Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, ul. Grójecka 127, 02-124 Warszawa
Działalność rozwojowa prowadzona przez Lasy Państwowe ma bardzo szeroki zakres, obejmując nie tylko działania polegające na nabywaniu lub wytwarzaniu w drodze robót budowlano-montażowych materialnych dóbr trwałych na własne potrzeby, lecz również opracowywanie i wprowadzanie do praktyki gospodarczej coraz doskonalszych systemów funkcjonalnych. Klasyfikację działalności rozwo-jowej Lasów Państwowych obrazuje schemat na rycinie 1.
Działalność rozwojowa określana mianem „miękkiej” prowadzona jest na kilku płaszczyznach. Pierwszą grupą działań w tym obszarze jest wspomaganie administracji publicznej w zakresie kształtowania podstaw prawnych leśnictwa.
Obecne przepisy stwarzają praktycznie każdemu podmiotowi prawnemu możli-wość współuczestniczenia w procesie stanowienia aktów strategicznych z głosem opiniodawczo-doradczym, a nadanie jednoznacznych uprawnień i zarazem obcią-żenie Lasów Państwowych obowiązkiem wpływania na treść tych dokumentów poprzez formułowanie postulatów oraz opinii jest z prawnego punktu widzenia konieczne. Udział Lasów Państwowych w procesie stanowienia dokumentów strategiczno-programowych powinien mieć przede wszystkim charakter
swo-Ryc. 1. Schemat działalności rozwojowej Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Pań-stwowe
istych działań prewencyjnych, zapobiegających utrwalaniu w projektach tychże dokumentów zapisów sprzecznych z generalnymi zasadami trwale zrównowa-żonej gospodarki leśnej, a także rodzących zobowiązania względem podmiotów prowadzących gospodarkę leśną niemożliwych do zrealizowania w zgodzie z kry-teriami prawidłowej gospodarki leśnej czy z zasadą gospodarności.
Następnym obszarem „miękkiej” działalności rozwojowej jest doskonalenie organizacji instytucjonalnej Lasów Państwowych. Lasy Państwowe w „cywilno-prawnym” reprezentowaniu Skarbu Państwa kształtują własną sytuację prawną także wówczas, gdy prowadzą działalność rozwojową, skutkującą podnoszeniem funkcjonalności, w tym efektywności lasów państwowych, m.in. poprzez trwa-łą poprawę wizerunku, a także poprzez opracowywanie oraz wprowadzanie do praktyki gospodarczej coraz doskonalszych systemów funkcjonalnych. Wizeru-nek, poszczególne wdrożone systemy funkcjonalne oraz inne podobne niemająt-kowe dobra prawne wpływające na funkcjonalność Lasów Państwowych wchodzą w skład zorganizowanego zbioru dóbr prawnych, wykorzystywanych przez ten podmiot do prowadzenia uprawnionej działalności. Te niemajątkowe dobra (np.
wizerunek, organizacja, własne systemy funkcjonalne niewyczerpujące znamion wartości niematerialnych i prawnych) nie stanowią przedmiotu własności Skarbu Państwa, ale także nie są własnością Lasów Państwowych – samoistnie bowiem nie mogą być przedmiotem obrotu. Stanowią przymiot (atrybut) Lasów Państwo-wych. Nie można poddać obrotowi renomy czy organizacji podmiotu. Natomiast, gdyby występowała („nie daj Boże”) możność zbywania (w całości lub w części) zorganizowanego zbioru dóbr prawnych, wykorzystywanych przez Lasy Państwo-we do prowadzenia działalności przez ten podmiot, to omawiane dobra prawne o niemajątkowym charakterze, wpływające na funkcjonalność Lasów Państwo-wych – u nabywcy ulegałyby przekształceniu w dobra majątkowe, zwane w usta-wie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości wartością firmy (wartość firmy to składnik aktywów majątkowych ujmowany w księgach rachunkowych nabywcy jako różnica między ceną nabycia a bilansową wartości aktywów majątkowych we władaniu Lasów Państwowych).
Kolejnym obszarem „miękkiej” działalności rozwojowej jest doskonalenie za-sobów pracy i otoczenia kooperacyjnego. W tym zakresie należy dążyć do do-skonalenia procesów związanych z zatrudnianiem pracowników, kształtowaniem struktury zatrudnienia w Lasach Państwowych, szkoleniami i doskonaleniem pracowników, prowadzeniem ocen pracowniczych, kształtowaniem rezerwy ka-drowej, awansowaniem pracowników oraz integrowaniem kadry pracowniczej.
Szczególnie istotne są w tym miejscu także inne działania służące trwałej mobi-lizacji i motywacji pracowniczej, które są podejmowane w głównej mierze przez bezpośrednich przełożonych. Kształtowanie otoczenia kooperacyjnego polega z kolei na tworzeniu sprzyjającego klimatu do współpracy. Kreowanie postaw kooperantów może odbywać się poprzez działania edukacyjne i promocyjne, a także poprzez zawieranie trwałych porozumień. Jest to obszar charakteryzujący się szczególną wrażliwością z uwagi na fakt ciągłych zmian w otoczeniu Lasów Państwowych. Na zmiany te ma wpływ zarówno rozwój gospodarczy, jak i zmie-niające się nastroje społeczne. Aby sprostać oczekiwaniom poszczególnych grup
interesariuszy, w PGL LP funkcjonują zespoły i komisje, angażujące członków tych grup. Współpraca Lasów Państwowych z szeroko rozumianym otoczeniem odbywa się w oparciu o zasady otwartości, dialogu i wymiany doświadczeń.
