o Nieoptymalne warunki administracyjno-prawne dla rozwoju przedsiębiorczości – DIAGNOZA DLA CT11
Przeregulowane warunki prowadzenia działalności przedsiębiorstw oraz długotrwałe i skomplikowane procedury regulu-jące kontakty z administracją publiczną i wymiarem sprawiedliwości stanowią nadal bariery dla wzrostu gospodarczego i poprawy konkurencyjności. Należy jednak podkreślić, że w ostatnich latach odnotowano pewną poprawę w otoczeniu biznesowym (co przyczyniło się do awansu kraju w rankingu Banku Światowego Doing Business – o ile w ubiegłorocznej edycji raportu Polskę sklasyfikowano na 55. miejscu, to w zaprezentowanym pod koniec października 2013 r. raporcie
Doing Business 2014 odnotowano awans na 45 pozycję). Niemniej jednak w cytowanym rankingu warunki prowadzenia
Umo w a P artner stw a
Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele, wśród nich np. niska jakość regulacji, niewystarczająca dostępność i skuteczność sądownictwa, niska jakość i dostępność usług publicznych. Pomimo podejmowania działań związanych z reformą regula-cji, jakość prawa w obszarze wpływającym na prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce nadal wymaga poprawy. Ulepszanie prawa powinno być bowiem procesem ciągłym, opartym na odpowiednich rozwiązaniach instytucjonalnych. Wśród wad systemu prawnego w Polsce można wymienić skomplikowanie procesu legislacyjnego, który wymaga przy-gotowania szeregu dokumentów i odbycia wielu procesów, które nie spełniają swojej funkcji, gdyż w niewielkim stopniu wpływają na jakość stanowionego prawa. Ponadto, tworzone rozwiązania legislacyjne są często skomplikowane, a przy-gotowane akty prawne są niezrozumiałe zarówno dla interesariuszy, jak i opinii publicznej. Wciąż również zbyt rzadko wykorzystywane są rozwiązania, które bazując na odpowiednich modelach i analizach, prostym językiem prezentują planowane regulacje umożliwiając większe zaangażowanie interesariuszy.
Bolączką polskiego wymiaru sprawiedliwości jest również przewlekłość postępowań sądowych wynikająca zarówno z liczby spraw, jak również ze stopnia ich skomplikowania. Mało rozpowszechnione są mechanizmy arbitrażu i media-cji. Poważnym problemem w polskim systemie sądownictwa jest również długotrwałość egzekucji, która w negatywny sposób oddziaływuje na rozwój przedsiębiorczości. Według średnich szacunków Banku Światowego średni czas trwania egzekucji w Polsce w 2012 r. wynosił 145 dni.
Z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej, w Polsce istotna jest również kwestia jakości kluczowych dla przedsiębiorców usług administracji publicznej – wciąż bowiem zbyt długi jest czas wydawania decyzji w sprawach związanych z przedsiębiorczością. Jednym z obszarów wskazywanych jako najbardziej skomplikowane w opinii przed-siębiorców jest system podatkowy. Niezależność w podejmowaniu decyzji przez np. organy skarbowe powoduje czę-sto wydawanie odmiennych interpretacji w analogicznych przypadkach. Kolejną kwestią, która wymaga usprawnienia w Polsce jest proces wydawania pozwoleń na budowę, który jest wciąż długotrwały i powoduje znaczące utrudnienia dla przedsiębiorców, zwłaszcza działających w branży budowlanej.
W Polsce niedostatecznie rozwinięte są umiejętności zarządzania strategicznego na wszystkich poziomach. Przejawia się to między innymi w braku priorytetyzacji i koordynacji działań na szczeblu centralnym. Administracja publiczna wykazuje również niewielką elastyczność w reagowaniu na zmiany gospodarcze, co jest spowodowane między innymi długotrwa-łym i skomplikowanym procesem legislacyjnym. Ponadto, problemem jest zapewnienie ładu przestrzennego, gdyż obec-nie funkcjonujący system jest obec-nieefektywny i dość słabo skorelowany z systemem planowania przestrzennego.
