Międzynarodowa norma ISO 26000

Jedną z przeszkód w szerszym wdrażaniu koncepcji społecznej odpowiedzialności była wielość standardów, które odnosiły się tylko do poszczególnych jej aspektów. W 2010 roku na plenarnej sesji Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej przyjęto kompleksowy międzynarodowy standard społecznej odpowiedzialności, którym jest norma ISO 26000 Guidance on social responsibility. Została ona w 2012 roku wprowadzona do zbioru polskich norm jako PN-ISO 26000:2012 „Wytyczne dla społecznej

56

odpowiedzialności”. Norma ta może być stosowana we wszystkich organizacjach

(publicznych, prywatnych i non-profit) niezależnie od ich wielkości i lokalizacji, działających w krajach rozwiniętych i rozwijających się.

Norma zawiera wskazówki dla użytkowników, ale nie jest przeznaczona ani odpowiednia do certyfikacji odpowiedzialności biznesu. Norma ISO 26000, składa się z siedmiu rozdziałów i dwóch załączników:

1. Zakres normy. 2. Terminy i definicje.

3. Rozumienie społecznej odpowiedzialności. 4. Zasady społecznej odpowiedzialności.

5. Rozpoznanie społecznej odpowiedzialności i angażowanie interesariuszy. 6. Wytyczne dotyczące kluczowych obszarów społecznej odpowiedzialności. 7. Wytyczne integrowania społecznej odpowiedzialności z działaniami organizacji. Załącznik A – Przykłady dobrowolnych inicjatyw i narzędzi na rzecz społecznej

odpowiedzialności. Załącznik B – Skróty.

Według normy ISO 26000 społeczna odpowiedzialność biznesu to odpowie-dzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań (produktów, usług, procesów) na społeczeństwo i środowisko, zapewniane poprzez przejrzyste i etyczne postępowanie, które:

przyczynia się do zrównoważonego rozwoju⁵⁷, w tym dobrobytu i zdrowia społeczeństwa;

uwzględnia oczekiwania interesariuszy;

jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami postępowania;

jest zintegrowane działaniami organizacji i praktykowane w jej relacjach⁵⁸.

Organizacja społecznie odpowiedzialna powinna w swoich działaniach kierować się siedmioma zasadami, którymi są:⁵⁹

1. Rozliczalność⁶⁰. 2. Przejrzystość.

3. Postępowanie etyczne.

4. Poszanowanie interesów interesariuszy. 5. Poszanowanie prawa.

6. Poszanowanie międzynarodowych norm postępowania. 7. Poszanowanie praw człowieka.

Organizacja powinna rozpoznawać swoją społeczną odpowiedzialność oraz identyfikować zaangażowanie interesariuszy, co jest podstawą przy podejmowaniu działań

57 Zrównoważony rozwój – to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia, nie zagrażając

możliwościom przyszłych pokoleń. Zrównoważony rozwój polega na połączeniu celów wysokiej jakości

życia, zdrowia i dobrobytu ze sprawiedliwością społeczną i utrzymaniem zdolności Ziemi do podtrzymania życia w całej jego różnorodności. Źródło: Norma ISO 26000:2012, s. 16

58 ISO 26000:2012, s. 16 59

Tamże s. 22-26

60 Rozliczalność – zdolność do przyjmowania odpowiedzialności za podejmowane decyzje oraz działania

przed jednostkami zarządzającymi organizacją, organami prawnymi oraz w szerszym zakresie przed interesariuszami. Tamże, s. 14.

w kluczowych obszarach jej społecznej działalno

obszary i podano wytyczne, do których organizacja powinna stosowa kluczowe uznano (rysunek 2.4):

• ład organizacyjny;

• prawa człowieka;

• praktyki z zakresu pracy;

• środowisko;

• uczciwe praktyki operacyjne;

• zagadnienia konsumenckie;

• zaangażowanie społeczne i Ład organizacyjny odnoszące się do zarządzania firm za główny cel poprawę

społecznego, poszanowania interesariuszy oraz zasad etycznych.

Rys. 2.4. Kluczowe obszary społecznej odpowiedzialno

Prawa człowieka

organizację. Ważne są szczególnie prawa obywatelskie, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturowe. Wiele róż 61 Tamże, s. 32 6.7 Zagadnienia konsumenckie Zaangaż społeczne i rozwój społeczno lokalnej

w kluczowych obszarach jej społecznej działalności. W rozdziale 6 normy wymieniono te ano wytyczne, do których organizacja powinna stosowa

kluczowe uznano (rysunek 2.4):⁶¹ ład organizacyjny;

prawa człowieka;

praktyki z zakresu pracy; uczciwe praktyki operacyjne; zagadnienia konsumenckie;

żowanie społeczne i rozwój społeczności lokalnej.

