Działania kampanijne polskich ugrupowań politycznych w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku okazały mniej zintensyfikowane, aniżeli podczas elekcji parlamentarnej czy prezydenckiej, korespondując z europejskimi doświadczeniami i standardami. Komitety wyborcze traktowały pierwszą elekcję do Europarlamentu jako wiarygodny sondaż poparcia dla poszczególnych formacji, w związku ze zbliżającymi się wyborami do parlamentu krajowego. Dla większości partii politycznych w kraju kampania przedwyborcza do Europarlamentu okazała się wydarzeniem kosztownym, a zaangażowanie partyjnych liderów było przedsięwzięciem zaplanowanym i spowodowanym nadchodzącymi wyborami do Sejmu i Senatu, które mogły się odbyć w niedługim czasie po 13 czerwca 2004 roku.86 Nakład środków finansowych przewidziany na działania informacyjne poprzedzające euro wybory okazał się relatywnie niższy, pozostawiając znaczną cześć budżetu na promocję kandydatów w wyborach do parlamentu krajowego.
Wybory do Parlamentu Europejskiego określone zostały w europejskiej przestrzeni politycznej mianem second-order elections, gdyż odbywały się na podstawie wewnętrznych determinantów politycznych, marginalizujących tym samym istotność podziałów płynących z ich europejskiego kontekstu. Ponadto, pomimo iż euroelekcje odbywały się w określonym terminie we wszystkich państwach członkowskich, to ich znaczenie było osłabione poprzez wewnętrzne cykle wyborcze. Uwaga opinii publicznej w okresie pierwszych wyborów do Europarlamentu w Polsce skoncentrowana została z jednej strony na kwestiach związanych z przystąpieniem kraju do struktur unijnych, z drugiej natomiast na ówczesnych problemach wewnętrznych kraju. Wybory do ponadnarodowego organu przybrały charakter drugorzędnej elekcji, również ze względu na relatywnie niski stopień znajomości samej instytucji oraz ważności euroelekcji dla potencjalnego wyborcy.
Specyfika pierwszej elekcji do Parlamentu Europejskiego w Polsce nie sprzyjała również formowaniu programów wyborczych o charakterze europejskim, gdyż kwestie ponadnarodowe nie korespondowały z obszarem politycznych zainteresowań wyborców.
Kwestiom programowym nie sprzyjał również brak bezpośredniego przełożenia pomiędzy decyzjami wyborców, a rozstrzygnięciem kwestii dystrybucji władzy w Parlamencie
86 W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit.,s.64.
87 W. Wojtasik, Partie polityczne i systemy partyjne RP w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku, [w:l Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2009 roku, R. Glajcar, W. Wojtasik (red.), Wydawnictwo REMAR, Katowice 2010, s.75.
Europejskim, gdyż idea europejskich frakcji politycznych ograniczała realizację konkretnych postulatów programowych, proponowanych przez partie narodowe.oo
Specyfiki wyborczej nie można było odnieść do analogicznych technik marketingowych podejmowanych podczas innych kampanii wyborczych. Z reguły prezentacja programu i inauguracja działań informacyjnych odbywała się w sposób uroczysty.
Głównym narzędziem komunikacji i przekazu informacji pozostawały media, których stopień zaangażowania w działania kampanijne okazywał się niewystarczający. Pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego traktowane były przez środki masowego przekazu peryferyjnie, nie dostarczając podstawowych informacji o sposobie wyboru kandydatów i prerogatywach instytucji Europarlamentu. Ponadto społeczne postawy wobec integracji europejskiej kształtowały nie tylko aktualną koncepcję polityki unijnej, czy proponowane rozwiązania systemowe, ale przede wszystkim umiejętność ich propagowania przez właściwe instytucje krajowe i europejskie.89
Obraz efektów członkostwa przekazywany przez media w pierwszych tygodniach po wejściu Polski do struktur europejskich, w znaczący sposób determinował przekazy formułowane w trakcie kampanii wyborczej, oscylujące wokół wcześniejszej problematyki i jej interpretacji.90 Ukształtowane uprzednio obawy i korzyści wynikające z członkostwa zostały niemalże całkowicie pominięte w programach wyborczych, przedstawiając ogólnikowo wyzwania stające przed przyszłymi eurodeputowanymi. W ocenie znacznej części elektoratu programy wyborcze okazały się mało klarowne oraz brakowało w nich koherentnych rozwiązań.
Frekwencja wyborcza podczas wyborów do ponadnarodowego parlamentu okazała się niska, dając jednoznaczny wyraz nikłego zaangażowania społeczeństwa polskiego w sprawy unijne oraz niezadowolenia wobec zaistniałej sytuacji politycznej w kraju. Niski poziom wiedzy obywateli odnośnie prerogatyw instytucji Europarlamentu, widoczny brak rywalizacji wyborczej pomiędzy poszczególnymi komitetami wyborczymi, jak również brak należytego zaangażowanie prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego wpłynęły na negatywne stanowisko relatywnie wysokiej części społeczeństwa polskiego.91 Okres poprzedzający wybory do Parlamentu Europejskiego był również czasem trudnych decyzji oraz obaw przed nowymi wyzwaniami, w związku z akcesją Polski do Unii Europejskiej.
88 Ibidem, s.76.
89 M. Kolczyński, Kampania..., op.cit., s. 135.
90R. Sobiech, Media..., op.cit., s.41.
91 W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s. 109.
Uwaga opinii publicznej skoncentrowana została na problematyce wewnętrznej państwa, formacje polityczne powodowane własnym interesem prowadziły mniej zintensyfikowane działania, traktując ową elekcję jako swoisty sondaż przedwyborczy do parlamentu krajowego. W większości na listach wyborczych znaleźli się kandydaci mniej znani, a ich partyjni liderzy zdecydowanie preferowali udział w nadchodzących wyborach do parlamentu krajowego. Z uwagi na fakt przyjęcia przez ustawodawstwo krajowe rozwiązania powodującego utratę mandatu posła lub senatora, na listach zabrakło doświadczonych polityków.
Wyniki wyborcze wpłynęły również na zmiany w polskiej przestrzeni partyjnej.
Ze względu na słaby rezultat Socjaldemokracji Polskiej posłowie tejże partii w trzecim głosowaniu o wotum zaufania poparli rząd M. Belki, uniemożliwiając tym samym skrócenie kadencji Sejmu i rozpisanie nowych przedterminowych wyborów parlamentarnych. Działania kampanijne przeprowadzone przez Prawo i Sprawiedliwość podczas pierwszych euro wyborów doprowadziły do umocnienia pozycji partii na polskim rynku politycznym.
Korzystnego wyniki wyborczego z czerwca 2004 roku nie wykorzystali natomiast przedstawiciele Unii Wolności.
Pierwsza kampania wyborcza do Parlamentu Europejskiego nie wzbudziła należytego zainteresowania i była mniej widoczna w mass mediach, jak i w działaniach terenowych.
Wszystkie przedsięwzięcia podejmowane przez krajowe formacje polityczne prowadziły do uzyskania korzystnego wyniku w nadchodzących wyborach parlamentarnych. Zestawiając przebieg kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego z 2004 roku w Polsce, ze specyfiką okresów przedwyborczych towarzyszących od 1979 roku należało by podkreślić, że stopień intensyfikacji działań komitetów i zainteresowanie społeczeństwa polską kampanią okazały się typowe dla tegoż procesu.
92 Ibidem, s. 111.
Rozdział III
Specyfika drugich wyborów do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2009 roku
3.1. Sytuacja polityczno-gospodarcza Polski oraz nastroje społeczne podczas drugich