W świetle ważnych dla kraju wydarzeń akcesyjnych do Unii Europejskiej mających miejsce na polskiej scenie politycznej na przełomie kwietnia i maja 2004 roku komitety wyborcze przystąpiły do działań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem pierwszych w Polsce wyborów do Parlamentu Europejskiego.
Państwowa Komisja Wyborcza zgodnie z przepisami Ordynacji wyborczej do Parlamentu Europejskiego została poinformowana o utworzeniu 33 komitetów, aczkolwiek w przypadku dwóch odmówiła przyjęcia zawiadomienia (zobacz tabela nr 6).36 21 komitetów zarejestrowało listy wyborcze, z czego 14 we wszystkich okręgach wyborczych. Pomimo dużej ilości podmiotów rywalizacji politycznej, według sondaży szansę na przekroczenie 5%
progu wyborczego miało osiem komitetów: Platforma Obywatelska, Samoobrona, Sojusz Lewicy Demokratycznej - Unia Pracy, Prawo i Sprawiedliwość, Liga Polskich Rodzin, Socjaldemokracja Polska, Polskie Stronnictwo Ludowe i Unia Wolności. Nazwy komitetów
35 M. Kolczyński, Polski..., op.cit., s. 184.
36 Nie przyjęto zgłoszenia Niezależnego Komitetu Wyborczego VETO, który odrzucony został z powodu niedostatecznej liczby podpisów, a Samoobrona Narodu Polskiego nie została zarejestrowana z powodu zbytniego podobieństwa w nazwie do Samoobrony RP, K. Kowalczyk, P. Piskorski, Ł. Tomczak, Miedzy euroentuzjazmem a eurosceptycyzmem, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2006, s.23.
wyborczych przez większość wyborców kojarzone były z czołowymi ugrupowaniami politycznymi w kraju i to właśnie na nich media skupiły swą uwagę.
Postulaty wyborcze przedstawiane w kampanii przedwyborczej poruszały przede wszystkim kwestię roli i pozycji Polski na arenie międzynarodowej oraz ochronę polskich interesów na europejskim rynku. W mniejszym wymiarze prezentowano te informacje, które dostarczały wyborcom wiedzy odnośnie struktury i roli Parlamentu Europejskiego w obszarze europejskim. W programach wyborczych dominowała natomiast problematyka zbliżona do tej, która poruszana była podczas kampanii referendalnej w 2003 roku. Nie można było w sposób przejrzysty określić postulatów komitetów wyborczych tylko poprzez pryzmat modelowych postaw: euroentuzjazmu, eurorealizmu czy eurosceptcyzmu. Możliwym było zobrazowanie ich pozycji na osi zestawionej pomiędzy skrajnymi postawami (zobacz tabela nr 7).37
Tabela nr 6. Komitety zarejestrowane w pierwszych wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku
Numer listy
Nazwa komitetu Ilość list
okręgowych
1 KW Platformy Obywatelskiej RP 13
2 KW Polskiej Partii Pracy 13
3 KW Samoobrony RP 13
4 KKW Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Unii Pracy 13
5 KW Unii Polityki Realnej 13
6 Narodowy Komitet Wyborczy Wyborców 13
7 KW Inicjatywy dla Polski 13
8 KWW Socjaldemokracji Polskiej 13
9 KW Prawa i Sprawiedliwości 13
10 KW Ligi Polskich Rodzin 13
11 KWW Ogólnopolski Komitet Obywatelski OKO 13
12 KW Unii Wolności 13
13 KW Polskiego Stronnictwa Ludowego 13
14 KKW Krajowej Partii Emerytów i Rencistów i Partii Ludowo Demokratycznej 13
15 KW Antyklerykalnej Partii Postępu Racja 2
16 KW Polskiej Partii Narodowej 3
17 KKW Konfederacja Ruchu Obrony Bezrobotnych 9
37 W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s.55.
18 KWW Zieloni 2004 3
19 KW Narodowego Odrodzenia Polski 2
20 KW Demokratycznej Partii Lewicy 1
21 KWW Razem dla Przyszłości 1
Źródło: Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej, http://www.pe.2004pkw.gov.pl, aktualizacja z dnia 26 maja 2011.
