KOORDYNACJA I KOMPLEMENTARNOŚĆ POMIĘDZY POLITYKAMI I INSTRUMENTAMI

Zapewnienie komplementarności interwencji podejmowanych w ramach różnych polityk i finansowanych z różnych źró-deł jest jednym z czynników stanowiących o sukcesie w osiąganiu celów rozwojowych kraju. Komplementarność polityk, strategii, programów, działań, projektów – zgodnie z definicją przyjętą przez grupę roboczą ds. koordynacji i komple-mentarności przy KK NSRO 2007–2013 – rozumiana jest jako dopełnianie się interwencji prowadzące do realizacji okre-ślonego celu. Pojawiający się dzięki komplementarności interwencji efekt synergii przyczynia się do szybszego i bardziej efektywnego uzyskania oczekiwanych rezultatów – co będzie możliwe do wykazania w badaniach ewaluacyjnych. Zapew-nienie komplementarności jest ściśle powiązane z koordynacją podejmowanych interwencji, szerzej opisanej w sekcji 2.1 (3).

WRS, zawarte w załączniku I do rozporządzenia ramowego, ustanawiają strategiczne zasady przewodnie, ułatwiające proces programowania oraz sektorową i terytorialną koordynację interwencji w ramach EFSI oraz między EFSI a innymi politykami i instrumentami UE, instrumentami krajowymi oraz EBI – w zgodzie z celami Strategii Europa 2020. Poniższa Tabela przedstawia potencjalne obszary pokrywania się zakresów interwencji, które mogą być podejmowane w poszcze-gólnych priorytetach celów tematycznych z zakresami interwencji poszczeposzcze-gólnych instrumentów finansowych UE.

Tabela 20. Potencjalne obszary pokrywania się zakresów interwencji, które mogą być podejmowane w poszczególnych priorytetach celów

tematycznych z zakresami interwencji poszczególnych instrumentów finansowych UE189190

Priorytety inwestycyjne celów tematycznych Hor yz on t 2020 PPP Inicja ty w y w ramach ERA 189

COSME NER 300 CEF LIFE Er^asmus PCSI EFG EF PNP EFMiA Migr

acje Az yl IP A/ ENI COFUND M.^{C. Skłodo} w sk a PPP Inicja ty w y art. 187 TFUE 190 Cel tematyczny 1.

PI 1a. wzmacnianie infrastruktury B+R (…) x x x

PI 1b.promowanie inwestycji przedsiębiorstwa w B+I, (…)

Cel tematyczny 2. PI 2a. Poszerzanie dostępu do sieci

szerokopasmowej

Cel tematyczny 3. PI 3a. Promowanie przedsiębiorczości, (…)

PI 3b. opracowanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych dla MŚP (…) PI 3c. wspieranie tworzenia i rozszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju produktów i usług

189 Inicjatywy w ramach ERA (European Research Area obejmują Wspólne Inicjatywy Programowe (Joint Programming Initiatives), inicjatywy w oparciu o art. 185 (np. Eurostars).

190 Inicjatywy w oparciu o art. 187 TFUE obejmują Wspólne Inicjatywy Technologiczne (Joint Technology Initiatives) np. Innovative Medicines Initiative (IMI), Clean Sky, Single European Sky ATM Research (SESAR), Fuel Cells and Hydrogen (FCH), and Embedded computing systems (ARTEMIS) and Nanoelectronics (ENIAC).

