INNE ZASADY HORYZONTALNE

•  Zachowanie zasad polityki przestrzennej

Realizacja każdego z programów operacyjnych w ramach UP, w odpowiednim dla jego zakresu tematycznego stopniu, będzie zapewniać osiąganie celów przestrzennych wynikających z krajowych dokumentów strategicznych: KPZK 2030, KSRR 2010-2020 i SRK 2020.

Zasady i cele polityki przestrzennego zagospodarowania kraju nie wpisują się wprost w cele tematyczne i priorytety inwe-stycyjne, jednak stanowią integralną część działań nakierowanych na zintegrowany rozwój terytorialny (m.in. w obsza-rach funkcjonalnych miast), uwzględniający aspekty zrównoważonego rozwoju. Zatem działania wpisujące się w cele tematyczne i priorytety inwestycyjne określone w każdym z programów operacyjnych będą uwzględniać następujące czynniki kształtowania przestrzeni:

• działania na rzecz przywrócenia i utrwalenia ładu przestrzennego zgodnie z celem 6. KPZK 2030,

• zrównoważone podejście, zwłaszcza w aspekcie niskoemisyjnym, oraz sprzyjające włączeniu społecznemu. W szczególności chodzi o przestrzeganie następujących zasad:

• powstrzymywanie żywiołowego rozlewania się miast, zapobieganie rozpraszaniu zabudowy i pogłębianiu chaosu przestrzennego,

• kształtowanie w maksymalnym możliwym zakresie przestrzeni publicznych przyjaznych dla mieszkańców i sprzyjają-cych zachowaniom niskoemisyjnym,

• uwzględnienie w polityce przestrzennej kwestii adaptacji do zmian klimatu, lokalizacja silnych generatorów ruchu w obszarach obsługiwanych wysokowydajnym transportem miejskim,

• preferowanie ponownego wykorzystania terenu i wypełniania zabudowy zamiast ekspansji na tereny niezabudo-wane (priorytet brown-field ponad green-field),

• troska o estetykę poszczególnych przedsięwzięć i ich dopasowania do otoczenia z poszanowaniem kontekstu przy-rodniczego, kulturowego i społecznego,

• zapewnienie szerokiej partycypacji społecznej w procesach planowania przestrzennego i przygotowania inwestycji. IZ i IP oraz beneficjenci wsparcia dołożą należytej staranności, aby przygotowywane i realizowane przedsięwzięcia wpi-sywały się w kierunki działań zbieżne z powyższymi zasadami.

Powyższe zasady będą w adekwatny sposób uwzględniane w zasadach i kryteriach wyboru projektów w ramach poszcze-gólnych programów operacyjnych. Będzie to w praktyce oznaczać np. dodatkowe promowanie projektów w szczególny sposób przyczyniających się do przywrócenia ładu przestrzennego, preferencje dla wyłaniania projektów w drodze kon-kursów architektonicznych lub urbanistycznych, promowanie projektów komplementarnych itp.

•  Zapobieganie dyskryminacji

W PO zawarty zostanie opis konkretnych przedsięwzięć mających na celu zapobieganie dyskryminacji ze względu na płeć pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Przedsię-wzięcia te powinny odnosić się do poszczególnych etapów przygotowywania i realizacji PO (w tym kwestia dostępu do finansowania) oraz uwzględniać potrzeby poszczególnych grup docelowych narażonych na taką dyskryminację oraz osób z niepełnosprawnością.

Opis musi obejmować co najmniej (lecz nie powinien ograniczać się tylko do tych elementów):

• identyfikację poszczególnych grup docelowych, które mogą mieć ograniczony dostęp do wsparcia lub są narażone na dyskryminację oraz identyfikację środków dla złagodzenia tych zagrożeń,

• przedsięwzięcia podejmowane na rzecz zapobiegania dyskryminacji; w tym zapewnienie dostępu do wsparcia udzie-lanego w ramach programu grupom zmarginalizowanym; wszelkie inicjatywy mające na celu włączenie zasady

nie-Umo w a P artner stw a

dyskryminacji do procesu wyboru i wdrażania projektów, np. jednolite wymagania dotyczące dostępności nowych lub przebudowanych budynków użyteczności publicznej,

• konkretne przedsięwzięcia w zakresie monitorowania i ewaluacji przewidziane dla zapewnienia kontynuacji realizacji przedmiotowej zasady.

