4.1. Metodologia badań empirycznych
W toku dyskusji teoretycznej próbowano wskazać różne procesy komer- cjalizacyjne i ich zróżnicowane etapy. W procesie komercjalizacji można pod-dawać ocenie wyniki badań, patenty, licencje, nowe technologie lub produkty. Etapy procesu komercjalizacji nie mogą być w pełni ujednolicone, bowiem nowe technologie przynoszą zmiany na rynku, dostosowuje się je do otoczenia przedsiębiorstw i zmian na nim występujących. Jednakże sukces wprowadzenia na rynek nowych technologii i wyników badań wiąże się nie tylko z wiedzą do-tyczącą mechanizmów występujących w procesie komercjalizacji, znajomością metod do oceny możliwości wdrożeniowej, poprawnością oceny wartości tech-nicznej i ekonomicznej nowej technologii i produktu, ale również z warunkami dla współpracy między interesariuszami komercjalizacji oraz wykorzystanymi źródłami kapitałowymi. W literaturze przedmiotu są przedstawiane różne strategie komercjaliza-cji i modele funkcjonowania otoczenia biznesu, wybierane w celu pozyska-nia know-how i stworzepozyska-nia przewagi konkurencyjnej na podstawie zasobów technologicznych. Polityka innowacyjna ma wydźwięk krajowy, regional-ny i międzynarodowy. Od niej – jak wykazuje wielu specjalistów z zakresu umiędzynarodowienia technologii, technopolis i budowania otoczenia bizne-su – zależy rozwój gospodarczy, ale także rozwój organizacji rozwijających i wdrażających wyniki badań i nowe technologie. Z kolei polityka innowacyj-na może być analizowana też na szczeblu mikroekonomicznym. Działalność przedsiębiorstw stymuluje dyfuzję innowacyjnych projektów przedsiębior- ców, funkcjonujących w inkubatorach technologii, parkach naukowych i na-ukowo-technologicznych. Można się doszukiwać związków pomiędzy poli-tyką technologiczną różnych krajów a bezpośrednią aktywnością w obszarze komercjalizacji.
Analizę źródeł wtórnych bazującą na przeglądzie literatury, dostęp-nych raportów z zakresu szeroko pojętej komercjalizacji wiedzy i technologii
uzupełniono badaniami jakościowymi i ilościowymi. Głównym celem badania było zidentyfikowanie czynników kształtujących potencjał komercjalizacyjny nowych technologii, wyników badań, patentów przedsiębiorstw1 i organizacji na-ukowo-badawczych w Polsce, Unii Europejskiej i w innych krajach na świecie. Do celu głównego dodano cele szczegółowe badania w postaci następujących pytań badawczych: 1. Jakie czynniki stymulują rozwój technologii, prac naukowo-badawczych ukierunkowanych na wdrożenie w Polsce, Unii Europejskiej i na świecie? 2. Jakie są charakterystyczne cechy otoczenia przedsiębiorstw, warunkujące tworzenie firm odpryskowych (typu spin-off, spin-out, spin-in) w różnych gru-pach krajów rynku międzynarodowego? 3. Jakie metody oceny możliwości wdrożeniowej są stosowane w grupie na-ukowców, ośrodków wsparcia oraz firm technologicznych?
4. Jakie główne czynniki przyczyniły się do skomercjalizowania nowych przedsięwzięć w grupie naukowców i badanych firm?
5. Dlaczego naukowcy i firmy nie podejmują prób komercjalizacji?
6. Jakie źródła finansowania w opiniach badanych respondentów są najczę-ściej wykorzystywane do finansowania komercjalizacji wiedzy i technologii?
7. Jaka jest aktywność w transferze wiedzy i technologii w instytucjach i w różnych krajach?
8. Jakie są kluczowe etapy komercjalizacji w różnych organizacjach? Rozważania teoretyczne procesów komercjalizacyjnych, metod, strategii komercjalizacji i analizy technik oceny wartości ekonomicznej wyników badań i technologii wpłynęły na przedstawienie hipotezy badawczej:
Czynniki otoczenia przedsiębiorstw innowacyjnych, znajomość procesów ko-mercjalizacji i metody oceny możliwości wdrożeniowych wpływają na sukces, po-rażkę i próby skomercjalizowania wyników badań i nowych technologii.
