Majątek trwały w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach

oraz obowiązujące zasady gospodarowania nim

Państwowe i samorządowe jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budże-towe mogą posiadać składniki majątku trwałego pochodzące z następujących źródeł:

■ otrzymane przy ich utworzeniu od organów prowadzących, służące realizacji ich celów statutowych (art. 12 ust. 2 uofp: organ tworzący nową jednostkę budżetową określa mienie przekazywane tej jednostce w zarząd, oraz art. 16 ust. 2 pkt 4 uofp:

organ tworzący samorządowy zakład budżetowy określa składniki majątkowe prze-kazane zakładowi w użytkowanie),

■ nabywane odpłatnie w toku ich działalności w ramach środków zaplanowanych na wydatki w ich planach finansowych,

■ nabywane nieodpłatnie – w formie darowizn od osób prawnych i fizycznych bądź też w formie nieodpłatnego przekazania pomiędzy jednostkami organizacyjnymi należącymi do sektora finansów publicznych,

■ wytwarzane we własnym zakresie w ramach prowadzonych inwestycji (w przypad-ku jednostek budżetowych – w ramach wydatków na realizację zadań inwestycyj-nych ujętych w ich planach finansowych, w przypadku samorządowych zakładów budżetowych – w ramach inwestycji zaplanowanych do realizacji ze środków wła-snych bądź z dotacji celowych).

Państwowe i samorządowe jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budże-towe przy gospodarowaniu składnikami majątku trwałego podlegają licznym ograni-czeniom, wynikającym z faktu, że gospodarują mieniem publicznym Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, które zostało im jedynie oddane w zarząd lub użytkowanie.

Najważniejsze zasady gospodarowania mieniem przekazanym w zarząd lub użyt-kowanie państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej zostały przedstawione w tabeli 4.

Już w kolejnym numerze:

„Środki pieniężne i rachunki bankowe

– zespół 1 po zmianach”

TABELA 4. Przepisy regulujące zasady gospodarowania mieniem Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego

Ramowy zakres regulacji

Ogólne zasady gospodarowania mieniem obowiązujące w państwowych i samorządowych jednostkach organizacyjnych

Zasady gospodarowania mieniem nieruchomym obowiązujące w państwowych i samorządowych jednostkach organizacyjnych

Podstawa prawna

Kierownicy jednostek sektora finansów publicznych odpowiadają za całość gospodarki finan-sowej tych jednostek, w tym za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektyw-nej kontroli zarządczej, której celem jest w szczególności ochrona zasobów.

art. 53 ust. 1 oraz art. 68 w związku z art. 69 ust. 1 pkt 3 uofp

Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem gminnym i powiatowym jest za-chowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochroną.

art. 50 ustawy z 8 mar-ca 1990 r. o samorzą-dzie gminnym i art. 50 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym Państwowe jednostki budżetowe:

■ gospodarują mieniem Skarbu Państwa, w które zostały wyposażone na zasadach racjonal-nej i oszczędracjonal-nej gospodarki,

■ zapewniają ochronę tego mienia,

■ mogą zbywać składniki rzeczowe majątku ruchomego.

art. 17b ustawy z 8 sierpnia 1996 r.

o zasadach wykony-wania uprawnień przy-sługujących Skarbowi Państwa

Nieruchomości mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd, najem i dzierżawę oraz użyczane na cele związane z ich działalnością.

art. 18 ustawy z 21 sierpnia 1997 r.

o gospodarce nieru-chomościami (dalej:

uogn) Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne z dniem ich utworzenia są wyposażane w nieruchomości niezbędne do ich działalności przez właściwy organ. Wyposażenie to polega na oddaniu państwowej lub samorządowej jednostce organizacyjnej nieruchomości w trwały zarząd.

art. 51–56 uogn

Trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomościami przez państwowe i samorządo-we jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Jest ustanawiany na rzecz jednostki organizacyjnej przez właściwy organ w drodze decyzji, na czas określony lub nieokre-ślony. Objęcie nieruchomości w trwały zarząd następuje na podstawie protokołu zdawczo-od-biorczego.

