Korzyści wynikające z korzystania z utworu

„Korzyści wynikające z korzystania z utworu” jako okoliczność wpływającą na wysokość należnego wynagrodzenia wyrażono expressis verbis w art. 43 ust. 2 pr. aut.⁶⁸⁸ Wprawdzie przepis ten dotyczy sytuacji, w których wysoko-ści honorarium nie określono w umowie – nie reguluje zatem przypadków niezgodnej z prawem eksploatacji utworu⁶⁸⁹ – to jednak jego stosowanie przy ustalaniu wysokości stosownego wynagrodzenia jest jak najbardziej

688 Ponadto Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 30.10.1998 r., I ACa 857/98, LEX nr 535048, rozszerzył nieco powszechnie przyjmowaną definicję pojęcia „stosowne wynagrodzenie”, wskazując, że powinno ono nie tylko uwzględniać „zakres wykorzystanego cudzego prawa” (czyli sposób korzy-stania z utworu w postaci dokonanego naruszenia), ale również „korzyść wynikającą z tego faktu”.

689 „Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie narzuca [bowiem] systemu (sposo-bu) ustalenia wynagrodzenia twórcy, jedynie w  art. 43 ust. 2 wskazuje dwa kryteria, które w razie sporu co do wysokości wynagrodzenia za przeniesienie praw majątkowych lub udzielenie licen-cji, powinny być brane pod uwagę” – podkreślenie moje (Ł.M.), zob. wyrok SN z 25.03.2004 r., II CK 90/03, LEX nr 112931.

zasadne⁶⁹⁰, choć nie obligatoryjne⁶⁹¹. Jeśli honorarium, o którym mowa w  art. 79 ust. 1, jest wynagrodzeniem, jakie uiściłby naruszyciel, gdyby zawarł z uprawnionym właściwą umowę – to istotnie, zasady określone w  art. 43 ust. 2 wskazują właśnie sposób określenia jego wysokości (w przypadku, gdy strony same tego nie uczyniły)⁶⁹².

Prima facie „korzyści wynikające z korzystania z utworu” wydają się być okolicznościami o charakterze obiektywnym. W doktrynie podkreśla się, że czynnikiem determinującym wysokość wynagrodzenia należnego upraw-nionemu jest sama możliwość uzyskania korzyści majątkowych przez ko-rzystającego z utworu⁶⁹³, a nie faktycznie odnoszone zyski⁶⁹⁴. Jednakże przy odczytywaniu przesłanki wymienionej w art. 43 ust. 2 pr. aut. w kontekście intencji ustawodawcy wyrażonej w art. 79 ust. 1 pr. aut. należy dojść do wniosku, że w przypadku żądania wynagrodzenia należnego z tytułu narusze-nia autorskich praw majątkowych wspomnarusze-niane okoliczności powinny zostać zakwalifikowane jako kryteria indywidualne. Konsekwencją przyjęcia takiego stanowiska jest uznanie, że na wysokość stosownego wynagrodzenia wpływa fakt rzeczywistego odnoszenia przez naruszyciela korzyści ekonomicznych⁶⁹⁵

690 Zob. np. wyrok SN z 3.02.2017 r., II CSK 400/16, LEX nr 2237275, w którym Sąd Najwyż-szy dopuścił odwoływanie się kryteriów określonych w art. 43 ust. 2 pr. aut., przy czym wskazał, iż pierwszeństwo powinna mieć jednak wola stron. Oznacza to, że jeżeli strony zawarły umowę, w której określiły wysokość honorarium (a która następnie np. nie została wykonana, wskutek cze-go doszło do naruszenia praw autorskich), to wspomniane honorarium powinno stanowić podsta-wę dla ustalenia stosownego wynagrodzenia. Pomocnicze odwołanie się do przesłanek wymienio-nych w  art. 43 ust. 2 dopuścił również np. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 27.06.2014 r., V ACa 105/14, LEX nr 1489083.