Badania przeprowadzone w różnych krajach wskazują, że otoczenie in-nowacyjnych przedsiębiorstw, stymulanty i bariery na nim występujące wa-runkują powstawanie pomysłów, ich rozwój w celu wprowadzenia na rynek. Otoczenie przedsiębiorstw innowacyjnych wykazuje zróżnicowanie na po-szczególnych rynkach międzynarodowych. Można jednak wskazać czynniki determinujące rozwój wiedzy i nowych technologii oraz firm innowacyjnych. Organizacje dążące do komercjalizacji pomysłów i wyników badań ze względu na różne misje i cele będą się skupiały na wykorzystaniu innych grup stymulant i będą zdeterminowane do pokonywania innych barier występujących w ich
1 W badaniu skupiono się na przedsiębiorstwach innowacyjnych, czyli takich, które nastawio- ne są na innowacje techniczne i organizacyjne. Przedsiębiorstw tych poszukiwano w parkach na-ukowo-technologicznych, inkubatorach technologii, w inwestycjach aniołów biznesu, na uczelniach oraz w bazach danych, gdzie poszukuje się partnera do projektów innowacyjnych.
najbliższym otoczeniu w celu dotarcia do rynku z wynikami badań i nowymi technologiami.
Wyznaczony cel główny i cele szczegółowe pracy oraz hipoteza badawcza może być uzupełniona następującymi szczegółowymi hipotezami:
H1: Nie istnieją różnice pomiędzy czynnikami warunkującymi
komercjali-zację wiedzy i nowych technologii przez ośrodki naukowo-badawcze, instytucje wspierające i badane firmy innowacyjne.
H2: Istnieją różnice w stymulantach rozwoju nowych technologii i
powstawa-nia firm spin-off w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej.
H3: Badane podmioty z Polski, Unii Europejskiej i innych krajów świata
ina-czej postrzegają bariery w procesie komercjalizacji.
H4: Podmioty osiągające nejlepsze rezultaty w komercjalizacji w Polsce,
Unii Europejskiej i innych krajach mają podobne efekty w sprzedaży wyników badań, patentów i licencji.
H5: Istnieje związek pomiędzy sukcesem lub porażką w komercjalizacji a
wy-korzystywanym źródłem finansowym.
H6: Nie istnieje związek pomiędzy typem aktywności innowacyjnej a
pozio-mem wykorzystania funduszy aniołów biznesu.
H7: Polska nie różni się na tle innych badanych krajów pod względem
aktyw-ności w transferze wiedzy i technologii oraz współpracy nauki z biznesem i ośrod-kami wsparcia.
H8: Istnieją różnice w wykorzystywanych metodach oceny możliwości
wdro-żeniowej w badanych podmiotach rynku.
Analiza czynników wpływających na komercjalizację, tworzenie firm od- pryskowych i aktywność w sferze wdrażania wyników badań i nowych projek-tów została przedstawiona również w ujęciu międzynarodowym ze względu na otwartość rynków dla transferu wiedzy i technologii. Istotne jest wskazanie różnic pomiędzy istnieniem lub postrzeganiem stymulant i barier w rozwo-ju np. firm innowacyjnych, instytucji wsparcia i organizacji naukowo-badaw-czych. W konsekwencji może to przynieść lepsze wypracowanie wytycznych dla stymulacji wynalazczości i rozwoju komercyjnych wyników badań w Polsce. Umiędzynarodowienie technologii sprawia, że każdy wynalazca i przedsiębiorca powinien myśleć o komercjalizacji w kontekście konkurencji między krajami, regionami i rynkami. Firmy technologiczne i organizacje wspierające ich roz-wój powinny brać pod uwagę komercjalizację na globalnym rynku, bez względu na faktyczny strumień potencjalnego popytu. Przyjęto założenie, że ze wzglę-du na wczesną fazę rozwoju polskiego rynku technologii i badań naukowych ukierunkowanych na wykorzystywanie wyników badań i technologii w biznesie, istotne będzie ukazanie różnic pomiędzy grupami badanymi z Polski a grupami z innych krajów.