Umo w a P artner stw a

Priorytety inwestycyjne celów tematycznych Hor yz on t 2020 PPP Inicja ty w y w

ramach ERA COSME NER 300 CEF LIFE Er^asmus PCSI EFG EF PNP EFMiA Migr

acje Az yl IP A/ ENI COFUND M.^{C. Skłodo} w sk a PPP Inicja ty w y art. 187 TFUE

PI 3d. wspieranie zdolności MŚP do udziału w procesach wzrostu innowacji

Cel tematyczny 4. PI 4a, PI 4i. Promowanie produkcji

i dystrybucji OZE

PI 4g., PI 4vi. promowanie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła

w wysokosprawnej kogeneracji (…)

Cel tematyczny 5. 5b. promowanie inwestycji

ukierunkowanych na konkretne rodzaje ryzyka, zapewniających odporność na klęski żywiołowe

Cel tematyczny 6. PI 6a, PI6i. zaspokojenie znaczących potrzeb

w zakresie inwestycji w sekt. gospodarki odpadami…

PI 6c. ochrona, promocja i rozwój dziedzictwa kulturalnego i naturalnego 6d., 6iii. ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej (…)

Cel tematyczny 7. PI7a., PI7i. wspieranie rozwoju

multimodalnego Jednolitego Europejskiego. Obszaru Transportowego (…)

PI7c., PI7ii. rozwój przyjaznych dla środowiska i niskoemisyjnych systemów transportu (…)

PI7d, PI7iii. rozwój i rehabilitacja kompleksowego nowoczesnego, i interoperacyjnego systemu transportu kolejowego

7e. Rozwój inteligentnych systemów dystrybuowania, magazynowania i przesyłu gazu i energii elektrycznej

Cel tematyczny 8. 8b. (EFRR) wspieranie rozwoju przyjaznego

dla zatrudnienia poprzez rozwój potencjałów (…)

8i. (EFS) zapewnianie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy i nieaktywnym zawodowo, 8ii. (EFS) trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych bez pracy

8iv (EFS) równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego 8v. (EFS) adaptacja pracowników,

przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian 8vi (EFS) aktywne i zdrowe starzenie się

Umo w a P artner stw a

Priorytety inwestycyjne celów tematycznych Hor yz on t 2020 PPP Inicja ty w y w

ramach ERA COSME NER 300 CEF LIFE Er^asmus PCSI EFG EF PNP EFMiA Migr

acje Az yl IP A/ ENI COFUND M.^{C. Skłodo} w sk a PPP Inicja ty w y art. 187 TFUE Cel tematyczny 9. PI 9b. (EFRR) wspieranie rewitalizacji

fizycznej, gospodarczej i społeczności ubogich społeczności obszarów miejskich i wiejskich

PI 9c. (EFRR) wspieranie przedsiębiorstw społecznych

PI9iv. (EFS) ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług( …)

PI 9vi, PI 9d lokalne strategie rozwoju realizowane przez społeczność (…)

Cel tematyczny 10. 10i. (EFS) ograniczenie przedwczesnego

kończenia nauki szkolnej (…)

10ii. (EFS) poprawa jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego(...) 10a.(EFRR) inwestycje w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie (…)

•  Komplementarność EFRROW z pozostałymi środkami EFSI Komplementarność EFRROW z pozostałymi środkami EFSI

W obszarze CT1, w uzupełnieniu do działań dotyczących zwiększenia powiązań nauki z gospodarką w ramach EFRR, w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), wspierane będzie tworzenie i funkcjonowanie grup opera-cyjnych na rzecz innowacji EPI. Przedmiotem działalności grup na rzecz innowacji będzie rolnictwo lub przetwarzanie, wprowadzanie do obrotu lub rozwój produktów rolnych objętych załącznikiem I do Traktatu. Wsparcie dotyczyć będzie tworzenia nowych produktów, praktyk, procesów i technologii w sektorze rolno-żywnościowym oraz projektów pilota-żowych dotyczących wdrożenia do praktyki uzyskanych rozwiązań. Ponadto, w ramach PROW realizowane będą projekty demonstracyjne w zakresie produkcji rolnej lub leśnej, lub przetwórstwa rolno-spożywczego służące promowaniu inno-wacji oraz działania upowszechniające dobre praktyki lub innowacyjne rozwiązania w powyższym zakresie. Rolnicy objęci będą kompleksową pomocą doradczą, której zakres powinien być powiązany z co najmniej jednym unijnym priorytetem rozwoju obszarów wiejskich. Wsparcie doradcze mogą uzyskać również właściciele lasów. Zakres doradztwa może doty-czyć wprowadzania innowacyjnych rozwiązań. Należy zaznadoty-czyć, że innowacyjność jako cel horyzontalny ma być realizo-wana w ramach wszystkich priorytetów rozwoju obszarów wiejskich.

