Parsowie wyznający zoroastryzm żyją w Indiach. Wyznawcy zoroastryzmu z Iranu kontak-towali się z zoroastryjczykami z Indii. Nazwa Parsowie jest zniekształconą formą słowa Persowie i oznacza ludność irańską.
Według “Historii Sanjan”, spisanej około 1600 roku, Parsowie przybyli do Indii w VIII lub X wieku. Sanjan jest jednym z miast, w którym żyją Parsowie. “Historia Sanjan” nie podaje dat, ale wymienia sekwencję zdarzeń historycznych pozwalającą odtworzyć daty bezwzględne. Informacje historyczne łączą się w tym dziele z legendarnymi.
Do niedawna uznawano, że Parsowie przybyli do Indii z Chorasanu, północno-wschodniego Iranu. Obecnie z “Historii Sanjan” wiemy, że zoroastryjczycy chowali się ze swoimi ogniami w górach irańskich. Stamtąd udali się do miasta Hormuz nad cieśniną o tej samej nazwie, skąd drogą morską udali się do Indii.
Pierwsza grupa zoroastryjczyków wylądowała w mieście Diu, w zachodnich Indiach., Lo-kalny władca Jadi Rana pozwolił zoroastryjczykom om na osiedlenie się w mieście, jeśli zgodzą się na nierozpowszechnianie swojej religii, nauczą się szybko lokalnego języka i będą się nim posługiwać.
Przywieźli oni ze sobą święty ogień Ataš Bahram . Król nie pozwolił jednak na budowę odpowiedniej świątyni do przechowywania tego ognia. Parsowie pozostawili Diu i udali się szukać innych miejsc schronienia drogą morską. W czasie burzy prosili boga i ogień o poprawę pogody. Z miasta Diu dotarli do miasta Sanjan na półwyspie Dekan.
Około 300 lat po opuszczeniu Diu Parsowie osiedlili się w Sanjan, gdzie wybudowali świąty-nię ognia. Jednak pod koniec XV wieku władca muzułmański zajął miasto i okolice po ciężkich walkach. Do walki w obronie miasta stanęli Hindusi i Parsowie, jednak Hindusi wycofali się z walki i miasta bronili tylko Parsowie. Muzułmanie zwyciężyli walkę i Parsowie musieli, wraz z ogniem, uciec do jaskini w górach Bahrot. Po 12 latach przenieśli ogień do wioski Bansda, a następnie do Navsari nad morzem, na północ od Sanjan.
Parsowie wysłali przedstawicieli do Iranu z prośbą o rady o charakterze dogmatycznym. Znali oni jednak tylko język Gujarati, a nie znali perskiego, więc musieli się go nauczyć w Iranie. Uzyskane przez nich informacje zostały spisane w formie wywiadu z pytaniami i odpowiedziami. Dokumenty te nazwano Rivayaty . Istnieje 26 Rivayatów spisanych w latach 1478-1773. Szesnaście z nich powstało przed 1600 rokiem. Informują one o sytuacji zoroastryjczyków w Indiach i w Iranie. Parsowie prosili Irańczyków o przysłanie kapłanów, jednak Irańczycy odpowiedzieli, że u nich też panuje niedobór kapłanów. Prosili więc o przysłanie Parsów do przeszkolenia.
Posłańcy Parsów odwiedzali wioski Torkabad, Sharifabad koło Yazd, a także Chorasan, Sistan i Kerman. Pochodzili oni z Navsari, Surat, Ankleshvar, Broach i Cambay. Torkabad i Sharifabad to wioski w Iranie, do których przeniosły się władze religii zoroastryjskiej. Obecnie w Iranie zoroastryzm wyznawany jest w Yazd, Kermanie i Teheranie.
Przeniesienie ognia Ataš Bahram z Sanjan do Navsari spowodowało konflikty między kapłanami i społecznościami zoroastryjskimi. Doszło do bitwy, w której zginęli kapłani z obu miast.
Ogień zwycięski Ataš Bahram został przeniesiony do prowincji Gujarat w Indiach. Jeśli cała społeczność Parsów skupiała się przy jednym ogniu zwycięskim, również w Iranie mogło nie być tak wiele świątyń ogni zwycięskich, choć historycy arabscy pisali, że w każdej wiosce irańskiej znajdowała się świątynia ognia.
