obecnie tysięcy, a w niedalekiej przyszłości za-pewne milionów Afrykańczyków budzi niepokój i zmusza do poszukiwania rozwiązań przeciw-działających temu zjawisku. Najczęściej jako re-ceptę na zahamowanie masowej emigracji lud-ności z tego obszaru wskazuje się pomoc eko-nomiczną krajów rozwiniętych dla Afryki. Jeżeli bowiem tym ludziom nie stworzy się perspektyw godnej egzystencji w ich krajach pochodzenia, to będą oni legalnie i nielegalnie przenosić się za granicę.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest zbadanie przyczyn wymuszonej i dobrowol-nej emigracji mieszkańców Afryki do Europy oraz analiza koncepcji pomocy rozwojowej dla krajów afrykańskich i jej znaczenia dla powstrzy-mania nasilającej się fali emigracji afrykańskiej.
Eksplozja demograficzna w Afryce jako główna przyczyna emigracji Afrykańczyków do krajów europejskich
Od początku lat 50. XX wieku gwał-townie zwiększa się liczba populacji Afryki. O ile w 1950 r. kontynent ten zamieszkiwało 229 mln osób, to w 2017 r. już 1256 mln, tzn. 5,5 razy wię-cej. W tym samym okresie ludność świata wzrosła z 2536 mln do 7550 mln, a więc 3 razy. Tempo wzrostu liczby mieszkańców Afryki jest znacznie wyższe niż globalnej populacji, a także większe niż ludności w Azji i Ameryce Łacińskiej. W efek-cie udział Afryki w ludności świata zwiększył się z 9,1% w 1950 r. do 16,6% w 2017 r. (zob. tab. 1). Można więc mówić o prawdziwej eksplozji demo-graficznej w krajach afrykańskich.
Wskazuje się kilka czynników eksplozji demograficznej w Afryce.
· Silne pragnienie posiadania wielodzietnej ro-dziny, które głęboko zakorzenione jest w kul-turze afrykańskiej. Liczne potomstwo świad-czy tam o męskości ojców i sukcesie życiowym rodziny oraz jest ważnym atutem gospodar-czym, szczególnie na wsi, dając rodzicom gwarancję, że przynajmniej jedno dziecko osiągnie sukces życiowy i zapewni im utrzy-manie w podeszłym wieku.
· Wzrost wskaźnika urodzeń na skutek stoso-wania antybiotyków obniżających odsetek kobiet bezpłodnych i skrócenia okresu mię-dzyporodowego w związku z krótszym okre-sem karmienia piersią. W latach 70. XX wieku wskaźnik urodzeń przypadających na 1 ko-bietę wynosił 6,66 i choć w następnych latach zaczął spadać, nadal utrzymuje się na wysokim poziomie (według danych z lat 2010–2015 wynosił 4,7).
· Spadek współczynnika śmiertelności nie-mowląt i dzieci w wyniku postępu w zakresie medycyny i higieny w większości krajów afry-kańskich oraz zmniejszenie się umieralności Afrykańczyków na skutek klęsk naturalnych, głodu i epidemii groźnych chorób. O ile w latach 50. XX wieku na znacznym obszarze Afryki 30–40% dzieci umierało przed osiągnięciem piątego roku życia, to w latach 2010–2015 umieralność dzieci spadła do 9,5%.
· Wydłużenie się w wyniku poprawy warunków życia i opieki medycznej przeciętnej długości Tabela 1. Pozycja Afryki w ludności świata w latach 1950–2013 i w wielkości prognozowanej na rok 2050
Źródło: World Population Prospects. The 2017 Revision. Key Findings and Advance Tables. United Nations, New York 2017, tab. s. 2.
Wyszczególnienie 1950 1980 2017 2050 mln osób udział proc. mln osób udział proc. mln osób udział proc. mln osób udział proc. Świat 2536 100,0 4449 100,0 7550 100,0 9772 100,0 Afryka 229 9,1 478 10,8 1256 16,6 2528 25,9 Azja 1404 55,3 2634 59,2 4504 59,7 5257 53,8 Europa 549 21,7 695 15,6 742 9,8 716 7,3
Ameryka Łacińska i Karaiby 169 6,6 364 8,2 645 8,5 780 8,0
Ameryka Płn. 173 6,8 255 5,7 361 5,8 535 5,5
życia mieszkańców Afryki z 39 lat w 1950 r. do 60,2 lat w okresie 2010–2015.
