* 25 kwietnia 2018. Debata zorganizowana w ramach Forum Myśli Strategicznej pt. „Czy zdrowie w Polsce po-trzebuje strategii?”, pte.pl.
w jakiej obecnie znajduje się Polska, wzięcie się za bary z wyzwaniem, jakim jest wdrażanie szeroko po-jętych innowacji, stanowi wyzwanie. Dla dobrobytu społeczeństwa, a także wzrostu i rozwoju gospodar- czego nie mamy wyboru i musimy mu sprostać. Zdro-wie razem z edukacją stanowią kapitał ludzki2 będący najważniejszym czynnikiem wzrostu gospodarczego w krajach rozwiniętych, a więc i w Polsce. Dlatego też tak ważna jest znajomość kanałów oddziaływania zdrowia na gospodarkę3 i gospodarki na zdrowie4. Innowacje w ochronie zdrowia –
podejście ekonomiczne
Innowacje w ochronie zdrowia odnoszą się do dwóch sfer jej działalności: medycznej, której celem
2 G.S. Becker, Investment in Human Capital: A Theore-tical Analysis, „The Journal of PoliTheore-tical Economy” 1962, vol. 70(5), s. 9–49.
3 Więcej na ten temat w: E. Nojszewska, Czy zdrowie w Polsce potrzebuje strategii?, „Biuletyn PTE” 2017, nr 4(79); World Development Report, World Bank, Wa-shington 1980; Investing in health, World Development Report, World Bank, Oxford University Press. New York 1993; M. Suhrcke, M. McKee, R. Sauto Arce, S. Tsolova, J. Mortensen, The contribution of health to the economy in the European Union, European Commission, Luxembourg 2005, http://ec.europa.eu/health/ph_overview/Documents/
health_economy_en.pdf (8.06.2019); J. Zamora, Investment in health and economic growth: a perspective from Latin America and the Caribbean, 35th meeting of the Advisory Committee of Health Research, July, Pan American Health Organization, Division of Health and Human Development, Washington 2000, http://www.paho.org/English/HDP/HDR/
ACHR‑00‑08.pdf (8.06.2019).
4 Więcej na ten temat w: County Health Rankings Model, Mar 29, 2016, http://www.countyhealthrankings.org/reso-urces/county‑health‑rankings‑model (8.06.2019); Social determinants of health and health inequalities, Government of Canada, 25.09.2018, http://www.phac‑aspc.gc.ca/ph‑sp/
determinants/index‑eng.php (8.06.2019); M.A. Winkleby, D.E. Jatulis, E. Frank, S.P. Fortmann, Socioeconomic status and health: How education, income and occupation contri-bute to risk factors for cardiovascular diseases, „American Journal of Public Health” 1992, vol. 82(6), s. 816–820;
N.E. Adler, K. Newman, Socioeconomic disparities in health: pathways and policies, „Health Affairs” 2002, vol. 21(2), s. 62; K. Fiscella, P. Franks, Poverty or income inequality as predictor of mortality: longitudinal cohort study, „British Medical Journal” 1997, vol. 314, s. 1724–7;
C.E. Ross, J. Kirovsky, Does unemployment affect health?,
„Journal of Health and Social Behavior” 1995, vol. 36(3), s. 230–243; S.H. Wilson, G.M. Walker, Unemployment and health: a review, „Public Health” 1993, vol. 107(3), s. 153–162; E. Rodriguez, Keeping unemployment healthy:
the effect of means ‑tested and entitlement benefits in Bri-tain, Germany and the United States, „American Journal of Public Health” 2001, vol. 91(9), s. 1403–11; M. Angell, Privilege and health: what is connection?, „New England Journal of Medicine” 1993, vol. 329(2), s. 126–7; P. Lee, D. Paxman, Reinventing public health, „Annual Review of Public Health” 1997, vol. 18, s. 1–35 na odległość5. Rozwój nauk służących medycynie aplikacyjnym6.
