Metan z pokładów węgla (coal bed methane)

Początki wydobycia metanu z pokładów węgla (coal bed methane) w Chi-nach przypadły na lata 90. XX w. Metan z pokładów węgla to cząsteczki gazu uwięzione w złożach węglowych. Właściwy rozwój sektora rozpoczął się jednak w 2004 r. Od tego czasu proces rozwojowy wyraźnie nabiera tempa. W porównaniu z gazem z łupków metan pozyskiwany z pokładów węgla ma tę przewagę, że łatwiej go zlokalizować i znajduje się na mniej-szych głębokościach.

We wrześniu 2007 r. powołano China United Coalbed Methane National Engineering Research Center, które opracowało regulacje dotyczące rozwo-ju dla tego sektora przemysłu. Szacuje się, że Chiny dysponują trzecimi pod względem wielkości zasobami metanu z pokładów węgla na świecie, wy- noszącymi 37 bln m³, ustępując miejsca pod tym względem jedynie Rosji i Kanadzie. W ponad 46% kopalni węgla w Chinach obecny jest gaz ziem- ny. Rokrocznie podczas eksploatacji węgla uwalnia się ponad 1,3 mld m³ metanu. Przez długi czas nie był on jednak należycie wykorzystywany. Jeszcze w pierwszych latach nowego stulecia roczne wydobycie stanowi- ło zaledwie 100 mln m³. Program rządowy na lata 2006–2010 wprowadził jednak rozwiązania, które ułatwiły podjęcie wielu nowych inwestycji w tym sektorze. Założono wtedy zwiększenie produkcji do 10 mld m³ w 2010 r. i 40 mld m³ w 2020 r.³⁶³ W ramach XI Planu Pięcioletniego (2006–2010) Chiny zapowiedziały inwestycje w wysokości 3,09 mld RMB w budowę dziesięciu rurociągów do transportu metanu z pokładów węgla o łącznej długości 1 441km i łącznej przepustowości 6,53 mld m³. Dziewięć spośród nich ma swój początek lub przebiega przez prowincję Shanxi³⁶⁴.

Pod koniec 2011 r. Państwowa Administracja Energetyczna przedstawiła plan zwiększenia rezerw metanu z pokładów węgla do 2015 r. o dodatko-wy jeden bln m³, a także plan budododatko-wy nododatko-wych baz produkcyjnych metanu

362 S. Chen, China to Produce 50 Bcm of Tight Gas by 2015, Researcher Says, Bloomberg, 16 VII 2013, http://www.bloomberg.com/news/2013-07-16/china-to-produce-50-bcm-of-tight- gas-by-2015-researcher-says.html (20 IX 2013).

363 China plans to build two pipelines transmitting coal-bed methane, Xinhua, „People’s

Daily”, 31 III 2006.

364 Wan Zhihiong, CBM boom, „China Daily”, 22 X 2007.

z pokładów węgla w Basenie Qinshui w prowincji Shanxi oraz Basenie Or-dos w Mongolii Wewnętrznej. Zapowiedziano również, że w ciągu kolej-nych czterech lat Chiny zainwestują w produkcję metanu z pokładów węgla 116,6 mld RMB, a także wybudują kolejnych trzynaście rurociągów o prze-pustowości 12 mld m³³⁶⁵.

W opublikowanym w 2013 r. przez Państwową Administrację Ener-getyczną planie dotyczącym rozwoju sektora metanu z pokładów wę-gla była mowa o wzroście produkcji do 30 mld m³ w 2015 r. (16 mld m³ z wydobycia powierzchniowego i 14 mld m³ z wiercenia otworów drena-żowych). By zrealizować te założenia, Państwowa Administracja Energe-tyczna określiła pułapy wydobycia dla głównych producentów: dla China CBM – 3,5 mld m³, CNPC – 6 mld m³, Jincheng Anthracite Mining Group