· Brak kultury stosowania środków antykon-cepcyjnych .1
Społeczeństwo afrykańskie jest bardzo młode, bo aż 41% populacji stanowią osoby poni-żej 15 roku życia, a tylko 5,4% stanowi ludność powyżej 60 roku życia (dla Europy analogiczne wskaźniki wynoszą 16% i 23%).
Populacja Afryki co tydzień powiększa się o ponad milion osób i ta wysoka dynamika wzrostu ludności utrzymywać się będzie przez następne dziesięciolecia. Według prognoz demo-graficznych sporządzanych przez ONZ ludność Afryki do 2050 roku podwoi się i wyniesie 2528 mln, co będzie stanowić 25,9% światowej popu-lacji. Najbardziej wzrośnie populacja Nigerii – do 410 mln, co zapewni jej trzecie miejsce na świecie pod względem liczby mieszkańców. Duży wzrost ludności odnotują też takie kraje jak: Demokra-tyczna Republika Konga, Etiopia, Tanzania i Egipt. (zob. tab. 2). Bardziej niż dwukrotnie wzrośnie liczba ludności w zdominowanych przez pustynie krajach Sahelu, które są ubogie nie tylko w tereny rolnicze, ale także bogactwa mine-ralne. W latach 2017–2050 ludność Nigru
wzroś-nie z 21 mln do 68 mln, Mali z 18 mln do 44 mln, Burkina Faso z 19 mln do 43 mln i Czadu z 15 mln
2
do 34 mln .
Paradoksalnie im biedniejszy i bardziej chaotyczny jest dany kraj, tym szybciej zwiększa się jego populacja. Szczególnie wysokie wskaźniki urodzeń występują w krajach, w których toczy się wojna. Potwierdzeniem tego paradoksu jest So-malia, w której od lat trwa wojna domowa i terror, piraci napadają na statki, administracja państwo-wa jest w rozsypce, stan infrastruktury technicz-nej jest katastrofalny, praktycznie brak jest rolnictwa i tysiące ludzi cierpią głód. Kraj ten w dużym stopniu zdany jest na zagraniczną po-moc charytatywną i rozwojową, która wielu ludzi podtrzymuje przy życiu. Jednocześnie szybko rośnie populacja Somalii. W 1950 roku liczyła ona 2,2 mln mieszkańców, obecnie ma 11 mln, a w 2050 roku liczba mieszkańców Somali wynie-sie 27 mln.
Tak więc wojny, terror, klęski głodu i epi-demie nie powstrzymają wzrostu ludności w kra-jach afrykańskich, ponieważ zawsze w krytycznej sytuacji z pomocą potrzebującym pospieszy spo-łeczność międzynarodowa, co z humanistycz-nego punktu widzenia należy ocenić jak naj-bardziej pozytywnie. Tylko długofalowy wzrost
Tabela 2. Kraje afrykańskie o największej liczbie ludności (w mln)
Źródło: World Population…, op. cit., tab. s. 2.
1950 2017 2050
Nigeria 38 191 410
Etiopia 18 105 191
Egipt 21 97 153
Dem. Rep. Konga 12 81 197
RPA 14 57 73 Tanzania 7 57 138 Kenia 6 50 95 Algieria 9 41 57 Sudan 6 41 80 Uganda 5 43 106
1 World Population Prospects. The 2017 Revision. Key Findings and Advance Tables. United Nations, New York 2017.
urbanizacji, stopy życiowej i poziomu edukacji mogą doprowadzić do spadku wskaźnika uro-dzeń w Afryce i tym samym zahamować dotych-czasowe tempo zwiększania się jej populacji.