691 Przyjęcie, że przy ustalaniu wysokości należnego wynagrodzenia z tytułu naruszenia au-torskich praw majątkowych, ustawodawca nakazuje bezwzględne stosowanie kryteriów z art. 43 ust. 2 pr. aut. oraz kryteriów z art. 44 ust. 2 u.z.z.p.a. (dawniej art. 110 pr. aut. – w przypadku, gdy powodem jest OZZ), jak czyni to I. Matusiak, jest zbyt daleko idące (zob. I. Matusiak [w:] Ustawa..., art. 17, pkt IV.B.6 – nb. 57). Kryteria te, jak już wspomniano, zwłaszcza określone w art. 44 ust. 2 u.z.z.p.a. (art. 110 pr. aut.), powinny być moim zdaniem stosowane posiłkowo.

692 Dopuszczalne jest jednak ustalenie wysokości stosownego wynagrodzenia w inny sposób, z  pominięciem tych kryteriów, choć niewątpliwie poprawne wyliczenie wysokości honorarium może się okazać w takiej sytuacji po prostu trudniejsze.

693 Zob. np. I. Matusiak [w:] Ustawa..., art. 17, pkt III.C.3 (nb. 34); M. Załucki [w:] Ustawa..., art. 43, pkt 7; E. Traple [w:] Prawo..., s. 145.

694 Odmiennie: J. Szyjewska-Bagińska [w:] Ustawa..., art. 43, nb. 7.

695 Inaczej, choć krytycznie w stosunku do wniosków płynących z przyjęcia takiego stanowi-ska, wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 8.03.2012 r., V CSK 102/11, LEX nr 1213427:

„Nie są pozbawione racji zastrzeżenia pozwanego odnośnie do samej konstrukcji roszczenia o za-płatę wielokrotności wynagrodzenia autorskiego (art. 79 ust. 1 pkt 3 pr. aut.), którego zasądzenie

(zysku⁶⁹⁶), a nie jedynie potencjalna możliwość uzyskania dochodu w wyniku korzystania z utworu⁶⁹⁷. Jednocześnie nie oznacza to jednak, że

uprawnio-jest niezależne od wystąpienia w związku z naruszeniem uszczerbku w majątku podmiotu docho-dzącego ochrony, jak i korzyści po stronie podmiotu, który dopuści się naruszenia. W piśmien-nictwie przedmiotu krytycznie ocenia się w szczególności – do czego nawiązuje skarżący – możli-wość zastosowania środka represji w postaci skierowania roszczenia o zapłatę dwukrotności kwoty wynagrodzenia do osoby, która naruszając autorskie prawa majątkowe nie ponosi za to winy, a przy tym nie uzyskuje z tego naruszenia żadnych korzyści” (podkreślenia moje – Ł.M.). Przy czym, aby być precyzyjnym, należy zwrócić uwagę, że Sąd Najwyższy krytykuje tutaj przede wszystkim możliwość zasądzenia odszkodowania ryczałtowego niezależnie od odniesienia jakiejkolwiek szkody przez uprawnionego (co, jak wskazano we wcześniejszej części niniejszej publikacji, w obo-wiązującym stanie prawnym nie powinno mieć miejsca). Nie odnosi się natomiast do ewentualnej implikacji pomiędzy odnoszeniem lub nieodnoszeniem korzyści ekonomicznych a  wysokością stosownego wynagrodzenia.

696 Zob. wyrok SA w Białymstoku z 14.07.2017 r., I ACa 96/17, LEX nr 2369633, w którym wskazano, że „formuła świadczenia ryczałtowego wymaga (...) posłużenia się «przynajmniej» sumą opłat licencyjnych, honorariów autorskich lub innych opłat pobieranych zwyczajowo (...) przez po-woda (co nie zamyka uzupełniającego zastosowania innych kryteriów, jak np. kryterium zysku osiągniętego przez naruszyciela)”, podkreślenie moje – Ł.M.