Ład organizacyjny (najistotniejszy czynnik) obejmuje zasady oraz normy ę do zarządzania firmą. Dobre praktyki z tego obszaru powinny stawia

za główny cel poprawę efektywności zarządzania organizacją, z uwzg społecznego, poszanowania interesariuszy oraz zasad etycznych.

Rys. 2.4. Kluczowe obszary społecznej odpowiedzialno

Źródło: Norma PN-ISO:2012, s. 33.

Prawa człowieka oraz jego godność, powinny być szanowane przez ka żne są szczególnie prawa obywatelskie, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturowe. Wiele różnych norm moralnych, prawnych i intelektualnych opiera si

6.2 Ład organizacyjny 6.3 Prawa człowieka 6.4 Praktyki z zakresu pracy 6.5 Środowisko 6.6 Uczciwe praktyki operacyjne 6.7 Zagadnienia konsumenckie 6.8 Zaangażowanie społeczne i rozwój społeczności lokalnej 57 ci. W rozdziale 6 normy wymieniono te ano wytyczne, do których organizacja powinna stosować się. Za obszary

(najistotniejszy czynnik) obejmuje zasady oraz normy . Dobre praktyki z tego obszaru powinny stawiać sobie ą, z uwzględnieniem interesu

Rys. 2.4. Kluczowe obszary społecznej odpowiedzialności

ć szanowane przez każdą szczególnie prawa obywatelskie, polityczne, ekonomiczne, socjalne nych norm moralnych, prawnych i intelektualnych opiera się na

6.4 Praktyki z zakresu pracy 6.5 Środowisko

58 założeniu, że prawa człowieka są nadrzędne względem praw czy tradycji kulturalnych. Dokumentem, który zawiera prawa człowieka jest Karta Praw Człowieka⁶².

Praktyki z zakresu pracy to praktyki organizacji z zakresu pracy. Obejmują one wszystkie polityki i praktyki, związane z pracą wykonywaną przez organizację, w jej obrębie lub w imieniu organizacji, łącznie z pracą podwykonawców. Dobre praktyki z tego obszaru, powinny mieć na uwadze warunki pracy i opiekę społeczną, bezpieczeństwo i higienę pracy, rozwój społeczny (szkolenia), potrzebę prowadzenia stałego dialogu społecznego oraz utrzymania otwartych i uczciwych relacji z podmiotami współpracującymi.

Ochrona środowiska naturalnego – ten obszar uwzględnia przede wszystkim zagadnienia zmniejszenia skutków oraz adaptacji zmian klimatycznych oraz ochronę i regenerację środowiska naturalnego. Dobre praktyki powinny być ukierunkowane na mierzoną obiektywnie dbałość o jak najmniejszą skalę zanieczyszczeń emitowanych do środowiska oraz podejmowanie wszelkich kroków zmniejszających poziom zużycia zasobów, będącego wynikiem działalności organizacji.

Uczciwe praktyki rynkowe (operacyjne) dotyczą postępowania etycznego w kontaktach organizacji z innymi organizacjami. Obejmuje to relacje między organizacjami a instytucjami rządowymi, jak również między organizacjami a ich partnerami, dostawcami, wykonawcami, klientami, konkurentami i stowarzyszeniami, do których należą te organizacje. Uczciwe praktyki operacyjne dotyczą obszarów przeciwdziałania korupcji, odpowiedzialnego angażowania się działalności w sferze publicznej, uczciwej konkurencji, działań odpowiedzialnych społecznie, relacji z innymi organizacjami oraz poszanowania praw własności. Ponadto każda organizacja powinna aktywnie promować zasady odpowiedzialności społecznej w swojej strefie wpływów (partnerów, dostawców, otoczenia).

Zagadnienia konsumenckie⁶³– do zadań organizacji zalicza się edukowanie

i rzetelne informowanie, stosowanie uczciwych, przejrzystych i pomocnych informacji marketingowych oraz procesów dotyczących umów. Organizacja powinna zajmować się również promowaniem zrównoważonej konsumpcji oraz projektowaniem produktów i usług, do których dostęp mogą mieć wszyscy, a także w razie potrzeby umożliwianie odbiorcom, szczególnie wrażliwym i znajdującym się w niekorzystnej sytuacji finansowej, dostępu do tych produktów. W tym obszarze ważna jest też edukacja rynku, zaangażowanie w zagadnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, jakość obsługi i wsparcia oraz rozpatrywanie reklamacji. Na tych zagadnieniach powinny koncentrować się dobre praktyki z zakresu relacji z konsumentami.