Niedoskonały system planowania przestrzennego w Polsce nie reguluje w sposób spójny i skuteczny procesów osadni-czych, urbanizacyjnych i inwestycyjnych. Podstawowe dokumenty prawne, jakimi powinny być w tym zakresie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, mające rangę prawa miejscowego, obejmują około 28% powierzchni Polski. Obowiązujące prawo o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, umożliwia realizowanie inwestycji na terenach nie posiadających planów miejscowych – w oparciu o decyzje administracyjne o ustaleniu warunków zabudowy i zago-spodarowania terenu (WZiZT). Skutkiem nadużywania stosowania WZiZT jest chaos urbanizacyjny i rozpraszanie się zabudowy. Czynnikiem wzmacniającym chaos przestrzenny jest niewłaściwa struktura sporządzanych planów, w których pod zabudowę mieszkaniową przeznaczanych jest zbyt wiele terenów. Plany miejscowe charakteryzujące się taką wad-liwą strukturą funkcjonalną sprzyjają procesom suburbanizacji (ang. urban sprawl), marnowaniu przestrzeni itp.
o Niski stopień wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w usługach publicznych
– diagnoza dla CT2
Poziom cyfryzacji administracji publicznej w Polsce nadal jest niższy niż średnia dla UE, pomimo poprawy sytuacji w ostat-nich latach. Zgodnie z danymi United Nations E-Government Survey indeks rozwoju e-administracji w 2012 r. wyniósł dla Polski ok. 0,64 (wobec ok. 0,55 w 2010 r.) i sytuował Polskę na 47. miejscu spośród 190 badanych krajów, a w ramach UE na 24 miejscu (poziom indeksu dla najlepiej ocenionej w UE Holandii to ok. 0,91). Z kolei poziom zaawansowania dostęp-nych e-usług publiczdostęp-nych w Polsce wynosił w 2010 r., wg badań KE, 90% w przypadku e-usług skierowadostęp-nych do przed-siębiorców (wobec średniej unijnej na poziomie 94%), a w przypadku usług tego typu skierowanych do obywateli 85% (wobec 87% średnio w UE-27). Jeszcze wyraźniejszą dysproporcję pomiędzy przedsiębiorstwami i obywatelami odnoto-wano w 2010 r. w zakresie korzystania z e-usług (z e-administracji korzystało 89% przedsiębiorstw – zatrudniających 10 lub więcej osób oraz zaledwie 28% obywateli). Należy zwrócić uwagę również na znaczne dysproporcje w wykorzystaniu TIK w poszczególnych grupach lub zamieszkujących obszary tzw. białych plam dostępu do Internetu.
Umo w a P artner stw a • Diagnoza terytorialna
Realizacja polityki spójności przyczynia się nie tylko do zmniejszenia dystansu Polski względem średniego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego krajów UE-27, ale również do ograniczenia procesów zróżnicowań wewnętrznych. Dystans w poziomie rozwoju gospodarczego dzielącego polskie regiony od średniej UE-27 będzie nadal stopniowo się zmniejszał, a wykorzystanie funduszy unijnych pomoże wszystkim polskim regionom zbliżyć się do poziomu rozwoju UE-27. Dodatkowo, fundusze unijne dostępne w ramach polityki spójności pozwolą częściowo zahamować proces róż-nicowania wewnątrzregionalnego. Wynika to głównie z powodu silniejszego ich oddziaływania w województwach uboż-szych niż w regionach lepiej rozwiniętych oraz z faktu kierowania do tych regionów najwiękuboż-szych funduszy w ujęciu per
capita. W scenariuszu pozbawionym wpływów funduszy unijnych wskaźnik zróżnicowań międzyregionalnych
(współ-czynnik zmienności PKB per capita na poziomie NUTS 3) w 2015 r. byłby wyższy o ok. 1,6 p.p.
