Interdyscyplinarność interwencji kryzysowej postrzegana bywa jako współ-praca psychologów, pracowników socjalnych, ratowników, lekarzy, prawni-ków.
Inspiracją do budowania praktyk interdyscyplinarnej interwencji kryzyso-wej mogłaby być też współpraca naukowców, między innymi z takich dzie-dzin, jak: psychologia (społeczna, kliniczna, wyzwolenia…), pedagogika (kry-tyczna), socjologia (radykalna), antropologia, politologia, kulturoznawstwo, historia (traumatyczna), a także – studia bezpieczeństwa.
Współpraca interdyscyplinarna jest doceniana w nauce o bezpieczeństwie, gdzie dostrzeżono praktyczne zastosowanie psychologii, antropologii, socjo-logii oraz pedagogiki w związku z działaniami na rzecz bezpieczeństwa we-wnętrznego i zewe-wnętrznego.
Polityczne i etyczne aspekty takiego zastosowania nauk społecznych oma-wiane są między innymi przez Michała Kowalskiego (2013) czy Jaremę Droz-dowicza (2012). Human Terrain System (HTS) to, wdrażany przez Pentagon, program polegający na udziale antropologów, socjologów i psychologów spo-łecznych w operacjach militarnych w Iraku oraz Afganistanie.
Przedstawiciele nauk społecznych angażowani są w „walkę z terroryzmem”, czego przykładem może być udział psychologów w opracowaniu scenariuszy tortur (2015, October 13). Współpraca interdyscyplinarna zmierzająca do wywierania wpływu na zbiorowości rozwija się i poczyniono znaczne postępy w stosunku do lat trzydziestych ubiegłego stulecia, kiedy wykorzystano na-rzędzia wpływu na zbiorowości w przededniu II wojny światowej. „Military-zacja” nauk społecznych i humanistycznych zwiększa możliwość podporząd-kowania i pokonania grup oraz społeczności spostrzeganych jako zagrażające,
a także zaangażowania ludzi w takie działania. Przywracanie wpływu społecz-nościom, zdewastowanym kataklizmami i katastrofami, nie cieszy się takim zainteresowaniem.
Interwencja kryzysowa, zwłaszcza adresowana do społeczności, zyskałaby gdyby towarzyszyła jej refl eksja nad różnorodnością paradygmatów w naukach społecznych. Można odnieść wrażenie, że dociekania dotyczące praktycznych rozwiązań w odniesieniu do społeczności skonfrontowanych z kryzysem (ro-zumianym tu jako zdarzenie nagłe lub narastające, zagrażające życiu, zdrowiu, mieniu lub środowisku człowieka, któremu przeciwstawienie się wymaga sił i środków przekraczających lokalne możliwości) (Kryzys), ograniczone są poprzez zakotwiczenie refl eksji w obszarze, który Max Horkheimer nazywał teorię tradycyjną (Włoch, 2015). Teoria tradycyjna ma być użyteczna, przy-czyniać się do rozwiązania problemów, z jakimi ludzie borykają się w zastanej rzeczywistości. Interwencja kryzysowa, wierna teorii tradycyjnej, nie kwestio-nuje istniejących stosunków społecznych, raczej stara się wesprzeć ich odtwo-rzenie by przezwyciężyć chaos.
Z kolei teoria krytyczna koncentruje się na tworzeniu rzeczywistości spo-łecznej przez ludzi, co jest główną tezą pracy Th omasa Luckmanna i Petera Bergera (2010) oraz na perspektywach zmiany rzeczywistości społecznej (np. przemyślenia Karola Marksa, szkoły frankfurckiej, Antonio Gramsciego).
Teksty Roberta Coxa odwołujące się do podziału na teorie rozwiązywa-nia problemów i teorie krytyczne mówią o tym, że koncepcje rozwiązywarozwiązywa-nia problemów przyjmują bez zastrzeżeń świat jakim jest, wraz z jego relacjami władzy i instytucjami, podczas gdy teorie krytyczne analizują i kwestionują relacje dominacji i podporządkowania zmierzając do wyzwolenia spod domi-nacji i opresji. Według Coxa żadna teoria nie istnieje sama dla siebie, a każda komuś lub czemuś służy.