Gwałtowny wzrost demograficzny, za którym w krajach afrykańskich nie postępuje równie dynamiczny wzrost gospodarczy, stanowi olbrzymie wyzwanie dla ich rynków pracy. Według danych Międzynarodowej Organizacji Pracy w 2016 roku w Afryce było 37 mln bez-robotnych, a stopa bezrobocia wynosiła 8%. Jed-nakże powyższe dane nie odzwierciedlają rzeczy-wistej sytuacji na rynku pracy, która jest znacznie gorsza. Albowiem wśród zatrudnionych 63% wszystkich pracowników stanowią osoby samo-zatrudnione, których praca jest bardzo niepewna i pozwala uzyskiwać jedynie głodowe dochody. Kolejne 29% zatrudnionych to osoby uzyskujące
3
dzienne dochody poniżej 1,90 USD .
W najtrudniejszej sytuacji znajdują się młodzi ludzie, którzy pragną wejść na rynek pracy. Każdego roku jest ich prawie 20 mln. Stopa bezrobocia wśród młodych ludzi w niektórych krajach afrykańskich sięga 50%. Nic nie wskazuje na to, że w najbliższych dziesięcioleciach rozwój gospodarczy w krajach afrykańskich będzie tak dynamiczny, że ich gospodarki narodowe będą w stanie wchłaniać każdego roku dodatkowo wiele milionów pracowników wchodzących na rynek pracy. W tej sytuacji jedynym rozwiązaniem dla osób poszukujących źródeł godziwych środ-ków na życie staje się emigracja do krajów rozwi-niętych. W grę wchodzą głównie państwa euro-pejskie, ponieważ pozostałe kraje rozwinięte w praktyce są dla Afrykańczyków niedostępne ze względu na dużą odległość bądź nieprzyjazną politykę imigracyjną.
Perspektywy rozwoju gospodarczego Afryki
W okresie postkolonialnym tempo wzrostu gospodarczego Afryki wykazywało duże wahania. W latach 1961–1975 PKB per capita Afryki wzrastał w ujęciu realnym o średnio 2,4% rocznie. Przez kolejnych 20 lat kontynent po-grążony był w stagnacji. W 1995 roku PKB per capita Afryki liczony w cenach stałych był na tym samym poziomie co dwie dekady wcześniej. Okres ekspansji gospodarczej dla krajów Afryki nadszedł z początkiem XXI wieku. W latach
2002–2010 tempo wzrostu gospodarczego na kontynencie wynosiło średnio 5,4% w skali roku, a w ujęciu per capita 2,8%. Dynamikę wzrostu gos-podarczego w Afryce cechowało jednak duże zróżnicowanie, jeżeli chodzi o poszczególne kraje. W latach 2002–2010 najbardziej wzrósł PKB Czadu (o 139% w ujęciu realnym), Etiopii (108%), Gwinei Równikowej (103%), Angoli (96%) oraz Mali (93%). Najsłabsze wyniki odno-towały natomiast: Erytrea (spadek PKB liczone-go w cenach stałych o 2%), Gabon (wzrost PKB o 10%), Wybrzeże Kości Słoniowej (wzrost o 13%) oraz Republika Środkowoafrykańska (wzrost o 15%). Dwie największe gospodarki Afryki Subsaharyjskiej, Nigeria i RPA, odnoto-wały wzrosty PKB odpowiednio o 79% i 32%. PKB całego kontynentu wzrósł natomiast o 51%. Był to wynik znacząco lepszy od tego odnotowa-nego przez rozwijające się kraje Ameryk (35%) i porównywalny z tym, który uzyskały rozwijające
4
się kraje Azji bez Chin (54%) .
U źródeł ekspansji gospodarczej krajów Afryki w pierwszych latach bieżącego stulecia leżał w dużej mierze boom cenowy na światowym rynku surowców. Zwiększone wpływy państw afrykańskich z tytułu eksportu surowców pozwo-liły na wzrost konsumpcji i rozwój wielu branż gospodarki, w tym sektora usług. Afryka stała się też bardziej atrakcyjnym miejscem dla lokowania kapitału w postaci bezpośrednich inwestycji za-granicznych (BIZ). Pozytywnie na rozwój gospo-darczy Afryki oddziaływały też inne czynniki, takie jak wygasanie lokalnych konfliktów zbroj-nych, prywatyzacja państwowych przedsię-biorstw, spadek stopy inflacji czy też liberalizacja
5
polityki handlowej . Przyśpieszeniu tempa wzros-tu gospodarczego Afryki towarzyszyło włączanie się krajów tego regionu w procesy globalizacji ekonomicznej.
