Do ozonoterapii wykorzystano aparat Heal Ozon firmy KaVo. Urządzenie składa się z panelu sterującego, sterownika nośnego, kątnicy przyłączanej do konsoli za pomocą rękawa oraz jednorazowych kapturków silikonowych, których różne wielkości łatwo można dopasować do wielkości pola opera-cyjnego. Panel sterujący zawiera elektroniczny wyświetlacz i regulator pozwalający na określenie i kontrolowanie czasu podawania ozonu w przedziałach 10, 20, 30 i 40 s. Kątnica wyglądem przypomina standardową kątnicę stomatologiczną i jest zakładana za pomocą szybkozłączki.
T a b e l a 1. Subiektywne odczucia bólowe – grupa badana T a b l e 1. Subjective pain sensation – studied group
Ból po zabiegu
96 LeSZeK MYśLIWIec, IZABeLA WIśNIeWSKA, KATARZYNA SPORNIAK-TUTAK
nasileniu. Bardzo silny ból wystąpił u 19 pacjentów, a silny u 14 chorych. Tylko u 1 pacjenta ból był lekki.
W 3. dobie po zabiegu stan pacjentów z grupy badanej uległ znacznej poprawie, u 22 pacjentów nie wystąpiły żadne dolegliwości bólowe, jedynie 10 chorych zgłaszało ból słaby, lekko odczuwalny. Silny ból zgłaszało tylko 2 pacjentów.
W grupie kontrolnej stan pacjentów nie uległ poprawie, bar-dzo silne bóle utrzymywały się u 22 pacjentów, 10 chorych zgłaszało bóle silne, a tylko u 1 osoby wystąpił ból lekki.
Podczas ostatniej wizyty kontrolnej u 32 pacjentów grupy badanej nie odnotowano żadnych dolegliwości bó-lowych, a silny ból utrzymywał się tylko u 1 osoby. Na-tomiast w grupie kontrolnej bardzo silny ból utrzymywał się u 8 badanych, zaś silne bóle stwierdzono u 18 chorych.
Tylko 1 pacjent nie zgłaszał żadnych dolegliwości.
W trakcie badań obu grup obserwowano również wy-stępowanie szczękościsku (tab. 3 i 4). W dobę po zabiegu w grupie badanej jego brak stwierdzono u 18 chorych, 16 pa-cjentów miało szczękościsk Iº, natomiast u 2 chorych wy-stąpił IIIº. W grupie kontrolnej w 1. dobie po zabiegu zaob-serwowano szczękościsk IIIºu 4 badanych, IIº u 18 chorych, a jego brak u 10 pacjentów. W 7. dobie po zabiegu w grupie badanej stwierdzono brak szczękościsku u 35 osób, jedynie u 2 pacjentów utrzymywał się szczękościsk IIº. W grupie kontrolnej jego brak stwierdzono u 29 osób, a u 7 chorych utrzymywał się Iº.
T a b e l a 4. Występowanie szczękościsku – grupa kontrolna T a b l e 4. Occurrence of lockjaw – control group
Zakażony zębodół stwierdzono w 1. dobie po zabiegu w grupie badanej u 5% pacjentów, a w 3. dobie u 15% cho-rych. W grupie kontrolnej zakażony zębodół w 24 godziny po zabiegu występował u 70% osób, a w 3. dobie po zabiegu zakażony zębodół zaobserwowano u 75% chorych. Pod-czas ostatniej wizyty zakażony zębodół w grupie badanej utrzymywał się tylko u 2,5% pacjentów, natomiast w grupie kontrolnej u 45% osób (tab. 5 i 6). Różnice te są istotne statystycznie (χ2 36,05; p < 0,0001).
Podsumowanie
Ozon jest aktywną formą tlenu o właściwościach bak-teriobójczych. Powoduje utlenienie metabolitów bakteryj-nych i uniemożliwia ich wykorzystanie przez rozwijającą się florę bakteryjną. Działając utleniająco na niektóre białka, powoduje destrukcję błony komórkowej z uszkodzeniem jej ściany. Jego działanie wirusobójcze następuje przez utle-nienie N-acetyloglikozaminy na powierzchni wirusa i unie-możliwienie reakcji z kwasem N-acetyloneuraminowym na powierzchni komórki. Zapobiega to wnikaniu wirusa do wnętrza komórki i jego dalszej replikacji [11, 12].
Ozon nie tylko redukuje infekcje przez obniżenie ak-tywności komórek bakteryjnych, ale także poprawia meta-bolizm tkanek dzięki zwiększeniu natlenowania i redukcji miejscowych stanów zapalnych. Istnieją opinie, że w dobie rosnących kosztów terapii i coraz częstszych przypadkach antybiotykooporności bakterii, terapia z zastosowaniem O3, ma tę zaletę, że nie wyzwala oporności szczepów mikroor-ganizmów [13]. Zastosowanie ozonu w chirurgii stomato-logicznej wydaje się otwierać wiele nowych, potencjalnych możliwości wykorzystania go w celach terapeutycznych.
T a b e l a 2. Subiektywne odczucia bólowe – grupa kontrolna T a b l e 2. Subjective pain sensation – control group
T a b l e 5. Occurrence frequency of an infected tooth-socket – studied group
T a b l e 6. Occurrence frequency of an infected tooth-socket – control group
OZONOTeRAPIA JAKO MeTODA ZAPOBIeGANIA POWIKŁANIOM ZAPALNYM 97 W Polsce leczenie ozonem rozpoczął chirurg i
aneste-zjolog prof. Zygmunt Antoszewski, który po raz pierwszy wykorzystał krople ozonowe w leczeniu schorzeń oczu [14].
