Dr hab. Mirosława Kwiecień,
prof. UE we Wrocławiu
ZĘŚĆ IIIBATY EKONOMISTÓW w teorii rachunkowości zwłaszcza bilansoznawstwie
(wycenie składników majątku, sprawozdawczo-ści itp.), jak i doskonaleniu praktyki rachunkowości.
Okres międzywojenny ugruntował rozwój rachun- kowości jako efekt emanacji klasycznej ekono-mii (szkoły historycznej ekonomii) oraz doktryn prawnych (prawa podatkowego, skarbowego itp.).
Publikacje z rachunkowości miały charakter inter-dyscyplinarny. W powojennej Polsce (po II wojnie światowej) uczeni z Lwowa podjęli pracę w nowo tworzonych ośrodkach m. in. we Wrocławiu (S. Gór- niak wraz ze swoimi uczniami: J. Taterem, B. Si-woniem). Zmiana ustroju społeczno ‑gospodarczego nie zdeterminowała zmiany Ich poglądów, otóż maksyma „nie ma teorii rachunkowości bez prak-tyki rachunkowości, nie ma prakprak-tyki rachunko-wości bez teorii rachunkorachunko-wości” to podkreślanie
konieczności wykorzystania teorii ekonomii w two-rzeniu teorii rachunkowości. Szerokie postrzeganie rachunkowości według uczonych szkoły lwow- skiej stanowiło podstawę zbudowania wrocław-skiej szkoły rachunkowości. Szerokie postrzeganie rachunkowości jako nauki (teorii bilansowych) i nauki stosowanej (praktyki rachunkowości) wy- przedziło o całą epokę rozwiązania prawne (re-gulacje międzynarodowe – rachunek przepływu kapitałów, metody wyceny zasobów majątkowych według koncepcji wartości godziwej). Dorobek naukowy S. Górniaka, B. Siwonia, J. Tretera (repre- zentantów lwowskiej szkoły rachunkowości, póź-niej twórców wrocławskiej szkoły rachunkowości) wniósł znaczący wkład w rozwój teorii rachunko-wości, a przede wszystkim praktyki gospodarczej
w regulacjach prawnych rachunkowości w ówcze-snym systemie społeczno‑
‑gospodarczym (gospodarce socjalistycznej). Otóż funk-cje społeczno ‑gospodarcze i prawne, jakie pełniła ra- chunkowość w tym syste-mie, wynikały z teorii eko-nomii – historycznej szkoły ekonomii, a nie z ekonomii socjalizmu. Nasuwa się py-tanie, czy było to możliwe?
Otóż tak – wskazywano, że rachunkowość jako system dowodowo ‑informacyjny jest narzędziem do prawi- dłowego prowadzenia dzia-łalności gospodarczej przez organizacje gospodarcze i ich kontroli oraz oceny efektów. Wskazywano, że przychody, koszty, zyski, straty – to parametry eko- nomiczne działalności go-spodarczej, tak samo jak kategorie służące do po-miaru fizycznego, np. wagi to kilogram itp., z tym, że pomiar ekonomiczny to po-miar w szacunku pienięż- nym. Ekonomiści – ówcze-śni decydenci – przyjmowali te rozwiązania prawne jako narzędzia ochrony mienia społecznego. Ale druga strona medalu jest taka, że wrocławska szkoła ra-chunkowości oparta na szkole historycznej ekono-mii, a przede wszystkim na
Prof. Mirosława Kwiecień
następnie Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego) gdzie uzyskała dyplom magistra (1968), stopień naukowy doktor nauk ekonomicznych (1976) i doktora habilitowanego (1992). Każda współpracy z praktyką gospodarczą. W latach 1990–2014 jako kierownik projektów badaw-czych realizowała 40 projektów, zarówno z badań w Polsce skonsolidowane sprawozdanie z prze-pływu środków pieniężnych według postanowień wynikających z regulacji międzynarodowych ra-chunkowości tzw. Międzynarodowych Stosunków Rachunkowości. Doświadczenia zawodowe z tego unikatowa publikacja Rachunkowość w praktyce, w latach 2002–2005 pod redakcją naukową M. się pytanie, co to znaczy powrót? Otóż Jubilatka w okresie kryzysu w badaniach naukowych rachun-kowości zarówno w badaniach podstawowych, jak i stosowanych (nie tylko w Polsce, ale również w Stanach Zjednoczonych), w latach 1978–1990 podjęła badania w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji w rachunkowości.
Prawie pół wieku temu prof. J.J. Wheeler z Uniwersytetu Berkeley (profesor ze szkoły biz- nesu) na podstawie wieloletnich badań nad meto-dami działania poznawczego (metoda pozytywna
ZĘŚĆ IIIBATY EKONOMISTÓW i normatywna) i badań w doskonaleniu praktyki
rachunkowości stwierdził, „moje podejście nie jest podejściem proroka zwątpienia, lecz kogoś kto wie-rzy, że rachunkowość poczyniła w ostatnich okresach znaczne postępy pod względem badań i teorii, a jej przeszłość wygląda pomyślnie z nadzwyczajnymi możliwościami doniosłego rozwoju o charakterze umysłowym (intelektualnym), jak i praktycznym.
