloletni prezes Rezerwy Federalnej, stwierdził, podczas „przesłu
224 Por. M. Konopczak, R. Sieradzki, M. W iemicki, K ryzys na światowych rynkach finansow ych - wpływ na rynek finansow y w Polsce oraz implikacje dla sektora realnego, „B ank i Kredyt” , 2010, nr 41(6), s. 47; zobacz również opraco
wanie autora niniejszej części książki om awiające przyczyny oraz skutki w spół
czesnego kryzysu finansowego, tj. B. Wacławik, K ryzysy finansow e ja k o okresy zagrożenia dla własności, [w:] Prawo własności. A spekty praw ne - etyczne (mo
ralne) - społeczne - filo zo fic zn e - ekonom iczno-finansow e, M . N iedośpiał, B. Wacławik, Wydawnictwo ERIDA, Warszawa 2013, s. 168-189.
chania” przed Kongresem Stanów Zjednoczonych, że obniżając stopy pro
centowe - wraz z innymi członkami Federalnego Komitetu Otwartego Rynku (organu odpowiedzialnego za politykę pieniężną w Stanach Zjed
noczonych; odpowiednik w warunkach polskich Rady Polityki Pienięż
nej) - myślał (sądził), że podmioty gospodarcze, tj. przedsiębiorstwa, czy gospodarstwa domowe, będą kierowały się racjonalnością w podejmowa
niu decyzji m.in. finansowych.
Polityka Rezerwy Federalnej utrzymywania niskich stóp procento
wych z jednoczesnym zwiększeniem podaży pieniądza do gospodarki amerykańskiej miała miejsce w latach 2003-2004225, gdy stopy procento
we zostały obniżone do rekordowo niskich poziomów, tj. jednego procen
ta. W ten sposób koszt pożyczenia pieniędzy stał się bardzo niski, co prze
łożyło się niemal na „rzucenie się” podmiotów rynkowych na banki w celu pożyczenia pieniędzy. O ile w ocenie autora niskie stopy procento
we (tj. innymi słowy niski koszt pożyczenia pieniędzy) przyczyniają się niewątpliwie do pobudzenia działalności gospodarczej, i to też miało miej
sce w gospodarce amerykańskiej, o tyle jednak, że ekspansywnej polityce banku centralnego powinny towarzyszyć jednocześnie wyważone przepi
sy nadzoru nad rynkami finansowymi, które w Stanach Zjednoczonych były z roku na rok coraz bardziej łagodniejsze (w sensie mniej restrykcyj
ne, co niewątpliwe przyczyniło się w dużym stopniu do słabej ochrony interesów uczestników rynków finansowych, zwłaszcza tych najmniej znających się na tematyce ekonomii i finansów).
Rząd Stanów Zjednoczonych od dłuższego czasu (głównie od lat dziewięćdziesiątych XX wieku) prowadził politykę znacznej deregulacji (tj. łagodzenia) przepisów dotyczących nadzoru nad rynkiem finansowym.
Również amerykański nadzorca rynku finansowego SEC (Securities and Exchange Commission} z okresu na okres coraz łagodniej podchodził do kwestii nadzoru nad amerykańskim rynkiem finansowym. Nadto patrząc
225 Z punktu w idzenia stym ulacji gospodarki amerykańskiej tamtego okresu m.in. po pęknięciu w 2000 r. tzw. „bańki internetowej” na amerykańskim rynku nowych technologii N ASD AQ działania podjęte przez FED były ja k najbardziej na m iejscu, gdyż chciano pobudzić w zrost gospodarczy (aktywność gospodarczą) w U SA oraz nie doprowadzić jednocześnie do paraliżu amerykańskiej gospodarki po atakach terrorystycznych m ających m iejsce we wrześniu 2001 r. (m.in. atak na World Trade Center, Pentagon).
przez pryzmat światowego rynku pozagiełdowego instrumentów' pochod
nych, praktycznie rzecz ujmując rynek ten stał się jednym z największych rynków pod względem nominalnym (transakcje na tym rynku przekracza
ły wolumeny obrotów na światowych rynkach akcji czy obligacji) i dodat
kowo rynek ten praktycznie rzecz biorąc, nie miał przepisów prawa regu
lujących jego funkcjonowanie. Nadto co również istotne rząd amerykań
ski w bardzo liberalny sposób podszedł do kwestii fuzji wielkich banków czy firm inwestycyjnych, co miało swoje odzwierciedlenie w uchyleniu w 1999 r. ustawy G lass’a-Steagall’a, która powstała w 1933 r. i która zakazywała łączenia działalności komercyjnej banków z działalnością in
westycyjną, przez co doszło do sytuacji, w której nowo utworzone pod
mioty (często o bardzo znaczącej kapitalizacji rynkowej oraz z milionami klientów na całym świecie) w przypadku ich upadłości (co miało często miejsce w trakcie trwania kryzysu) powodowało niepowetoweme straty dla ich właścicieli (akcjonariuszy), klientów etc. oraz ogromnymi suma
mi pod względem wartości nominalnej w trakcie procesu ich ratowania przez państwa i banki centralne poszczególnych krajów.
