SPOSÓB ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI FUNKCJONOWANIA RAM WYKONANIA DLA EUROPEJSKICH FUNDUSZY STRUKTURALNYCH

a P artner stw a

celów szczegółowych realizowanych w ramach priorytetów danego programu, przy zachowaniu zasady proporcjonalno-ści w odniesieniu do wysokoproporcjonalno-ści przyznanego wsparcia.

Umowa Partnerstwa zawiera podsumowanie samooceny dotyczącej stopnia wypełniania warunków ex ante – zarówno ogólnych, jak i przypisanych do poszczególnych priorytetów inwestycyjnych (w załączeniu).

Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego monitoruje działania właściwych podmiotów, mające na celu wypełnienie określonych warunków ex-ante. Raport z monitoringu tych prac oraz wynikające z niego rekomendacje przedstawiane są Komitetowi Rady Ministrów do Spraw Europejskich, do momentu całkowitego spełnienia wszystkich warunków.

2.4. SPOSÓB ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI FUNKCJONOWANIA RAM

WYKONANIA DLA EUROPEJSKICH FUNDUSZY STRUKTURALNYCH

I INWESTYCYJNYCH

Zasady funkcjonowania ram i rezerwy wykonania dla wszystkich programów EFSI przedstawione w UP zostały przygo-towane w oparciu o stosowne przepisy rozporządzenia ramowego oraz odpowiedniego rozporządzania wykonawczego i delegowanego oraz uzupełnione dodatkowymi rozwiązaniami krajowymi, mającymi na celu zwiększenie skuteczności funkcjonowania ram wykonania. Na ich podstawie IK UP zapewnia spójność ich funkcjonowania w programach EFSI na etapie ich programowania i realizacji.

Zasady te dotyczą trzech komponentów funkcjonowania systemu ram i rezerwy wykonania:

I. alokowania rezerwy wykonania podczas programowania i jej realokacji podczas przeglądu wyników w 2019 r. II. ustalania celów pośrednich i końcowych ram wykonania podczas programowania;

III. rozwiązań zapewniających, że podczas wdrażania te cele będą rzeczywiście realizowane.

Zasady te, uzupełnione o dodatkowe praktyczne rekomendacje, zostały zawarte w komentarzu MIR do szablonu pro-gramu operacyjnego.

Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego określa mechanizm monitorowania postępów w zakresie ram i rezerwy wykonania w wytycznych o sprawozdawczości.

Ad.I  Zasady alokowania rezerwy wykonania podczas programowania i jej realokacji podczas przeglądu wyników w 2019 r.

Podczas programowania w każdym programie wyodrębniona została rezerwa wykonania w wysokości 6% jego całkowitej alokacji dla każdego funduszu i każdej kategorii regionu (wyjątek dotyczy PO IiŚ i PO PT, o czym mowa w dalszej części). Na poziomie każdej osi priorytetowej (każdego priorytetu w przypadku PROW) rezerwa powinna wynosić pomiędzy 5%–7% wartości dofinansowania UE. Z rezerwy wyłączona jest również oś priorytetowa dotycząca Inicjatywy na rzecz

zatrudnienia młodych (dalej: YEI) w ramach PO WER (szczegółowa lista wyłączeń przedstawiona jest w art. 20

rozporzą-dzenia ramowego).

Osie priorytetowe/priorytety pomocy technicznej w programach zostają wyłączone z rezerwy wykonania i należy przy-jąć, że wynosi ona na nich 0%. Tym samym, aby utrzymać 6% udział rezerw w programie, należy dokonać rekompen-saty i w proporcjonalny sposób zwiększyć rezerwę na innych osiach/priorytetach nie dotyczących pomocy technicznej, z uwzględnieniem wkładu danego funduszu w pomoc techniczną w programie. Zgodnie z zasadą przyjętą w UP, że we wszystkich dwufunduszowych programach regionalnych pomoc techniczna jest finansowana wyłącznie z EFS, w pozo-stałych osiach EFS tych programów należy zwiększyć (wszystkich proporcjonalnie lub tylko niektórych) udział rezerwy ponad poziom 6%, przy czym udział rezerwy z żadnej z tych osi nie powinien być większy niż 7%. Natomiast na osiach wspieranych z EFRR będzie ona wynosić łącznie 6% ich alokacji, przy dopuszczeniu fluktuacji pomiędzy 5%–7%. Tym samym suma rezerw w danym programie ze wszystkich osi i w ramach wszystkich funduszy będzie stanowić 6% jego całościowej alokacji. Krajowy program PO PT finansowany z FS jest całkowicie wyłączony z mechanizmu rezerwy wyko-nania. W przypadku PO IiŚ, którego pomoc techniczna finansowana jest wyłącznie z FS, w pozostałych osiach finansowa-nych z FS (wszystkich proporcjonalnie lub tylko niektórych) udział rezerwy wykonania zostanie zwiększony ponad poziom 6% z uwzględnieniem dodatkowo faktu braku rezerwy zarówno w PO PT, jak i w osiach pomocy technicznej PO IiŚ. Na

Umo w a P artner stw a

osiach PO IiŚ finansowanych z EFRR rezerwa wynosić będzie łącznie 6%, z dopuszczalnym zróżnicowaniem na poziomie osi pomiędzy 5%–7%, ponieważ nie finansuje on w tym programie pomocy technicznej.

