ZĘŚĆ I – DYLEMATY POMIARU GOSPODARKIOSTĘPU SPOŁECZNEGO
członkowskiego, udział w nakładach na działania służące dobru wspólnemu obywateli UE, akceptu-jąc zróżnicowanie korzyści (preferencje dla krajów i regionów uboższych), służące osiąganiu spójności warunków życia. Znajduje to wyraz szczególnie w ramach prowadzenia polityki rolnej, polityki re-gionalnej i rozwijaniu polityki społecznej UE.
Po trzecie jest to zasada dialogu społecznego, która stanowi platformę społecznego uczestnictwa w podejmowaniu decyzji dotyczących spraw publicz- nych. Zobowiązuje do konsultowania i negocjowa-nia spraw podejmowanych przez różne podmioty, a przede wszystkim przez partnerów społecznych (związki zawodowe i organizacje społeczne, przez związki i zrzeszenia pracodawców) w celu osiągania porozumień oraz ich trwałego respektowania, zwłasz-cza w obszarze stosunków pracy i spraw dotyczących działania samorządów terytorialnych.
Po czwarte wymaganie od krajów członkowskich respektowania równowagi finansów publicznych, co oznacza bilansowanie wydatków publicznych z przychodami, według wspólnotowych reguł fi-skalnych (kryteria Maastricht), polegających na
limitowaniu długu publicznego i deficytu budżeto-wego oraz wprowadzenia procedury w przypadku wystąpienia nadmiernego deficytu. Nota bene zasada ta została zapisana w polskiej Konstytucji, która w art. 216 ust. 5 mówi, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60% wartości rocznego pro-duktu krajowego brutto.
Integracja europejska dokonuje się przy zachowa-niu różnorodności narodowej i kulturowej, zgodnie z hasłem: „zjednoczeni w różnorodności”. UE sza- nuje tożsamość narodową i regionalną państw człon-kowskich.
2. Instytucje UE
Podstawy instytucjonalne UE zawiera traktat lizboński, przyjęty w 2007 r. Traktat ten zwiększył znaczenie Parlamentu Europejskiego, wprowadził stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej oraz wysokiego przedstawiciela UE ds. zagra-nicznych i polityki bezpieczeństwa (Europejska Służba Działań Zewnętrznych). Porządkował także wiele innych spraw, w tym możliwości wystąpienia Schemat: Struktura instytucji Unii Europejskiej
EuropejskaRada
Rządy krajowe Komisja Europejska Przewodniczący
dziedzinowe:Rady Ecofin, Coreper
Parlament Europejski Wybierany przez
mieszkańców krajów członkowskich
Komisja Europejska
Komisarze wyznaczani przez
rządy krajowe Dyrekcje Generalne
Rada Unii Działania poprzez
krajowe prezydencje
Europejski Bank Centralny
Europejski Trybunał Obrachunkowy Komitet Regionów
Komitet
Ekonomiczno--Społeczny
Rzecznik Praw Obywatelskich Strategie
Priorytety
Koordynacja Regulacje Rządzenie
Europejska Służba Działań Zewnętrznych
Sądownictwo
Trybunał Sprawiedliwości
EuropejskiSąd
Inspektor danych osobowych Europejski Bank
Inwestycyjny
Źródło: opracowanie własne.
która jest organem kolegialnym, wymagającym ścisłej współpracy między krajami członkowskimi
‑Społeczny reprezentuje partnerów społecznych (związki pracodawców i związki zawodowe) oraz
3. Polityka społeczna UE
Cztery swobody działalności gospodarczej UE to:
swoboda przepływu kapitału,
• swobodny przepływ towarów,
•
swoboda świadczenia usług (z liberalizacji wy-• łączone są usługi pożytku publicznego (sevices for general interest),
swoboda mobilności osób i pracowników,
• obejmująca prawo do wjazdu i pobytu osób
Polityka społeczna pozostaje jednak domeną państw członkowskich, a Unia wpływa na jej kie-runki „miękkimi” metodami, formułując zalecenia (Open Method of Coordination, OMC). Obejmuje ona wspólne zasady przygotowywania planów kra-jowych, z wyznaczaniem wskaźników osiągnięcia celów i czasu realizacji, ustalanie odniesień i wska-zywanie dobrych praktyk, a także monitorowanie i wspólną ocenę realizacji przyjętych planów.
Pod koniec ubiegłej dekady cele społeczne zna-lazły się wprost w polityce regionalnej i polityce spójności. Głównym hasłem był rozwój usług pożytku publicznego. Zgodnie z nim każde pań-
ZĘŚĆ I – DYLEMATY POMIARU GOSPODARKIOSTĘPU SPOŁECZNEGO
Unia Europejska nie posiada kompetencji stanowiących w dziedzinie edukacji szkolnej. Ten obszar podlega wyłącznie działaniom krajowym. (Early childhood education and care), uznając je za fundament przyszłego powodzenia życiowego nie znajdują jeszcze odpowiedniej symetrii w po-lityce krajowej. Jest to niezbędne zwłaszcza w obszarze badań. Wskaźnik wydatków na B+R w odniesieniu do PKB jest w Polsce dramatycznie niski (1,5 wobec pożądanego 3,0), co ogranicza rozwój innowacyjności, chociaż nie jest to jej je-dyny czynnik. W planach europejskich na następną
perspektywę finansową wzrost innowacyjności będzie największym wymaganiem w dostępie do wykluczenia i zapewniają warunki mobilności lokalnej. Filar podstawowych praw socjalnych (2017 r.) tworzy bazę bezpieczeństwa socjalnego
Polska polityka społeczna realizuje ponadto model bezpośredniego i powszechnego wspierania w ochronę środowiska naturalnego.
