Klin podatkowy a sytuacja rodzinna

Dane zawarte w tabeli 4 pozwalają na analizę prorodzinnej funkcji podatków w poszczególnych krajach . Są to dane dotyczące klina podatkowego dla osoby sa-motnej, bezdzietnej i wychowującej dwoje dzieci . Z danych wynika, że wśród anali-zowanych krajów występują znaczne różnice w opodatkowaniu pracy osób bezdziet-nych i wychowujących dzieci .

Wśród krajów o największej różnicy między klinem podatkowym dla osoby bez dzieci i wychowującej dzieci znajdują się Irlandia, Dania, Luksemburg i Holandia . Najmniej progresywny klin podatkowy występuje w Grecji, Szwecji, Francji i Polsce . Należy zaznaczyć, że analizowane dane pochodzą z roku 2015, a w roku 2016 uru-chomiony został w Polsce program 500+, który wprowadza istotne zmiany w

wyso-kości klina podatkowego wśród gospodarstw domowych wychowujących minimum dwoje dzieci .

Tabela 4. Klin podatkowy dla osoby samotnej zarabiającej 67% płacy przeciętnej, bezdzietnej oraz posiadającej dwoje dzieci w 2015 r.⁸

Lp . Kraj bez dzieciOsoba samotnaz dwójką dzieci Różnica

1 Irlandia 21,63 -18,64⁸ 40,26

2 Dania 34,25 7,60 26,65

3 Luksemburg 31,07 7,06 24,02

4 Holandia 30,97 8,78 22,19

5 Węgry 49,03 27,23 21,79

6 Wielka Brytania 25,99 5,36 20,63

7 Austria 44,95 29,35 15,60

8 Włochy 40,88 25,44 15,45

9 Czechy 39,88 24,52 15,36

10 Niemcy 45,27 30,84 14,43

11 Belgia 49,45 35,78 13,67

12 Hiszpania 35,97 24,09 11,88

13 Słowacja 38,79 27,24 11,56

14 Portugalia 36,21 25,24 10,97

15 Finlandia 38,33 28,35 9,98

16 Polska 33,41 24,04 9,37

17 Francja 43,47 35,87 7,60

18 Szwecja 40,72 33,44 7,28

19 Grecja 34,69 30,91 3,78

20 średnia UE 37,69 21,15 16,54

21 średnia OECD 32,04 17,09 14,95

Źródło: opracowanie własne na podstawie OECD iLibrary, http://www .oecd-ilibrary .org/taxation/

data/taxing-wages/comparative-tables_data-00265-en (dostęp: 15 .01 .2017) .

* * *

W ostatnich dziesięciu latach Polska gospodarka rozwijała się w relatywnie szyb-kim tempie, zwłaszcza na tle UE . Jednakże na skutek niekorzystnych uwarunkowań

8 Znak minus oznacza, że dochody osoby samotnej wychowującej dwójkę dzieci zarabiającej 67%

przeciętnego wynagrodzenia przewyższa ich wynagrodzenie brutto . Wynika to z dodatkowych świadczeń adresowanych do tej grupy gospodarstw domowych .

Opodatkowanie pracy a wzrost gospodarczy 81 zewnętrznych, a także z uwagi na wyczerpywanie się w Polsce prostych rezerw wzro-stu uruchomionych po transformacji ustrojowej (tania siła robocza, środki zewnętrz-ne, w tym z UE), przy braku nowych czynników napędowych, wzrost gospodarczy w ostatnich latach spowolnił . W rezultacie istnieje zagrożenie trwałego osłabienia tempa rozwoju gospodarczego . Bez potrzebnych reform, w tym reformy klina podat-kowego skala negatywnych zjawisk nadal będzie rosła . Głównym celem reformy klina podatkowego powinno być zwiększenie stopy zatrudnienia poprzez zmniejszanie sza-rej strefy . Wysoki klin podatkowy ma negatywny wpływ na miejsca pracy, w szczegól-ności na których zatrudniane są osoby o niższych kwalifikacjach . Przy niższych kosz-tach pracy osoby niedoświadczone mogą zdobyć nowe umiejętności i znaleźć lepszą pracę . A należy pamiętać, że co drugi bezrobotny w Polsce to osoba poniżej 35 . roku życia i co drugi bezrobotny ma wykształcenie co najwyżej zawodowe .

Choć opodatkowanie pracy w Polsce wciąż wyższe jest niż w Wielkiej Brytanii, to jest ono znacząco niższe niż w większości analizowanych krajów . Pamiętać jednak należy o tym, że w różnych krajach różna jego część niesie za sobą uprawnienia do świadczeń emerytalnych, więc tam gdzie emerytury w większym stopniu oparte są na funduszach pracowniczych i własnych oszczędnościach emerytalnych, klin podatko-wy w konsekwencji może być niższy .