– 5,5 mld m³. Realizacja tego planu już teraz wydaje się jednak mało realna, o czym świadczyć może choćby sytuacja koncernu CNPC, który na począt- ku 2013 r. dziennie wydobywał z ponad 5 tys. odwiertów tylko po jednym tysiącu m³ gazu z każdego z nich. By sprostać wymaganiom stawianym przez Państwową Administrację Energetyczną, CNPC potrzebowałby po- nadtrzykrotnie zwiększyć dzienną produkcję lub dokonać ponad 11 tys. no- wych odwiertów w ciągu niespełna trzech lat, co jest w zasadzie niemożliwe. Ostatnie lata charakteryzują się wyraźnym spowolnieniem. W 2012 r. wydo- bycie metanu z pokładów węgla wyniosło 12,5 mld m³ i było tylko o je- den mld m³ większe niż rok wcześniej. Dodatkowo trzeba zauważyć, że nie zrealizowano planu na 2012 r., którego celem było osiągnięcie 15,5 mld m³. To stawia pod znakiem zapytania również założenia przyjęte na rok 2015³⁶⁶. W zatwierdzonym przez Radę Państwową XII Planie Pięcioletnim (2011–2015) ustalono pułapy wydobycia metanu z pokładów węgla na skalę przemysłową na poziomie 21,5 mld m³. Oznaczało to, że były niższe, niż zakładały pierwotne plany. Liczne ograniczenia w zakresie funkcjonowania oraz niewielkie zapotrzebowanie na rynku wewnętrznym doprowadziły do sytuacji, że na początku nowego stulecia Chiny opuści- ły Chevron oraz BP PLC. Ich miejsce zajęły małe i średnie zagraniczne przedsiębiorstwa.

W zasadzie spośród dużych zagranicznych koncernów tylko Royal Dutch Shell PLC, prowadzący wspólnie z Petrochina Co. Ltd. działania w North Shilou w prowincji Shanxi, jest zaangażowany w proces

365 China’s coal-bed methane output to reach 30 bln cubic meters in 2015, Xinhua, 31 XII 2011.

366 Coal-bed gas target: Mission impossible?, Xinhua, „People’s Daily”, 14 III 2013.

wydobycia metanu z pokładów węgla. Sytuacja ta zapewne ulegnie zmia-nie, biorąc pod uwagę, że nowe regulacje wprowadzane od początku 2010 r. dają rodzimym spółkom możliwość rozwijania współpracy z za-granicznymi partnerami. Celem zasadniczym ma być przyciągnięcie wiel-kich koncernów dysponujących doświadczeniem i wiedzą ekspercką w zakresie rozwoju całego sektora³⁶⁷.

Największym krajowym producentem metanu z pokładów węgla jest firma China CBM. Pod koniec lutego 2013 r. największy koncern naftowy prowadzący operacje na morzu, CNOOC Ltd., poinformował, że zwięk-szył do 70% swoje udziały w China CBM, kupując 20% akcji od China National Coal Group Corp.³⁶⁸ O zainteresowaniu CNOOC Ltd. rozwojem tej branży świadczyło również podpisane w sierpniu 2012 r. porozumie-nie z China United Coalbed Methane Corporation Ltd. w sprawie po-szukiwań metanu z pokładów węgla. CNOOC zobowiązał się wówczas przeznaczyć 9,93 mld RMB (1,56 mld USD) w ciągu pierwszych pięciu lat. Umowa, przewidująca wspólne poszukiwania na powierzchni ponad 10 tys. km² w prowincjach Shanxi, Shaanxi, Anhui, Shandong, Yunnan, Ningxia, Hebei, Hubei oraz Henan, a także rozwój produkcji metanu z po-kładów węgla, będzie obowiązywać przez trzydzieści lat. CNOOC Ltd.

pokryje 70% kosztów związanych z rozwojem i produkcją, a China United uiści resztę wydatków³⁶⁹.

Chiny starają się promować rozwój wydobycia metanu z pokładów wę-gla przez wprowadzenie subsydiów dla producentów, począwszy od 2008 r.

Podobne rozwiązania związane z subsydiowaniem znajdują zastosowanie w przypadku wydobycia gazu z łupków. Pod koniec 2012 r. Zhang Hu-angsheng, przewodniczący instytutu badawczego State Administration of Coal Mine Safety, poinformował, że Chiny rozważają potrojenie wielkości subsydiów dla producentów metanu z pokładów węgla z 0,2 do 0,6 RMB za metr sześcienny surowca. Przewiduje się również zwiększenie budżetu z 3 do 5 mld RMB na innowacje technologiczne celem zwiększenia bezpie-czeństwa w sektorze wydobywczym³⁷⁰.

367 Zhou Yan, Rules to govern foreign participation in CBM, „China Daily”, 4 XI 2011.

368 CNOOC to increase shares in China CBM, Xinhua, „China Daily”, 22 II 2013.

369 C. Zhu, CNOOC signs $1.56 bln domestic coalbed methane deal, Reuters, 5 VIII 2012.

370 Song Yen Ling, China mulls tripling coalbed methane production subsidy: Report,

Platts, 16 XI 2012, http://www.platts.com/latest-news/natural-gas/Singapore/China-mulls-tri-pling-coalbed-methane-production-7257091 (18 IX 2013).