Bardzo duże zastrzeżenia są również kierowane pod adresem agen
cji ratingowych, a dokładniej nie do końca wyjaśnionej niejasnej roli jaką odegrały trzy główne agencje, tj. Standard&Poor 's, Moddy 's Investors oraz Fitch Ratings. Bardzo często agencje te wystawiały bardzo wysokie oce
ny kredytowe (agencje te pobierały opłaty za wystawienie oceny) papie
rom wartościowym, które już na początku budziły znaczny brak wiary
godności (np. niektóre rodzaje instrumentów ABS, czy MBS), i często utrzymywały ich wysokie oceny (często również bez dokonania rewizji swoich wystawionych przez nie ocen) nawet w okresach, gdy lawinowo zaczęła rosnąć liczba niespłacalnych kredytów czy pożyczek, z. które to przepływy pieniężne wynikające z tych kredytów i pożyczek stanowiły podstawę wyceny tych instrumentów, w tym określały stopnień ryzyka wiążący się z inwestycjami w instrumenty finansowe.
Również patrząc z perspektywy czasu przed wybuchem kryzysu fi
nansowego, bardzo istotną kwestią był znaczący rozwój inżynierii finan
sowej, a dokładniej nowe instrumenty finansowe, które ta dyscyplina na
uki finansów wprowadziła na rynki finansowe. Przeważająca większość tych instrumentów oparta została na mechanizmie (czy też procesie)
se-kurytyzacji wierzytelności, które były podstawą tych instrumentów. Se- kurytyzację można zdefiniować jako operację finansową, która polega na zamianie wierzytelności na papiery wartościowe226. Sekurytyzację po raz pierwszy przeprowadzono w Stanach Zjednoczonych w 1970 r., kiedy to powołana przez rząd agencja Government National Mortgage Associa
tion przeprowadziła program sekurytyzacji kredytów hipotecznych.
W krajach Europy Zachodniej transakcje sekurytyzacyjne zaczęły być stosowane dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Obecnie rów
nież w Polsce od paru lat są one stosowane227. W wyniku tych procesów stworzono dwa główne instrumenty finansowe, tj.:
• Instrumenty finansowe zabezpieczone aktywami o nazwie Asset Backed Securities (ABS) oraz
• Instrumenty finansowe zabezpieczone kredytami hipotecznymi o nazwie Mortgage Backed Securities (MBS).
Istotą tych dwóch nowych instrumentów było przeniesienie ryzyka banku związanego z udzieleniem kredytów czy pożyczek na inwestorów.
Jak okazało się później, instrumenty te były swoistego rodzaju bronią za
głady rynków finansowych od momentu włączenia kredytów hipotecz
nych o niskiej jakości do puli wierzytelności, którymi zabezpieczano głów
nie MBS-y. Najgorsza sytuacja, z punktu widzenia ekonomicznego i jed
nocześnie finansowego dla głównie właścicieli tych instrumentów, nasta
ła, gdy Iiredyty hipoteczne zabezpieczane tymi instrumentami przestały być spłacane, co pociągnęło za sobą ogromną ich przecenę, sięgającą nie
jednokrotnie blisko 90% ich wartości początkowej.
Do kolejnej przyczyny współczesnego kryzysu finansowego należy niewątpliwie zaliczyć również znaczący rozrost instytucji tzw. sektora shadow banking w Stanach Zjednoczonych, co na język polski można prze
tłumaczyć jako niebankowe instytucje finansowe, które świadczą usługi podobne do banków, ale nie podlegające kontroli nadzorców rynkowych228 .
226 Zob. S. Owsiak, Finanse publiczne - teoria i praktyka, Wydawnictwo PW N, Wćirszawa 2006, s. 744.
227 J. Zombirt, I. Styn, Transakcje sekurytyzacyjne na kwiecie i w Polsce,
„Rynek Terminowy” , 2001, nr 4.
228 Ostatnimi czasy rów nież w Polsce mamy do czynienia ze znaczącym rozrostem się tego sektora na polskim rynku finansowym. Jako niechlubny przy
Nadto należy również wskazać, iż rozwój takich instytucji w warunkach amerykańskich był możliwy w pewnym stopniu m.in. przez fakt, że ofero
Nadto należy również wskazać, iż rozwój takich instytucji w warunkach amerykańskich był możliwy w pewnym stopniu m.in. przez fakt, że ofero