W programie rozwoju obszarów wiejskich współfinansowane będą szkolenia ukierunkowane na rozwój wiedzy i umie-jętności zawodowych rolników lub właścicieli lasów, w zakresie związanym z prowadzeniem działalności rolniczej i zwią-zanej z rolnictwem oraz leśnictwem. Natomiast w ramach polityki spójności w CT 8 wspierane będą szkolenia w zakresie podnoszenia kwalifikacji w kierunku podejmowania działalności pozarolniczej. Szkolenia dla rolników przyczynią się także do realizacji innych celów, w szczególności związanych z konkurencyjnością i środowiskiem.

W zakresie TIK (CT2), w ramach polityki spójności wspierane będzie zapewnienie dostępu do sieci szerokopasmowych, głównie na obszarze tzw. białych plam. Preferencje w ramach wsparcia podstawowych usług ze środków EFRROW, ope-racji kompleksowych z inwestycjami dotyczącymi tworzenia pasywnej infrastruktury szerokopasmowej lub z realizacją operacji infrastrukturalnych z wykorzystaniem tzw. kanałów technologicznych, zapewnią komplementarność wsparcia dostępu do sieci szerokopasmowych z polityki spójności. Ponadto, w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich uzupełniająco może być wspierane wykorzystanie TIK m.in. w ramach LEADER w zakresie podejmowania działalności

Umo w a P artner stw a

gospodarczej, marketingu produktów rolnych, czy tworzenia narzędzi elektronicznych służących gromadzeniu oraz udo-stępnianiu informacji związanych z turystyką i rekreacją. W zakresie upowszechnienia wykorzystania TIK ze środków poli-tyki spójności możliwe będzie przede wszystkim wsparcie dla przedsiębiorców (w tym producentów rolnych) w zakresie rozwoju produktów i usług opartych na TIK, wsparcie rozwoju elektronicznych usług publicznych (projekty zarządzane przez jst), digitalizacja zasobów oraz zwiększenie dostępu obywateli do usług oferowanych za pośrednictwem TIK. W CT3 w ramach EFRROW działania nakierowane będą przede wszystkim na ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw (w tym gospodarstw o niskim poziomie uczestnictwa w rynku), podejmowanie działalności przez młodych rolników oraz rozwój usług rolniczych. W programie rozwoju obszarów wiejskich zakłada się wsparcie mikro, MŚP prowadzących prze-twórstwo produktów rolnych ujętych w załączniku I do Traktatu, jeżeli produktem finalnym jest również produkt ujęty w załączniku I do Traktatu. Niezbędna będzie koordynacja wsparcia przetwórstwa rolno-spożywczego. Dla lepszego zin-tegrowania producentów z łańcuchem żywnościowym, w ramach EFRROW wspierany będzie rozwój i poprawa infra-struktury handlowej, w tym: budowa lub modernizacja targowisk oraz wspierane będzie tworzenie grup producentów. W zakresie podnoszenia konkurencyjności MŚP, w ramach polityki spójności, możliwie będzie wsparcie w zakresie mię-dzynarodowej współpracy gospodarczej przedsiębiorstw (w tym producentów rolno-spożywczych) oraz promocji przed-siębiorstw na rynkach międzynarodowych (w tym m.in. branży rolno-spożywczej). Realizowane będą projekty doradcze i szkoleniowe zwiększające zdolność przedsiębiorstw do budowania oraz wzrostu przewagi konkurencyjnej na rynku. Do realizacji CT4, w uzupełnieniu wsparcia w polityce spójności dla zwiększenia udziału OZE, ze środków EFRROW przy-czyni się wspieranie mikroinstalacji OZE jako element restrukturyzacji gospodarstw prowadzących do wzrostu wartości dodanej brutto w gospodarstwie. Ponadto, inwestycje wspierane w modernizacji gospodarstw oraz wsparcie przetwór-stwa rolno-spożywczego mogą przyczyniać się do zwiększenia oszczędności energii w procesie produkcyjnym.