Po roku 2010 tempo wzrostu gospodar-czego Afryki osłabło. W latach 2011–2016 stopa wzrostu gospodarczego regionu kształtowała się na poziomie przeciętnie nieco poniżej 3%, osią-gając najniższe wartości w roku 2011 (1,1%) oraz
6
2016 (1,7%) . Osłabienie wzrostu gospodarczego koncentrowało się na dwóch grupach gospoda-rek: eksporterach ropy naftowej oraz krajach Afryki Północnej, które cały czas odczuwały skutki Arabskiej Wiosny Ludów. Pozostała część
3 World Employment Social Outlook. Trends 2017, ILO, Geneva 2017, s. 16.
4 Na podstawie UNCTADstat, http://unctadstat.unctad.org [dostęp: 26.01.2018].
5
Africa 2030: Realizing the possibilities, http://www.ey.com [dostęp: 27.01.2018].
Afryki była w stanie utrzymać stabilne wskaźniki wzrostu PKB i produktywności, co odzwiercied-lało m.in. postępującą dywersyfikację produkcji
7
w wielu tamtejszych krajach .
Według szacunków MFW z października
8
2017 roku tempo wzrostu gospodarczego Afryki w tym roku miało osiągnąć poziom 3,5%. W la-tach 2018–2020 roczna stopa wzrostu ma wy-nieść od 3,6 do 3,9%, a w latach 2021–2022 nieco ponad 4%. W latach 2018–2022 najszybciej, bo w tempie średnio powyżej 6,5% rocznie, mają rozwijać się: Etiopia, Mozambik, Ruanda, Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej, Sierra Leone i Tanzania. Najsłabsze wyniki (średnie tempo wzrostu gospodarczego poniżej 1% rocznie) osiągnąć mają w tym samym czasie: Gwinea Rów-nikowa, Zimbabwe, Burundi, Republika Konga oraz Suazi. Wolno rozwijać się mają trzy najwięk-sze gospodarki Afryki Subsaharyjskiej: Nigeria (średnio 1,7%), RPA (1,8%) oraz Angola (1,5%).
Biorąc pod uwagę wysokie tempo przy-rostu naturalnego, tempo wzprzy-rostu PKB per capita w krajach Afryki jest dużo niższe od ogólnego tempa wzrostu gospodarczego. Według prognoz MFW Gwinea Równikowa, Zimbabwe, Repub-lika Konga, Burundi, Sudan Południowy, Suazi, a także Angola i Nigeria w 2022 roku będą mieć niższe wielkości PKB per capita (w cenach stałych) niż w roku 2017. Najwięcej, bo o przynajmniej 25%, urosnąć mają PKB per capita Etiopii, Sierra Leone, Mozambiku, Ruandy oraz Tanzanii.
Zdaniem MFW pomimo że bardzo wiele krajów Afryki doświadczyło w ostatnich latach poważnego szoku cenowego, działania dostoso-wawcze w zakresie prowadzonej polityki są nie-wystarczające. Prowadzi to do zwiększenia długu publicznego, co powoduje niepewność, wstrzy-muje inwestycje i stwarza ryzyko jeszcze więk-szych trudności w przyszłości. Problemy poja-wiają się także w krajach, które nie są uzależnione w tak dużym stopniu od eksportu surowców. Podczas gdy takie kraje, jak Wybrzeże Kości Sło-niowej, Kenia czy Senegal utrzymują wysokie sto-py wzrostu, ich deficyty budżetowe są wysokie od lat, ponieważ miejscowe rządy słusznie starały się rozwiązywać problemy społeczne i
infrastruk-turalne. Teraz jednak koszty obsługi długu
pub-9
licznego wyraźnie rosną .
