PODMIOTY KOORDYNACJI I ZAKRESY KOMPETENCJI

Skuteczna koordynacja na etapie programowania i realizacji interwencji w ramach UP ma kluczowe znaczenie dla zapew-nienia komplementarności, a tym samym maksymalizacji efektów tych interwencji. Właściwe mechanizmy koordyna-cyjne służą osiąganiu celów UP i związanych z nimi wskaźników, w szczególności związanych z realizacją celów strategii Europa 2020. Jest ona realizowana począwszy od etapu programowania, przez wdrażanie, aż do zamknięcia pomocy. Powierzenie ministrowi właściwemu ds. rozwoju regionalnego w drodze ustawy kompetencji w zakresie przygotowania Umowy Partnerstwa oraz opiniowania wszystkich programów realizujących UP pod kątem zgodności z Umową oraz ich zmian, a także w zakresie negocjacji programów realizujących UP, jest kluczowym instrumentem zapewniającym spójny i komplementarny system dokumentów programowych na lata 2014–2020 oraz mechanizmów i zasad ich wdrażania. Ponadto, pełnienie przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego funkcji strategicznej w odniesieniu do polityki rozwoju zapewnia koordynację interwencji rozwojowych podejmowanych z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnie-niem EFSI.

Koordynacja na poziomie Umowy Partnerstwa – która stanowi punkt odniesienia dla wszystkich dokumentów zwią-zanych z perspektywą finansową 2014–2020 – jest realizowana w dwóch podstawowych wymiarach: strategicznym i zarządczym.

•  Koordynacja strategiczna na poziomie UP o Zakres koordynacji

Koordynacja strategiczna na poziomie UP jest zorientowana na zapewnienie właściwej realizacji celów UP. Przedmiotem koordynacji strategicznej są w szczególności następujące kwestie:

• przygotowanie pakietu dokumentów programowanych na lata 2014–2020, • negocjacje pakietu dokumentów programowanych na lata 2014–2020, • osiąganie celów UP, CT i związanych z nimi wskaźników,

• koordynacja programów regionalnych, w tym w obszarze komplementarności z programami krajowymi, ze szczegól-nym uwzględnieniem POPW oraz pomocy technicznej,

• koordynacja między funduszami oraz w ramach funduszy (ze szczególnym uwzględnieniem EFS),

• zapewnienie wspólnych standardów dla interwencji podejmowanych w ramach EFS na poziomie regionalnym, • ukierunkowanie programów na realizację celów Strategią Europa 2020,

• monitorowanie spójności działań realizujących cele różnych polityk objętych UP,

• monitorowanie spójności realizowanych działań w ramach PO z działaniami realizowanymi w ramach innych instru-mentów UE (np. CEF, SUE RMB, Horyzont 2020, COSME, Erasmus),

• monitoring strategiczny i ewaluacja,

• podział zakresów interwencji, zasady służące osiąganiu komplementarności interwencji oraz koordynacja wsparcia w różnych programach operacyjnych z sektorowymi politykami krajowymi (np. rynku pracy, integracji społecznej, edukacji, transportu, ochrony środowiska),

• koordynacja – na linii kraj–region – realizacji polityk rozwojowych wspieranych z EFSI w ramach PO i RPO, • warunkowość ex ante,

• warunkowość makroekonomiczna, • realizacja ZIT,

• analiza powiązania interwencji EFSI z realizacją CSR na postawie m.in. danych wynikających z monitorowania pro-cesu realizacji CSR przez ministra właściwego ds. gospodarki,

Umo w a P artner stw a o Podmiot koordynujący

Koordynację na poziomie UP zapewnia minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, pełniący funkcję państwa członkow-skiego w rozumieniu rozporządzanie ramowego (z zastrzeżeniem kompetencji właściwych Radzie Ministrów).

Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, w związku z powyższą kompetencją w szczególności: • koordynuje programowanie i negocjacje dokumentów programowych na lata 2014–2020

• koordynuje UP, z zastrzeżeniem wiodącej roli ministra właściwego ds. rolnictwa, rozwoju wsi oraz rybołówstwa w zakresie EFRROW oraz EFRM,

• koordynuje RPO,

• udziela desygnacji dla instytucji w ramach programów polityki spójności.