W uzupełnieniu do działań w zakresie gospodarki wodnej, zapobiegania i zarządzania ryzykiem w ramach polityki spój-ności (CT5), wsparciem w ramach EFRROW mogą zostać objęte operacje zapobiegające wystąpieniu szkód w gospo-darstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej powodowanych przez powódź oraz odtwarzające potencjał produkcji roślinnej lub zwierzęcej zniszczony w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych (w tym chorób zwierząt), nieko-rzystnych zjawisk klimatycznych lub katastrof.

W CT8 w ramach EFRROW wspierany będzie, dla małych gospodarstw, rozwój działalności pozarolniczej przyczyniającej się do wzrostu zatrudnienia na obszarach wiejskich. Dla wsparcia zmian strukturalnych w rolnictwie i na obszarach wiej-skich, w ramach polityki spójności wspierana będzie reorientacja zawodowa rolników i domowników, którzy zamierzają podjąć działalność pozarolniczą. Dla zwiększenia efektywności podejmowanych działań, w ramach polityki spójności możliwe będą działania zapewniające profesjonalizację usług ośrodków doradztwa rolniczego. W zakresie wspierania zatrudnienia i mobilności pracowników (CT8) wsparcie na rzecz obszarów wiejskich w ramach polityki spójności będzie możliwe przez dotacje lub instrumenty zwrotne na rozpoczęcie działalności gospodarczej, czy doradztwo związane z roz-poczęciem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Wszystkie te działania ukierunkowane są na aktywizację zawo-dową indywidualnych osób, w tym rolników i członków ich rodzin zainteresowanych odejściem z rolnictwa. Ponadto wspierane będą również kompleksowe projekty na rzecz obszarów ze specyficznymi problemami (np. PGR).

W CT9 komplementarne działania EFFROW i polityki spójności dotyczą poprawy dostępu do usług publicznych i włącze-nia społeczności zamieszkujących obszary problemowe poprzez poprawę dostępności usług publicznych. W przypadku polityki spójności dotyczy to takich usług jak pomoc społeczna, usługi opiekuńcze, zdrowotne. W ramach tego CT reali-zowane będą przedsięwzięcia w zakresie inwestycji wodno-kanalizacyjnych oraz dróg lokalnych, komplementarne odpo-wiednio do inwestycji FS i EFFR podejmowanych w ramach CT6 oraz CT7.

Drugim obszarem komplementarności w CT9 jest wsparcie rozwoju lokalnego w ramach RLKS. Realizacja RLKS może się przyczyniać do realizacji innych celów tematycznych, w zależności od zakresu poszczególnych lokalnych strategii rozwoju. Zasady koordynacji wdrażania tego instrumentu zostały opisane w części UP poświęconej instrumentom rozwoju tery-torialnego w sekcji 3.1 UP.

W zakresie inwestowania w edukację (CT10) – wsparcie obszarów wiejskich z polityki spójności przede wszystkim doty-czyć będzie wyrównywania szans edukacyjnych oraz uzupełniających do tych działań inwestycji w rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej. Wspierany będzie również dostęp do edukacji przedszkolnej na obszarach wiejskich. Wspie-rane również będzie kształcenie ustawiczne w zakresie innym, niż rolnicze, osób zamieszkujących tereny wiejskie. Nato-miast z EFRROW – doradztwo dla rolników i właścicieli lasów oraz szkolenia zawodowe.