Obok „miękkiej” działalności rozwojowej wyróżnić można działalność „twar-dą”, której efektami są nabywane lub wytwarzane trwałe dobra majątkowe. Lasy Państwowe każdego roku rezerwują środki finansowe na realizację zaplanowa-nych inwestycji. Są to środki angażowane zarówno na potrzeby wytworzenia środków trwałych niezbędnych do prowadzenia zrównoważonej gospodarki leś-nej, jak i wspomagające samorządy w lokalnych inwestycjach, głównie drogowych na zasadzie przedsięwzięć wspólnych.
Długoterminowe projektowanie rozwoju organizacji powinno obejmować sformułowanie zintegrowanego zbioru koncepcji systemów funkcjonalnych. Kon-cepcje poszczególnych systemów funkcjonalnych Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe jako nadsystemu zostały ujęte w dokumencie o charak-terze strategicznym – „Wizja działań na rzecz rozwoju PGL LP”.
Aby zaprojektowany kształt poszczególnych systemów funkcjonalnych mógł przynieść organizacji korzyści, powinien zostać skutecznie wprowadzony w życie.
Obok codziennej działalności rozwojowej, rozumianej jako wysiłek intelektualny podejmowany w celu udoskonalenia istniejących systemów funkcjonalnych, do-brą praktyką urzeczywistniania strategii jest dokonywanie tego poprzez realizację projektów.
W celu sprawnej i efektywnej realizacji przedsięwzięć rozwojowych o charak-terze projektowym zostały określone zasady zarządzania przedsięwzięciami roz-wojowymi – projektami w PGL LP. Definiują one podstawowe pojęcia związane z realizacją projektów oraz określają zadania osób w nich uczestniczących. Pod pojęciem „projekt” należy rozumieć każde przedsięwzięcie rozwojowe służące osiągnięciu założonego rezultatu, obejmujące złożoną sekwencję działań realizo-wanych w określonym czasie i w ramach określonego budżetu. Realizacja projek-tu rozpoczyna się w momencie wydania decyzji zarządczej o jego uruchomieniu oraz zatwierdzenia wniosku o jego realizację. Kończy się natomiast w momencie osiągnięcia celów projektu poprzez zatwierdzenie informacji końcowej z realizacji i wydanie decyzji zarządczej o zakończeniu przedsięwzięcia lub wydanie decyzji o jego przerwaniu, gdy okazuje się, że zrealizowanie celów nie jest możliwe lub ustały przyczyny, dla których rozpoczęto projekt. Natomiast „programami” będą kompleksowe, wieloletnie przedsięwzięcia obejmujące grupę odrębnych projek-tów służących realizacji jednej z koncepcji systemów funkcjonalnych określonych w „Wizji działań na rzecz rozwoju PGL LP”. Program określa priorytety, kierunki działań i środki przeznaczone na jego realizację.
Zarządzanie projektem jest procesem obejmującym inicjowanie, planowanie, koordynowanie, monitorowanie działań, ryzyka i zasobów pracy oraz motywo-wanie uczestników projektu, przy wykorzystaniu dostępnej wiedzy, umiejętności i narzędzi dla osiągnięcia celów projektu oraz zakończenie projektu i gromadze-nie wiedzy z jego realizacji. Szczególną rolę w procesie zarządzania projektem odgrywa koordynator (kierownik) projektu . Jego zadaniem jest takie wykony-wanie wszystkich czynności zarządzania projektem, aby umożliwić osiągnięcie
celów w ramach założonego zakresu prac i przy założonym czasie oraz budżecie.
Do realizacji zadań projektowych, jeżeli wymaga tego przedsięwzięcie, powołuje się zespół projektowy. Członkowie zespołu wspierają koordynatora w realizacji zaplanowanych zadań.
Dążąc do urzeczywistnienia zapisów „Wizji działań na rzecz rozwoju PGL LP”, Lasy Państwowe przystąpiły do realizacji szeregu przedsięwzięć rozwojowych obejmujących następujące zagadnienia:
– system okresowej, powszechnej inwentaryzacji gatunków roślin, zwierząt i in-nych organizmów,
– projekt – Leśne Gospodarstwa Węglowe,
– projekt – Wartościowanie Nieruchomości Leśnych,
– pakiet projektów rozwojowych związanych z funkcjonowaniem zakładów LP o zasięgu regionalnym (wydobywanie pospolitych kopalin, drewno energe-tyczne; budownictwo drewniane, promocja dziczyzny),
– znowelizowane zasady sprzedaży drewna,
– projekt – Wielki Szlak Leśny – wypoczynek, turystyka, edukacja i historia.