Do okoliczności odnoszenia przez naruszyciela rzeczywistych korzyści majątkowych odniósł się również Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 21.06.2016 r., XXV C 1377/15, niepubl., obli-czając wysokość stosownego wynagrodzenia za publiczne odtwarzanie utworów audiowizualnych w odbiornikach telewizyjnych zainstalowanych w pokojach hotelowych na podstawie „faktycznego obłożenia hotelu w  okresie, za jaki powód żąda wynagrodzenia”. Powiązanie należnej opłaty li-cencyjnej z okolicznością rzeczywistego odtwarzania utworów (przez zajmujących pomieszczenia gości) jest tym trafniejsze, że brak odnoszenia korzyści majątkowych przez użytkownika (w tym przypadku właściciela hotelu) skutkuje zakwalifikowaniem danej eksploatacji, jako mieszczącej się w zakresie licencji ustawowej, o której mowa w art. 24 ust. 2 pr. aut. Jeśli pokój nie był w danym cza-sie zajęty przez gości hotelowych, to właściciel nie odnosił z faktu zamieszczenia w pokoju odbior-nika telewizyjnego korzyści majątkowych, a zatem nie powinien uiszczać za ten okres wynagrodze-nia. Niestety słuszne stanowisko Sądu Okręgowego zostało skrytykowane przez sąd odwoławczy, tj. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 13.03.2018 r., VI ACa 1583/16, LEX nr 2502585, który przyjął ostatecznie, że: „stosowne wynagrodzenie dla powoda należy ustalić zgodnie z ilością po-koi hotelowych wyposażonych w odbiorniki telewizyjne, gotowych na przyjęcie gości mogących korzystać z repertuaru oferowanego przez hotel”.

Zob. również wyrok SA w Łodzi z 28.09.2018 r., I ACa 1641/17, LEX nr 2595409, w którym wskazano, że wysokość stosownego wynagrodzenia zależy „od rzeczywistych wpływów z korzysta-nia (ustalonych na podstawie dokumentów przedstawionych przez pozwanego), a nie od wpływów hipotetycznych, np. naliczonych metodami statystycznymi”.

697 Zob. wyrok SA w Łodzi z 18.02.2016 r., I ACa 1217/15, LEX nr 2004542, odnoszący się do relacji pomiędzy rozwiązaniami przewidzianymi w art. 79 ust. 1 pr. aut. i postanowieniami dyrek-tywy 2004/48/WE: „(...) dyrektywa w  art. 13 lit. b wyraźnie zezwala na ustanowienie odszkodo-wania ryczałtowego na podstawie elementów takich, jak przynajmniej suma opłat licencyjnych, honorariów autorskich lub opłat należnych w razie poproszenia przez naruszającego o zgodę na wykorzystywanie praw własności intelektualnej, o którą chodzi (...). Przy ustalaniu ryczałtu zawsze należy brać pod uwagę przesłanki, o których mowa w  art. 13 lit. a czyli – poniesione przez po-szkodowaną stronę negatywne skutki gospodarcze z utraconymi zyskami włącznie, wszelkie nie-uczciwe zyski uzyskane przez naruszającego oraz, we właściwych przypadkach, elementy inne

ny obowiązany jest do dokładnego udowodnienia wysokości odniesionych przez naruszyciela korzyści⁶⁹⁸. Wystarczy wykazanie przez niego, iż pozwa-ny korzystał z jego utworu w sposób komercyjpozwa-ny. Takie działanie powinno być oceniane bardziej negatywnie i skutkować zasądzeniem wyższego wy-nagrodzenia niż w przypadkach, gdy postępowanie naruszyciela nie było nastawione na zysk⁶⁹⁹.

Odczytana w powyższy sposób przesłanka „korzyści wynikających z korzy-stania z utworu” uzupełniona jest drugą okolicznością o charakterze indy-widualnym (subiektywnym), leżącą po stronie naruszyciela, a mianowicie motywami naruszenia prawa, o czym więcej poniżej. Łącznie oba kryteria nakazują uwzględnić przy obliczaniu stosownego wynagrodzenia wnioski płynące z odpowiedzi na pytania: jaka była intencja działania naruszyciela, a także – w pewnym stopniu – jakie skutki wywołało jego postępowanie względem sytuacji ekonomicznej uprawnionego⁷⁰⁰. Można bowiem do-mniemywać, że skoro naruszyciel działał komercyjnie i odnosił zysk z bez-prawnego korzystania z utworu, to jednocześnie pozbawiał uprawnionego określonych dochodów⁷⁰¹.