Skoncentrowanie funkcji koordynacyjnych w rękach ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, przy jednoczesnym zapewnieniu partnerskich mechanizmów współpracy z innymi resortami, regionami oraz partnerami służy efektywności i skuteczności w osiąganiu celów UP.

W związku z większą decentralizacją zarządzania środkami funduszy strukturalnych na rzecz regionów została zapewniona wzmocniona koordynacja przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego programowania i wdrażania regionalnych programów operacyjnych. Obejmuje ona zarówno koordynację wertykalną z politykami sektorowymi, m.in. poprzez same zapisy UP, opisany niżej Komitet Koordynacyjny UP i Międzyresortowy Zespół ds. Programowania i Wdrażania Fun-duszy Strukturalnych i Funduszu Spójności UE, jak również koordynację horyzontalną pozwalającą zapewnić jednolite standardy i zasady postępowania, głównie poprzez wiążące wytyczne ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego. Minister zapewnia właściwe instrumenty wspomagające go w realizacji zadań związanych z zapewnieniem skutecznej i efektywnej koordynacji na poziomie UP.

o Narzędzia koordynacji strategicznej A. Komitet Koordynacyjny UP (KK UP)

Głównym podmiotem wspomagającym proces koordynacji strategicznej jest KK UP, którego przewodniczącym jest mini-ster właściwy ds. rozwoju regionalnego, a wiceprzewodniczącymi minimini-ster właściwy ds. rolnictwa, rozwoju wsi i rybołów-stwa (jako odpowiedzialny za PROW i PO Ryby) oraz dodatkowo minister właściwy ds. gospodarki jako koordynator Stra-tegii Europa 2020. W skład KK UP wchodzą przedstawiciele wszystkich instytucji zarządzających programami służącymi realizacji UP, ministrów właściwych ze względu na zakres objęty UP, ministra właściwego do spraw finansów publicznych, ministra właściwego do spraw gospodarki, Prezesa GUS, a także partnerzy społeczni i gospodarczy oraz przedstawiciele samorządów, wskazani przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. W prace KK UP jest włączony także przedstawiciel Krajowego Punktu Kontaktowego (KPK) dla SUE RMB.

KK UP podejmuje zasadnicze decyzje odnoszące się do realizacji UP w kwestiach dotyczących koordynacji celów UP oraz CT; interwencji polityki spójności, WPR, WPRyb; koordynacji z innymi instrumentami UE, instrumentami krajowymi oraz EBI.

B. Kontrakt terytorialny

Kontrakt określa m.in. – zgodnie z uregulowaniami na poziomie ustawy – wysokość, sposób i warunki finansowania programów regionalnych, w tym sposób wykonywania przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego kontroli i monitoringu nad ich realizacją,

C. Instytucja desygnacji dla programów polityki spójności (opisana w dalszej części UP); D. Wytyczne horyzontalne Ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego;

Rozwiązania prawne na nową perspektywę finansową wzmacniają rolę wytycznych horyzontalnych ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, obowiązujących wszystkie krajowe i regionalne programy operacyjne finansowane ze środków polityki spójności. Dotyczą one w szczególności takich zagadnień jak: kwalifikowalność wydatków, kontrola realizacji PO, warunki certyfikacji, tryb i zakres sprawozdawczości oraz monitorowanie postępu rzeczowego realizacji PO, ewaluacja,

Umo w a P artner stw a

wykorzystanie środków pomocy technicznej, tryby dokonywania wyboru projektów, warunki gromadzenia i przekazywa-nia danych w postaci elektronicznej, informacja i promocja PO.

Szczególną formą wytycznych są wytyczne tematyczne dotyczące EFS, w obszarach takich jak: edukacja, zatrudnie-nie, włączenie społeczne, adaptacyjność oraz wytyczne horyzontalne dotyczące wyboru przedsięwzięć realizowanych z udziałem środków EFS. Ze względu na specyfikę EFS, jak również znaczny poziom decentralizacji środków, zapewniają one niezbędną standaryzację działań i ukierunkowanie interwencji EFS na realizację celów UP i strategii EU2020. E. Krajowe i regionalne obserwatoria terytorialne

Zapewniony zostanie bieżący monitoring realizacji celów UP i programów, zarówno dzięki zinstytucjonalizowaniu pro-cesu monitorowania – krajowe i regionalne obserwatoria terytorialne jak i zapewnieniu zaawansowanych narzędzi umożliwiających dostęp do niezbędnych danych statystycznych, a miarę możliwości na poziomie NUTS2 – baza STRATEG. Mając na względzie znaczące powiązanie interwencji UP z celami Strategii EU2020 na tym poziomie koordynacji monito-wany będzie postęp w osiąganiu celów tej strategii zarówno w ramach poszczególnych programów, jak i całej UP na tle całości działań podejmowanych w Polsce w celu osiągania wynikających ze strategii zobowiązań.