Umo w a P artner stw a

W zależności od funduszy uczestniczących w realizacji LSR w ramach RLKS, zapewniona zostanie koordynacja i komple-mentarność wsparcia pomiędzy poszczególnymi funduszami w zakresie ujętym w LSR. Wspólne zasady, na ile to tylko możliwe, zostaną opracowane dla wszystkich funduszy (z wyjątkiem FS).

•  Komplementarność I i II filara z WPR

Włączenie EFRROW w zakres WRS ułatwia koordynację polityki rozwoju obszarów wiejskich z działaniami polityki spój-ności. Niemniej, EFRROW pozostaje integralnym elementem WPR i jako taki, powinien uzupełniać działania finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG).

EFRROW i EFRG, jako dwa filary WPR, stanowią komplementarne instrumenty realizacji tych samych celów, obejmują-cych: 1) rentowną produkcję żywności; 2) trwałe zarządzanie zasobami naturalnymi i działania klimatyczne oraz 3) zrów-noważony rozwój terytorialny.

Wspólną cechą obu filarów jest konieczność wspierania efektywności wykorzystania zasobów rolnictwa i obszarów wiej-skich UE – w sposób sprzyjający inteligentnemu, trwałemu i zapobiegającemu wyłączeniu rozwojowi – w zgodzie ze

strategią Europa 2020. Zreformowane zasady płatności bezpośrednich sprzyjają zwiększeniu synergii między I i II filarem

WPR (elastyczność przesuwania środków między filarami (do 25%), system wsparcia bezpośredniego dla młodych rolni-ków, zazielenienie płatności bezpośrednich).

EFRROW jest integralną częścią wspólnej polityki rolnej i uzupełnia środki w ramach Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, który zapewnia bezpośrednie wsparcie dla rolników oraz środki wspierania rynku.

•  Komplementarność EFMR z innymi EFSI ze Wspólną Polityką Rybołówstwa oraz Zintegrowaną

Polityką Morską

W EFMR położono nacisk na długoterminowe cele strategiczne WPRyb i ZPM, w tym zrównoważone i konkurencyjne rybołówstwo i akwakulturę, spójne ramy polityczne umożliwiające dalszy rozwój ZPM a także zrównoważony i sprzyja-jący włączeniu społecznemu rozwój terytorialny obszarów rybackich. Zgodnie ze strategią Europa 2020, ogólne cele na lata 2014–2020 przekładają się na następujących sześć unijnych priorytetów EFMR:

1. propagowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyj-nego i opartego na wiedzy,

2. wspieranie akwakultury zrównoważonej środowiskowo, zasobooszczędnej, innowacyjnej, konkurencyjnej i opartej na wiedzy,

3. wspieranie wdrażania WPRyb,

4. zwiększenie zatrudnienia i spójności terytorialnej, 5. wspieranie obrotu i przetwarzania,

6. wspieranie wdrażania ZPM.

Głównym obszarem wsparcia EFMR jest sektor rybacki wraz ze społeczno-ekonomicznymi aspektami związanymi z jego restrukturyzacją oraz zdolności administracyjne niezbędne dla wdrażania WPRyb. Celem interwencji EFMR jest struktu-ralne wzmocnienie tego sektora oraz podnoszenie wartości produktów rybactwa.

Podstawowym kryterium podziału interwencji między EFMR a inne EFSI jest stopień powiązania interwencji z prowadze-niem gospodarki rybackiej i ochroną zasobów wód.

EFMR jako podstawowy instrument WPRyb i jeden z pięciu EFSI będzie realizował 4 z 11 celów tematycznych.

W zakresie CT3 EFMR wspierać będzie w szczególności projekty innowacyjne w zakresie rybołówstwa morskiego i śród-lądowego oraz akwakultury, inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach wyłącznie w zakresie rozwoju technologicznego i poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, podnoszenie jakości produktów i war-tości dodanej produktów rybołówstwa i akwakultury, w tym inwestycje produkcyjne, wspieranie szukania nowych form dochodów podmiotów sektora rybołówstwa i akwakultury. Ważnym aspektem realizacji reformy WPRyb będzie tworze-nie i wdrażatworze-nie planów produkcji i wprowadzania do obrotu, dopłaty do przechowywania, środki dotyczące wprowadza-nia do obrotu oraz przetwarzanie produktów rybołówstwa i akwakultury, jak również, partnerstwa między naukowcami a rybakami.