Tabela nr 7. Stosunek komitetów wyborczych do najistotniejszych kwestii związanych z integracją europejską
APP Racja pozytywny Europa federalna pozytywny pozytywny
PPN bardzo negatywny brak negatywny negatywny
Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) w opiniach środków masowego przekazu postrzegany był jako czołowy reprezentant ugrupowań proeuropejskich. Przedstawiciele rządu opartego o koalicję: SLD - UP - PSL byli odpowiedzialni za warunki Traktatu Akcesyjnego. Podstawowym dokumentem komitetu był Manifest Europejski SLD, wzorowany na programie Partii Europejskich Socjalistów - Razem wzrastamy w siłę, pięć zadań na najbliższe pięć lat. W postulacie odniesiono się między innymi do socjalnych aspektów zawartych w projekcie Traktatu Konstytucyjnego: pełnego zatrudnienia, postępu społecznego, trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Unia Europejska stawała się realną szansą na realizację fundamentalnych wartości lewicowych takich jak: równość, solidarność, wolność, sprawiedliwość i demokracja.
Założenia programowe koalicji Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Unii Pracy poruszały ponadto kwestie: utworzenia nowych miejsc pracy, zwalczania biedy, przybliżenia obywatelom tematyki unijnej, propagowania integracji społecznej, zrównoważonego rozwoju, wzmocnienia roli Parlamentu Europejskiego jako demokratycznego głosu obywateli Europy.39
W koncepcji tychże ugrupowań Europa powinna być Europą federalną, zintegrowaną nie tylko pod względami ekonomicznymi, ale przede wszystkim politycznymi, opartymi o wartości demokracji i obywatelskiej partycypacji w podejmowaniu decyzji.40
Propozycje zawarte w dokumencie Razem wzrastamy w siłę, pięć zadań na najbliższe pięć lat znalazły również swe odzwierciedlenie w programie wyborczym Socjaldemokracji Polskiej (SDPL). Apel wyborczy Marka Borowskiego Wykorzystajmy europejską szansę stanowił postulat szansy na rozwój polskich regionów, dzięki partycypacji w europejskich funduszach strukturalnych, przewidujących możliwość inwestycji infrastrukturalnych, ograniczenia bezrobocia, czy też rozwoju obszarów wiejskich. Kandydaci do Parlamentu Europejskiego startujący z ramienia SDPL deklarowali ponadto starania o pełną swobodę podejmowania przez Polaków zatrudnienia na europejskich rynkach pracy.41 M. Borowski proponował ponadto umieszczenie w tekście preambuły Traktatu Konstytucyjnego zwrotu
38 Interia [online]. Manifest Europejski SLD [dostęp: 16 maja 2011], http://fakty.interia.pl/raport/wybory- parlamentame-2011/news/manifest-europejski-nowy-impuls-dla-europy, 1693256,73 86
39 Program Partii Europejskich Socjalistów „Razem wzrastamy w silę, pięć zadań na najbliższe pięć la t' przyjęty 24 kwietnia 2004 roku na Kongresie przedwyborczym PSE w Brukseli,
http ://www. sld.org.pl/lewica_na_swiecie/p-r-m-a-5 819/dokumenty 1 .htm
40 H. Lisicka, Programy wyborcze, [w:] Wybory do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie, (red.) A. Antoszewski, Wydawnictwo Profil, Wrocław 2006, s.106-107.
41 Postulat wyborczy Socjaldemokracji Polskiej, Wykorzystajmy europejska szansę, www.sdpl.pl/index.php?get_file=251:0, aktualizacja z dnia 20 maja 2011.
znajdującego się w polskiej Ustawie Zasadniczej, ponieważ zdaniem polityka był on kompromisowy i nikogo nie dyskryminował.42
Podobne stanowisko odnośnie preambuły zajmowała Unia Wolności (UW), której członkowie podkreślali, iż oprócz uroczystego Imocatio Dei nie powinno zabraknąć odniesienia do wkładu greckiej i rzymskiej kultury odnośnie rozwoju europejskiej cywilizacji.