Cykliczne analizy tego wpływu przez krajowe obserwatorium terytorialne i krajową jednostkę ewaluacji będą mogły sta-nowić dla ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego przesłankę do wprowadzenia, z inicjatywy Polski, ewentualnych realokacji na etapie wdrażania w celu większego dostosowania do Strategii zakresu interwencji programów i UP. Ocena wpływu UP i PO na realizację celów Strategii EU2020 będzie elementem raportów z postępów, o których mowa w art. 52 rozporządzenia ramowego.

F. Krajowa Jednostka Ewaluacji

Ocena wpływu realizacji UP na zmiany społeczno- gospodarcze w Polsce oraz skuteczność podejmowanych interwencji będzie prowadzona w ramach systemu ewaluacji koordynowanego przez Krajową Jednostkę Ewaluacji.

G. Wspólna Lista Wskaźników Kluczowych

Na poziomie monitoringu rzeczowego, w tym ram wykonania, obowiązuje wspólna dla wszystkich programów krajowych i regionalnych lista produktów i rezultatu bezpośredniego, która umożliwia agregację i porównanie wyników poszczegól-nych PO w zakresie dostarczaposzczegól-nych produktów w ramach podejmowaposzczegól-nych interwencji przekładających się następnie na rezultaty.

H. Ramy strategiczne dla określonych typów interwencji

Dokumenty stanowiące ramy strategiczne dla podejmowanych interwencji, powstałe w ramach warunkowości ex ante, np. Dokument Implementacyjny do SRT, Mapa Drogowa Infrastruktury Badawczej, Policy Paper dla sektora zdrowia. Dokumenty te tworzą ramy do podejmowania skoordynowanych interwencji w ramach różnych programów, zapewniając niezbędną koncentrację i koordynację interwencji.

I. Zintegrowane Instrumenty Terytorialne dla miast wojewódzkich i powiązanych z nimi funkcjonalnie obszarów. Instrument ten koordynowany przez IK UP jest mechanizmem koordynacji interwencji już na etapie programowania działań i opracowywania koncepcji projektów w ramach różnych programów operacyjnych, łącząc interwencję szczebla krajowego i regionalnego na terenie miejskich obszarów funkcjonalnych. Realizacja tego instrumentu zapewnia realną komplementarność podejmowanych interwencji zapewniając realizację zintegrowanych wiązek projektów opartych na strategii ZIT, zwiększając skuteczność podejmowanej interwencji.

•  Koordynacja zarządcza o Zakres koordynacji

Koordynacja zarządcza realizowana jest w dwóch wymiarach – na poziomie UP oraz poszczególnych programów operacyjnych.

Umo w a P artner stw a

Na poziomie UP obejmuje ona takie aspekty jak:

• analiza bieżącego stanu realizacji wszystkich PO pod kątem zasady n+3, • monitoring realizacji założonych celów/prognoz wydatkowania wszystkich PO, • monitorowanie realizacji warunków ex ante,

• analiza i rozwiązywanie problemów wdrożeniowych na poziomie UP, w tym proponowanie stosownych uproszczeń, • analiza potencjału administracyjnego niezbędnego do realizacji celów UP.

Na poziomie programów wyżej wskazane kwestie są szczegółowo analizowane na potrzeby bieżącego zarządzania danym programem. Koordynację zarządczą na poziomie programu zapewnia instytucja zarządzająca, odpowiedzialna za przygotowanie procedur umożliwiających sprawną i efektywna realizację programu, wymaganych przepisami unijnymi i krajowymi. W uzasadnionych przypadkach instytucja może delegować część zadań instytucjom pośredniczącym lub wdrażającym, ponosząc jednocześnie pełną odpowiedzialność za program. Zalecenia i decyzje Instytucji Zarządzającej są wiążące dla wszystkich instytucji uczestniczących w systemie wdrażania programu.

o Narzędzia koordynacji zarządczej na poziomie UP

A. Międzyresortowy Zespół ds. Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności

Na poziomie koordynacji zarządczej minister właściwy ds. rozwoju regionalnego wspomagany jest przez Międzyresor-towy Zespół ds. Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności, składający się z przedstawi-cieli IZ wszystkich programów objętych zakresem UP, resortów zaangażowanych w realizację UP, a także przedstawiciela KPK dla SUE RMB.