Zdaniem MFW Afryka pozostaje regio-nem o ogromnym potencjale wzrostu w średnim okresie, ale aby wykorzystać ten potencjał, niezbędne jest podjęcie zdecydowanych działań w ramach polityki krajowej. Priorytetem powinno być ponowne skoncentrowanie się na stabilności makroekonomicznej. W wielu krajach, aby po-wstrzymać spadek rezerw walutowych i zrekom-pensować ubytek dochodów budżetowych, pilnie potrzebna jest konsolidacja fiskalna. Innym prio-rytetem jest rozwiązanie problemów struktural-nych w celu wsparcia równowagi makroekono-micznej. Chodzi tu m.in. o poprawę ściągalności podatków, wzmocnienie nadzoru finansowego i usuwanie długotrwałych słabości w otoczeniu biznesowym, które utrudniają dywersyfikację gospodarki. Kolejnym priorytetem powinno być wzmocnienie ochrony socjalnej dla osób
najbar-10
dziej podatnych na zagrożenia .
Również według raportu McKinsey Global Institute opublikowanego we wrześniu
11
2016 roku kraje Afryki powinny skoncentrować się na przyspieszaniu reform gospodarczych i wzmacnianiu fundamentów wzrostu. Jednym z priorytetów powinna stać się dywersyfikacja eksportu i krajowych źródeł dochodów. Ma to kluczowe znaczenie dla zwiększenia zdolności Afryki w zakresie finansowania własnego roz-woju poprzez lepszą mobilizację krajowych zasobów w drodze bardziej skutecznego poboru podatków i ceł oraz znalezienia sposobów na zwiększenie oszczędności. To ostatnie będzie wy-magać wzrostu rezerw na świadczenia emerytal-ne, rozszerzenia dostępu do usług bankowych i finansowych oraz pogłębienia rynków kapita-łowych. Lepsze planowanie w zakresie urbani-zacji powinno mieć z kolei kluczowe znaczenie dla odblokowania szansy dla pełnego rozwoju i zwiększenia konkurencyjności miast afrykań-skich. Konieczna jest większa koncentracja na rozbudowie sieci energetycznych, aby rozwiązać najważniejsze wyzwanie dla środowiska bizne-sowego. Na uwagę zasługują także trzy inne obszary o kluczowym znaczeniu dla rozwoju
7
3 reasons things are looking up for African economies, World Economic Forum on Africa, https://www.weforum.org [dostęp: 27.01.2018].
8 World Economic Outlook Database, October 2017 oraz IMF DataMapper, http://www.imf.org [dostęp: 26.01.2018].
9 Sub-Saharan Africa: Restarting the Growth Engine, IMF, Washington, D.C., May 9, 2017, http://www.imf.org [dostęp: 27.01.2018].
w regionie Afryki: poprawa systemów edukacyj-nych, dalsze wysiłki na rzecz integracji regio-nalnej oraz poprawa infrastruktury materialnej
12
i cyfrowej .
W długim okresie rozwój gospodarczy Afryki wspierać powinny trzy niezwykle ważne czynniki. Pierwszym z nich jest młoda populacja i rosnąca wielkość zasobów pracy. Szacuje się, że w 2034 roku Afrykę zamieszkiwać będzie naj-większa na świecie populacja osób w wieku pro-dukcyjnym, wynosząca 1,1 miliarda. Drugim czynnikiem jest postępująca urbanizacja tego kontynentu. Prognozuje się, że w następnej de-kadzie, dodatkowe 187 milionów Afrykańczyków będzie mieszkać w miastach. Warto tu zwrócić uwagę na fakt, że wydajność w miastach jest trzy razy wyższa niż na obszarach wiejskich, a eks-pansja miejska przyczynia się do szybkiego wzrostu konsumpcji gospodarstw domowych. Trzecim czynnikiem jest dobra pozycja krajów afrykańskich do czerpania korzyści z szybko po-stępujących zmian technologicznych. Dla przy-kładu Afryka Wschodnia stała się już światowym
13
liderem w zakresie płatności mobilnych .