W XVI wieku społeczność Parsów była podzielona na pięć okręgów Panthak . Na czele każdego z nich stał kapłan wyższego rzędu.
Bombaj znajdował się w rękach Anglików w latach 1662-1946. Parsowie współpracowali z Anglikami znacznie intensywniej niż z Portugalczykami. Anglicy zapisywali informacje o Irańczykach w Indiach. W 1984 w Indiach mieszkało 62 478 Zoroastryjczyków.
Pierwsze informacje o Parsach do Europy przyniósł Jordanus w 1322 roku. Odoryk de Po-rdenone w 1325 roku opisywał zoroastryjczyków, ale nie rozumiał ich religii. Od roku 1558 w północno-zachodnich Indiach pojawili się Portugalczycy, którzy wspierali rozwój chrześcijań-stwa, przysyłali mnichów i misjonarzy.
John Jourdain (1572-1619), pracownik East India Company w Navsari, opisał Parsów jako ludzi wysokich i białych. Ich religia różniła się od religii indyjskich, czcili oni ogień i utrzymywali płonący ogień w celach religijnych.
Pierwsze poważne informacje naukowe o zoroastryjczykach podał podróżnik francuski Abra-ham Anquetil-Duperron (1731-1805), któremu pokazano księgi Awesty i inne pisma zo-roastryjskie. Przetłumaczył on Awestę na język francuski, dzięki czemu mogła stać się ona przedmiotem badań naukowych w Europie. Zaprzyjaźnił się ze społecznością zoroastryjską w Indiach.
Od czasów sasanidzkich lub nawet wcześniej nastąpił podział na trzy kategorie ognia: • Ataš Bahram – zwycięski, który płonie wiecznie, jest najważniejszy, został przewieziony
do Indii i był tam przechowywany będąc przez 8 stuleci jedynym ogniem typu Ataš Bahram ,
• Ataš Adaran – ogień niższego rzędu, czczony w świątyniach jednopomieszczeniowych, pozbawionych pomieszczenia do sprawowania Yasny ,
• Ataš Dadgah – ogień najniższego rzędu, rozpalany na potrzeby ognia komunalnego, na który wszyscy mogą potrzeć, może płonąć w świątyni lub na otwartej przestrzeni, nie ma znaczenia sposób jego rozpalenia.
Świątynie, w zależności od rodzaju znajdującego się w nich ognia, dzieli się na: • Ataš Bahram – czci się w nich ogień zwycięski,
• Agiari w Indiach, Ataškadeh (“miejsce ognia”) w Iranie – świątynie jednopomieszcze-niowe, gdzie nie ma pomieszczenia do sprawowania Yasny ,
• Darbe Meher lub Dar-e-Mehr (“miejsce Mitry”) – świątynie ognia Ataš Dadgah, istniejące prawdopodobnie tylko w Indiach, niepotwierdzone w Iranie.
Ogień Ataš Bahram rozpalano poprzez połączenie ze sobą ognia pochodzącego z 16 źródeł, w tym od pioruna, z paleniska kapłanów, żołnierzy, urzędników, rolników, pasterzy, rzemieślni-ków i robotnirzemieślni-ków. W rytuale rozpalania ognia zwycięskiego brało udział 32 kapłanów. Rytuały trwały do dwóch lat. Kapłani musieli przechodzić wielokrotnie rytuał oczyszczenia. Ognie cząstkowe musiały być trzymane w oddzielnych pomieszczeniach, które były godne do trzyma-nia ogtrzyma-nia.
Po śmierci zoroastryjczyka składano ofiary za jego duszę. Osoby nieposiadające potomstwa adoptowały synów, by składali za nich ofiary po ich śmierci. Pan domu mógł adoptować syna swojej córki, jeśli sam nie posiadał syna. Nie wiadomo, co działo się z duszą zmarłych, których potomków nie było stać na składanie ofiar za ich duszę.
Ruch Mazdaka był ruchem dążącym do wyrównania różnic społecznych. Redukował on znaczenie arystokracji. Został okresowo poparty przez króla sasanidzkiego.