Drugim obszarem innowacyjności powinno być szeroko pojęte funkcjonowanie ochrony zdrowia, ale jak na razie temat ten nie jest podejmowany. Powinni- śmy dążyć do sprawnie funkcjonującej ochrony zdro-wia od strony organizacji, finansowania, zarządzania i regulacji prawnej7
. Wyzwaniem jest także zarządza-5 Więcej na ten temat np. w: A. Dusza, Innowacje w ochronie zdrowia: jakie wyzwania przed nami? O in- nowacjach w ochronie zdrowia rozmawiamy z prof. Bole-sławem Samolińskim, Szczyt Zdrowie 2019, https://www.
medexpress.pl/innowacje‑w‑ochronie‑zdrowia‑jakie‑wy-zwania‑przed‑nami/68229 (8.06.2019).
6 Więcej na ten temat np. w: I. Schymalla, Nie zbudowali-śmy systemu otwartego na innowacyjność, O innowacyjności w ochronie zdrowia mówi prof. Bolesław Samoliński, Szczyt Zdrowie 2019, https://www.medexpress.pl/nie‑zbu-dowalismy‑systemu‑otwartego‑na‑innowacyjnosc/70862 (8.06.2019); P. Wernicki, Innowacje w ochronie zdro-wia: „Kiedyś głównie kupowaliśmy, teraz mamy szansę sprzedawać”, rynekzdrowia.pl, 29.09.2017, http://www.
rynekzdrowia.pl/Badania‑i‑rozwoj/Innowacje‑w‑ochronie‑
zdrowia‑quot‑kiedys‑glownie‑kupowalismy‑teraz‑mamy‑
szanse‑sprzedawac‑quot,176824,11.html (8.06.2019);
D. Vujicic, D. Vujicic o tym czym są innowacje w ochronie zdrowia (wideo), Polityka Zdrowotna, 22.11.2018, https://
www.politykazdrowotna.com/39021,d‑vujicic‑o‑tym‑czym‑
sa‑innowacje‑w‑ochronie‑zdrowia‑wideo (8.06.2019).
7 Więcej na ten temat np. w: I. Schymalla, Nie zbudowa-liśmy systemu..., op.cit.; E. Grzela, Innowacje w ochronie zdrowia to nie tylko technologie lekowe, Puls Medycyny, więcej w: M. Kludacz ‑Alessandri, Modele wyceny świadczeń zdrowotnych dla lecznictwa szpitalnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2017. Kolejnym przykładem jest brak możliwości wykorzystywania komercyjnego łózek szpitalnych w szpi-talach publicznych. Na ten temat więcej w: E. Nojszewska,
ZĘŚĆ IIIBATY EKONOMISTÓW nie danymi medycznymi, gdyż informacja medyczna
musi być bardzo dobrze chroniona, ale jednocześnie musi być dostępna zawsze i wszędzie tam, gdzie jest potrzebna8. Jednak przy tym drugim podejściu do innowacyjności w ochronie zdrowia wyzwaniem są
W. Malinowski, S. Sikorski, Komercyjne świadczenie usług medycznych przez szpitale publiczne, Wolters Kluwer, War-szawa 2017.
8 Więcej na ten temat np. w: A. Dusza, Innowacje w ochronie zdrowia..., op.cit.
9 Koncepcję VBHC zaproponowali Autorzy w swej książce: M.E. Porter, E.O. Teisberg, Redefinning Health Care – Creating Value ‑Based Competition on Results, Ha-rvard Business School Press, 2006. Więcej o tej koncepcji, która zaczyna dominować w podejściu do finansowania świadczeń można przeczytać w: M. Stewart, J.B. Brown, A. Donner, I.R. McWhinney, J. Oates, W.W. Weston, J. Jor-dan, The impact of patient ‑centered care on outcomes,
„Journal Family Practice” 2000, vol. 49(9), s. 796–804;
R.S. Kaplan, D.P. Norton, Putting the balanced scorecard to work, Harvard Business Review, 1993; D. Parmenter, Key performance indicators: developing, implementing, and using winning KPIs, John Wiley & Sons, 2010; O.A. Arah, N.S. Klazinga, D.M.J. Delnoij, A.H.A. Ten Asbroek, T. Cu-sters, Conceptual frameworks for health systems perfor-mance: a quest for effectiveness, quality, and improvement,
„International Journal for Quality in Health Care” 2003, vol. 15(5), s. 377–398; W.W. Eckerson, Performance ma-nagement strategies, „Business Intelligence Journal” 2009, vol. 14(1), s. 24–27; M. Scott, S.M. Gilbert, Revisiting
Interesariusze ochrony zdrowia w Polsce są otwarci
chodzi o stosowanie zasady „health in all policies”10 promowanej przez WHO i Unię Europejską, a także jej kontynuatorki „health 21”11. Potrzebne jest podejście holistyczne do zdrowia uwzględniające programy, inwestycje w zdrowie12. Problem narasta, co pokazują międzynarodowe statystyki, np. wyniki osiągnięte na 35 uwzględnionych państw13.
