Kampania wyborcza do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku

Europejska tematyka kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku w głównej mierze skoncentrowana została, według badań Europejskiego Ośrodka Badań Opinii Publicznej, na próbach walki ze skutkami światowego kryzysu i pobudzeniu unijnej gospodarki do rozwoju, przeciwdziałając tym samym rosnącemu wskaźnikowi bezrobocia w Europie.

Kwestie ekonomiczne uznane zostały przez ponad 50% europejczyków za najważniejszy temat, który powinien zostać poruszony w programach wyborczych poszczególnych kandydatów na eurodeputowanych. Równie istotne dla obywateli Unii Europejskiej pozostawały kwestie bezpieczeństwa, zwalczania przestępczości, terroryzmu, czy też zajecie stanowiska w kwestii zmian klimatu.100

Pół roku przed wyznaczoną datą wyborów do Parlamentu Europejskiego jedynie 26%

obywateli wskazywało poprawną datę zbliżającej się euroelekcji, podczas gdy 67%

respondentów nie potrafiło wskazać właściwego roku, a 7% wskazała określiła rok wyborczy

100 Kwestie ekonomiczne były najczęściej podawanymi odpowiedziami w Grecji - 79%, Cyprze - 76%, czy tez Węgrzech - 71%. W Niemczech kwestie gospodarcze nie budziły zaniepokojenia wśród wyborców, dlatego tez jedynie 39% ankietowanych wskazywały powyższą odpowiedź. Wzrost bezrobocia, był natomiast problemie,

który najczęściej dotykał Irlandię - 73%, Portugalię - 62% oraz Hiszpanię - 60%.

Problematyka zmian klimatycznych i ochrony środowiska naturalnego była najczęściej podejmowana przez obywateli krajów skandynawskich - Szwecja - 65%, Dania - 59%, Finlandia - 52%, Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, No 303, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s. 4-9.

całkowicie blednie. Wyniki sondażu jednoznacznie potwierdzają peryferyjne znaczenie wyborów do Parlamentu Europejskiego w świadomości obywateli, jak również niewystarczające zaangażowanie ze strony środków masowego przekazu w działania informacyjne (zobacz wykres nr 1).101

Uwaga środków masowego przekazu, pod koniec 2008 roku, zwrócona została w kierunku kryzysu ekonomicznego, który coraz poważniej dotykał gospodarki poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej, całkowicie marginalizując zbliżające się wybory do Europarlamentu. Badania przeprowadzone jesienią 2008 roku wykazały, iż jedynie 44% obywateli było zainteresowanych tematyką wyborów do ponadnarodowego organu, podczas gdy ponad połowa ankietowanych deklarowało całkowity brak zainteresowania (zobacz wykres nr 2).102

W ykres nr 1. W ied za obyw ateli p oszczególnych państw człon k ow sk ich na tem at praw idłow ej daty, w którym m iały od b yć się w ybory do Parlamentu E uropejskiego (badania przeprow adzone w okresie października - listopada 2 0 0 9 roku)

c n o /

c n o / _

/\n o / _

-i n o / _

i n o / _

1 1 1 1

n o / _

1

Luksmburg Malta Belgia Grecja Estonia Słowacja Austria Niemcy Węgry Czechy Włochy Dania Irlandia Szwecja Holandia Portugalia Słowenia Bułgaria Cypr Polska Rumunia Francja Łotwa Hiszpania Wielka Brytania Litwa Finlandia

Źródło: Opracowanie na podstawie Eurobarometru nr 303 z 2009 roku. Wartości procentowe zostały oszacowane w oparciu o wyniki badań sondażowych przeprowadzonych przez Europejski Ośrodek Badań Opinii Publicznej. Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, No 303, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s.15.

101 Ibidem,s. 12-14.

102 Ibidem,s. 18-19

W ykres nr 2. Z ainteresow anie tem atyką w yborczą w śród ob yw ateli U nii Europejskiej (badania przeprow adzone w okresie października - listopada 2 0 0 9 roku)

a n o /

3 (W -I f i o / _

n% - ■ 1

Bardzo Jakkolwiek Jakkolwiek Zdecydowanie Nie wiem

zainteresowany zainteresowany niezainteresowany niezainteresowany

Źródło: Opracowanie na podstawie Eurobarometru nr 303 z 2009 roku. Wartości procentowe zostały oszacowane w oparciu o wyniki badań sondażowych przeprowadzonych przez Europejski Ośrodek Badań Opinii Publicznej. Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, No 303, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s. 19.

Pomiędzy 4 a 7 czerwca 2009 roku ponad 386 milionów obywateli Unii Europejskiej w dwudziestu siedmiu państwach członkowskich zostało zaproszonych do wyboru 736 deputowanych do ponadnarodowego parlamentu.

Rozszerzenie struktur europejskich o nowe państwa członkowskie, tym samym zwiększenie liczby potencjalnych wyborów nie wpłynęło na zahamowanie spadku frekwencji wyborczej, która w stosunku do wyborów z 2004 roku osiągnęła poziom 43%. Podobnie jak w poprzednich wyborach większy pozostawał odsetek kobiet, które nie wzięły udziału w euroelekcji w stosunku do mężczyzn (58% do 56%). Największa absencja wyborcza występowała również wśród najmłodszej części elektoratu wyborczego, najaktywniejsi pozostali natomiast Ci po 55 roku życia (zobacz tabela nr 23).103

T abela nr 2 3 . Struktura socjodem ograficzna elektoratu w yb orczego w euroelekcji w 2 0 0 9 roku

Udziałw wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku

Głosował/a Nie głosował/a

Płeć

M ężczyźn i 44% 56%

K obiety 42% 58%

Wiek

1 8 - 2 4 29% 71%

2 5 - 3 9 36% 64%

103 Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, No 320, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s.9-13.