Unia Wolności od początku swej działalności była orędownikiem polskiego członkowstwa w strukturach euroatlantyckich, stanowiących gwarancję zrównoważonego rozwoju kraju oraz bezpieczeństwa narodowego. Postulaty partii stanowiły realizację hasła Powrotu do Europy sformułowanego przez Tadeusza Mazowieckiego.43 W trakcie kampanii przedwyborczej do Parlamentu Europejskiego starano się eksponować doświadczenie kandydatów, zdobyte na arenie międzynarodowej oraz ich wkład w proces akcesji Polski do struktur euroatlantyckich.
Program wyborczy zakładał pełne otwarcie europejskich rynków pracy, uproszczenie procedury pozyskiwania funduszy europejskich, przestrzeganie praw kobiet oraz przeciwdziałanie wszelkiej dyskryminacji. W kampanii Unia Wolności zaprezentowała wyraziste sylwetki kandydatów, ludzi sprawdzonych, z dużym doświadczeniem i zaufaniem społecznym, którzy mieli skutecznie wpływać na losy zjednoczonej Europy oraz dbać o polskie interesy we Wspólnocie. Przewodniczący Unii Wolności, Władysław Frasyniuk potwierdził, iż: "(...)trzeba pamiętać, że w Parlamencie Europejskim partie polityczne nie odgrywały takiej roli ja k w parlamentach krajowych. Decyzje podejmowane przez parlamentarzystów zależały przede wszystkim od ich kompetencji i doświadczenia. Dlatego postawiliśm y na ludzi, których autorytet i zdolność przekonywania innych nie podlegała
wątpliwościom ”.44
Platforma Obywatelska (PO) w programie wyborczym oraz w trakcie działań kampanijnych za priorytetowe uznała utrzymanie systemu podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej przyjętego w Traktacie Nicejskim. Stanowisko czołowych polityków partii spotkało się ze sprzeciwem i dezaprobatą nie tylko ze strony ekspertów z zakresu integracji europejskiej, ale również jednego z założycieli Platformy - Andrzeja Olechowskiego.45
42 W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s.57.
43 Ibidem, s.57-58.
44 Pierwszy etap ogólnopolskiej kampanii do Parlamentu Europejskiego, http://www.uw.org.pl/wiad_arch.php?id=401, aktualizacja z dnia 20 maja 2011.
45 Podczas marcowego posiedzenia Rady Krajowej Platformy Obywatelskiej doszło do dyskusji pomiędzy Andrzejem Olechowskim a Janem Rokitą, podejmującej kwestie stanowiska Polski odnośnie europejskiej konstytucji. Osamotniony w swym poglądzie A. Olechowski opuścił spotkanie. Kazimierz Łastawski natomiast podejmując rozważania dotyczące sporu nad Traktatem Konstytucyjnym stwierdził., iż w Polsce największe dyskusje rozwinęły się wokół zachowania systemu głosów ważonych ustalonych w Nicei. Stanowisko części polityków polskich zdominowało demagogiczne hasło'. Nicea albo śmierć, K. Łastawski, Od idei..., op.cit., s. 389, W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s.57, Rzeczpospolita [online]. Ring na Platformie [dostęp: 27 maja 2011], http://archiwum.rp.pl/artykul/478958_Ring_na_Platformie.html?genHash=true.
100
Postulaty wyborcze formacji zawarte zostały w dokumencie Program europejskiej Platformy Obywatelskiej. W programie opowiedziano się za Unią spójną i zrównoważoną, solidarną, silną, demokratyczną i sprawną gospodarczo. Taka Unia najlepiej miała służyć Polsce i Europie.46 Formacja była zwolennikiem modelu federacyjnego Wspólnoty, co sprzyjało jednocześnie poparciu wobec aspektów reformy instytucjonalnej przewidzianej w projekcie Traktatu Konstytucyjnego poprzez: wzmocnienie kompetencji Parlamentu Europejskiego oraz Komisji Europejskiej, kontroli legislacji Unii Europejskiej przez parlamenty narodowe, czy ustanowienie unijnego ministra spraw zagranicznych.
Program wyborczy Platformy Obywatelskiej przedstawiał koncepcję Unii spójnej, zrównoważonej, solidarnej i demokratycznej. Według autorów założeń programowych członkostwo w Unii pozwoliło Polsce na pełniejszą realizację suwerenności i wolności.