Co ciekawe, analiza przypadków naruszenia autorskich praw majątkowych oraz orzeczeń sądów wydanych w tym zakresie prowadzi do wniosku, że

niż czynniki ekonomiczne, w rodzaju np. uszczerbku moralnego, jaki naruszenie spowodowało dla właściciela praw” (podkreślenie moje – Ł.M.).

698 Taki obowiązek spoczywa na nim jedynie w przypadku skorzystania z przysługującego mu względem naruszyciela roszczenia o wydanie uzyskanych korzyści, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b pr. aut.

699 Przy czym w  orzecznictwie można odnaleźć także stanowiska przeciwne. W  wyroku z 28.06.2016 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie zaaprobował pogląd sądu I instancji, który wyraźnie stwierdził, że „okoliczność, iż pozwany wskutek wykorzystania dzieła wykonanego przez powód-kę żadnej wymiernej korzyści majątkowej nie odniósł, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia” – zob. wyrok SA w Krakowie z 28.06.2016 r., I ACa 1659/15, LEX nr 2094648. Również niektórzy przedstawiciele doktryny wskazują, że: „istota zryczałtowanego odszkodowania polega (...) na tym, że możliwość i  prawdopodobieństwo osiągnięcia przez uprawnionego jakiegokolwiek dochodu z naruszonego prawa (...) są nieistotne” – zob. P. Machnikowski, Funkcja..., s. 503.

700 Innymi słowy, sąd powinien rozważyć zakres „szkodliwości” bezprawnej eksploatacji utworu przez naruszyciela, czyli – jak to słusznie ujął Sąd Apelacyjny w  Katowicach w  wyroku z 27.06.2014 r. (V ACa 105/14, LEX nr 1489083) – „stopień naruszenia normalnego korzystania z dzieła przez uprawnionego”.

701 Przy czym jeszcze raz należy podkreślić: w przypadku dochodzenia „stosownego wynagro-dzenia” nie jest istotna rzeczywista wielkość utraconych przez uprawnionego dochodów – ważny jest sam fakt wystąpienia tego negatywnego skutku ekonomicznego.

„korzyści wynikające z korzystania z utworu” można odnieść nie tylko do osoby naruszyciela, ale także samego uprawnionego⁷⁰². Choć zapewne takie sytuacje nie będą występowały zbyt często, to możliwe są przypadki, w któ-rych bezprawna eksploatacja dzieła (np. jego rozpowszechnianie) przyniesie więcej ekonomicznych zysków niż strat uprawnionemu, np. poprzez dotar-cie z utworem do większej liczby odbiorców i „rozsławienie” w ten sposób jego autora⁷⁰³.

Jak się okazuje, powyższe okoliczności mogą wpływać na wysokość stosow-nego wynagrodzenia, poprzez jego odpowiednie obniżenie. W tym miejscu warto przytoczyć cytowany już wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu⁷⁰⁴. Powód, fotograf amator, wykonał serię zdjęć podczas organizowanej przez stronę pozwaną imprezy plenerowej o nazwie „Street Art Festiwal”, umiesz-czając je następnie na swojej stronie internetowej. Wolontariusze pracujący dla organizatora festiwalu wybrali dziewięć zdjęć autorstwa fotografa, które następnie (bez zgody uprawnionego) zostały udostępnione na portalu strony pozwanej. Powód żądał zasądzenia na jego rzecz wynagrodzenia w wysoko-ści ponad 18 000,00 zł (trzykrotność kwoty 6000,00 zł). Wyliczył je biorąc pod uwagę minimalne stawki wynikające z tabel Związku Polskich Artystów Fotografików. Autor nie sprzedawał do tej pory swoich zdjęć, nie udzielał także nikomu licencji na ich wykorzystanie – tabele były więc jedynym mia-rodajnym i obiektywnym źródłem wiedzy w przedmiocie wartości opłat za wykorzystywanie fotografii. Sąd uznał jednak, że żądane honorarium jest zbyt wysokie, przyznając ostatecznie powodowi jedynie 20% dochodzonego wynagrodzenia. W uzasadnieniu podniesiono, że argumentem przemawiają-cym za obniżeniem należnego honorarium, obok niskiej wartości artystycz-nej chronionego utworu⁷⁰⁵ oraz motywów działania naruszyciela⁷⁰⁶, był fakt,