Rozwój ten będzie zależał od: umiejętności dosto-sowania się, wszechstronności naukowców w tej dziedzinie, kiedy nowe środki (narzędzia) i pomy-sły, pochodzące z szeregu innych dziedzin będą dostępne i możliwe do zastosowania”1 . Ta mak- syma, jak i doświadczenia z licznych stażów zagra-nicznych, zwłaszcza w University of Amsterdam Erazmus University CE Rotterdam, Uniwersytet Charles‑de‑Gaulle Lille, zdeterminowały II obszar badawczy Jubilatki, czyli zastosowanie sztucznej inteligencji w rachunkowości, jako narzędzia za-rządzania. Efektem prowadzonych badań są liczne publikacje m. in. Rachunkowość jako narzędzie zarządzania. Systemem z bazą wiedzy, Rachunki problemowe kosztów i wyników oraz Analiza fi‑
nansów z wykorzystaniem bazy wiedzy. Wyniki badań były przedmiotem wystąpień na konferen-cjach krajowych i międzynarodowych z zakresu rachunkowości, jak i sztucznej inteligencji stąd liczne publikacje w renomowanych wydawnictwach m. in. Nord ‑Holland, Kredytowanie – system z bazą wiedzy. Według Jubilatki, staże w Holandii (czyli u „najlepszych księgowych świata”) to okres zdo-bywania wiedzy o rachunkowości korporacyjnej.
Zmiany sytemu w Polsce (jak już wspomniano) to powrót do I obszaru badawczego Jubilatki, czyli pomiar pieniężny według maksymy: nie ma teorii rachunkowości bez praktyki rachunkowości, nie ma praktyki bez teorii rachunkowości, z tym, że przełom cywilizacyjny, finansowania gospodarki globalnej to nowe wyzwania dla praktyki rachunko-wości, stąd III obszar badań Jubilatki – doskonale-nie praktyki rachunkowości – nowy pragmatyzm rachunkowości. Nowym wyzwaniem dla rachun-kowości, dla badań pozytywnych i normatywnych (jak stwierdza Jubilatka w wielu publikacjach) były stylizowane teorie ekonomii. Efekty badań Jubi-latka prezentuje w wielu publikacjach m. in. Dyle‑
maty i trendy rachunkowości2
. W wiodącej gospo-1 J.T. Wheeler, Accounting Theory and Research in Perspective, „The Accounting Review” 1970, vol. 45, no. 1, s. 1–10.
2 M. Kwiecień, Dylematy i trendy rachunkowości, w: Eseje o podatkach i rachunkowości, red. J. Ostaszew-ski, M. Jamroży, A. Tłaczała, Oficyna Wydawnicza SGH, jako rachunkowość stosowana, czyli nauka prak-tyczna. Jubilatka w publikacjach z III obszaru badań udowadnia, że rachunkowość jako nauka
Wrocławskie środowisko akademickie. Twórcy
•
i ich uczniowie 1945–2005, red. A. Chmie-lewski, Zakład Naukowy im. Ossolińskich, Wrocław ‑Warszawa ‑Kraków 2007, s. 307–
309.Ludzie nauki Uniwersytetu
Ekono-•
micznego we Wrocławiu, Wydawnic-two Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012, s. 98–99.
Kler J.,
• Dobra publiczne: wczoraj – dziś – jutro,
„Biuletyn PTE” 2016, nr 2, s. 61–62.
Eseje o podatkach i rachunkowości
•
, red. J. Osta- szewski, M. Jamroży, A. Tłaczała, Oficyna Wy-dawnicza SGH, Warszawa 2018, s. 71–99.
Od lewej: Kamil Kowaleczko, zastępca burmistrza miasta Ząbki, prof. Elżbieta Mączyńska, Małgorzata Zyśk, burmistrz miasta Ząbki, dr. Pál Attila Illés, pierwszy radca, zastępca szefa misji z Ambasady Węgier. Fot. Bogdan Śladowski/Życie powiatu na Mazowszu.
Zgodnie z tradycją, 16 maja 2019 r. od-było się doroczne spotkanie ząbkowskich przedsiębiorców oraz kolejna edycja
„Rozmów o gospodarce”, poświęcona tym razem współpracy Polski i Węgier.
Organizatorem wydarzenia był Urząd Miasto Ząbki oraz Miejski Ośrodek Kul-tury w Ząbkach. Gośćmi honorowymi wieczoru byli: dr Orsolya Zsuzsanna Ko-vács, ambasador Węgier w Polsce, dr. Pál Attila Illés, pierwszy radca, zastępca szefa misji z Ambasady Węgier, prof. Elżbieta Mączyńska ‑Ziemacka, prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Sławomir Pisarczyk, radny powiatu wołomińskiego, przewodniczący Komisji Bezpieczeństwa, Ochrony Środowiska i Rolnictwa, Janusz Dąbrowski, dyrektor Praskiej Giełdy Spo- żywczej oraz Edyta Sasin, dyrektor Od- działu Banku PKO B.P. w Ząbkach. W spo-tkaniu uczestniczyli także jego gospodarze Małgorzata Zyśk, burmistrz Miasta Ząbki, Kamil Kowaleczko, zastępca burmistrza miasta Ząbki.