Obecnie funkcjonuje jedna świątynia Ataš Bahram w Iranie, w mieście Yazd w nowym budynku, a także 8 świątyń Ataš Bahram w Indiach położonych na północ od Bombaju. Zoroastryjczycy w Iranie byli przez wiele lat represjonowani, ale uważali się za ludność silniej osadzoną w tradycji irańskiej. Ogień Ataš Bahram w Yazd jest utrzymywany stale. Do XI wieku czczono naturalne wychodnie gazu ziemnego, jako miejsca święte.
W Indiach zoroastryjczycy zajmowali się handlem i bogacili się na tym, choć irański zoro-astryzm zakazywał handlu. Do dziś w Indiach żyją bogaci zoroastryjczycy, wśród których są założyciele koncernu Tata. W Indiach działają szkoły i biblioteki zoroastryjskie.
W Udvala znajduje się świątynia ognia zwycięskiego zbudowana w 1742 roku. Płonie w niej ogień Iranshah (“król Iranu”) konsekrowany w 721 roku w Sanjan w stanie Gujarat. Jej architektura nawiązuje do architektury Persepolis, naśladując tamtejsze kolumny oraz Bramę Kserksesa, poprzez rzeźby uskrzydlonych byków. Ogień Iranshah w latach 721-1393 znajdował
się w Sanjan. Potem został przeniesiony kolejno do Bahrot, Bansda, Navsari i Surat, a od 1742 roku znajduje się w Udvala. Obok głównej świątyni w Udvala znajduje się mała świątynia, gdzie płonie ogień niższej rangi.
Istnieją także inne świątynie ognia zwycięskiego w Indiach. W Navsari znajduje się świąty-nia z 1765 roku. W Modi, w prowincji Surat, świątyświąty-nia z roku 1823 ma formę typowo indyjską. W Vakil, w prowincji Surat, znajduje się świątynia z 1923 roku. W Bombaju znajduje się świątynia z 1830 roku. Posiada ona centralne pomieszczenie nawiązujące do czahar taq , w którym znajduje się ołtarz ognia, który jest widoczny dla wiernych przez przeszklone drzwi. W budynku znajduje się też pomieszczenie do sprawowania Yasny . Posiada ono odrębne wejście. W rytuałach cyklu zamkniętego do dziś biorą udział tylko kapłani, a wierni jej nie obserwują. Przy świątyni znajduje się mała Dar-e-Mehr , gdzie rozpalany jest ogień najniższego rzędu w czasie ceremonii. W Bombaju znajduje się kilka świątyń Ataš Bahram . Ich znakiem rozpoznawczym się znak fravaši na fasadach.
Świątynia jest też miejscem spotkań towarzyskich, odpoczynku i rozmów. Rolę tę świątynie zoroastryjskie przejęły od meczetów.
Nie jest przestrzegana zasada zakazu przedstawiania postaci kapłanów i innych postaci w ikonografii. Wykonywane i eksponowane są liczne rzeźby i fotografie przedstawiające zasłużo-nych kapłanów. W świątyniach znajdują się metalowe, a nie gliniane ołtarze ognia.
W świątyniach Agiari płonie ogień złożony z ogni domowych 6 różnych grup społecznych – kapłanów, żołnierzy, rolników, urzędników, pasterzy i rzemieślników. Ogień ten musi być rozpalany przez 8 kapłanów, a ceremonia rozpalania trwa od 2 do 3 tygodni. Nie wiadomo, czy ogień ten obecnie jest również rozpalany w trakcie rytuału, czy raczej bezpośrednio przed uroczystościami. Istnieje bardzo wiele świątyń Agiari w Indiach. Architektura świątyń Agiari jest okazała i nie odbiega od architektury świątyń Ataš Bahram . Świątynie koncentrują się wokół Bombaju.
Wewnątrz świątyni Agiari znajduje się sala na święty ogień, a także sala przypominająca bibliotekę ze stolikami i półkami na książki.
Małżeństwo ma charakter kontraktu zawieranego przed Mithrą . Jego zerwaniem byłoby zerwaniem kontraktu z Mithrą . Arystokraci często zawierali małżeństwa między braćmi i siostrami w celu zachowania majątku w obrębie rodziny. Parsowie stanowią wyższą warstwę indyjskiego społeczeństwa zamieszkującego okolice Bombaju.