702 Nie zmienia to przyjętej przeze mnie kwalifikacji „korzyści wynikających z  korzystania z utworu” jako okoliczności leżących po stronie naruszyciela. Nawet bowiem w przypadku, gdy mowa jest o korzyściach płynących w stronę uprawnionego, ich bezpośrednim źródłem jest dzia-łanie (bezprawne) naruszyciela.

703 Na taką możliwość zwraca uwagę np. A. Nowak-Gruca, podkreślając, że naruszenie praw autorskich może skutkować zwiększeniem zainteresowania twórczością poszkodowanego – zob. A. Nowak-Gruca, Wydanie..., s. 421–421 (przyp. 35).

704 Wyrok SA we Wrocławiu z 23.06.2008 r., II ACa 456/08, LEX nr 1641156. Dla porządku należy wskazać, że przytoczona dalej argumentacja została przedstawiona przez sąd I instancji. Sąd Apelacyjny w pełni ją jednak poparł – z wyjątkiem rozstrzygnięć dotyczących kosztów procesu.

705 Zob. pkt 1.2. niniejszego rozdziału.

706 Zob. pkt 1.3.2. niniejszego rozdziału.

że „publikacja fotografii powoda na stronie [pozwanego] Stowarzyszenia mogła (...) przyczynić się do rozpropagowania jego zdjęć na szerszą ska-lę”, gdyż zdjęcia były podpisane „logiem” (adresem domeny internetowej) powoda, umożliwiającym oglądającym odwiedzenie tej witryny, na której prezentowana była amatorska twórczość artysty. Do podobnych wniosków doszedł Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 10.04.2015 r.⁷⁰⁷ obniża-jąc dochodzoną przez uprawnionego kwotę stosownego wynagrodzenia ze względu na reklamę, jaką mogło przynieść bezprawne wykorzystanie wykonanych przez niego plakatów i innych materiałów promocyjnych⁷⁰⁸.

Charakter omawianej przesłanki jest odmienny od drugiej okoliczności wymienionej w art. 43 ust. 2 pr. aut., wpływającej na wysokość należnego wynagrodzenia, czyli „zakresu udzielonego prawa”. To drugie kryterium należy bowiem niewątpliwie uznać za czynnik czysto obiektywny, odwo-łujący się wyłącznie do zasad rynkowych. W tym przypadku nie ma bo-wiem znaczenia, jaki wynik przyniosła możliwość określonego działania przez użytkownika w stosunku do eksploatowanego utworu⁷⁰⁹. Analogicznie

707 Wyrok SA w Krakowie z 10.04.2015 r., I ACa 106/15, LEX nr 1746818.

708 W przywołanej sprawie powód wykonał na zlecenie pozwanego Związku bokserskiego określone materiały promocyjne, które miały być wykorzystane w trakcie ogólnokrajowych zawo-dów bokserskich. Strony nie zawarły jednak ostatecznie umowy, a także nie uzgodniły wysokości wynagrodzenia. Wobec bezprawnego wykorzystania materiałów przez Związek doszło do zawinio-nego naruszenia autorskich praw majątkowych uprawniozawinio-nego. Sąd słusznie obniżył jednak osta-tecznie należną powodowi sumę pieniężną, uznając, że przyczynił się on do powstania uszczerbku majątkowego. W  kluczowym momencie, tj. 2 tygodnie przed rozpoczęciem zawodów, przestał bowiem odpowiadać na korespondencję e-mailową kierowaną do niego przez Związek. Sąd słusz-nie rówsłusz-nież ustalił kwotę stosownego wynagrodzenia w wysokości wyższej niż honorarium, jakie uprawniony otrzymywał w  ramach dotychczasowej współpracy ze  związkami okręgowymi, po-nieważ wykonywane wtedy dzieła były wykorzystywane w niższych rangą zawodach (lokalnych, a nie ogólnopolskich). Sąd wskazał także, jak już wspomniano, że celem podjęcia współpracy po-między stronami – co potwierdzał sam uprawniony – była możliwość dokonania „należytej re-klamy [twórczości powoda] w  środowisku zainteresowanym krzewieniem tej dziedziny sportu”.

