NASTĘPNIE DO ŚLEDZENIA CELÓW ZA POMOCĄ EMISJI ELEKTRONICZNYCH.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 3 / 2021
71
ochrony przed przeciwpancernymi pociskami kiero-wanymi i innymi środkami walki, mogą radykalnie zwiększyć sygnaturę pojazdu w widmie elektroma-gnetycznym. Te systemy obronne wykorzystują róż-ne czujniki, w tym małe radary, do wykrywania za-grożeń.
Zastosowanie satelitów nie zawsze jest możliwe, podobnie jak wysłanie załogowych statków po-wietrznych. Rosjanie od kilku lat przygotowują do użycia w celu przeciwdziałania zagrożeniu BSP, które są w stanie nie tylko prowadzić rozpoznanie, lecz również zakłócać wybrane urządzenia elektro-niczne lub naprowadzać na nie systemy uzbrojenia.
Podkreślają przy tym wzrastające znaczenie walki radioelektronicznej na polu walki. Według nich sto-sowanie zakłóceń radioelektronicznych może zwięk-szyć potencjał wojsk lądowych do dwóch razy, zmniejszyć straty sił powietrznych do sześciu razy, a okrętów bojowych – do trzech razy6.
W ramach prowadzonego rozpoznania określa się precyzyjnie dane taktyczno-techniczne podsystemu dowodzenia i łączności przeciwnika (np. charakte-rystyki i parametry pracy czy formaty danych wy-korzystywanych w bezprzewodowej sieci teleinfor-matycznej). Można założyć, że Rosjanie (podobnie jak i inni) mają analogiczne systemy, które mogą oddziaływać na systemy rozpoznania radiolokacyj-nego. Obecnie wykorzystywane zestawy rozpo-znawcze klasy ELINT umożliwiają: poszukiwanie, wykrywanie i przechwytywanie sygnałów w dużym zakresie częstotliwości oraz ich monitorowanie w czasie rzeczywistym; szczegółowy i bardzo do-kładny pomiar parametrów; analizę sygnałów i ich klasyfikację; namierzanie i lokalizowanie źródeł emisji oraz rejestrację próbek pomiarowych sygnału i jego archiwizację. Podczas monitorowania pracy lądowych stacji radiolokacyjnych ważną funkcją jest możliwość wykonania namiarów na źródło emisji oraz maksymalnie dokładne określenie jego lokali-zacji. Ważne jest przy tym, by podczas ustalania współrzędnych geograficznych rozmieszczenia sta-cji okresowo sprawdzać, czy nie uległy one zmianie.
Należy pamiętać, że stacje radiolokacyjne mogą być stacjonarne lub mobilne. Te drugie są trudniejsze do wykrycia i monitorowania. Wynika to także z reżi-mu ich pracy – krótkotrwałej emisji fal elektroma-gnetycznych (ograniczonej do minimum) oraz spo-sobów maskowania radioelektronicznego. Inna me-toda utrudniająca identyfikację polega na użyciu niestosowanych wcześniej częstotliwości nośnych RF (Radio Frequency), a także na zmianie parame-trów czasowych impulsów sondujących.
Konkludując – nawet w razie skutecznego kamu-flażu optycznego (odpowiednie umundurowanie, po-krycia maskujące, naturalne osłony itd.) należy mieć wątpliwości, czy uda się ukryć rozmieszczenie sta-nowiska dowodzenia. W konsekwencji na podstawie
sygnatury elektronicznej przeciwnik jest w stanie dokładnie określić, z jakim oddziałem ma do czynie-nia, jakie w danym momencie wykonuje on zadanie, jak jest liczny i – co najważniejsze – jakie działania zamierza prowadzić w przyszłości. Podjęcie działań do walki z wymienionymi zagrożeniami to niezbęd-ne minimum.
Oczywistym utrudnieniem dla potencjalnego przeciwnika będą ograniczenia związane z roz-mieszczeniem w terenie jego urządzeń rozpoznaw-czych. Rozpatrując przedmiotową problematykę, trzeba również pamiętać, że nawet najnowocześniej-szy naziemny radar nie radzi sobie z krzywizną Ziemi, ukształtowaniem terenu czy też jego pokry-ciem (np. infrastrukturą przemysłową i mieszkalną, drzewostanem). Dlatego fundamentalny jest właści-wy właści-wybór miejsca rozmieszczenia stanowiska do-wodzenia.
