I OPERACJI, KTÓRE SĄ W NIEJ PROWADZONE, ORAZ TEGO, CO STRONA PRZECIWNA WIE O SWOICH WOJSKACH I PRZESTRZENI BOJOWEJ.
USAF
4 M. Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu…, op.cit., s. 18.
5 D. Kaźmierczak, Walka informacyjna we współczesnych konfliktach…, op.cit., s. 113.
6 M. Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu…, op.cit., s. 16.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 3 / 2021
64
rażenia informacja będzie dotyczyć ulokowania w przestrzeni wszelkich obiektów i ugrupowań, co umożliwi dezorganizację planowanych działań prze-ciwnika.
Należy również pamiętać, że w wyniku prowadzo-nych działań zdarzają się niekiedy sytuacje, kiedy do-chodzi do rażenia wojsk własnych, określanego mia-nem friendly fire – bratobójczy ogień7. Bardzo ważny zatem staje się aspekt minimalizacji wystąpienia ta-kich zdarzeń. Sytuacje te mogą mieć poważne skutki i przełożyć się na wynik prowadzonych działań. Dla-tego w toczących się działaniach wyznacza się linię ograniczonego prowadzenia ognia, która ma na celu zapobieganie rażeniu wojsk własnych8. W tym miej-scu informacja również odgrywa istotną rolę. Samo wyznaczenie wspomnianej linii możliwe jest m.in.
dzięki pozyskaniu informacji dotyczącej rozmieszcze-nia elementów wojsk własnych. W tym wypadku istotna jest również koordynacja wsparcia ogniowego i przedsięwzięć mających na celu minimalizację ryzy-ka wystąpienia strat niezamierzonych.
Wojna w Libanie niewątpliwie dowiodła militarne-go przymilitarne-gotowania członków Hezbollahu do prowadze-nia działań bojowych. Jednak działaprowadze-nia przeprowadzo-ne przez siły zbrojprzeprowadzo-ne Izraela udowadniają, że odpo-wiednio pozyskana i wykorzystana informacja może się przełożyć na zakładany rezultat operacji militarnej.
Przykładem wykorzystania informacji na potrzeby raże-nia było m.in. użycie izraelskiego lotnictwa w ramach operacji „Mishkal Sguli” („Specific Weight”).
12 lipca 2006 roku rozpoczął się konflikt, który zo-stał zainicjowany porwaniem dwóch żołnierzy izrael-skich przez członków Hezbollahu. Izrael zdecydował się na przeprowadzenie precyzyjnych nalotów w celu eliminacji rakiet balistycznych typu Zelzal i Fajr, gdyż podejrzewano, że Hezbollah może ich użyć jako środ-ka odwetowego. Zanim zdecydowano się na przepro-wadzenie operacji „Mishkal Sguli”, rząd Izraela roz-patrywał inne warianty potencjalnej odpowiedzi.
Przewidywały one m.in. zaangażowanie sił lądowych z jednoczesnym przeprowadzeniem ataków powietrz-nych. Jednak obawiano się uwikłania w wojnę na te-rytorium Libanu, czego konsekwencją byłyby duże straty. Oceniono, że precyzyjne ataki powietrzne na cele Hezbollahu zmuszą przeciwnika do podjęcia ne-gocjacji. Samoloty, które planowano wykorzystać w nalotach, wyposażono w zasobniki celownicze umożliwiające użycie uzbrojenia precyzyjnego, co przełożyło się na wyższą skuteczność ataków. Opera-cję przeprowadzono 13 lipca 2006 roku, a do wykona-nia zadawykona-nia wykorzystano przeszło 40 myśliwców wielozadaniowych F-15I i F-16I. Rażono ponad 93 cele, z których wszystkie zostały wyeliminowane.
Ważną rolę w tych działaniach odegrało
zgromadze-nie informacji dotyczących celów ataku. Należy pod-kreślić, że izraelski wywiad zbierał je od kilku lat.
Śledził rozmieszczenie i przemieszczanie wyrzutni rakiet, a także określał ich aktualne pozycje. Również po rozpoczęciu nalotów członkowie wywiadu przesy-łali dokładne współrzędne celów. Zniszczenie wyrzut-ni rakietowych istotwyrzut-nie pozwoliło ograwyrzut-niczyć możli-wości ataku Hezbollahu na Izrael9.
Można zatem wyciągnąć wniosek, że precyzyjne uderzenia izraelskiego lotnictwa były uzależnione głównie od wcześniej pozyskanych informacji. W tym wypadku wszystkie cele, jakie rozpoznano i zidentyfi-kowano, zostały wyeliminowane. Wynikało to z faktu, że wysokiej jakości informacje zapewniły izraelskie-mu lotnictwu osiągnięcie zakładanych celów, co w efekcie przełożyło się na dalszy przebieg działań zbrojnych i zdecydowanie ograniczyło możliwości ataku ze strony przeciwnika.