B. Komentarze, zalecenia, podręczniki, instrukcje, benchamarking, cykliczne spotkania koordynacyjne

Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego realizując funkcje koordynacyjne może wydawać rozporządzenia i wytyczne. Stosuje także narzędzia tzw. miękkiej koordynacji pozwalające m.in. na zapewnienie jednolitej interpretacji przepisów – podręczniki, komentarze do przepisów, zachowanie wspólnych standardów, wymianę najlepszych praktyk i doświadczeń, spotkania koordynacyjne.

C. Działania zapewniające spójność systemu, np. wspólny wzór szczegółowego opisu osi priorytetowych (SzOOP), weryfikacja opisów systemów zarządzania i kontroli (OSZIK), cykliczne analizy potencjału administracyjnego o Narzędzia koordynacji zarządczej na poziomie PO

A. Komitet Monitorujący

KM powoływany jest przez IZ w ciągu trzech miesięcy od daty powiadomienia państwa członkowskiego o decyzji w spra-wie przyjęcia programu.

Każdy komitet monitorujący zostanie ukształtowany zgodnie z art. 47-49 rozporządzenia ramowego.

Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego realizujący zadania państwa członkowskiego odpowiada za wydawanie i aktualizację wytycznych dotyczących powoływania i funkcjonowania komitetów monitorujących programy operacyjne. Wyznaczą one wspólne wszystkim komitetom standardy dotyczące kwestii naboru członków komitetów, zasad uczestni-ctwa w posiedzeniach komitetu oraz innych rozwiązań proceduralnych.

B. Wytyczne programowe, szczegółowy opis osi priorytetowych, instrukcje wykonawcze, porozumienia międzyinstytu-cjonalne o powierzeniu funkcji IP lub IW, podręczniki

Instytucja Zarządzająca realizując swoją rolę lidera sterującego procesem zarządzania i wdrażania programu wydaje wytyczne programowe dotyczące poszczególnych procesów programowo-wdrożeniowych, obowiązujące wszystkie instytucje uczestniczące w systemie wdrażania programu.

C. Działania na rzecz zapewnienia komplementarności z innymi programami •   Koordynacja terminów organizacji konkursów,

Umo w a P artner stw a

• zharmonizowane lub ujednolicone kryteria wyboru projektów,

• procedury umożliwiające wspólne/zsynchronizowane procesy naboru i selekcji projektów,

• wspólne posiedzenia komitetów monitorujących, robocze zespoły i grupy zadaniowe –w szczególności dotyczące Polski Wschodniej oraz pomocy technicznej.

o Rozwiązania na rzecz zapewnienia komplementarności interwencji

Skuteczna koordynacja interwencji pozostaje w ścisłym związku z możliwością zapewnienia komplementarności podej-mowanych interwencji. Przykładowe instrumenty koordynacyjne zapewniające komplementarność interwencji na róż-nych etapach zarządzania przedstawia poniższa tabela. Mogą one mieć zastosowanie zarówno dla zapewnienia komple-mentarności pomiędzy samymi EFSI, ale także w przypadku komplekomple-mentarności pomiędzy EFSI oraz innymi krajowymi i unijnymi instrumentami, o których mowa w sekcji 2.1(2).

Tabela 19. Przykładowe instrumenty zapewniające komplementarność interwencji naróżnych etapach zarządzania

Programowanie – Identyfikacja komplementarności i synergii z innymi instrumentami

• identyfikacja wspólnych/pokrywających się obszarów interwencji, kategorii beneficjentów, grup docelowych,

• identyfikacja możliwości realizacji komplementarnych operacji w danym obszarze tematycznym, lub na danym terytorium, identyfikacja komplementarnych osi priorytetowych w różnych programach,

• podział zakresów interwencji (linia demarkacyjna),

• instrumenty terytorialne ułatwiające komplementarność w sensie geograficznym (ZIT, RLKS).