W celu promowania zasady równości szans i zapobieganie dyskryminacji należy zapewnić realizację w ramach wszyst-kich PO działań edukacyjnych adresowanych zarówno do pracowników instytucji zaangażowanych we wdrażanie PO, jak również do projektodawców i beneficjentów PO. W celu monitorowania horyzontalnej zasady niedyskryminacji, zgodnie z art. 5 rozporządzenia ramowego w skład KM będą wchodzić podmioty reprezentujące środowisko obywatelskie, w tym partnerzy działający na rzecz promowania równości i niedyskryminacji.

W projektach w ramach CT8–10 monitorowany będzie udział osób niepełnosprawnych oraz wsparcie w postaci dosto-sowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych. Umożliwią to następujące obowiązkowe wskaźniki: liczba osób niepełnosprawnych objętych wsparciem w PO oraz liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Co więcej, w ramach systemu informatycznego, w którym gromadzone będą dane osobowe uczestników projektów,

w momencie pojawienia się w projekcie osoby z niepełnosprawnościami możliwe powinno być określenie cech tej osoby

takich, jak wiek, wykształcenie czy status na rynku pracy.

Istotnym elementem monitorowania zasady są również działania prowadzone przez KM, który ma za zadanie rozpatry-wać i zatwierdzać w szczególności przedsięwzięcia mające na celu promowanie równych szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób niepełnosprawnych w rozumieniu Europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności 2010–2020:

Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier (KOM(2010) 636 wersja ostateczna).

W ramach badań ewaluacyjnych poświęconych w części lub w całości ocenie realizacji zasady równości szans i niedyskry-minacji opracowane zostaną tabele rekomendacji, w których określone będą zarówno charakter i adresaci rekomendacji, jak i sposób i termin ich wdrożenia. Rekomendacje te zostaną poddane konsultacjom, a po zatwierdzeniu przez KM PO zostaną umieszczone w bazie rekomendacji ze wszystkich badań, dzięki czemu stan ich wdrażania będzie systematycz-nie monitorowany. Rekomendacje będą rówsystematycz-nież podlegały corocznym przeglądom w celu zaktualizowania ich stanu wdrożenia. Wnioski i rekomendacje płynące z badań, dotyczących zasady równości szans i niedyskryminacji posłużą do wprowadzania stosownych zmian w celu poprawy skuteczności wdrażania tej zasady w ramach PO.

W tworzenie i monitorowanie realizacji PO powinny być zaangażowane organizacje, reprezentujące grupy szczególnie narażone na dyskryminację (m.in. osoby z niepełnosprawnościami) i działające na ich rzecz. Zaleca się skonsultowanie programu z krajowym organem ds. równości.

Jeżeli IZ uzna, że przeciwdziałanie dyskryminacji nie jest adekwatne dla przyjętego w PO zakresu interwencji, to w pro-gramie powinno znaleźć się uzasadnienie takiego stanowiska.

Zasada równości szans i niedyskryminacji jest zasadą horyzontalną polityki spójności, co oznacza, że musi być wdrażana zarówno w ramach EFS, jak i EFRR i FS. W ramach realizacji zasady niedyskryminacji szczególny nacisk zostanie położony na działania dotyczące zapewnienia dostępności wszystkich usług, towarów i infrastruktury objętych interwencją EFSI dla wszystkich osób, w szczególności dla osób z niepełnosprawnościami, co oznacza konieczność stosowania zasady uniwersalnego projektowania i racjonalnych usprawnień w procesie realizacji projektów finansowanych ze środków europejskich.