Dodatkowo potrzeba nowego podejścia do koniecz-ności zmian w ochronie zdrowia, co podkreślono na konferencji zorganizowanej przez WHO14 w 2018 r.
w Tallinie zatytułowanej Include, invest, innovate,
structure, process, and outcome, „Cancer” 2014, vol. 121(3);
Value ‑based Health Care – A Global Assessment – findings and methodology, The Economist Intelligence Unit, https://
perspectives.eiu.com/sites/default/files/EIU_Medtronic_Fin-dings‑and‑Methodology_1.pdf (8.06.2019); Health outcomes and costs: a 166‑country comparison, A white paper from The Economist Intelligence Unit Healthcare, 2014, https://
stateofreform.com/wp‑content/uploads/2015/11/Healthcare‑
outcomes‑index‑2014.pdf (8.06.2019).
10 World Health Organization, https://www.who.int/heal-thpromotion/frameworkforcountryaction/en/ (8.06.2019).
11 Health 21. The health for all policy framework for the WHO European Region, World Health Organization, Regio-nal Office for Europe, Copenhagen, http://www.euro.who.
int/__data/assets/pdf_file/0010/98398/wa540ga199heeng.
pdf (8.06.2019).
12 D. Vujicic, D. Vujicic o tym..., op.cit..
13 Euro Health Consumer Index, Health Consumer Po-werhouse, 25.02.2019, s. 26, https://healthpowerhouse.com/
publications/ (8.06.2019).
14 Include, invest, innovate in health systems: Building on the 2008 Tallinn Charter, World Health Organization, 13–14.07.2018, http://www.euro.who.int/en/media‑centre/
events/events/2018/06/health‑systems‑for‑prosperity‑and‑
solidarity‑leaving‑no‑one‑behind/documents/meeting‑do-cuments/presentations/include,‑invest,‑innovate‑in‑health‑
systems‑building‑on‑the‑2008‑tallinn‑charter (8.06.2019).
gdzie zwrócono uwagę zwłaszcza na konieczność innowacyjności w tym temacie15.
Należy tu podkreślić, że nie uda się wprowadzić przedstawionych powyżej niezbędnych zmian, ani zrealizować strategicznych i operacyjnych celów baz wnikliwej analizy ekonomicznej. Na podstawie badań polskiej ochrony zdrowia16 można stwierdzić, że to właśnie analiza ekonomiczna jest najważniejszą innowacją dla niej. Jednak przeprowadzanie analiz ekonomicznych będzie możliwe w pełnym zakresie dopiero wtedy, gdy będą dostępne odpowiednie bazy danych.
Innowacją ekonomiczną jest liczenie kosztów pośrednich, czyli strat spowodowanych chorobami
15 H. Kluge, Include, invest, innovate in health systems:
Building on the 2008 Tallinn Charter, http://www.euro.
who.int/__data/assets/pdf_file/0011/374987/0.2_Opening_
English_Hans‑Kluge.pdf?ua=1 (8.06.2019).
16 Przykładowo: Raport: system ochrony zdrowia w Polsce – stan obecny i pożądane kierunki zmian, NIK, 2019, https://www.nik.gov.pl/plik/id,20223,vp,22913.pdf (8.06.2019).