W stomatologii w 1932 r. jako pierwszy z doskonałym wy-nikiem w leczeniu zgorzeli miazgi zębowej ozon zastosował niemiecki dentysta Fisch [15].
Obecnie ozonoterapia w stomatologii znajduje coraz szersze zastosowanie. Wykorzystuje się ją do odkażania ubytków próchnicowych po ich uprzednim opracowaniu, do odkażania kanałów korzeniowych zębów, w leczeniu opryszczki, aft, zapalenia błony śluzowej jamy ustnej, w leczeniu patologicznych kieszonek dziąsłowych, ropnych zapaleń przyzębia oraz utrudnionego wyrzynania zębów ósmych powikłanego procesem zapalnym [11, 12, 14, 15].
Przeprowadzone badania mają na celu ukazanie możliwo-ści wykorzystania tej metody w zapobieganiu i leczeniu zaka-żonego zębodołu po operacyjnym usunięciu zębów trzecich trzonowych w żuchwie, a uzyskane wyniki wskazują na ko-rzystne działanie ozonu w leczeniu powikłań zapalnych.
Wnioski
Zastosowanie ozonoterapii w leczeniu i profilaktyce po-wikłań zapalnych po ekstrakcjach zębów ósmych wpływa na zmniejszenie ich ilości oraz na ich łagodniejszy przebieg.
Piśmiennictwo
Tetsch P., Wagner W.
1. : Operacyjne usuwanie zębów mądrości.
San-medica, Warszawa 1994, 86–94.
Knutsson K., Brehmer B., Lysell L., Rohlin M.
2. : Pathoses associated
with mandibular third molars subjected to removal. Oral Surg. Oral Med. Oral Patol. Oral Radiol. endod. 1996, 82 (1), 10–17.
Singh H., Lee K., Ayoub A.E.
3. : Management of asymptomatic impacted
wisdom teeth: a multicenter comparison. Br. J. Oral. Maxillofac. Surg.
1996, 34, 389–393.
Christiaens J.
4. : complications after third molar extractions: retrospec-tive analysis of 1 2 3 teeth. Rev. Stomatol. chir. Maxillofac. 2002, 103, 269–274.
Moghadom H.G., Caminili J.
5. : Life-threareniry hemorrhage after
ex-traction of third molars: case report and management protocol. J. can.
Dent. Assoc. 2002, 68 (2), 640–644.
Osborn T.P., Frederickson C.G. Jr., Small I.A., Torterson T.S.
6. : A
pro-spective study of complications related to mandibular third molar surgery. J. Oral Maxillofac. Surg. 1985, 43, 767–769.
Tevepaugh P.B., Dodson T.B.
7. : Are mandibular third molar a risk factor for angle fractures. J. Oral Maxillofac. Surg. 1995, 53, 646–649.
Walters H.
8. : Reducing lingual nerve damage in third molar surgery. Br.
Dent. J. 1995, 178 (4), 140–144.
Hägler G.
9. : Risk and prevention of lesions of the lingual nerve in wisdom tooth osteotomy. Analysis of the literature and faculty opin-ion in maxillofacial surgery in German – speaking countries. 2002, 6 (1), 34–39.
Pederson G.W.
10. : Oral surgery. W.B. Saunders, Philadelphia 1988.
Bębenek M.
11. : Zastosowanie ozonoterapii w zakażeniach chirurgicz-nych. [Maszynopis powielany]. Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1991.
Antoszewski Z., Sakiel S., Wypich Z.
12. : Zastosowanie ozonoterapii w
lecze-niu trudno gojących się troficznych owrzodzeń podudzi. Pol. Przegl.
chir. 1988, 60, 5, 437–441.
Bocci V.
13. : Biological and clinical effects of ozone. Has ozone therapy a future in medicine? Br. J. Biomed. Sci. 1999, 54, 4, 270–279.
Antoszewski Z.
14. : Leczenie zgorzeli gazowej mieszaniną tlenowo-ozonową.
Mag. Med. 1997, 8, 9, 51–52.
Bębenek M., Wawrzkiewicz M., Zagrobelny Z.
15. : Zastosowanie ozonu
w medycynie. Pol. Przegl. chir. 1995, 67, 2, 212–216.
Komentarz
Praca zrealizaowna w Katedrze Chirurgii Stomatolo-gicznej PAM dotyczy jednego z trudniejszych, ale i najczę-ściej wykonywanych zabiegów chirurgii stomatologicznej, operacyjnego usunięcia trzecich trzonowców. W pracy przedstawiono badania dotyczące wykorzystania zabiegu fizykoterapii (ozonoterapii) w zapobieganiu powikłaniom podczas wykonywania powyższych zabiegów. Przedstawione wyniki badań, zabiegi z wykorzystaniem ozonu, świadczą o skutecznej profilaktyce powikłań. Zabieg fizykoterapii może stanowić alternatywę leczenia farmakologicznego.
prof. dr hab. n. med. Grażyna Wilk
A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S
R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2007, 53, SUPPL. 3, 98–101
AGNIESZKA NĘCKA, BEATA KAWALA, TERESA MATTHEWS-BRZOZOWSKA