Biorąc pod uwagę przywołaną okoliczność, istotnie kwota stosownego wynagrodzenia powinna być odpowiednio niższa, ponieważ korzyścią powoda była sama możliwość „okazania” swych dzieł publiczności. Sądowi najwyraźniej umknęło jednak, że pozwany Związek wykorzystując bezpraw-nie materiały promocyjne „bezpraw-nie umieścił [w nich] informacji o osobie [powoda]”. Tym samym fak-tycznie nie doszło do pozytywnej reklamy twórczości uprawnionego, a zatem kwota stosownego wynagrodzenia nie powinna zostać odpowiednio obniżona, skoro korzyści w tej postaci powód ostatecznie nie odniósł.

709 W przypadku gdy chodzi o  ustalenie wynagrodzenia za możliwość korzystania z  utwo-ru na podstawie zawartej umowy, na wysokość honorarium będą wpływały takie czynniki, jak np.  liczba i  rodzaj pól eksploatacji, zakres terytorialny licencji oraz możliwość udzielania subli-cencji – zob. J. Szyjewska-Bagińska [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawa pokrewnych.

Komen-w przypadku bezprawnego korzystania z utworu, biorąc pod uwagę jedynie przesłankę „zakresu udzielonego prawa”, nie są istotne konsekwencje wywo-łane przez podjęcie niedozwolonej eksploatacji. Dlatego też przedmiotowe kryterium powinno stanowić pierwszy etap ustalenia wysokości stosownego wynagrodzenia, polegający na wyliczeniu jego rynkowej wartości, o czym wspomniano wcześniej⁷¹⁰.

Przesłanką, która brzmi podobnie do „korzyści wynikających z korzystania z utworu”, jest sformułowanie „wysokość wpływów osiąganych z korzysta-nia z utworów”, użyte przez ustawodawcę w art. 44 ust. 2 u.z.z.p.a. (daw-niej w art. 110 pr. aut.). Wprawdzie wskazano już, że kryterium to moż-na stosować jedynie posiłkowo, a pomoż-nadto niektórzy autorzy podkreślają, że przytoczone sformułowania nie mają tożsamego znaczenia⁷¹¹, to jednak nie ulega wątpliwości, że w  art. 44 ust. 2 dopuszczalne jest poszukiwanie wskazówek w przedmiocie ustalenia wysokości stosownego wynagrodzenia.

Na tym tle pojawia się kontrowersyjne zagadnienie dotyczące traktowania wpływów, które naruszyciel odniósł jedynie pośrednio na skutek bezpraw-nego korzystania z utworu. Chodzi o sytuacje, w których uzyskał on dochód np. ze sprzedaży jedzenia lub napojów przed bezprawną emisją filmu albo dochód z wyświetlania reklam w związku z takim seansem⁷¹². Podobny prob-lem występuje na gruncie art. 24 ust. 2 pr. aut., który dopuszcza odtwarzanie w miejscach ogólnie dostępnych radia lub telewizji, „jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych”. W przypadku art. 24 ust. 2 sądy przyj-mują dosyć restrykcyjne stanowisko, podkreślając, że to na użytkowniku spoczywa ciężar wykazania, że odbieranie audycji nie wpływa na jego wyniki finansowe⁷¹³. W konsekwencji rozstrzygnięcia w poszczególnych sprawach są czasami korzystne dla korzystającego⁷¹⁴, a czasami nakładają na niego

tarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Legalis 2016, art. 43, nb. 6. W przypadku bezprawnego korzystania z utworu na wysokość wynagrodzenia będzie więc wpływała (na podstawie tej przesłanki) faktycz-nie podjęta eksploatacja – bez względu na to, jakie wywołała skutki.