17 Więcej na ten temat w raportach: Ocena strat eko-nomicznych i kosztów leczenia nowotworów piersi, szyjki macicy i jajnika w Polsce, red. E. Nojszewska, Instytut Innowacyjna Gospodarka, http://ingos.pl/public/userfiles/
pdf/Ocena_strat_ekonomicznych_i_kosztow_%20lecze- nia_nowotworow_piersi_szyjki_macicy_i_jajnika_w_Pol-sce.pdf (9.06.2019); Ocena kosztów niewydolności serca w Polsce z perspektywy gospodarki państwa, Instytut In-nowacyjna Gospodarka, http://ingos.pl/public/userfiles/pdf/
Ocena_kosztow_niewydolnosci_serca_w_Polsce_z_per-spektywy_gospodarki_panstwa.pdf (9.06.2019); Straty eko-nomiczne i koszty leczenia wybranych nowotworów w woje-wództwie dolnośląskim w latach 2014–2016 – wnioski dla polityki zdrowotnej, red. E. Nojszewska, Raport Polskiego Towarzystwa Onkologicznego; Ocena ekonomicznych kosztów i obciążenia społecznego zaburzeń siatkówki, ze szczególnym uwzględnieniem DME i ADM, red. E. Noj-szewska, Instytut Innowacyjna Gospodarka; Ocena całko-witych społeczno ‑ekonomicznych kosztów występowania łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów z perspektywy gospodarki państwa, red. E. Nojszewska, Instytut Inno-wacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO, https://
www.researchgate.net/publication/332277348_Ocena_
calkowitych_spoleczno‑ekonomicznych_kosztow_wy- stepowania_luszczycy_i_luszczycowego_zapalenia_sta-wow_z_perspektywy_gospodarki_panstwa (9.06.2019);
Nowotwór płuca i oskrzela – innowacyjne metody leczenia i koszty gospodarcze, red. E. Nojszewska, Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO, https://innowo.
Zwiększa się zasób pracy, kapitału ludzkiego, rzeczowego i finansowego, poprawia się kondycja
Czy to jest drogo? Czy tanio? Nie można dać jednaj bezwzględnej odpowiedzi: Tak lub Nie. Jak zazwyczaj, ocena opiera się na miarach względnych. Przykła-dem może być lek genetyczny o nazwie Luxturna.
W grudniu 2017 roku amerykański Urząd ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdził terapię genową Luxturna do leczenia rzadkiej dziedzicznej choroby siatkówki, wrodzonej ślepoty Lebera. Opracowany przez ame-rykańską firmę Spark Therapeutics lek Luxturna jest pierwszą terapią genową, która za pomocą zmodyfi-kowanego genetycznie wirusa naprawia bezpośred-nio w organizmie pacjenta gen komórek siatkówki, zapewniając częściowe przywrócenie wzroku18. Jest to np. na rentę inwalidzką czy zasiłki19, to okaże się, że po zastosowaniu kuracji Luxturną, w przypadku wyleczonego pacjenta wartość wytworzonego PKB org/userfiles/publikacje/Raport_nowotw%C3%B3r%20 p%C5%82uca%20i%20oskrzela.pdf (9.06.2019).
18 Więcej na ten temat np. w: Pojawiło się najdroższe lekarstwo na świecie, Sputnik Polska, 10.02.2018, https://
pl.sputniknews.com/swiat/201802107298145‑terapia‑ge-nowa‑wzrok‑Sputnik/ (9.06.2019).
19 Ocena ekonomicznych kosztów..., op.cit.
ZĘŚĆ IIIBATY EKONOMISTÓW stanowi dodatkową informację pomagającą przy wy-borze sposobu operowania20.
W Polsce pomija się badanie efektywności funkcjo-nowania szpitali jako przedsiębiorstw, które wykonują kraje dużo bogatsze od Polski, takie jak Australia21 czy Niemcy22 . W tym przypadku nie trzeba tworzyć spe-cjalnych baz danych, gdyż wystarczyłoby, aby szpitale udostępniły część informacji, którą i tak przekazują Ministerstwu Zdrowia.
Zakończenie
Podsumowując przeprowadzone rozważania, można potwierdzić, że bezcenną innowacją w pol-skiej ochronie zdrowia jest analiza ekonomiczna.
Dzięki niej można bowiem obniżyć koszty leczenia
Adler N.E., Newman K., Socioeconomic disparities in health: pathways and policies, „Health Affairs” 2002, vol. 21(2).
Angell M., Privilege and health: what is connection?, „New England Journal of Medicine” 1993, vol. 329(2).