Należy podkreślić, że zapewnianie dostępności dla osób z niepełnosprawnościami nie może ograniczać się wyłącznie do fizycznej dostępności dla osób z niepełnosprawnością motoryczną. W tym kontekście ważnym dokumentem jest pro-jekt unijnej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie dostępności stron internetowych instytucji sektora publicznego, który określa wymogi w zakresie zagwarantowania dostępności stron internetowych dla wszystkich osób. Równocześnie należy podkreślić, że ratyfikując Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych Polska zobowiązała się do zapewnienia osobom niepełnosprawnym, na zasadzie równości z innymi osobami, dostępu m.in. do technologii informacyjno-komunikacyjnych, a także do podjęcia odpowiednich środków w celu popierania dostępu tych osób do nowych technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, w tym do Internetu.

Szerszy opis zastosowania zasady równości szans i niedyskryminacji wobec osób z niepełnosprawnościami dla wszystkich funduszy realizujących politykę spójności zostanie zawarty w dokumencie: Agenda działań na rzecz równości szans i

nie-Umo w a P artner stw a

dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami w ramach funduszy unijnych 2014–2020. Zapisy tego dokumentu w sposób

kompleksowy ujmować będą obowiązki zalecenia dla instytucji zaangażowanych we wdrażanie PO, m.in. poprzez wska-zanie rozwiązań do zastosowania w różnych obszarach wsparcia, systemie wdrażania w tym wyboru projektu, monitoro-wania, finansomonitoro-wania, ewaluacji, informacji i promocji a także podnoszenia świadomości z zakresu równości szans wśród pracowników instytucji (IZ, IP) zajmujących się wdrażaniem ww. funduszy.

Agenda swoim zakresem obejmuje zalecenia w następujący obszarach:

• budowanie podstaw programowych i otoczenia instytucjonalnego do wdrożenia zasady równości szans i dostęp-ności dla osób z niepełnosprawdostęp-nościami wszystkich produktów i usług oraz infrastruktury objętej finansowaniem z funduszy europejskich (dot. właściwego sposobu przygotowania i realizowania programów operacyjnych); • podniesienie świadomości pracowników instytucji zaangażowanych w realizację programów operacyjnych nt. zasady

równości szans i niedyskryminacji (szkolenia horyzontalne i specyficzne dla pracowników i ekspertów);

• podniesienie świadomości projektodawców i instytucji zaangażowanych w realizację programów operacyjnych nt. zasady równości szans i niedyskryminacji osób z niepełnosprawnościami (w tym dostępności);

• stworzenie równościowego systemu wdrażania w ramach programów operacyjnych i uwzględnienie równości szans i niedyskryminacji osób z niepełnosprawnościami w ramach konkretnych rodzajów wsparcia;

• monitorowanie postępu realizacji Agendy….

Opracowane zostaną również Wytyczne horyzontalne w zakresie realizacji zasady równości szans kobiet i mężczyzn oraz

równości szans i niedyskryminacji w tym dostępność dla osób z niepełnosprawnościami, które stanowić będą

operacjo-nalizację Agendy… i wskazywać będą w jaki sposób zasada równości szans i niedyskryminacji powinna być wdrażana na poziomie projektów realizowanych ze środków funduszy strukturalnych.

W celu budowania świadomości w zakresie niedyskryminacji, zgodnie z Agendą podejmowane będą działania mające na celu zwiększenie wiedzy i świadomości pracowników instytucji zaangażowanych w realizację funduszy unijnych, jak rów-nież do samych projektodawców, w obszarze równości szans, w tym zapewniania dostępności dla osób z niepełnospraw-nościami. Szkoleniami organizowanymi przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego w zakresie równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami zostaną także objęci pracownicy instytucji zarządzających.

Umo w a P artner stw a

2. WARUNKI EFEKTYWNEGO WDRAŻANIA UMOWY