INFORMACJA A MANEWR
Przykładem wskazującym na znaczący wpływ in-formacji na manewr są działania prowadzone w ra-mach operacji „Anakonda” w Afganistanie. Zasadni-czym jej celem była eliminacja zagrożenia ze strony talibów i Al-Kaidy. W operacji brały udział jednostki wojsk specjalnych z Australii, Kanady, RFN, Nowej Zelandii i Norwegii. Rozpoczęła się ona 1 marca 2002 roku w dolinie Shah-i-Kot. Z uwagi na warunki tereno-we bardzo ważnym elementem okazał się manewr. In-formacja o przemieszczaniu się wojsk obejmowała od-ległość, czas, jaki należy przeznaczyć na wykonanie marszu, a także jego prędkość. Można w tym wypadku założyć, że dzięki danym o stanie dróg oraz analizie przekraczalności terenu operacja została uznana za do-brze przeprowadzoną – mimo faktu, że zginęło ośmiu żołnierzy koalicji oraz utracono trzy śmigłowce. Strona przeciwna poniosła znacznie większe straty, zginęło około 800 bojowników. Do jej strat materialnych należy zaliczyć zniszczenie dużej liczby kryjówek, w tym ma-gazynów, w których przechowywano broń.
Analizując działania w operacji „Anakonda”, moż-na wnioskować, iż starty poniesione przez ugrupowa-nia przeciwnika wynikały głównie z braku precyzyj-nych informacji dotyczących sposobu działania wojsk koalicji. Z kolei zarówno teren, jak i warunki atmosfe-ryczne istotnie utrudniały zapewnienie przewagi. Ni-ska temperatura oraz ograniczona widoczność unie-możliwiały wykorzystanie śmigłowców, dlatego więk-szość działań prowadzono pieszo. Dodatkowym utrudnieniem była niematerialna przewaga przeciwni-ka wyniprzeciwni-kająca z lepszej znajomości ternu. Punktem zwrotnym w tej operacji okazała się walka o Takur Ghar. Jednak i tutaj wystąpiły braki informacyjne od-noszące się do rozmieszczenia zgrupowań talibów.
7 A. Królikowski, Bratobójczy ogień – analiza przypadku, „Przegląd Sił Zbrojnych” 2020 nr 1, s. 140.
8 Regulamin działań Wojsk Lądowych, DWLąd Wewn. 115/2008, s. 418.
9 B.S. Lambeth, Air Operations in Israel’s war against Hezbollah: learning from Lebanon and getting it right in Gaza, RAND, Santa Monica 2011, s. 29–30, 97–100.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 3 / 2021
65
Dodatkowo działania wysokogórskie sprawiały wiele trudności organizacyjnych. W tych warunkach najlep-szym rozwiązaniem okazały się zasadzki organizowa-ne na kolumny przeciwnika. Pozyskanie informacji dotyczących rejonów możliwych do wykonywania manewru przez siły przeciwnika doprowadziło do uzy-skania przewagi sił koalicji.
Biorąc pod uwagę przedstawione fakty, okazało się, że w prowadzonej operacji „Anakonda” bardzo waż-nym elementem był manewr siłami i środkami skiero-wanymi do wskazanych celów. Trzeba pamiętać, że planując jakiekolwiek działania, należy pozyskać, przetworzyć i udostępnić informacje, które umożliwią przemieszczenie sił i środków w trudnym środowisku walki. Kluczowe okazują się sprecyzowane drogi po-dejścia, zarówno naziemne, jak i korytarze powietrz-ne, które będą wykorzystywane do manewru w celu opanowania terenów kluczowych. Z kolei rozpoznane korytarze manewru stwarzają swobodę ich wykorzy-stania, a także powodują maksymalizację możliwości ruchu oraz zaskoczenia. Dlatego tak ważnym elemen-tem są informacje odnoszące się do możliwości wy-konania manewru, dostępu do terenów kluczowych, możliwych dróg podejścia, możliwości maskowania wojsk i ich ukrycia, a także prowadzenia obserwacji oraz występowania przeszkód terenowych – sztucz-nych i naturalsztucz-nych.
INFORMACJA A DOWODZENIE
Przykładem niech będzie planowanie operacji, któ-rej celem było zlikwidowanie przywódcy Al-Kaidy Osamy bin Ladena. Informacje są głównym elemen-tem procesu dowodzenia, a ich ilość prowadzi zazwy-czaj do wzrostu poziomu wiedzy, co przekłada się na zmniejszenie ryzyka i skutkuje podjęciem przez do-wódcę trafnej decyzji. Proces decyzyjny zawierał zna-ne nam fazy dowodzenia, takie jak: ustalenie położe-nia, planowanie, stawianie zadań oraz kontrolę.