Arah O.A., Klazinga N.S., Delnoij D.M.J., Ten As-broek A.H.A., Custers T., Conceptual frameworks for health systems performance: a quest for effectiveness,
20 Nowotwór płuca i oskrzela..., op.cit.
21 Raport znajduje się na stronie: Performance of Pu-blic and Private Hospital Systems, Australian Government, 10.12.2009, https://www.pc.gov.au/inquiries/completed/
hospitals/report (9.06.2019).
22 A. Frohloff, Cost and Technical Efficiency of German Hospitals – A Stochastic Frontier Analysis, „ SSRN Elec-tronic Journal”, April 2007, https://www.researchgate.net/
publication/24126442_Cost_and_Technical_Efficiency_
of_German_Hospitals_‑_A_Stochastic_Frontier_Analysis (9.06.2019).
quality, and improvement, „International Journal for Quality in Health Care” 2003, vol. 15(5).
Becker G.S., Investment in Human Capital: A Theoretical Analysis, „The Journal of Political Economy” 1962, vol. 70(5).
County Health Rankings Model, Mar 29, 2016, http://www.
countyhealthrankings.org/resources/county‑health‑rank-ings‑model.
Dusza A., Innowacje w ochronie zdrowia: jakie wyzwania przed nami? O innowacjach w ochronie zdrowia rozma-wiamy z prof. Bolesławem Samolińskim, Szczyt Zdrowie 2019, https://www.medexpress.pl/innowacje‑w‑ochronie‑
zdrowia‑jakie‑wyzwania‑przed‑nami/68229.
Eckerson W.W., Performance management strategies, „Busi-ness Intelligence Journal” 2009, vol. 14(1).
Euro Health Consumer Index, Health Consumer Power-house, 25.02.2019, s. 26, https://healthpowerhouse.com/
publications/.
Fiscella K., Franks P., Poverty or income inequality as pre-dictor of mortality: longitudinal cohort study, „British Medical Journal” 1997, vol. 314.
Frohloff A., Cost and Technical Efficiency of German Hospi-tals – A Stochastic Frontier Analysis, „ SSRN Electronic Journal”, April 2007, https://www.researchgate.net/pub-lication/24126442_Cost_and_Technical_Efficiency_of_
German_Hospitals_‑_A_Stochastic_Frontier_Analysis.
Grzela E., Innowacje w ochronie zdrowia to nie tylko tech-nologie lekowe, Puls Medycyny, 30.04.2019, https://
pulsmedycyny.pl/innowacje‑w‑ochronie‑zdrowia‑to‑nie‑
tylko‑technologie‑lekowe‑959841.
Health 21. The health for all policy framework for the WHO European Region, World Health Organization, Regional Office for Europe, Copenhagen, http://www.
euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/98398/wa-540ga199heeng.pdf.
Health outcomes and costs: a 166‑country comparison, A white paper from The Economist Intelligence Unit Healthcare, 2014, https://stateofreform.com/wp‑content/
uploads/2015/11/Healthcare‑outcomes‑index‑2014.pdf.
Include, invest, innovate in health systems: Building on the 2008 Tallinn Charter, World Health Organization, 13–
14.07.2018, http://www.euro.who.int/en/media‑centre/
events/events/2018/06/health‑systems‑for‑prosperity‑and‑
solidarity‑leaving‑no‑one‑behind/documents/meeting‑
documents/presentations/include,‑invest,‑innovate‑in‑
health‑systems‑building‑on‑the‑2008‑tallinn‑charter.
Innowacyjność w sektorze ochrony zdrowia w Polsce – wy-zwania, bariery, problemy i rekomendacje, red. A. Sznyk, J. Karasek, raport opracowany przez Instytut Innowa-cyjna Gospodarka, Warszawa 2016, http://ingos.pl/
public/userfiles/pdf/Raport_Innowacyjnosc_w_sekto-rze_ochrony_zdrowia_w_Polsce_2016.pdf.
Investing in health, World Development Report, World Bank, Oxford University Press, New York 1993.
Kaplan R.S., Norton D.P., Putting the balanced scorecard to work, Harvard Business Review, 1993.
Kludacz ‑Alessandri M., Modele wyceny świadczeń zdro-wotnych dla lecznictwa szpitalnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
Kluge H., Include, invest, innovate in health systems: Build-ing on the 2008 Tallinn Charter, http://www.euro.who.
int/__data/assets/pdf_file/0011/374987/0.2_Opening_
English_Hans‑Kluge.pdf?ua=1.