Zarządzanie i wdrażanie- wyznaczenie

mechanizmów i struktur ^{• identyfikacja struktur odpowiedzialnych za koordynację w poszczególnych programach} • współpraca między instytucjami właściwymi dla poszczególnych instrumentów w kontekście

komplementarności działań,

• powoływanie wspólnych ciał, grup, zespołów zadaniowych (uszczegóławiających m.in. zakres interwencji w komplementarnych osiach priorytetowych),

• organizacja konkursów na operacje (rozumianych jako grupa projektów z różnych osi, funduszy, CT powiązanych między sobą),

• wspólne kryteria wyboru dla podobnych typów interwencji – np. komplementarność jako dodatkowe kryterium selekcji, tryby wyboru uwzględniające komplementarność, możliwości w zakresie projektów kluczowych),

• WLWK,

• procedury równoległego uzgadniania i podpisywania umów o dofinansowanie komplementarnych projektów,

• harmonogramy wspólnych posiedzeń IZ, IW/IP, KM oraz jednostek ewaluacyjnych

• wybór, zarządzanie i rozliczanie projektów – harmonogram wspólnych lub zsynchronizowanych procesów naboru i rozpatrywania projektów,

• zasady finansowania (zaliczki) i rozliczania (wydatki kwalifikowane, możliwości stosowania uproszczonych metod rozliczania wydatków),

• wykaz obszarów o potencjale finansowania z różnych instrumentów lub programów, „banki projektów” (identyfikacja komplementarnych projektów/operacji służących określonym celom np. w obszarze B+R, identyfikacja komplementarnych projektów/operacji EFRR/EFS

– cross-financing),

• „kojarzenie” projektów, beneficjentów,

• panele ekspertów identyfikujących punkty styczne między projektami oraz możliwości ich integracji w szersze „wiązki” projektów (np. w ramach ZIT lub projektów parasolowych),

• wspólne rozwiązania informatyczne dla beneficjentów,

• wspólne działania informacyjno – promocyjne, wspólne wytyczne dla beneficjentów w zakresie ww. działań,

• narzędzia informatyczne umożliwiające potencjalnemu wnioskodawcy znalezienie odpowiedniej ścieżki aplikowania o środki, optymalnie dostosowanej do planowanego przedsięwzięcia.

o Podkomitety/grupy zadaniowe w ramach KK UP, Zespołu i KM

W zależności od potrzeb, prace KK UP, Zespołu oraz KM mogą być wspierane pracami podkomitetów/grup o charak-terze zadaniowym, zajmujących się funkcjonowaniem wyodrębnionego procesu służącego realizacji UP, wybranymi CT/grupami CT, wybranymi funduszami lub kwestiami przekrojowymi, takimi jak kwestie społeczne, wymiar terytorialny, koordynacja pomiędzy programami krajowymi i regionalnymi w specyficznych kwestiach, np. pomiędzy PO PW, KPO i 5 RPO Polski Wschodniej, koordynacja interwencji podejmowanych ze środków EFS w regionach, pomoc techniczna.

Umo w a P artner stw a

Zapewnienie skutecznego funkcjonowania podkomitetów/grup zadaniowych jest kluczowe dla powodzenia całego systemu oraz wymaga precyzyjnego określenia zakresu ich zadań, kompetencji oraz oczekiwanych efektów prac. Sto-sownie do ”monitorowanych” procesów lub kwestii każdy podkomitet/grupa ma za zadanie dokonywanie systematycz-nych przeglądów przebiegu realizacji i rekomendowanie odpowiednich działań do decyzji KK UP/ Zespołu. Ich skład jest dobierany spośród podmiotów systemu realizacji UP, współodpowiedzialnych za dany temat, CT lub fundusz oraz, jeśli to zasadne ze względu na charakter procesu, partnerów społecznych i gospodarczych, przy czym istotne jest, aby ograni-czona liczebność grupy i jej skład odzwierciedlały zadaniowość prac i umożliwiały jej decyzyjność.

Wyniki prac poszczególnych grup będą wykorzystywane w bieżącej pracy przez uczestniczące w niej instytucje, a także będą stanowić wkład dla prac KK UP/Zespołu.