Rządowy program Rodzina 500 plus skupił uwagę ekspertów na wpływie dodatkowego przychodu dla rodzin na ich kondycję finansową i dzietność w Polsce. Powszechnie dostrzeżono lukę finansową, jaką tworzy macierzyństwo w łącznym dochodzie z pracy kobiet. Zaczęto się interesować równole-głymi karierami w życiu kobiet.
Najszybsze w Europie tempo starzenia się lud-ności Polski rodzi pytanie, jak sfinansować ryzyko długowieczności? Obserwowany ostatnio regres oczekiwanej długości życia powoduje, że ryzyko długowieczności może się wydawać przedwczesne i przesadzone. Ryzyko długowieczności polega na tym, że subiektywnie oczekiwana długość życia jest istotnie krótsza od faktycznej jego długości. Wszyscy się mylą o 2 do 3 lat w tym samym kierunku, myślą, że umrą wcześniej, a umierają później. W ten sposób powstaje poznawcza luka finansowa ryzyka długo-wieczności.
Rodzi się pytanie, czy poprawnie identyfikujemy luki finansowe pełnego cyklu życia rodziny? Tego typu pytania formułują paradygmaty poznawcze finanso-wania rodzin w ich pełnym cyklu życia.
Paradygmat planowania finansowego to uwspółcze- śniona wersja protestanckiej pochwały cnoty oszczę-dzania. Paradygmat nawyków finansowych wskazuje, że raz ukształtowany apetyt na ryzyko nie podlega łatwej zmianie i staje się trwałym elementem kultury ryzyka. Paradygmat emocji wokół finansów sygna-lizuje niedostosowanie języka rozmowy o finansach do realiów współczesnego świata. Każdy zostanie rozwinięty w toku dyskusji w ramach „Czwartków u Ekonomistów” w pierwszym tygodniu paździer-nika br.
Planowanie finansowe
Punktem wyjścia do planowania finansów rodzin-nych jest przekonanie, że finanse to wiedza pewna.
Nauka o finansach bezpośrednio kształtuje praktykę społeczną. Teoria efektywnego portfela inwestycyjnego
* Społeczna Akademia Nauk.
ukształtowała przekonanie, że jedynie rozproszenie ry-zyka jest racjonalne. Powszechne przekonanie, że tak faktycznie jest, doprowadziło do sytuacji, że ryzyko stało się codziennością, jest wszędzie wokół nas, ży-jemy w społeczeństwie i gospodarce ryzyka.
W nowych warunkach bytowania rodziny nie sprawdza się koncepcja, że wszystkie jej zachowania powinny być w sferze finansowej podporządkowane akumulacji kapitału. Po pierwsze, zmienia się znacze-nie kapitału rzeczowego, finansowego, społecznego i wiedzy. Po drugie, jakość zarządzania ryzykiem finansowym na co dzień ma większe od akumulacji znaczenie dla samopodtrzymującego się wzrostu go-spodarczego.
Zalecenia planowania finansowego są proste. Naj-pierw naucz się oszczędzać, a potem inwestować, a na końcu będziesz rentierem. W tych warunkach poja- wiają się planerzy finansowi, którzy zalecają zgroma-dzenie pierwszego miliona przed 30 urodzinami i życie od początku jako rentier, po co czekać na starość?
W praktyce odrzuca się ustalenia teorii finansów mówiące o tym, że konsumpcja powinna być wygła-dzona i dostoswana bezpośrednio do spodziewanych przychodów w pełnym cyklu życia człowieka. Pla-nowanie finansowe odrzuca ustalenia teorii finansów, preferując dorobek praktyków.
We współczesnych finansach nic nie jest proste, ani w teorii, ani w praktyce. Świat finansów jest złożony.
Próby upraszczania w praktyce spraw złożonych koń- czą się niekorzystnym rozporządzeniem swoimi akty-wami. Jak długo teoria finansów operuje „człowiekiem finansowym” odseparowanym od innych, tak długo nie jest bezpośrednio przydatna dla praktyki finansowania firm rodzinnych i rodzin jako takich.
Współczesna teoria finansów przyznaje rację tym, którzy namawiają, aby indywidualni inwestorzy byli pasywni. Minimalizacja opłat i prowizji jest najlepszą drogą do przetrwania w drapieżnym świecie finansów.
Nadmierna wiara w dorobek nauki finansów jako nauki ścisłej oznacza jednakowe planowanie finan-sowe wszędzie i zawsze. Jest to przyczynek do wzrostu ryzyka systemu finansowego. Sytuacyjne podejście do problemów finansowych daje lepsze wyniki.