Lee P., Paxman D., Reinventing public health, „Annual Review of Public Health” 1997, vol. 18.
Nojszewska E., Czy zdrowie w Polsce potrzebuje strategii?,
„Biuletyn PTE” 2017, nr 4(79).
Nojszewska E., Malinowski W., Sikorski S., Komercyjne świadczenie usług medycznych przez szpitale publiczne, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
Nowotwór płuca i oskrzela – innowacyjne metody lecze-nia i koszty gospodarcze, red. E. Nojszewska, Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO, https://innowo.org/userfiles/publikacje/Raport_nowo-tw%C3%B3r%20p%C5%82uca%20i%20oskrzela.pdf.
Ocena całkowitych społeczno ‑ekonomicznych kosztów wy-stępowania łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów z perspektywy gospodarki państwa, red. E. Nojszew-ska, Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju
Ocena ekonomicznych kosztów i obciążenia społecznego zaburzeń siatkówki, ze szczególnym uwzględnieniem DME i ADM, red. E. Nojszewska, Instytut Innowacyjna Gospodarka.
Ocena kosztów niewydolności serca w Polsce z perspektywy gospodarki państwa, Instytut Innowacyjna Gospodarka, 2017, http://ingos.pl/public/userfiles/pdf/Ocena_kosz-tow_niewydolnosci_serca_w_Polsce_z_perspektywy_
gospodarki_panstwa.pdf.
Ocena strat ekonomicznych i kosztów leczenia nowotworów piersi, szyjki macicy i jajnika w Polsce, red. E. Nojszew-ska, Instytut Innowacyjna Gospodarka, 2016, http://ingos.
pl/public/userfiles/pdf/Ocena_strat_ekonomicznych_i_
kosztow_%20leczenia_nowotworow_piersi_szyjki_ma-cicy_i_jajnika_w_Polsce.pdf.
Parmenter D., Key performance indicators: developing, implementing, and using winning KPIs, John Wiley
& Sons, 2010.
Performance of Public and Private Hospital Systems, Aus-tralian Government, 10.12.2009, https://www.pc.gov.au/
inquiries/completed/hospitals/report.
Pojawiło się najdroższe lekarstwo na świecie, Sputnik Polska, 10.02.2018, https://pl.sputniknews.com/swia-t/201802107298145‑terapia‑genowa‑wzrok‑Sputnik/.
Porter M.E., Teisberg E.O., Redefinning Health Care – Creating Value ‑Based Competition on Results, Harvard Business School Press, 2006.
Raport: system ochrony zdrowia w Polsce – stan obecny i pożądane kierunki zmian, NIK, 2019, https://www.nik.
gov.pl/plik/id,20223,vp,22913.pdf.
Rodriguez E., Keeping unemployment healthy: the effect of means ‑tested and entitlement benefits in Britain, Ger-many and the United States, „American Journal of Public Health” 2001, vol. 91(9).
Ross C.E., Kirovsky J., Does unemployment affect health?, „Journal of Health and Social Behavior” 1995, vol. 36(3).
Schymalla I., Nie zbudowaliśmy systemu otwartego na innowacyjność, O innowacyjności w ochronie zdrowia mówi prof. Bolesław Samoliński, Szczyt Zdrowie 2019, https://www.medexpress.pl/nie‑zbudowalismy‑systemu‑
otwartego‑na‑innowacyjnosc/70862.
Scott M., Gilbert M.D., Revisiting structure, process, and outcome, „Cancer” 2014, vol. 121(3).
Social determinants of health and health inequalities, Gov-ernment of Canada, 25.09.2018, http://www.phac‑aspc.
gc.ca/ph‑sp/determinants/index‑eng.php.
Stewart M., Brown J.B., Donner A., McWhinney I.R., Oates J., Weston W.W., Jordan J., The impact of patient‑
‑centered care on outcomes, „Journal Family Practice”
2000, vol. 49(9).
Straty ekonomiczne i koszty leczenia wybranych nowotwo-rów w województwie dolnośląskim w latach 2014–2016 – wnioski dla polityki zdrowotnej, red. E. Nojszewska, Raport Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.