Umo w a P artner stw a

W zakresie inwestycji w portach rybackich EFMR finansować będzie inwestycje w urządzenia techniczne służące działal-ności rybackiej oraz elementy budowlane bezpośrednio z tymi urządzeniami związane w portach rybackich, przystaniach oraz miejscach wyładunku, służące podnoszeniu jakości wyładowanych produktów, zwiększaniu efektywności energe-tycznej, przyczynianiu się do ochrony środowiska lub poprawy bezpieczeństwa i warunków pracy.

W ramach CT4, w obszarze efektywności wykorzystania energii inwestycje realizowane będą przez podmioty prowadzące działalność rybacką. Inwestycje na rzecz dywersyfikacji źródeł energii, m.in. elektrownie wiatrowe i inne, na potrzeby podmiotu rybackiego, będą mogły być finansowane w ramach EFRR. Ponadto, wysiłki skierowane zostaną na łagodzenie zmiany klimatu, w tym wymianę silników na statkach rybackich i inwestycje na statkach.

CT6 realizowany będzie w ramach EFMR poprzez m.in.: zmniejszanie oddziaływania rybołówstwa na środowisko mor-skie, ochronę i odbudowę morskiej różnorodności biologicznej i ekosystemów morskich w ramach zrównoważonej dzia-łalności połowowej, w tym innowacyjne technologie. Ponadto, wspierane będą inwestycje w zakresie rybołówstwa śród-lądowego służące ochronie środowiska, akwakulturę świadczącą usługi w zakresie ochrony środowiska, a także środki dotyczące zdrowia i dobrostanu zwierząt. Będzie to więc uzupełnienie realizowanych w ramach innych funduszy EFSI działań na rzecz ochrony środowiska i oszczędności zasobów, w zakresie wpływu na nie rybołówstwa i akwakultury. W ramach ZPM wspierane będzie przyczynianie się do osiągnięcia celów zintegrowanego nadzoru morskiego, a w szcze-gólności do realizacji celów wspólnego mechanizmu wymiany informacji (ang. Common Information Sparing Environ-ment CISE). W aspekcie wdrażania reformy WPRyb ważne będzie szczególnie wdrażanie unijnego systemu kontroli, inspekcji i egzekwowania, gromadzenie pierwotnych danych biologicznych, technicznych, środowiskowych i społeczno--gospodarczych, zarządzanie nimi oraz ich wykorzystywanie.

CT8 realizowany będzie w ramach EFMR poprzez wdrażania podejścia RLKS, w tym wsparcie przygotowawcze oraz reali-zację lokalnych strategii rozwoju przygotowane przez społeczność zrzeszoną w lokalnych grupach działania na obszarach zależnych od rybactwa. Ponadto, komplementarnie finansowane będą działania na rzecz współpracy, jak również koszty bieżące i aktywizacja lokalnych społeczności. Ponadto, uzupełniająco do innych funduszy EFSI, wspierane jest promowa-nie kapitału ludzkiego i tworzenia sieci kontaktów w sektorze rybackim.

EFMR, jako element systemu WRS, stanowi instrument zarówno realizacji większości celów zreformowanej WPRyb (pod-legającej wyłącznej kompetencji UE) jak i Zintegrowanej Polityki Morskiej UE (ZPM).

WPRyb zapewnia środki dotyczące m.in.: a) ochrony, zarządzania i eksploatacji żywych zasobów wodnych; b) ogranicze-nia wpływu rybołówstwa na środowisko; c) zarządzaogranicze-nia zdolnością floty; d) kontroli i egzekwowaogranicze-nia; e) akwakultury; f) wspólnej organizacji rynków.