Z prezentowanych w artykule analiz wynika, że głównym problemem w Polsce nie jest poziom klina podatkowego dla typowej umowy o pracę, który jest na śred-nim poziomie wśród państw UE . Chodzi o jego charakter (bardzo niską progresję) i strukturę (znacznie większy udział składek na ubezpieczenia społeczne niż podatku) . Niska progresja klina podatkowego w Polsce to wynik również tego, że od wielu lat nie była waloryzowana kwota wolna od podatku . Była na stałym poziomie i przy wzroście średnich wynagrodzeń okazywało się, że te obciążenia podatkowe wzrasta-ły . A w wielu krajach Unii ta kwota była jednak co roku waloryzowana .

Z powyższych analiz płyną dwa wnioski dotyczące opodatkowania pracy . Po pierwsze, w Polsce są potrzebne działania z zakresu zwiększania progresywności klina podatkowego (wyższa kwota wolna od podatku, degresywna kwota wolna od podatku, więcej progów podatkowych, ulgi rodzinne, zwolnienia ze składek ubezpie-czeniowych dla pracowników o najniższych dochodach lub podejmujących pierwszą pracę) . Po drugie, aby klin podatkowy mógł być niższy, potrzebne są inne źródła finansowania budżetu państwa .

Bibliografia

Dynus M ., Fiskalizm w Unii Europejskiej, „Bank i Kredyt”, 2/2007, s . 43 . https://data .oecd .org/tax/tax-wedge .htm (dostęp: 15 .02 .2017) .

Krajewska A ., Opodatkowanie pracy w OECD. Analiza porównawcza i wnioski dla Polski, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2016, Vol . 50, nr 1, s . 677–678 .

Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 listopada 2016  r . w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2017 oraz przyjętej do jej ustale-nia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzeustale-nia, Monitor Polski 2016, poz . 1188 .

OECD iLibrary, http://www .oecd-ilibrary .org/taxation/data/taxing-wages/compar-ative-tables_data-00265-en (dostęp: 15 .02 .2017) .

Podstawka M ., Deresz A ., Podatek dochodowy od osób fizycznych a wzrost gospodarczy,

„Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego . Problemy Rol-nictwa Światowego” 2008, Vol . 5, nr 20, s . 126–127 .

Polarczyk K ., Klin podatkowy a bezrobocie, Infos nr 17, Biuro Analiz Sejmowych, Warszawa 2007, s . 1–2 .

Wąsowicz J ., Klin podatkowy i stopień regulacji rynku pracy – implikacje dla sytuacji na rynku pracy, [w:] Deregulacja rynku pracy i koszty pracy jako determinanty wzrostu zatrudnienia, red . D . Kotlorz, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2009, s . 38 .

Streszczenie

Z danych zawartych w artykule wynika, że w większości analizowanych krajów na przestrzeni lat dążono do zmniejszania klina podatkowego . W przypadku Pol-ski występują w analizowanym okresie dwa ważne momenty, tj . rok 2008 (obniżka składki rentowej do 6%) oraz rok 2012 (podwyżka tej składki do 8%) . W wyniku tych działań klin zmniejszył się o 4,67% w 2009 roku w stosunku do 2006 roku . Podwyższenie tej samej składki od lutego 2012 roku spowodowało wzrost klina podatkowego o 1,26% w ciągu roku . Dlatego ostatecznie mamy w analizowanym okresie w przypadku Polski spadek klina o 2,41% . Opodatkowanie pracy w Polsce jest znacząco niższe niż w większości analizowanych krajów . To co jest głównym problemem w Polsce, to nie poziom klina podatkowego dla typowej umowy o pracę, ale jego bardzo niska progresja i znacznie większy udział składek na ubezpieczenia społeczne niż podatku w jego strukturze .

Summary

The data contained in the article shows that most countries, in the analyzed period, sought to reduce the tax wedge over the years . In the case of Poland have occurred in the analyzed period, two important moments: the year 2008 (in which there was a reduction in pension contribution up to 6%) and the year 2012 (increase the contribution to 8%) . These activities have effected on the level of a wedge in Poland in the analyzed period . First the wedge declined by 4,67% in 2009 and

in-Opodatkowanie pracy a wzrost gospodarczy 83 creased in 2012 by 1,26% . Taxation of labor in Poland is significantly lower than in most of the analyzed countries . The main problem in Poland is not the level of the tax wedge for a typical contract of employment, but its very low progression and a much larger share of social security contributions than taxes in its structure .

Teresa Lubińska*

Bariery decentralizacji finansów publicznych