Realokacja rezerwy wykonania w 2019 roku odbędzie się zgodnie z przepisami unijnymi, w tym art. 22 rozporządzenia ramowego. Podczas przeglądu wyników w 2019r. rezerwy wykonania z osi/priorytetów, które odnotowały niepowodze-nie w osiąganiu celów pośrednich, stworzą pulę środków na poziomie krajowym.

Wyjątek będzie stanowił Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014–2020 (PROW 2014–2020) oraz Program Opera-cyjny Rybactwo i Morze, gdzie przesunięcie środków dokonane będzie jedynie pomiędzy priorytetami danego programu. IZ dokona przeglądu priorytetów i zaproponuje KE odpowiednie przesunięcie środków rezerwy wykonania do prioryte-tów wskazanych w decyzji KE.

Będzie ona rozdzielona w formie dodatkowych środków dla osi/priorytetów, które swoje cele pośrednie osiągnęły zgod-nie z następującymi zasadami:

a. zostanie dokonana analiza możliwości rozdzielenia rezerwy na poszczególne cele tematyczne i kategorie regionów biorąc pod uwagę unijne obostrzenia pod tym kątem,

b. przyznanie dodatkowych środków odbędzie się na drodze negocjacji między IK UP a IZ, podczas których najważniej-szymi kryteriami wyboru priorytetów oraz wysokości dodatkowych środków będą:

– zgodność z celami strategicznymi określonymi w UP,

– odpowiednie uzasadnienie merytoryczne do zwiększenia alokacji na danej osi/priorytecie, a w konsekwencji do odpowiedniego zwiększenia wartości docelowych celów końcowych,

– wnioski z dotychczasowych sprawozdań, ewaluacji i analiz na temat przebiegu dotychczasowej implementacji, zmian w sytuacji ekonomiczno-społecznej i prognoz w tym zakresie, potrzeb rozwojowych, zdolności administra-cyjnych i absorpadministra-cyjnych.

c. w pierwszej kolejności rozważana będzie możliwość pozostawienia środków w danym programie – środki z rezerwy wykonania utracone przez jedną oś/priorytet w ramach danego programu mogą zostać przekazane na inną oś/prio-rytet w ramach tego samego programu (o ile osiągnął on swoje cele pośrednie), pod warunkiem, że IZ przedstawiła przekonujące uzasadnienie merytoryczne na podstawie ww. kryteriów.

Schemat 3. Funkcjonowanie rezerwy wykonania wPolsce

Ad.II Zasady ustalania celów pośrednich i końcowych ram wykonania podczas programowania

1. Określenie celów pośrednich i końcowych następuje za pomocą wskaźników (lub odpowiadających im kluczowych etapów wdrożeniowych) wybranych ze wspólnej listy wskaźników kluczowych (WLWK). Dzięki temu zapewniona jest spójność użycia wskaźników pomiędzy programami i priorytetami, transparentność i sprawdzalność. W przypadku PROW zostaną wykorzystane wskaźniki unijne.

Umo w a P artner stw a

Na potrzeby ram i rezerwy wykonania danej osi priorytetowej należy wskazać wskaźnik finansowy i wskaźnik produktu. Gdy jest to niezbędne dla zapewnienia wymaganej reprezentatywności (ponad 50% alokacji osi priorytetowej) – wybie-rana jest większa liczba wskaźników produktu.

• Wskaźnik finansowy (element obowiązkowy) – należy ustalić cel pośredni i cel końcowy dla całkowitych kosztów kwalifikowalnych certyfikowanych, wprowadzonych do systemu rachunkowości instytucji certyfikującej i certyfiko-wanych. W komentarzu MIiR do szablonu programu operacyjnego przedstawiono metodę szacowania jego mini-malnego poziomu, ale wartości dla celu pośredniego i końcowego zostaną ustanowione przez IZ indywidualnie dla każdej osi/priorytetu na podstawie danych historycznych dla konkretnych typów interwencji;

• Wskaźnik produktu (element obowiązkowy)193 – w przypadku polityki spójności powinien zostać wybrany ze wskaź-ników podanych w tabeli 5 i z WLWK. Zgodnie z przepisami unijnymi, w przypadku EFRR, FS i EFMR odnosi się on do operacji w pełni wdrożonych, w przypadku EFS może również odnosić się do operacji tylko częściowo wdrożo-nych, a w przypadku EFRROW odnosi się do operacji zakończonych z uwzględnieniem wyjątków wskazanych w art. 5 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego KE w sprawie m.in. ram wykonania194. Dla tego wskaźnika należy wyznaczyć cel pośredni do osiągnięcia na koniec 2018 r. (może to być nawet „0”, ale wówczas należy uzupełnić ramy o kluczowy etap wdrażania) oraz cel końcowych do osiągnięcia na koniec 2023 r.;

• KEW (element fakultatywny) – stosowany w sytuacji, gdy np. wartość dla celu pośredniego oszacowana dla wskaź-nika produktu jest niewielka, bliska zeru lub trudna do oszacowania na tym etapie wdrażania, wówczas można zasto-sować kluczowy etap wdrażania, powiązany bezpośrednio z tym wskaźnikiem produktu.