Głównym celem partii było przełamanie dysproporcji gospodarczych kraju względem pozostałych państw członkowskich oraz wzrost jego przedsiębiorczości i kreatywności.47
Prawo i Sprawiedliwość (PiS) w kwestii integracji europejskiej reprezentowało stanowisko zachowawcze oraz bardziej sceptyczne. Kandydaci tejże partii w kampanii przedwyborczej jawili się jako zwolennicy koncepcji Europy narodów. Powyższe poglądy zostały potwierdzone w Deklaracji Krakowskiej oraz w Deklaracji PiS i Unii na rzecz Europy Narodów (UEN). W dokumentach wyrażono sprzeciw odnośnie budowy europejskiego supermocarstwa z obawy przed zagrożeniami dla zachowania tożsamości narodowej państw członkowskich. Zdaniem sygnatariuszy deklaracji zrównoważony rozwój, który popierany był przez wszystkie partie polityczne w kraju, mógł zostać osiągnięty w takiej Europie, która opierałaby się na idei solidarności i judeochrześcijańskich korzeniach, gdyż bez nich pozostawałaby technokratycznym tworem.48
Deklarację Krakowską poświecono w głównej mierze problematyce unijnej, domagając się zachowania określonej w Traktacie Nicejskim międzynarodowej pozycji Polski, wzmocnienia mechanizmów międzyrządowych, ochrony wartości chrześcijańskich, utrzymania zasady jednomyślności w kwestiach zmian traktatów unijnych, dotychczasowego poziomu finansowania z budżetu Unii Europejskiej, przyjęcia europejskiej waluty pod warunkiem korzyści dla polskiej gospodarki, partnerstwa atlantyckiego jako gwaranta europejskiego bezpieczeństwa w Europie. Spełnienie powyższych postulatów warunkowało by przyjęcie Traktatu Konstytucyjnego po uprzednim poddaniu go pod referendum. Unia
46Program europejskiej Platformy Obywatelskiej,
http://www.bemowo.platforma.org/dokurnenty/16/program_europ_po.doc, aktualizacja z dnia 20 maja 2011 roku.
47 H. Lisicka, Programy..., op.cit., s.104.
48 W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s.60.
według przedstawicieli Prawa i Sprawiedliwości powinna być oparta na harmonijnej współpracy miedzy poszczególnymi instytucjami unijnymi, zachowując wymaganą równowagę.49
W manifeście przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwości zwrócili ponadto uwagę na niekorzystne warunki akcesji Polski do Unii Europejskiej, zapowiadając jednocześnie, iż posłowie PiS w Parlamencie Europejskim mieliby przede wszystkim zadbać o korzystny dla kraju projekt budżetu. Postulowano ponadto poddanie polityki europejskiej pod kontrolę polskiego parlamentu, wzorem rozwiązań systemowych innych państw członkowskich.50
Kandydaci Polskiego Stronnictwa Ludowego, w kampanii wyborczej prezentowani byli jako godni kandydaci do Parlamentu Europejskiego, gdyż wyrośli ze wsi i nigdy nie wyprą się ojczystej mowy, kultury oraz religii.51 W programie Tezy wyborcze PSL w wyborach do Parlamentu Europejskiego zdeklarowano podjęcie wszelkich działań celem:
pełnego wykorzystania możliwości zagwarantowanych Polsce Traktatem Akcesyjnym, zapewnienia godziwych warunków działalności na europejskim rynku, wprowadzenia ogólnoeuropejskiego systemu edukacji, a przede wszystkim walkę o większe środki finansowe dla polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich. Stronnictwo nie opowiedziało się w sposób jednoznaczny za żadnym modelem Unii, aczkolwiek ze względu na wartości narodowe skłaniało się w kierunku projektu Europy Ojczyzn.
Samoobrona RP w kampanii wyborczej reprezentowała o wiele bardziej sceptyczne stanowisko, aniżeli Polskie Stronnictwo Ludowe. Partia Andrzeja Leppera podczas czerwcowego referendum w 2003 roku wyraziła otwarty sprzeciw wobec członkostwa Polski w strukturach europejskich, propagując wśród społeczeństwa negatywny wizerunek Unii Europejskiej. Kurs polityczny Samoobronny RP uległ w ciągu roku znaczącym zmianom, skłaniając się w kierunku udziału państwa w europejskich strukturach na zasadach Europy narodów oraz równych warunków prawno-ustrojowych i ekonomicznych. Wyrazem aprobaty dla procesu integracyjnego były kandydatury przedstawicieli powyższego ugrupowania do Parlamentu Europejskiego z listy A. Leppera. Kampania wyborcza Samoobrony RP prowadzona pod hasłem Wybieramy biało-czerwonych skierowana została do wszystkich grup społecznych i zawodowych w kraju: od osób czynnych zawodowo, po bezrobotnych, ludzi młodych, kształcących się, emerytów, rencistów, osób niepełnosprawnych, mieszkańców miast, jak i obszarów wiejskich. W programie wyborczym podkreślano potrzebę renegocjacji
49 H. Lisicka, Programy..., op.cit., s.l 11.
50 W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s.60.
51 Ibidem, s.60-61.
52 M. Jeziński, Marketing polityczny a procesy akulturacyjne, Dom Wydawniczy DUET, Toruń 2005, s.224.
102
niektórych obszarów akcesyjnych, w szczególności podejmujących kwestie limitów produkcyjnych oraz okresów przejściowych - np. do dostępu do europejskiego rynku pracy.co
Najbardziej eurosceptyczne i kontrowersyjne stanowisko z liczących się ugrupowań reprezentowała Liga Polskich Rodzin (LPR), która od początku swego istnienia postulowała wyraźny sprzeciw wobec integracji Polski z Unią Europejską, postrzegając ów proces poprzez pryzmat niekorzyści polityczno-gospodarczych dla państwa. Rozwój kraju według przewodniczącego partii, Romana Giertycha, mógł nastąpić jedynie poza strukturami europejskimi. Krytyka Traktatu Akcesyjnego była bardziej wyrazista, aniżeli w przypadku pozostałych ugrupowań politycznych. W dokumencie wyborczym My wybieramy Polskę oraz Dlaczego Nie dla UE - kontrowersje ideowe Wspólnota została przedstawiona jako instytucja zagrażająca bezpieczeństwu i suwerenności państwa oraz zrównoważonemu rozwojowi społeczno-gospodarczemu. W drugim postulacie nie zabrakło drastycznych wypowiedzi odnośnie stanowiska UE wobec eutanazji oraz sojuszu pedofilsko-gejowskiego. Posłowie LPR mając zastrzeżenia wobec Traktatu Konstytucyjnego 20 kwietnia 2004 roku zaskarżyli dokument do Trybunału Konstytucyjnego.54
Unia Polityki Realnej (UPR) reprezentująca nurt konserwatywno-leberalny rozpoczęła kampanię wyborczą od wydania dokumentu Wizja zjednoczonej Europy, wyrażając w nim postulaty budowy jednolitej Europy, w oparciu o wartości polskiej kultury i chrześcijańskiej cywilizacji. Przedstawiciele partii opowiadali się za zachowaniem politycznej i gospodarczej niezależności oraz rozwoju przyjaznych stosunków ze Stanami Zjednoczonymi.
W postulatach programowych kandydaci wyrazili sprzeciw wobec Unii ponadnarodowej i federalnej, gdzie decyzje powinny zapadać jednomyślnie, prawem każdego państwa członkowskiego do weta. Ponadto przedstawiciele UPR byli przeciwni rozszerzeniu kompetencji Parlamentu Europejskiego oraz opowiadali się za ograniczeniem machiny biurokratycznej Unii Europejskiej.55
53 „(..) Polska otrzymała pełne, równoprawne, nieskrepowane warunki rozwoju. Dlatego niezbędne są zmiany w zakresie: limitów produkcji, okresach przejściowych, szczególnie w zakresie rynku pracy oraz kwot pieniężnych możliwych do uzyskania z budżetu Unii. Samoobrona opowiada się za Europą narodów. Jesteśmy za zjednoczeniem się państw europejskich na równoprawnych warunkach, w form ie związku niezależnych, suwerennych podmiotów uzgadniających wspólne cele współpracy międzynarodowej, bez niszczenia czyjejkolwiek niezależności politycznej i warunków niezbędnych do rozwoju poszczególnych narodów. Jesteśmy za Europa ojczyzn. Polskim interesom narodowym nie odpowiada idea euroregionów, prowadząca do zacierania się granic narodowych, z korzyścią dla silniejszych ekonomicznie i politycznie państw", K. Cebul, Programy..., op.cit., s.20.