Jednostka organizacyjna, która otrzymała nieruchomość w trwały zarząd, ma prawo do korzy-stania z niej, a w szczególności:

■ wykorzystywania jej w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu jej działania,

art. 43–50 i art. 82–90 uogn

■ zabudowy, odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy lub remontu obiektu budowla-nego na nieruchomości, zgodnie z przepisami Prawa budowlabudowla-nego, za zgodą organu nad-zorującego,

■ oddania nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie na czas nie dłuż-szy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd (w przypadku umów zawieranych na czas oznaczony dłuższy niż trzy lata lub na czas nieoznaczony – po uzyskaniu zgody właściwego organu),

■ wypowiedzenia za zgodą organu nadzorującego każdej umowy najmu, dzierżawy i użycze-nia nieruchomości, obciążających nieruchomość objętą trwałym zarządem, z zachowa-niem trzymiesięcznego terminu wypowiedzenia.

Z objęciem nieruchomości w trwały zarząd wiążą się również obowiązki:

■ wykorzystywania nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem określonym w decyzji,

■ przestrzegania przez jednostkę szczegółowych warunków korzystania z nieruchomości, ustalonych w drodze zarządzenia lub uchwały przez właściwy organ, reprezentujący wła-ściciela nieruchomości (odpowiednio: wojewodę, radę gminy, powiatu lub sejmik woje-wództwa),

■ zagospodarowania nieruchomości w sposób i w terminie określonym w decyzji o oddaniu w trwały zarząd (w tym w odniesieniu do nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków – dokonania odbudowy lub remontu położonych na tej nieruchomości zabytkowych obiek-tów budowlanych),

■ terminowego wnoszenia opłat za zarząd, określonych w decyzji.

Państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej nabywają nierucho-mości na własność lub w użytkowanie wieczyste Skarbu Państwa, a samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej – na własność lub w użytkowanie wieczy-ste odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego. Jednostka organizacyjna, która nabyła nieruchomość, uzyskuje z mocy prawa z dniem nabycia trwały zarząd tej nieruchomości.

art. 17 ust. 1 i 3 uogn

Przepisy rozporządzenia nakładają na kierowników państwowych jednostek budżetowych obo-wiązek wykorzystywania składników rzeczowych majątku ruchomego do realizacji zadań tych jednostek, przy czym:

■ gospodarowanie nimi powinno odbywać się w sposób racjonalny i oszczędny,

■ składniki majątkowe powinny być utrzymywane w stanie niepogorszonym, z uwzględnie-niem normalnego zużycia,

■ składniki majątkowe mogą być wykorzystywane do jednoczesnej realizacji zadań innych jednostek, jeżeli nie ogranicza to wykonywania zadań własnych jednostki i nie powoduje do-datkowych kosztów po jej stronie.

Składniki majątkowe, które nie są i nie będą wykorzystywane do realizacji zadań jednostki, moż-na zagospodarowywać poprzez: sprzedaż, dzierżawę, wymoż-najem, przekazanie innej jednostce państwowej lub samorządowej, darowiznę na rzecz jednostek organizacyjnych należących do systemu oświaty, niebędących państwowymi jednostkami budżetowymi lub na rzecz fundacji i organizacji pożytku publicznego, które prowadzą działalność charytatywną, opiekuńczą, kul-turalną, leczniczą, oświatową, naukową, badawczo-rozwojową, wychowawczą, sportową lub turystyczną, z przeznaczeniem na realizację ich celów statutowych.

Składniki majątkowe zbędne lub zużyte mogą być likwidowane w trybie sprzedaży na surowce wtórne albo przez zniszczenie.

rozporządzenie Rady Ministrów z 21 maja 2010 r. w sprawie spo-sobu i trybu Zasady gospodarowania mieniem ruchomym w państwowych jednostkach budżetowych

3. Zasady prowadzenia ewidencji bilansowej rzeczowego