Suhrcke M., McKee M., Sauto Arce R., Tsolova S., Mortensen J., The contribution of health to the economy in the European Union, European Commission, Lux-embourg 2005, http://ec.europa.eu/health/ph_overview/
Documents/health_economy_en.pdf.
Value ‑based Health Care – A Global Assessment – find-ings and methodology, The Economist Intelligence Unit, 2016, https://perspectives.eiu.com/sites/default/files/
EIU_Medtronic_Findings‑and‑Methodology_1.pdf.
Vujicic D., D. Vujicic o tym czym są innowacje w ochronie zdrowia (wideo), Polityka Zdrowotna, 22.11.2018, https://
www.politykazdrowotna.com/39021,d‑vujicic‑o‑tym‑
czym‑sa‑innowacje‑w‑ochronie‑zdrowia‑wideo.
Wernicki P., Innowacje w ochronie zdrowia: „Kiedyś głów-nie kupowaliśmy, teraz mamy szansę sprzedawać”, ry-nekzdrowia.pl, 29.09.2017, http://www.rynekzdrowia.
pl/Badania‑i‑rozwoj/Innowacje‑w‑ochronie‑zdrowia‑
quot‑kiedys‑glownie‑kupowalismy‑teraz‑mamy‑szanse‑
sprzedawac‑quot,176824,11.html.
Wilson S.H., Walker G.M., Unemployment and health:
a review, „Public Health” 1993, vol. 107(3).
Winkleby M.A., Jatulis D.E., Frank E., Fortmann S.P., So-cioeconomic status and health: How education, income and occupation contribute to risk factors for cardiovas-cular diseases, „American Journal of Public Health”
1992, vol. 82(6).
World Development Report, World Bank, Washington 1980.
World Health Organization, https://www.who.int/healthpro-motion/frameworkforcountryaction/en/.
Zamora J., Investment in health and economic growth:
a perspective from Latin America and the Caribbean, 35th meeting of the Advisory Committee of Health Re-search, July, Pan American Health Organization, Division of Health and Human Development, Washington 2000, http://www.paho.org/English/HDP/HDR/ACHR‑00‑08.
pdf.
ZĘŚĆ IIIBATY EKONOMISTÓW
Prof. dr hab. Marian Gorynia, wybitny polski eko-nomista, otrzymał 24 kwietnia 2019 r., tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku.
Prof. Marian Gorynia jest jednym z najwybitniej-szych autorytetów w dziedzinie badań nad gospodarką międzynarodową oraz konkurencyjnością. Laudację na jego cześć wygłosił podczas uroczystości prof. Robert Ciborowski, rektor Uniwersytetu w Białymstoku. Pod-kreślał w niej m. in. rozległość zainteresowań naukowych nowego doktora honorowego białostockiej uczelni:
– W działalności Profesora uwagę zwraca rozbudo-wany i konsekwentnie realizowany program badawczy, skoncentrowany na badaniu uwarunkowań, przejawów i efektów funkcjonowania przedsiębiorstw w różnych systemach gospodarczych, zwłaszcza w realiach pol-skiej gospodarki centralnie administrowanej, a także w okresie transformacji i budowania rozwiniętej
gospodarki rynkowej. Wśród wymienionych wyróż-niają się mezoekonomiczne uwarunkowania zachowań przedsiębiorstw.
Prof. Ciborowski przypomniał też okoliczności, w jakich blisko 20 lat temu poznał prof. Mariana Go-rynię, podczas konferencji naukowej w Poznaniu.
– Wtedy już była to postać w naukach ekonomicz-nych znacząca i dla nas, młodych pracowników, miało to ogromne znaczenie: zobaczyć kogoś, kto sytuuje się wysoko w nauce polskiej i międzynarodowej – mówił prof. Ciborowski. – Znajomość z Profesorem zawsze była dla mnie ogromną przyjemnością i inspiracją.
To wspaniały człowiek, który wciąż w naukach ekono-micznych dokłada kolejne cegiełki do ich rozwoju.
W swoim wykładzie prof. Marina Gorynia mówił z humorem m. in. o tym, dlaczego uprawianie nauk ekonomicznych sprawia mu przyjemność: