Katalog środków pozostających w dyspozycji sądu Kolejne środki, jakie można zastosować wobec nieletnich, to te będące w

dys-pozycji sądów dla nieletnich. Do środków pierwszego stopnia należą: warun-kowe i bezwarunwarun-kowe odstąpienie od kary, grzywna, przekazanie nieletnie-go pod nadzór Zespołu ds. Zapobiegania Przestępczości, naprawienie szkody.

Odstąpienie od kary może przybrać jedną z dwóch postaci:

1. bezwarunkową (absolute discharge) – stosowaną, gdy nieletni przyznał się do winy lub został uznany winnym, a stosowanie innych środków nie wydaje się konieczne; „W świetle poglądów prezentowanych w doktrynie, do oko-liczności uzasadniających bezwarunkowe odstąpienie od wymierzenia nie-letniemu kary należy: popełnienie czynu z zakresu drobnej przestępczości, niewielka wina sprawcy lub fakt, że nieletni poniósł już inne, pozasądowe, ujemne konsekwencje swojego zachowania”⁵¹;

2. warunkową (conditional discharge) – stosowaną, gdy nieletni nie otrzymuje kary natychmiast, ale wyznacza mu się okres próby od sześciu miesięcy do trzech lat;

zastosowanie tej sankcji zostało ograniczone, jak to określa Crime and Disor-der Act z 1998 roku, do wyjątkowych okoliczności, ponadto Powers of Criminal Courts (Sentencing) Act 2000 w art. 12 zabrania stosowania jakiejkolwiek posta-ci odstąpienia od kary w sytuacji popełnienia poważnych przestępstw.

Grzywna (fine) to środek, który może być orzekany jako kara samoistna bądź jako jedna z sankcji. Wielkość grzywny odzwierciedla charakter czynu – w tym naruszenie wcześniej orzeczonych środków oraz sytuację finansową⁵².

„Grzywna orzekana przez Magistrates’ Court jest stopniowana w skali od 1 do 5.

Grzywna pierwszego stopnia może wynosić do 200£, natomiast piątego stop-nia do 5000£. Grzywna orzekana przez Crown Court nie jest limitowana”⁵³. Art. 135 Powers of Criminal Courts (Sentencing) Act 2000 precyzuje ogranicze-nia w nakładaniu grzywny na nieletnich przestępców, określając, że wysokość grzywny w odniesieniu do osób poniżej 14. roku życia nie może przekroczyć 250, a do osób w wieku 14–18 lat – 1000 funtów. Za naruszenie warunków (nie-zapłacenie grzywny) sąd może zastosować inne (bardziej restrykcyjne) środki⁵⁴.

51 C. Ball, K. McCormac, N. Stone, Young Offenders: Law, Policy and Practice, London 2001, s. 211, za: B. Stańdo-Kawecka, Prawo karne nieletnich…, s. 240.

52 Chodzi o sytuację finansową nieletniego bądź rodziców czy opiekunów prawnych, gdyż przy braku dochodów własnych nieletniego to właśnie na rodzicach spoczywa obowiązek zapłaty grzywny.

53 A. Adamski et al., Prawo karne i wymiar sprawiedliwości państw Unii Europejskiej, Toruń 2007, s. 334.

54 Criminal Justice and Immigration Act 2008, o czym była już mowa wielokrotnie, wprowadził istotne zmiany w systemie wymiaru sprawiedliwości wobec nieletnich. Kolejna z nich jest związana z zastosowa-niem nowego środka – Youth Default Orders. Umożliwia on nałożenie przez sąd na nieletniego wymogu bezpłatnej pracy (jeżeli skazany ma 16–17 lat), godziny policyjnej lub nakazu uczęszczania do określone-go ośrodka w miejsce niezapłaconej grzywny. Dłuokreślone-gość obowiązywania teokreślone-go nakazu zależy od kwoty, jakiej nieletni nie zdołał uregulować.

Tabela 15. Środki stosowane wobec nieletnich pozostające w dyspozycji sądu Środki pierwszego

stopnia (first tier) Środki resocjalizacyjne

(youth rehabilitation order – YRO) Środki izolacyjne (custody) Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów YJB.

Jak podkreślono wcześniej, w przypadku naruszenia norm prawnych przez nieletniego i nierozstrzygnięcia kwestii w ramach kompetencji policji sprawa trafia do sądu⁵⁵. Jednak na ogół sąd oddaje nieletniego – w ramach tzw. refer-ral order (RO) – do dyspozycji YOT, a w zasadzie Panelu ds. Nieletnich Prze-stępców, co wynika z litery prawa. Sąd może zastosować ten środek, jeśli: oso-ba nie była nigdy wcześniej skazana, nie był na nią nałożony RO ani nie była na zwolnieniu warunkowym. Wcześniejsze zwolnienie może nastąpić, jeżeli będą wypełniane warunki określone w kontrakcie wydanym przez Panel, ale istje również możliwość przedłużenia RO na okres do trzech miesięcy, np. za nie-wypełnianie jego postanowień. W szczególnych okolicznościach określonych przez YOT może zostać nałożony drugi referral order, co jest jednak obwaro-wane licznymi warunkami. Nie może być nałożony w sytuacji, kiedy pierw-szy RO jeszcze trwa (oba nie mogą trwać równolegle). Pierwpierw-szy RO powinien zakończyć się pozytywnie, a przed nałożeniem kolejnego musi nastąpić okres poprawnego zachowania, w którym nieletni nie popełniał przestępstw.

Naprawienie szkody (reparation order) to forma zadośćuczynienia poprzez naprawienie szkody wyrządzonej popełnionym przestępstwem: bezpośrednio ofierze albo – jeśli z jakichś powodów nie wyraża ona na to zgody lub jest nie-znana – na rzecz społeczności lokalnej. Praca, np. czyszczenie graffiti, winna być wykonana w ciągu trzech miesięcy od daty orzeczenia i nie powinna prze-kraczać w sumie 24 godzin⁵⁶. Celem stosowania tego środka, poza naprawie-niem szkody, jest uświadomienie nieletnaprawie-niemu konsekwencji naruszenia prawa i wzięcie odpowiedzialności za swoje zachowanie.

Oprócz wymienionych środków sąd (także cywilny) może również nałożyć na nieletniego lub jego opiekunów inne nakazy, znane jako ancillary orders. Nie-które z tych dodatkowych zaleceń, jak compensation orders, mają na celu napra-wienie szkód spowodowanych przez sprawcę, inne zaś zapobieżenie ponowne-mu popełnieniu przestępstwa, jak choćby Anti-Social Behaviour Order (ASBO)⁵⁷. Do najczęściej stosowanych – poza ASBO – zaliczyć można Compensation Order. Określone w art. 130–138 Powers of Criminal Courts (Sentencing) Act 2000 zakłada zapłacenie przez nieletniego bądź jego opiekunów – granicą jest 16. rok życia – odszkodowania w przypadku, gdy doszło do uszkodzenia cia-ła lub utraty zdrowia w wyniku popełnionego przestępstwa, lub też obciążenie nieletniego bądź jego opiekunów kosztami postępowania (costs).

Angielski system prawny, o czym była już mowa wcześniej, przewiduje rów-nież możliwość stosowania innych środków wobec rodziców bądź opiekunów

55 Na temat pozasądowych reakcji na naruszenie porządku prawnego przez nieletnich zob. M. Muska-ła, Pozasądowe formy reakcji…, s. 101–118.

56 Zob. art. 67 Crime and Disorder Act z 1998 roku.

57 Szerzej na temat ASBO mowa była w paragrafie 3.1.2.

nieletnich, którzy popełniają przestępstwa lub w inny sposób naruszają zasa-dy współżycia społecznego. Zostają oni zaproszeni do udziału w programach wsparcia czy doradztwa, mających pomóc im w radzeniu sobie z zachowaniami problemowymi nieletnich. Jeśli trudno osiągnąć dobrowolny udział rodziców, współpraca może przybrać bardziej formalny charakter, poprzez Parenting Con-tract lub Parenting Order. Parenting ConCon-tract to porozumienie pomiędzy rodzi-cami, dzieckiem i YOT. Kontrakt ten, zawierany na czas nieokreślony, obejmu-je konkretne zalecenia postępowania kierowane do rodziców, które w zamyśle mają pomóc dziecku poprawić swoje zachowanie. Dotyczą one zazwyczaj zwięk-szenia opieki nad dzieckiem, zainteresowania się jego osiągnięciami szkolnymi, ale mogą również obligować rodziców do uczestniczenia w specjalnych pro-gramach. Odmowa zgody na zawarcie takiego kontraktu bądź naruszanie jego warunków może skutkować nałożeniem przez sąd Parenting Order⁵⁸. Instytu-cję tę reguluje art. 8 Crime and Disorder Act z 1998 roku, który głosi, że jeśli wobec nieletniego zastosowano Child Safety Order⁵⁹, AntiSocial Behaviour Order albo uznano go winnym popełnienia przestępstwa, lub też jeśli w sposób cią-gły opuszcza on szkołę bądź jest z niej relegowany za bardzo złe zachowanie albo zdarzy się to drugi raz w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy, sąd może wymagać od rodziców spełnienia przez okres nie dłuższy niż dwanaście mie-sięcy wymogów, jakie uzna za stosowne i umieści w orzeczeniu, a także udziału przez okres nieprzekraczający trzech miesięcy i nie częściej niż raz w tygodniu w sesjach terapii czy doradztwa rodzinnego. Inna możliwość to zastosowanie wobec rodziców (również jako ancillary orders) tzw. binding over, co wynika z art. 150 Powers of Criminal Courts (Sentencing) Act 2000. Instytucja ta zobo-wiązuje ich do zapewnienia lepszej opieki i roztoczenia nad dzieckiem większej kontroli. Jednak, jak wskazują badania, stosowanie przymusu i groźby kary nie jest skutecznym sposobem zmiany zachowania rodziców i ich dzieci⁶⁰. „Ustawo-we inter„Ustawo-wencje rodzicielskie, które trwają relatywnie krótko i które zazwyczaj są stosowane w późnym okresie rozwoju młodego człowieka, nie są w stanie doprowadzić do szybkiej poprawy złożonych warunków mogących być pod-stawą dla zachowań przestępczych czy antyspołecznych”⁶¹.

Kolejne i, jak się wydaje, do tej pory najistotniejsze zmiany wprowadził Criminal Justice and Immigration Act 2008. Dotyczą one stosowania Youth Reha-bilitation Order (YRO) oraz nowej strategii oceny i diagnozy nieletniego, czyli

58 Więcej o Parenting Order zob. http:// www.direct.gov.uk/, data dostępu: 10.05.2014.

59 To środek wczesnej interwencji adresowany do dzieci poniżej 10. roku życia; więcej na ten temat zob.:

B. Stańdo-Kawecka, Prawo karne nieletnich…, s. 234; M. Muskała, Pozasądowe formy reakcji…, s. 101–118.

60 Więcej na temat Parenting Order i jego skuteczności zob. A. Raymond, Parental Responsibility for Youth Offending, [w:] J. Junger-Tas, F. Dünkel (eds), Reforming…

61 B. Goldson, J. Jamieson, Youth Crime, the ‘Parenting Deficit’ and State Intervention: A Contextual Critique, „Youth Justice” 2002, vol. 2 (2), s. 82–99, za: A. Raymond, Parental Responsibility…, s. 83.

tzw. podejścia szacunkowego (Scaled Approach), które ma na celu wspierać pra-cę YOT i sądu. YRO to nowy, łączący w sobie wiele oddziaływań, ogólny śro-dek, którego zadaniem jest indywidualizacja i dostosowanie oddziaływań do konkretnych potrzeb sprawcy. Zastępuje on dotychczas stosowane dziewięć środków community order⁶². Rozwiązanie takie upraszcza wyrok, przy jedno-czesnym zwiększeniu elastyczności interwencji.

W myśl założeń prawodawcy (art. 148 Criminal Justice Act 2003) sąd ma moż-liwość zastosowania YRO tylko wtedy, kiedy przestępstwo lub połączenie kilku przestępstw bądź przestępstw z nim związanych jest na tyle poważne, by uza-sadniać zastosowanie tego środka, a nałożone w jego ramach obowiązki, zakazy czy polecenia (requirement) muszą być odpowiednie dla sprawcy i współmierne do wagi czynu. Nawet jeśli zachowanie nieletniego spełnia wymogi zastosowa-nia YRO, sąd nie jest do tego zobowiązany i może orzec inny środek⁶³.

W wyroku sąd określa, które z osiemnastu⁶⁴ dostępnych requirements możli-wych do zastosowania w ramach YRO będą wchodziły w jego skład. Nie istnie-ją formalne wskazania dotyczące tego, jaką ich liczbę sąd powinien zastosować w przypadku konkretnego nieletniego. Decyduje o tym proporcjonalność i sku-teczność oddziaływań, co sąd przed podjęciem decyzji zobowiązany jest rozwa-żyć. Dokonuje tego na podstawie dostarczonych przez YOT w pre-sentence report informacji dotyczących nieletniego, jego środowiska rodzinnego oraz prawdopo-dobnych skutków zastosowania wybranych requirements. Ponadto sąd, określa-jąc, które z wymogów wejdą w skład YRO, musi wziąć pod uwagę ich dostępność w danym środowisku lokalnym, a w przypadku zastosowania kilku – zgodność ich ze sobą⁶⁵.

Nie określono minimalnego okresu, przez jaki może trwać YRO, lecz jedy-nie górną granicę – na poziomie trzech lat. Wykonywajedy-nie poszczególnych środ-ków opiera się na indywidualnym harmonogramie, a sąd może określić dokład-ne daty, do których dany requirement ma obowiązywać lub być wykonany.

W przypadku zastosowania kilku środków YRO trwa zatem tak długo jak naj-dłuższy z nich.

62 Do momentu wejścia w życie Criminal Justice and Immigration Act 2008 i możliwości stosowania YRO sąd dysponował następującymi sankcjami realizowanymi w środowisku lokalnym (community order):

Action Plan Order, Curfew Order, Attendance Centre Order, Drug Treatment and Testing Order, Commu-nity Punishment, Exclusion Order and Rehabilitation Order, CommuCommu-nity Punishment Order, Supervision Order, Community Rehabilitation Order.

63 The Youth Rehabilitation Order and Other Youth Justice Provisions of the Criminal Justice and Immigration Act 2008. Practice Guidance for Youth Offending Teams, Youth Justice Board for England and Wales, 2010, s. 8.

64 W literaturze przedmiotu można spotkać pewną nieścisłość. Źródła podają, że requirements możliwych do zastosowania w ramach YRO jest od 15 do 18. Wynika to z łączenia niektórych wymogów bądź pomi-jania tych, których zastosowanie obwarowane jest dodatkowymi warunkami – o czym będzie mowa dalej.

65 Zwraca się również uwagę na fakt, że sąd winien uwzględnić, czy zastosowanie danego środka nie będzie sprzeczne z przekonaniami religijnymi sprawcy.

Naruszenie bądź niewywiązanie się z nałożonych warunków YRO finalnie skutkuje powrotem sprawy do sądu (jeśli w tym czasie nieletni ukończy 18 lat, będzie to już Magistrates’ Court – Sąd Pokoju, a nie Youth Court – Sąd dla Nie-letnich)⁶⁶. W takich przypadkach sąd może:

1. nie podjąć żadnych działań, czego skutkiem będzie dalsze obowiązywanie wcześniej orzeczonych requirements;

2. nałożyć na nieletniego grzywnę 250 funtów w przypadku nieukończenia przez niego 14. roku życia lub do 1000 funtów dla starszych, przy jednoczes- nym zachowaniu obowiązujących już innych środków;

3. zmienić YRO, dodając bądź zastępując istniejące obowiązki, zakazy czy pole-cenia innymi.

Każdy nowy requirement musi być możliwy do zastosowania w pierwotnym orzeczeniu. Dlatego też, jeżeli przestępstwo, za które nieletni otrzymał YRO, nie spełnia kryteriów jego zastosowania, tj. Intensive Supervision and Surveillance (ISS) – intensywnego nadzoru i kontroli lub Intensive Fostering – intensywne-go wsparcia (o czym szczegółowo będzie mowa dalej), sąd nie może nałożyć tych środków. Jedynym wyjątkiem dopuszczającym możliwość orzeczenia YRO z ISS, gdy pierwotne przestępstwo nie spełnia jego wymogów, jest sytuacja, kiedy nieletni świadomie i uporczywie nie stosuje się do YRO. Natomiast jeśli spraw-ca nie stosuje się do YRO z ISS lub Intensive Fostering, sąd może nałożyć karę pozbawienia wolności, ale kara ta nie może przekraczać czterech miesięcy)⁶⁷.

Poniżej omówione zostały obowiązki, zakazy i polecenia (requirements), które mogą wchodzić w skład YRO (zestawione także w tabeli 15)⁶⁸.

Activity – obowiązek podjęcia określonych działań – w myśl tego zalecenia nieletni musi uczestniczyć w takiej liczbie działań i przez taką liczbę dni oraz w takim miejscu, jak zostało wskazane w wyroku. Obejmuje to również sta-wianie się nieletniego w określonym miejscu i postępowanie zgodnie ze wska-zówkami/wytycznymi osoby, która jest odpowiedzialna za jego nadzór. Śro-dek ten nie może być nałożony na więcej niż 90 dni. Jeżeli dana aktywność będzie wymagała od nieletniego przebywania w danej placówce, to okres ten nie może być dłuższy niż 7 dni. Sąd nie może nałożyć tego środka bez konsul-tacji z członkiem YOT, który upewnia się, że jest on realny, a jego wypełnienie

66 Działania podejmowane przez organ nadzorujący realizację wyroku sądu, którym zazwyczaj jest lokalny YOT, zmierzają do wspomagania nieletniego w wykonywaniu YRO. Dotyczy to także sytuacji naru-szania requirement. Procedura w takich przypadkach jest wieloetapowa i w zasadzie dopiero w przypadku trzeciego naruszenia sprawa trafia do sądu.

67 The Youth Rehabilitation Order and Other Youth Justice Provisions of the Criminal Justice and Immi-gration Act 2008…, s. 14.

68 Poniższa charakterystyka dokonana głównie na podstawie ibidem; Youth Court Bench Book, Judicial Studies Bard, London 2010.

jest dla nieletniego bezpieczne, oraz że będzie on miał zapewnioną odpowied-nią opiekę w trakcie udziału w wykonywaniu nałożonych obowiązków.

Attendance centre – umieszczenie w ośrodku resocjalizacyjnym pobytu dziennego – środek ten zobowiązuje nieletniego do uczęszczania do ośrodka przez określoną liczbę godzin w danym okresie i zaangażowania w zajęcia lub wykonywania poleceń pod nadzorem osoby odpowiedzialnej za ośrodek. Jeżeli nieletni w chwili skazania ma 16 lub więcej lat, wskazana liczba godzin uczęsz-czania do ośrodka wynosi nie mniej niż 12, ale nie więcej niż 36. W przypad-ku czternasto- i piętnastolatków czas ten nie może być krótszy niż 12 godzin ani dłuższy niż 24 godziny, zaś dla nieletnich poniżej 14. roku życia maksymal-ny czas wskazamaksymal-ny w wyroku to 12 godzin. Nieletni uczęszcza do ośrodka raz dziennie, a pobyt ten nie może być dłuższy niż 3 godziny.

Curfew – godzina policyjna/zakaz określonego zachowania – ten require-ment wymaga od nieletniego pozostania w określonym miejscu przez określony czas. Środek ten nie może trwać krócej niż 2 godziny ani dłużej niż 12 godzin każdego dnia, zaś maksymalny okres, na jaki można go nałożyć, to 6 miesięcy.

W ramach godziny policyjnej powinien być zastosowany także elektroniczny monitoring, chyba że sąd uznał, iż w danych okolicznościach jest to niewłaści-we. Jeżeli tak postanowi, środek ten wykonuje się za zgodą osoby, której dotyczy.

Exclusion – zakaz przebywania w określonych miejscach – środek ten zaka-zuje nieletniemu wstępu do wskazanych miejsc. Może on dotyczyć różnych lokalizacji i obejmować różne okresy, ale nie może być dłuższy niż 3 miesiące.

Zakaz ten musi być połączony z monitoringiem elektronicznym, chyba że sąd uzna, iż istnieją określone okoliczności w sprawie, które wskazują, że jest to nie-właściwe.

Electronic monitoring – monitoring elektroniczny – musi zostać nałożony w ramach YRO, jeżeli zdaniem sądu będzie zachęcał, zmuszał bądź umożli-wiał właściwe wykonanie innych requirements (curfew i exclusion). Sąd może odstąpić od tego obowiązku ze względu na szczególne okoliczności lub gdy jest to niemożliwe, np. ze względu na brak zgody osób trzecich współpracujących przy wykonywaniu przez nieletniego określonego wymogu.

Drug testing – obowiązek poddania się testom na obecność narkotyków – środek ten zakłada, że nieletni będzie oddawał próbki płynów ustrojowych w celu dalszego poddania ich analizie na obecność narkotyków, postępując zgodnie z instrukcjami wyznaczonymi przez YOT lub kuratora, który sprawu-je pieczę nad terapią. Nakaz ten musi wskazywać, na ile miesięcy został nało-żony oraz jaka jest minimalna liczba próbek przekazywanych do badań, a także określać warunki, w jakich kurator wraz z YOT ma prawo wymagać ich dostar-czenia. Środek ten musi zawierać w sobie również wymóg terapii uzależnień.

Drug treatment – zobowiązanie nieletniego do udziału w terapii antynarkoty-kowej – wymaga od młodego człowieka, aby poddał się terapii pod kierunkiem

osoby, która posiada wymagane kwalifikacje, doświadczenie (terapeuta uzależ-nień) i wie, jak zmniejszyć bądź wyeliminować uzależnienie i/lub tendencję do nadużywania narkotyków. Terapia może mieć charakter stacjonarny i odbywać się w specjalistycznym ośrodku terapeutycznym albo ambulatoryjnym, co nakaz musi dokładnie określać. Sąd może nie nałożyć obowiązku terapii antynarko-tykowej, jeżeli nie ma pewności, że nieletni jest uzależniony lub ma skłonność do nadużywania narkotyków oraz że podda się terapii.

Intoxicating substance treatment – zobowiązanie nieletniego do udziału w leczeniu odwykowym – środek bardzo podobny do wcześniej scharaktery-zowanego, z tą różnicą, że dotyczy nie narkotyków, ale substancji niedozwolo-nych, obejmujących alkohol lub inne produkty, których opary można wdychać bądź wprowadzać do organizmu w inny sposób w celu intoksykacji. Tak jak poprzedni, wymaga od nieletniego, aby poddał się terapii odwykowej pod kie-runkiem osoby, która posiada wymagane kwalifikacje, doświadczenie (terapeu-ta uzależnień) i wie, jak zmniejszyć albo wyeliminować uzależnienie i/lub ten-dencję do nadużywania substancji niedozwolonych. Terapia odwykowa może mieć charakter rezydencjalny i odbywać się w specjalistycznym ośrodku tera-peutycznym bądź nierezydencjalny, nakaz musi jednak dokładnie określać jej specyfikę i charakter. Sąd może nie nałożyć obowiązku terapii odwykowej, jeże-li nie ma pewności, że nieletni jest uzależniony od danej substancji czy też ma skłonność do jej nadużywania oraz że podda się on terapii.

Education – obowiązek aktywności edukacyjnej – ten nakaz obliguje nielet-niego do wypełniania wcześniej zatwierdzonych ustaleń edukacyjnych. Doty-czy to wytycznych dla nieletniego na czas, kiedy znajduje się on pod opieką rodziców lub kuratora sądowego, i zaakceptowanych przez władze lokalne określone w nakazie. Sąd nie może nałożyć education, dopóki:

1. nie skonsultował się z organem nadzoru pedagogicznego;

2. nie ma pewności, że zatwierdzone ustalenia można zrealizować w pełnym wymiarze godzinowym (full-time education) odpowiednio do wieku, zdol-ności, specjalnych potrzeb edukacyjnych;

3. nie ma pewności, czy ten nakaz jest niezbędny dla prawidłowego przebie-gu resocjalizacji i dalszego zapobiegania popełnianiu przestępstw.

Określony czas pobierania edukacji nie może przekraczać okresu wyznaczo-nego obowiązkiem szkolnym.

Local authority residence – nakaz pobytu w określonym miejscu – w ramach tego środka wymaga się od nieletniego, aby przebywał/zamieszkiwał w danym miejscu, które jest zapewnione przez władze lokalne wskazane w nakazie. Śro-dek ten musi dokładnie określać, jakie władze i z jakiego obszaru będą zapew-niały miejsce rezydowania nieletniego. Nakaz może również określić, z kim nie-letni nie będzie mógł mieszkać. Sąd nie może nałożyć tego środka, jeśli nie ma przekonania, że zachowanie nieletniego, które doprowadziło do popełnienia

zabronionego czynu, wynikało z miejsca, w którym zamieszkiwał, i że jego zmiana przyczyni się do resocjalizacji. Maksymalny okres, na jaki można nało-żyć ten środek, to 6 miesięcy, ale nie może on wykraczać poza czas, kiedy nie-letni ukończy 18 lat.

Mental health treatment – nakaz poddania się leczeniu psychiatrycznemu – jest to zobowiązanie nieletniego, aby poddał się leczeniu psychiatrycznemu

Mental health treatment – nakaz poddania się leczeniu psychiatrycznemu – jest to zobowiązanie nieletniego, aby poddał się leczeniu psychiatrycznemu