Próby włączenia w system zarządzania kryzysowego interwencji kryzyso-wej adresowanej do społeczności mogłyby odnosić się do refl eksji dotyczących krytycznych studiów nad bezpieczeństwem, bezpieczeństwa w ujęciu post-strukturalizmu, postkolonializmu i feminizmu. Zagadnienia te omówione są miedzy innymi w Studiach bezpieczeństwa, pod redakcją Paula. D. Williamsa
(2012), czy w publikacji Bezpieczeństwo międzynarodowe. Współczesne koncep-cje Jacka Czaputowicza (2016).
Inspirujące wydaje się prześledzenie teorii dotyczących bezpieczeństwa i konsekwencji praktycznych przyjętej perspektywy dla rozpoznawania/zapo-znawania problemu podmiotowości, sprawczości, bezpieczeństwa, deteriora-cji, zmiany, upadku oraz rozwoju społeczeństw w obliczu zagrożeń.
Z wypracowaniem praktyki interwencji kryzysowej adresowanej do spo-łeczności, a wykorzystujących wiedzę o tych zagadnieniach, wiąże się ogrom zadań i wymagałoby to współpracy naukowców swobodnie poruszających się
w obszarze dyskusji teoretycznych i metodologicznych. Ponieważ takimi moż-liwościami niedysponuję, pozwolę sobie jednak wskazać, obfi cie posługując się cytatami, przykłady perspektyw otwierających się przed interwencją kry-zysową – np. teorię sekurytyzacji.
Sekurytyzacja to zdefi niowanie danej sytuacji jako zagrożenia o charakte-rze egzystencjalnym, zagrożenia dla po charakte-rzetrwania. Ważne jest tu rozróżnienie pomiędzy obiektywnym (brak zagrożenia), subiektywnym (brak obaw) i dys-kursywnym (proces defi niowania) rozumieniem bezpieczeństwa. W teorii se-kurytyzacji rozważamy kto, w imieniu kogo, w odniesieniu do czego, w jakich okolicznościach oraz z jakim skutkiem dokonuje defi niowania zagrożenia. Podmiot defi niujący to aktor sekurytyzujący. Jego skuteczność związana jest z dostępem do środków społecznego i politycznego konstruowania zagrożenia oraz możliwością wywarcia wpływu na odbiorców, np. wynikającą z kontroli nad mediami. Dokonuje on aktu mowy, poprzez który wskazuje, że ktoś lub coś (obiekt referencyjny, np. naród, państwo, ład moralny), posiadający pra-wo do przetrwania, jest egzystencjalnie zagrożony, a zagrożenie to wymaga natychmiastowego działania i usprawiedliwia posłużenie się nadzwyczajnymi środkami (stan wyjątkowy, stan wojenny, rozpoczęcie wojny prewencyjnej). Powszechnie znane i w wysokim stopniu aktualne są następstwa posłużenia się nadzwyczajnymi środkami. W obliczu zagrożenia terroryzmem mnożą się ustawy ograniczające w imię bezpieczeństwa prawa i wolności obywateli, np. Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (2016).
W refl eksjach dotyczących zjawiska stanu wyjątkowego często przywołuje się Carla Schmitta (2000) i Giorgio Agambena (2008). Padają tam pytania – jak przebiega proces pozbawienia wszelkich praw? Co to znaczy – być po-zbawionym wszelkich praw? Kim są ludzie pozbawiani wszystkich praw spro-wadzeni do stanu nagiego życia?
Skuteczność sekurytyzacji zależy nie tylko od siły, kontroli i wpływu pod-miotów defi niujących zagrożenia, ale też od odbiorców mniej lub bardziej podatnych na próby wzbudzenia takiego poziomu strachu, które będzie skut-kowało zgodą na ograniczenie praw i wolności, głęboką ingerencję w prywat-ność, perspektywą ciągłej inwigilacji. Skłania to do refl eksji nad metodami, które mają wprowadzić społeczeństwo w stan zastraszenia i może stanowić punkt wyjścia dla interwencji kryzysowej pozwalającej dostrzec i analizować metody oddziaływania na odbiorców. Obok strachu narzędziem wpływu na społeczności jest budzenie nienawiści do domniemanych wrogów.
Procesy wpływania na odbiorców zawierają w sobie przekonanie o możli-wości kształtowania ich poglądów i budzenia emocji za pomocą przejrzystych manipulacji i prostackiej propagandy. Pouczający opis tych działań zawarł Klemperer w Notatniku fi lologa (1983).