„ (...) Liga Polskich Rodzin przeciwstawia się uchwaleniu konstytucji UE p o d każdą postacią. Prawo może być stanowione jedynie w Polsce. Potępia wyprzedaż narodowego majątku w obce ręce i zapowiada rozliczenie winnych złodziejskiej prywatyzacji ostatnich lat. Wspiera polskich producentów, rolników, wytwórców i kupców, przeciw nieuczciwej konkurencji z zagranicy. Walczy z napaściami na prawo do życia dzieci nienarodzonych, dąży do powszechnego uwłaszczenia polskich rodzin na majątku narodowym przeciw niesłusznym roszczeniom niemieckim”, Ibidem, s.22, W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s.62.
55 H. Lisicka, Programy..., op.cit., s. 108.
Program Polskiej Partii Pracy noszący tytuł Manifest Pracy nie zawierał odniesień do takich kwestii jak: koncepcja integracji europejskiej, przeciwdziałanie bezrobociu, ochrona praw mniejszości narodowych, czy ochrona środowiska. Według kandydatów partii rozwój gospodarczy kraju powinien opierać się na państwowej własności gospodarczej.
Podstawowym priorytetem stojącym przed przyszłymi eurodeputowanymi, zdaniem autorów programu wyborczego, było wspieranie działań na rzecz rozwoju polskiej przedsiębiorczości.
Polska Partia Pracy w Parlamencie Europejskim zamierzała podjąć współpracę ze wszystkimi frakcjami politycznymi, których wizje budowy Europy opierały się na zasadach sprawiedliwości społecznej, poszanowania narodowych interesów oraz dotychczasowego dorobku kulturowego.56
Największy euroentuzjazm widoczny był w programie wyborczym partii Zielonych 2004, który w wielu kwestiach korespondował z europejską polityką społeczną.
W dokumencie Wybierzmy lepszą Europę przedstawiciele stosunkowo młodej formacji politycznej apelowali do wyborców o perspektywę większego oddziaływania na władze polskie w sferze respektowania praw człowieka, bezpiecznej aborcji, możliwości zawierania związków partnerskich przez mniejszości seksualne czy prawa do odmiennego światopoglądu. W programie wyborczym znalazły się ponadto postulaty starań o zrównoważony rozwój gospodarczo-społeczny, przy zapewnianiu warunków do godnego życia przyszłych pokoleń.57
W dokumencie programowym Idziemy zniszczyć Unię Europejską przedstawiciele Narodowego Odrodzenia Polski (NOP) zaprezentowali negatywne stanowisko odnośnie koncepcji integracji europejskiej. W katalogu wartości, zaczerpniętym z nauki społecznej Kościoła katolickiego, kandydaci odwołali się do praw i zasad moralnych, godności, honoru oraz prawdy. Założenia programowe nie poruszały kwestii rozwoju gospodarczego, zwalczania bezrobocia, ochrony praw mniejszości, czy potencjalnych sojuszników w Parlamencie Europejskim. f o Podczas kampanii wyborczej przedstawiciele formacji
56 Ibidem., s.105.
57„ ( ...) Wspólnie będziemy działać na rzecz Europy zintegrowanej, socjalnej, ceniącej różnorodność i dbającej o prawa człowieka. Na rzecz pokoju. Na rzecz zrównoważonego rozwoju, rozumianego ja ko harmonia celów społecznych, ekologicznych i gospodarczych, a także, jako zaspokajanie potrzeb obecnego pokolenia, przy zapewnianiu zachowania warunków do godnego życia przyszłych pokoleń.