40-54 44% 56%

55+ 50% 50%

Źródło: Opracowanie na podstawie Eurobarometru nr 320 z 2009 roku. Wartości procentowe zostały oszacowane w oparciu o wyniki badań sondażowych przeprowadzonych przez Europejski Ośrodek Badań Opinii Publicznej. Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, No 320, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s. 14.

Najczęstszymi powodami braku udziału obywateli w wyborach do parlamentu europejskiego w 2009 roku okazały się: niezadowolenie z kierunku polityki prowadzonej przez unię Europejska lub też władze krajowe (28%), brak zainteresowania kwestiami politycznymi oraz wiary, że oddane głosy będą w przyszłości miały wpływ na jakiekolwiek zmiany (17%). Około 10% respondentów usprawiedliwiało się zaplanowanym na ten czas urlopem lub też nadmierna ilością obowiązków służbowych i brakiem czasu. Tyle samo respondentów twierdziło, iż ich wiedza na temat instytucji Parlamentu Europejskiego jest znikoma, dlatego nie brali udziału w glosowaniu, a 8% wyborców przyznała, iż była zdecydowanie niezadowolona z Parlamentu Europejskiego jako instytucji.104 Powyższe dane potwierdzają, iż kampania promującą wybory do ponadnarodowego organu powinna rozpoczynać się zdecydowanie wcześniej i skupić się w dużej mierze na dostarczeniu informacji na temat instytucji Europarlamentu oraz jej roli w strukturach europejskich.

Sondaż społeczny przeprowadzony przez Europejski Ośrodek Badań Opinii Publicznej jednoznacznie potwierdził, iż tematyka euroelekcji po raz kolejny traktowana była przez środki masowego przekazu peryferyjnie. Ponad połowa (54%) obywateli przyznało, iż nie znalazło żadnych informacji na temat Parlamentu Europejskiego w mass mediach. Jedynie 42% obywateli znalazło z mediach informacje odnośnie ponadnarodowego organu, w okresie poprzedzającym zbliżający się termin wyborów (zobacz tabela nr 24).105

Ponadto ocena znaczenia ponadnarodowego parlamentu w europejskiej przestrzeni politycznej przez wyborców wykazała, iż poparcie dla Europarlamentu, w porównaniu z 2004 rokiem, uległo zmniejszeniu z 80% dla odpowiedzi typu istotne w 2004 do 75% w 2009 roku (zobacz tabela nr 22 i 25).

W ocenie wyborców zaangażowanie mass mediów w kampanię wyborczą do Parlamentu Europejskiego okazało się zdecydowanie niższe aniżeli podczas działań kampanijnych zaprezentowanych w 2004 roku (zobacz tabela nr 21 i 24). Intensyfikacja działań medialnych towarzyszących kampanii wyborczej w 2004 roku związana była

104 Ibidem, s.24-26.

105 Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, N o 303, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s.77.

z największym w historii rozszerzeniem Unii Europejskiej o dziesięć nowych państw członkowskich i wcześniejszą akcesją do struktur europejskich. Tematyka unijna w okresie poprzedzającym wybory była mocno zakorzeniona w świadomości obywateli, dlatego tez zarówno frekwencja wyborcza, jak i ocena informacji o zbliżających się wyborach okazała się wyższa aniżeli w 2009 roku. Ostatnia kampania informacyjna została zdominowana kwestiami ekonomicznymi i trudnościami finansowymi Unii Europejskiej i powyższe kwestie w większości przykuwały uwagę lektoratu wyborczego.

Tabela nr 24. Multimedialna intensywność kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku oszacowane w oparciu o wyniki badań sondażowych przeprowadzonych przez Europejski Ośrodek Badań Opinii Publicznej. Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, N o 303, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s.79.

Państwo

Znaczenie Parlamentu Europejskiego w oczach wyborców

Istotne Bez znaczenia Brak stanowiska

Wspólnoty Europejskie 75% 13% 12%

Źródło: Opracowanie na podstawie Eurobarometru nr 303 z 2009 roku. Wartości procentowe zostały oszacowane w oparciu o wyniki badań sondażowych przeprowadzonych przez Europejski Ośrodek Badań Opinii Publicznej. Public opinion in the European Community, Commission o f the European Communities, No 303, Rue de la Loi 200 - 1049 Brussels 2009, s.107.

Wybory do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku nie przełamały tendencji spadkowej w frekwencji wyborczej, wyniki sondażu społecznego wykazały ponadto malejące poparcie dla roli instytucji Europarlamentu w strukturach europejskich.

Kampania wyborcza zbiega się z trudnym dla Unii Europejskiej okresem światowego kryzysu i rosnącym niebezpieczeństwem załamania stabilnego, europejskiego rynku finansowego. Rosnące bezrobocie, inflacja, jak i zahamowanie rozwoju gospodarek poszczególnych krajów znacząco osłabiły poparcie społeczeństwa wobec procesów wyborczych.106 Ocena kampanii wyborczej w środkach masowego przekazu we wszystkich krajach członkowskich okazała się niższa, aniżeli w przypadku wyborów z 2004 roku.

1.3. Spadek, czy wzrost popularności Parlamentu Europejskiego w trakcie