Ustalenie położenia polegało na pozyskaniu, gro-madzeniu, porządkowaniu, przechowywaniu, warto-ściowaniu, porównywaniu i udostępnianiu właściwym osobom informacji, które dotyczyły wojsk własnych, a także Osamy bin Ladena. Przedsięwzięcia te miały doprowadzić do stworzenia przejrzystego obrazu, po-zwalającego na podjęcie odpowiednich decyzji, ukie-runkowanych na osiągnięcie zakładanego celu. Plano-wanie natomiast polegało na dokładnych analizach warunków wykonania zadania i wszelkich czynników, które wpływają na jego realizację. Jego efektem miał być najskuteczniejszy sposób działania, który dopro-wadziłby do schwytania przywódcy Al-Kaidy.
W kolejnym etapie powstawały rozkazy bojowe, które określały sposób działania wojsk. Kontrola po-legała na nadzorowaniu wszelkich nieścisłości wpły-wających na dalsze działania i reagowaniu na nie. Ich rozpoczęcie było możliwe ze względu na pozyskane informacje, które w tym wypadku okazały się
niewy-starczające. Można wnioskować zatem, że informa-cje, które nie spełniają wymagań (nie są aktualne i precyzyjne) prowadzą do porażki i uniemożliwiają osiągnięcie zakładanego celu – w tym wypadku schwytania Osamy bin Ladena.
Warto zwrócić uwagę na pewnego rodzaju zależ-ność, która polega na związku przyczynowo-skutko-wym, między informacją dowódcy bądź oficera szta-bu. Wyznaczane kolejne zadania są zależne od jakości napływających informacji, związanych z cha-rakterem działań przeciwnika oraz środowiskiem, w jakim są prowadzone10. Umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego pozwala przewidzeć pew-ne zdarzenia i ich następstwa. W walce o masyw gór-ski Tora Bora element informacyjny w bezpośredni sposób zmieniał charakter prowadzonych działań.
Mimo że elementy rozpoznawcze pozyskały wiele danych dotyczących potencjalnego miejsca przeby-wania Osamy bin Ladena, nie osiągnięto celu opera-cji. Umożliwiły one przeprowadzenie bombardowań w miejscach, w których prawdopodobnie mógł znaj-dować się przywódca Al-Kaidy. Natomiast zabrakło kluczowych informacji o kierunku przemieszczania się przywódcy talibów.
Dodatkową przyczyną porażki była niedostateczna liczba żołnierzy amerykańskich zaangażowanych w walki o masyw górski Tora Bora. Wskazując na przyczyny porażki, należy również zwrócić uwagę na informacje dotyczące potencjalnych dróg wycofania się przeciwnika. Niestety, żołnierze nie byli w stanie monitorować wszystkich możliwych dróg wycofania, co spowodowało przedostanie się bin Ladena wraz z częścią bojowników do Pakistanu.
Kolejnym elementem okazała się niewystarczająca współpraca z ludnością cywilną. Można nawet do-mniemywać, że nigdy nie została ona nawiązana, gdyż w większości mieszkańcy uznawali Osamę bin Ladena za bohatera. Jakość informacji w omawia-nym przykładzie nie spełniła akceptowalnego pozio-mu. Informacja umożliwiła bowiem ustalenie miej-sca przebywania przywódcy Al-Kaidy, natomiast cel operacji, jakim było schwytanie i zlikwidowanie go, nie został osiągnięty.
REFLEKSJE
Celem artykułu było przedstawienie na wybranych przykładach bojowych istoty jakości informacji. Te zaprezentowane jednoznacznie wskazują na zależ-ność, która występuje między takimi elementami, jak: informacja i rażenie, manewr oraz dowodzenie.
Zgromadzona wiedza dowodzi jeszcze jednej prawi-dłowości – ilość informacji nie przekłada się na jej ja-kość. Szczególnym przykładem jest jej rola w proce-sie dowodzenia. Opisany przykład walk o masyw górski Tora Bora dowodzi, że mimo napływu infor-macji zabrakło tych, których jakość warunkowała skuteczność podejmowanych działań. n
10 M. Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu…, op.cit., s. 21.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 3 / 2021
66
Krzysztof Wysocki jest zastępcą dyrektora Instytutu Wsparcia i Zabezpieczenia Działań Wydziału Wojskowego Akademii Sztuki Wojennej.
Ewelina Jastrzębska jest absolwentką studiów II stopnia na kierunku obronność na Wydziale Wojskowym Akademii Sztuki Wojennej.