Jesteśmy przekonani, że możliwe jest łagodzenie i likwidowanie wszelkich sprzeczności, które pojawiają się w procesie rozwoju. Nowoczesne technologie nie mogą zagrażać czystemu środowisku i różnorodności biologicznej. Respektowanie praw człowieka nie może być mniej ważne od podnoszenia materialnego poziomu życia”, Program wyborczy KKW Zieloni 2004, http://www.zieloni2004.pl/art-2981.htm, aktualizacja z dnia 29 maja 2011 roku, I. Słodkowska, M. Dołbakowska, Eurowybory 2004, Wydawnictwo ISP PAN, Warszawa 2005, s. 169.
58 Ibidem, s.l 17.
przestrzegali elektorat wyborczy o zagrożeniach ze strony dewiantów o zakusach na polską gospodarkę i własność oraz głupocie systemu gospodarczego,59
Program Narodowego Komitetu Wyborczego zatytułowany został Co to je st Narodowy Komitet Wyborczy oraz przedstawiał postulaty rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód. Według przedstawicieli NKW rozwój gospodarczy kraju powinien dokonywać się w oparciu o harmonijny rozwój społeczny oraz wzmacnianie roli małych i średnich przedsiębiorstw na rynku europejskim. Sprawiedliwość społeczna ujmowana była w kategorii podstawowego wymogu rozwijającego się społeczeństwa, odwołując się do wartości wolności, odpowiedzialności, godności i honoru. Stąd postulat zapisu o chrześcijańskich korzeniach Europy w europejskiej konstytucji.
W programie wyborczym Inicjatywy dla Polski noszącym tytuł Drogowskaz dla Polski zauważalny okazał się brak jakichkolwiek odniesień do zagadnień związanych z modelem integracji europejskiej, jak również walki z bezrobociem, ochrony praw mniejszości narodowych, czy ochrony środowiska. Komitet przedstawiał natomiast koncepcję programu gospodarczego opartego na zasadzie patriotyzmu gospodarczego, celem stworzenia nowych miejsc pracy oraz rozwoju średnich i małych przedsiębiorstw.60
Ogólnopolski Komitet Obywatelski w programie wyborczym zatytułowanym Tezy programowe - Budujemy społeczeństwo obywatelskie, nie chcemy podziałów my i oni przedstawił dość ogólną koncepcję rozwoju państw europejskich w oparciu o zasady równości i suwerenności, poszanowania wartości kulturalnych, religijnych i narodowych.
Przedstawiciele OKO w trakcie kampanii przedwyborczej nie określili również z jakimi frakcjami politycznymi będą współpracowali w Parlamencie Europejskim, celem realizacji wyborczych postulatów.
Koalicyjny Komitet Wyborczy Krajowej Partii Emerytów i Rencistów i Partii Ludowo-Demokratycznej w założeniach programowych ograniczył się jedynie do postulatów bezpieczeństwa Polski i Polaków w Europie, godnych emerytur oraz wynagrodzeń, poprzez wspieranie polskich przedsiębiorstw.
Kandydaci Antyklerykalnej Partii Postępu Racja w trakcie działań kampanijnych opowiadali się za stabilną i sfederowaną Europą, będącą nie tylko koherentnym organizmem gospodarczym, ale przede wszystkim społeczeństwem obywatelskim.
Program komitetu Ruchu Obrony Bezrobotnych składał się z dwóch dokumentów:
Eurorealistów oraz Komitetu Wyborczego Wyborców Konfederacji Ruchu Obrony
59 W. Peszyński, Pierwsze..., op.cit., s.63.
60 Ibidem, s. 109-110.
Bezrobotnych, sprowadzających się do likwidacji bezrobocia zarówno w Polsce, jak i w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej.61
Programy wyborcze, jak również treści programowe poszczególnych komitetów były różnorodne, a tematyka kampanijna oscylowała wokół problematyki wewnętrznej kraju.
Strategie wyborcze w niewielkim stopniu korespondowały z przedstawianymi programami wyborczymi, kwestie europejskie natomiast nie były dominującymi, co potwierdzał przebieg
Strategie wyborcze w niewielkim stopniu korespondowały z przedstawianymi programami wyborczymi, kwestie europejskie natomiast nie były dominującymi, co potwierdzał przebieg