Zaangażowanie społeczne – firma która chce odnosić sukcesy powinna angażować się społecznie i przyczyniać się do rozwoju społeczności lokalnej. Zaangażowanie społeczne, a także rozwój społeczności lokalnej są integralnymi elementami

62

Karta Praw Człowieka – została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 roku. Zapewnia podstawę ustalenia ustaw (legislacji) w zakresie praw człowieka, a jego elementy reprezentują międzynarodowe prawo zwyczajowe obowiązujące wszystkie państwa, osoby i organizację. Powszechna Deklaracja wzywa wszystkich ludzi i wszystkie organy społeczeństwa do ochrony praw człowieka. Międzynarodowa Karta Praw Człowieka składa się z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowego Paktu Praw Człowieka, Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.

59 zrównoważonego rozwoju. Firma powinna aktywnie wspierać społeczności lokalne celem rozwiązywania ich problemów, a przede wszystkim tych, które dotyczą jej pracowników i innych interesariuszy. Dobre praktyki z tego obszaru powinny opierać się na prowadzeniu dialogu społecznego, który powinien dotyczyć większego zaangażowania się organizacji społecznych, procesu planowania i realizacji projektów społecznych. Organizacja poza tym powinna chronić i promować kulturę oraz propagować edukację w poszanowaniu praw człowieka. Ważne jest także tworzenie miejsc pracy i rozwijanie kompetencji pracowników, rozwój i łatwy dostęp do technologii, tworzenie bogactwa i dochodów poprzez konkurencyjne i zróżnicowane przedsiębiorstwa. Organizacja powinna szanować prawa do zdrowia i włączać się w propagowanie zdrowia, zapobieganie zagrożeniom dla zdrowia oraz łagodzenie wszelkich szkód dla społeczności lokalnej. Firma powinna również dokonywać inwestycji społecznych, dostosowując swój wkład do potrzeb i priorytetów społeczności, w których prowadzi działalność.

Zdefiniowanie kluczowych obszarów CSR ma na celu usprawnienie w organizacji procesu podejmowania decyzji i zwiększenie zaufania interesariuszy. Przedsiębiorstwo, przestrzegając praw człowieka, wewnątrz oraz na zewnątrz organizacji, a także w łańcuchu dostaw, chroni swoją reputację, która mogłaby znacząco ucierpieć w przypadku ich łamania. Działania ukierunkowane na pracowników maja na celu zwiększenie lojalności i motywacji, pozyskiwanie najlepszych pracowników i zmniejszenie rotacji w zespole. To przyczynia się do polepszenia zasobów finansowych firmy, poprzez zwiększenie efektywności pracy, zmniejszenie nakładów na szkolenie nowych pracowników i zmniejszenie prawdo-podobieństwa oszustw. Zaufanie powinno być budowane przez lata. Pracownik, który się identyfikuje z przedsiębiorstwem i jest z nim związany od wielu lat, będzie się zachowywał lojalnie. Kolejny analizowany obszar to ochrona środowiska. W tym przypadku firma przestrzegając zasad mających na celu ochronę środowiska, może zapewnić sobie jeszcze większe oszczędności. Polegają one na wydajniejszym i rozsądnym zużywaniu zasobów (np. zmniejszeniu zużycia wody), obniżenie kosztów utylizacji śmieci oraz niższą energochłonność procesów produkcji. Korzyści jakie uzyskuje organizacja wiążą się również ze stosowaniem uczciwych praktyk rynkowych (operacyjnych) w relacjach z innymi organizacjami. Są one mniej zauważalne dla klienta, ale wiążą się z ograniczeniem korupcji, promowaniem uczciwości w polityce oraz zachęcają do uczciwej konkurencji. Powoduje to, że wyrównane są szanse dla wszystkich firm, co przyczynia się do zwiększenia innowacyjności i do zmniejszenia kosztów. Natomiast jeśli chodzi o odpowiedzialność wobec konsumenta, powinna mieć ona kluczowe znaczenia dla podejmowania decyzji przez przedsiębiorstwo. Wybory dokonywane przez konsumentów silnie wpływają na sukces organizacji i jej rozwój. Oczekiwania klientów dana firma może wykorzystać do ich spełnienia, poprawy swojej reputacji i zmniejszenia sytuacji konfliktowych, dotyczących oferowanych produktów. W końcu zaangażowanie społeczne i rozwój społeczności powinno prowadzić do ogólnej poprawy jakości życia w otoczeniu organizacji. Poszerzając rynek, w dłuższej perspektywie, firma będzie mogła czerpać zyski z rozwoju społeczno-ekonomicznego. Zaangażowanie się organizacji w każdej dziedzinie powinno przynosić pozytywne skutki dla firmy i każdy menedżer, dla którego ważny jest rozwój i sukces firmy, powinien wdrożyć zasady CSR [Bachorski-Rudnicki M., Kroik J., 2011].

60

2.3. Społecznie odpowiedzialne podejście do zagadnień konsumenckich w