Wykorzystanie funduszy unijnych wpłynie na wzrost wskaźnika zatrudnienia i obniżenie stopy bezrobocia w przypadku wszystkich regionów, przy czym największe oddziaływanie na wskaźnik zatrudnienia średnio w okresie 2004–2015 jest przewidywane w województwach: warmińsko-mazurskim, i lubuskim. W dłuższym okresie interwencje finansowe ze środków unijnych najsilniej przełożą się na rozwój Polski Wschodniej.
Wymiar terytorialny jest jedną z zasad programowania na lata 2014–2020. Celem tak prowadzonej polityki jest stymu-lowanie rozwoju zrównoważonego wszystkich regionów, w oparciu o ich endogeniczny potencjał. Na poziomie regio-nalnym zastosowanie wymiaru terytorialnego przejawia się w praktyce – w dostosowaniu interwencji do zindentyfi-kowanych na poziomie strategii rozwoju województw, specyficznych potrzeb – także w kontekście dystansu do celów EU2020 – i potencjałów poszczególnych województw, z uwzględnieniem zróżnicowań wewnątrzregionalnych. Pozwala to, dzięki optymalnemu dostosowaniu zakresu i intensywności wsparcia unijnego, na skuteczną i efektywną realizację celów rozwojowych.
Terytorialny wymiar polityki rozwoju każe patrzeć na terytorium szerzej niż przez pryzmat jego granic administracyjnych. Na poziomie krajowym dogłębna terytorialna analiza społeczno-gospodarcza przeprowadzona została w toku prac nad najważniejszymi rządowymi dokumentami strategicznymi odnoszącymi się do polityki rozwoju w ujęciu terytorialnym, tj. KSRR oraz KPZK.38 Zawarta w KSRR analiza stanu, trendów i prognoz społeczno-gospodarczych Polski w różnej skali terytorialnej wskazała obszary geograficzne, na których występują specyficzne potencjały i bariery rozwojowe. Zgodnie z KSRR zostały one określone jako obszary strategicznej interwencji państwa (OSI).
Mając na względzie istniejące wewnątrzkrajowe zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego oraz różne problemy koncentrujące się na różnych typach OSI, obejmują znaczną część terytorium Polski. Dla osiągnięcia celów postawio-nych wobec nich, niezbędne jest skoncentrowanie dedykowapostawio-nych i skrojopostawio-nych do ich potrzeb instrumentów, zarówno finansowych jak i organizacyjnych. Zasygnalizowane w opisie wyzwań cele polityki rozwoju w ujęciu terytorialnym przed-stawione są szczegółowo w sekcji 3 w opisie Terytorialny wymiar prowadzonej interwencji, który wskazuje strategię wykorzystania EFSI w stosunku do zidentyfikowanych, na podstawie poniższej analizy OSI oraz planowane instrumenty jej realizacji.
Obszary strategicznej interwencji, inne niż OSI, dla których przewidziano dedykowany pakiet wsparcia mogą być identy-fikowane na poziomie programu operacyjnego. W tym kontekście właściwie zaplanowana interwencja daje szansę m.in. na wspieranie zwiększenia poziomu zatrudnienia poprzez rozwój potencjałów endogenicznych na poziomie lokalnym. Szczególnym rodzajem obszaru strategicznej interwencji jest województwo mazowieckie, które jako pierwszy polski region opuściło grupę regionów słabo rozwiniętych. Podejście do zaprogramowania interwencji dla tego województwa, wraz z uzasadnieniem transferu środków zostało ujęte w poniższej diagnozie terytorialnej.
Umo w a P artner stw a
OBSZARY STRATEGICZNEJ INTERWENCJI WSKAZANE W KRAJOWEJ STRATEGII ROZWOJU REGIONALNEGO