W czasie pracy na SD osiągnięcie stanu niezakłó-conego bezpieczeństwa jest niemożliwe. Zastosowa-nie wszystkich dostępnych środków ochrony Zastosowa-nie daje gwarancji uniknięcia strat będących następstwem działań strony przeciwnej. Powinno się zawczasu przewidzieć i zaplanować możliwe warianty odtwo-rzenia zdolności bojowej po udeodtwo-rzeniach przeciwni-ka. Rozwój technologiczny narzędzi użytkowanych na stanowiskach dowodzenia zdecydowanie ułatwił pracę jego obsłudze. Z drugiej jednak strony, coraz większe nasycenie środkami emitującymi falę elek-tromagnetyczną oraz energię cieplną spowodowało wzrost prawdopodobieństwa wykrycia SD i jego zniszczenia. To, co miało więc chronić przed jednym zagrożeniem, w rzeczywistości wystawia nas na inne zagrożenie i, jak się okazuje, również naszych sąsia-dów. Wykrycie źródła promieniowania elektroma-gnetycznego automatycznie skupia bowiem uwagę systemów rozpoznania na danym rejonie i koniec końców prowadzi do ustalenia położenia całego ugrupowania. Co gorsza, wszystko odbywa się bez ostrzeżenia.
JAK PRZECIWDZIAŁAĆ
Oprócz ogólnych przedsięwzięć maskowania re-alizuje się również przedsięwzięcia związane z prze-ciwdziałaniem środkom noktowizyjnym i radioloka-cyjnym, a także mające na celu zabezpieczenie SD przed wykryciem. Należy tu wskazać takie, jak: za-chowanie w tajemnicy planowanych rejonów jego rozmieszczenia; ograniczenie ruchu obsady opera-cyjnej i sprzętu; zachowanie określonego reżimu pracy środków łączności i informatyki (szczególnie środków promieniujących energię elektromagne-tyczną); przestrzeganie przepisów o ochronie infor-macji niejawnych oraz maskowanie znaków taktycz-nych na pojazdach.
Maskowanie powinno skupiać się nie tylko na ukryciu organu dowodzenia SD, lecz przede
wszyst-6 M. Dura, Walka radioelektroniczna rosyjską odpowiedzią na przewagę NATO? https://www.defence24.pl/. 10.01.2021.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 3 / 2021
72
Wielozakresowe pokrycie maskujące Berberys – zestaw WPM-D
LUBAWA SA LUBAWA SA
2.
RYS. 2. ZMNIEJSZENIE SYGNATURY TERMICZNEJ CZOŁGU DZIĘKI UŻYCIU WPM BERBERYS
kim węzła łączności (WŁ). Aby jego maskowanie było efektywne, należy bezwzględnie dążyć do prze-strzegania zasad maskowania i każdy jego element rozwijać w miejscach umożliwiających jego natural-ną osłonę. Ponadto starać się, by wszystkie elementy
węzła łączności harmonizowały z otaczającym tłem terenu. Barwę i wygląd pokrycia maskującego trze-ba przystosować do otaczającego tła terenu przez wplatanie (narzucanie) miejscowych materiałów podręcznych.
Należy jednak pamiętać, że potencjalny przeciwnik dysponuje środkami ułatwiającymi rozpoznanie syste-mu łączności przez: obserwację bezpośrednią, wyko-rzystanie promieni podczerwonych, stosowanie roz-poznania radioelektronicznego (UKF, KF, satelitarne-go) czy też użycie statków powietrznych, w tym BSP.
Podczas maskowania elementów WŁ należy prze-strzegać następujących zasad7:
• zasada 1: maskowanie miejsc postoju pojazdów mechanicznych, w tym śladów i drogi dojazdu. Trze-ba upodobnić maskowany pojazd do otaczającego tła terenu. Każdy z wozów ustawić pod oddzielną siatką maskującą. Uzupełnić barwę i wygląd siatki masku-jącej, zatrzeć ślady kół oraz wydeptane miejsca wio-dące do maskowanego pojazdu. Wykonane ukrycia dla ludzi i na sprzęt należące do maskowanego obiektu zaadaptować do otaczającego tła. Zachowy-wać niezbędne środki w celu unikania dźwięku i szumów powstających podczas pracy;
• zasada 2: maskowanie lądowisk dla śmigłow-ców. Każdy śmigłowiec ustawić pod oddzielną ma-ską poziomą, której należy nadać nieokreślony kształt oraz uzupełnić jej barwę i wygląd za pomocą materiałów podręcznych. Wykorzystując te materia-ły, upodobnić lądowisko do terenu nienadającego się do lądowania i startu śmigłowców. Likwidować
po-7 Por. P. Dela, Vademecum łącznościowca, AON, Warszawa 2012, s. 151–153.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 3 / 2021