710 Zob. pkt 1.1 niniejszego rozdziału.

711 „Wpływy w przeciwieństwie do korzyści mają [bowiem] wymiar wyłącznie ekonomiczny”

– zob. I. Matusiak, Ustawa..., art. 17, pkt IV.B.7 (nb. 58).

712 Zob. I. Matusiak, Ustawa..., art. 17, pkt IV.C.d.1 (nb. 66).

713 Tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 18.11.2004 r., V CK 243/04, LEX nr 126818.

714 Np. brak obowiązku zapłaty wynagrodzenia pomimo umieszczenia odbiorników w  lo-kalach gastronomicznych orzekł Sąd Apelacyjny w  Katowicach w  wyrokach: z  14.03.2008  r., I ACa 102/08, LEX nr 447157, oraz z 13.04.2012 r., I ACa 129/12, LEX nr 1213876.

obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz OZZ⁷¹⁵. W przypadku art. 110 pr. aut. sądy prezentowały jednak stanowisko nieco bardziej liberalne, ob-ciążając negatywnymi skutkami procesowymi powoda, a nie pozwanego, jeśli ten pierwszy nie wykaże bezpośredniego związku pomiędzy osiągany-mi przez naruszyciela wpływaosiągany-mi a bezprawnym korzystaniem przez niego z utworu⁷¹⁶.

Rozstrzygnięcie, czy wpływy osiągane przez naruszyciela pośrednio w wyni-ku bezprawnego korzystania z utworu powinny zwiększać wysokość stosow-nego wynagrodzenia, nie jest proste. Wydaje się, że zasadne jest, aby każdy przypadek był rozpatrywany i oceniany indywidualnie, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności danej sprawy. Jeżeli jednak będzie istnieć pewność lub przynajmniej duże prawdopodobieństwo, że naruszyciel nie uzyskał-by niektórych dochodów, gdyuzyskał-by nie dokonał naruszenia praw autorskich uprawnionego, okoliczność ta nie może pozostawać obojętna dla sądu i po-winna determinować stosowne zwiększenie należnego wynagrodzenia⁷¹⁷. Dotyczy to także korzyści, które użytkownik uzyskał z czynności na co dzień zupełnie niezwiązanych z utworem, np. zwiększenie sprzedaży w sklepie, w którym bezprawnie odtwarzano piosenkę znanego artysty.

Kontrowersyjna jest również kwestia oceny, czy korzyściami naruszycie-la są jego przychody (uzyskane z bezprawnej eksploatacji utworu), czy też wyłącznie dochody, a więc przychody pomniejszony o poniesione koszty.

W sprawie zakończonej uchyleniem wyroku sądu II instancji i przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd Najwyższy 3.02.2017 r.⁷¹⁸ agent ubezpieczeniowy (związany umową agencyjną z Towarzystwem Ubez-pieczeniowym) opracował specjalny pakiet ubezpieczeniowy („D. 2001”), który był następnie sprzedawany przez Towarzystwo klientom.

Towarzy-715 Tak było np. w przypadku korzystania z odbiornika przez sklep obuwniczy – zob. wyrok SN z 28.09.2005 r., I CK 164/05, LEX nr 356104; jak również w przypadku odtwarzania muzyki w pizzerii – por. wyrok SA w Warszawie z 15.02.2018 r., I ACa 1938/16, LEX nr 2519459.

716 Zob. np. wyrok SA w Warszawie z 15.01.2016 r., I ACa 177/15, LEX nr 1999272: „nie zosta-ło również wykazane, by wynagrodzenie w stawce 0,34 zł za jeden egzemplarz tzw. zagranicznego insertu, odpowiadało zasadom wskazanym w  art. 110 (...)”.

717 P. Podrecki zwraca uwagę, że przesłanka „stosowności” wynagrodzenia nakazuje w pew-nych sytuacjach – w zależności od indywidualw pew-nych okoliczności – odwoływanie się do charakteru i  rozmiaru dokonanego przez użytkownika naruszenia – zob.  P. Podrecki [w:]  Prawo..., art.  79, nb. 88.

718 Wyrok SN z 3.02.2017 r., II CSK 400/16, LEX nr 2237275.