2. Zbadanie – za pomocą ewaluacji ex ante programów EFSI lub dodatkowych analiz przeprowadzonych przez IZ – repre-zentatywności celów pośrednich i końcowych dla działań podejmowanych na poszczególnych priorytetach, trafności doboru wskaźników i realności ich osiągnięcia w wyznaczonych terminach i przy określonych nakładach finansowych. Zgodnie ze wzorem opracowanym przez MIR, IZ w załączniku do programu przedstawiają informacje dotyczące wyboru wskaźników i szacowania ich wartości pośrednich i końcowych dla wszystkich ram wykonania danego programu, wyni-kające z art. 4 rozporządzenia wykonawczego KE ws. ram wykonania, a także dodatkowe informacje mające na celu zapewnienie spójnego funkcjonowania ram wykonania we wszystkich programach.

Ad.III Rozwiązania zapewniające, że podczas wdrażania wskazane cele będą rzeczywiście realizowane

1. Nadanie priorytetowego znaczenia ocenie wpływu danej inwestycji na osiągnięcie celów pośrednich i końcowych przy wyborze projektu. IZ i KM w kryteriach wyboru projektów zobowiązane są nadać preferencję dla projektów realizujących bezpośrednio i w największym stopniu wskaźniki przyjęte dla ram i rezerwy wykonania.

2. Identyfikacja przez IZ podczas programowania tych typów inwestycji, które w okresie 2007–2013 napotykały na poważne problemy wdrożeniowe, np. opóźnienia w realizacji projektów, przekroczenia kosztów, brak zdolności absorpcyjnej sektora, podsektora lub beneficjentów. Dla tych typów inwestycji IZ zastosuje wzmocniony mechanizm nadzoru nad terminową realizacją projektów.

3. Uzupełnienie unijnego systemu monitorowania ram wykonania o informacje na temat postępów w osiąganiu celów pośrednich w latach 2016, 2017, 2019-2022 i celów końcowych w latach 2019-2022. Dane te będą wykorzystywane dla celów krajowych. Jeżeli sprawozdanie roczne w zakresie ram wykonania wykaże, że osiągnięcie celów pośrednich w 2018 r. lub końcowych w 2023 r. jest zagrożone, IZ zobowiązana jest do przedstawienia w wyznaczonym okresie planu działań naprawczych (wraz z analizą problemów oraz harmonogramem działań), których celem będzie rozwią-zanie zidentyfikowanych problemów. IZ co kwartał będzie informowała o realizacji tego planu.

4. Regularne przekazywanie do wiadomości Zespołowi Międzyresortowemu, Komitetowi Koordynacyjnemu ds. Umowy Partnerstwa oraz Radzie Ministrów informacji na temat stanu wykonania celów pośrednich, końcowych, ewentual-nych opóźnień, problemów i realizacji planów naprawczych. Mechanizm spójności funkcjonowania, monitorowania ram wykonania oraz realokacji rezerwy wykonania został oceniony pozytywnie przez ewaluatora ex ante.

193 Ewentualnie większa liczba wskaźników zapewniająca pokrycie 50% alokacji osi priorytetowej. W celu zapewnienia przejrzystości ram wykonania należy dążyć do wyboru jak najmniejszej liczby wskaźników.

194 Art. 5 rozporządzenia wykonawczego KE nr 215/2014 z dn. 7 marca 2014 r. precyzuje do jakiego stadium realizacji projektów powinny odnosić się wskaźniki produktu w ramach wykonania w przypadku poszczególnych funduszy w sposób następujący: „Dla wszystkich EFSI, z wyjątkiem EFS i EFRROW, cel pośredni i cel końcowy dla wskaź-nika produktu dotyczą operacji, w których wszystkie przedsięwzięcia służące osiągnięciu produktów zostały w pełni zrealizowane, lecz dla których niekoniecznie zostały dokonane wszystkie płatności. W przypadku EFS, a także w przypadku EFRROW w odniesieniu do środków przewidzianych w art. 16, art. 19 ust. 1 lit. c), art. 21 ust. 1 lit. a) i b) oraz art. 27, 28, 29, 30, 31, 33 i 34 rozporządzenia (UE) nr 1305/2013, mogą one również dotyczyć wartości osiągniętej dla operacji, które zostały rozpoczęte, ale w przy-padku których niektóre z przedsięwzięć prowadzących do końcowych produktów nadal są w toku. W przyprzy-padku EFRROW, dotyczą one zakończonych operacji w rozumieniu art. 2 pkt 14 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.”