Pozostałe przyczyny ucieczki i migracji Afry-kańczyków ze swoich krajów
Brak jest pełnych danych statystycznych na temat wielkości legalnej i nielegalnej migracji z Afryki do Europy. ONZ szacuje ogólną liczbę Afrykańczyków, którzy opuścili swój kraj z po-wodu wojny, terroru czy biedy, na 19 mln. Więk-szość z nich przebywa w biednych krajach są-siedzkich, np. w Ugandzie żyje 1,5 mln uchodź-ców z Konga i Południowego Sudanu, w Dżibuti schronienie znalazło tysiące uchodźców z Eryt-rei, Somalii i Jemenu, a w Tanzanii uchodźcy z Burundi. Mniej niż jedna czwarta spośród 19 mln uchodźców i emigrantów z Afryki żyje obecnie w Europie, najwięcej we Francji, Wło-szech i Hiszpanii, dokąd wielu z nich przybyło
14
nielegalnie przez Morze Śródziemne .
Oprócz eksplozji demograficznej można wyróżnić trzy rodzaje czynników stymulujących przymusową i dobrowolną emigrację ludności afrykańskiej do krajów europejskich:
· polityczne,
· ekonomiczne,
· katastroficzne.
Czynniki polityczne gwałtownych mi-gracji mieszkańców Afryki obejmują konflikty zbrojne z sąsiadującymi państwami, wojny domowe o podłożu etnicznym lub religijnym oraz prześladowania polityczne i łamanie przez rządzących praw człowieka. Warto podkreślić, że przyczyną wojen między państwami afrykańskimi i konfliktów regionalnych najczęściej jest dążenie do przejęcia terenów obfitujących w bogactwa naturalne. Im większymi złożami bogactw mine-ralnych dysponuje dany kraj, tym większe jest prawdopodobieństwo wybuchu tam wojny. Kon-fliktami zbrojnymi zostały dotknięte m.in. Sudan Południowy, Burundi, Somalia. Erytrea, Liberia i Nigeria. W wyniku tych konfliktów kilka milio-nów ludzi straciło życie lub musiało opuścić swo-je miejsce zamieszkania.
Do przyczyn ekonomicznych emigracji w Afryce zalicza się bezrobocie, ubóstwo, brak perspektyw polepszenia sytuacji ekonomicznej, duże różnice pomiędzy wynagrodzeniem, np. le-karzy, w Afryce i w Europie. Po części za wysokie bezrobocie w krajach afrykańskich winę ponoszą kraje rozwinięte, które wymusiły na nich otwarcie rynku dla importu subwencjonowanej żywności i tanich artykułów przemysłowych, doprowadza-jąc do zniszczenia lokalnego rolnictwa i rodzi-mego przemysłu.
Afryka cierpi też z powodu klęsk żywio-łowych: suszy, powodzi i epidemii oraz pustyn-nienia obszarów uprawnych, które zmuszają ludzi do opuszczanie swojego miejsca zamieszkania.
Kontrowersje wokół pomocy rozwojowej dla Afryki
Ekonomiści i politycy nie są zgodni co do tego, że pomoc rozwojowa i przyspieszenie wzrostu gospodarczego w krajach afrykańskich zahamują emigrację z tych krajów do Europy. Jedni są przekonani, że działania te mają kluczo-we znaczenie dla powstrzymania emigracji miesz-kańców Afryki, obok zaprzestania wojen
11 Lions on the move II: Realizing the potential of Africa's economies. McKinsey Global Institute, September 2016.
12 3 reasons things…, op. cit.
13 Ibidem.
14 Ch. Grefe, Auf nach Europa? Nein nach Afrika,
http://www.zeit.de/wirtschaft/2017-03/afrika-migration-europa-eu-fluechtlinge-hunger [dostęp: 07.01.2018].
i prześladowania osób sprzeciwiających się rzą-dom dyktatorskim oraz wygaszenia konfliktów etnicznych, Dzięki pomocy zagranicznej i wyż-szej dynamice rozwoju gospodarczego powstają bowiem nowe miejsca pracy i następuje poprawa warunków życia ludności. Natomiast inni uwa-żają, że wzrost gospodarczy połączony ze zwięk-szaniem się dochodów ludności powoduje wzrost emigracji, ponieważ więcej osób jest w stanie sfi-nansować kosztowną podróż do Europy. Zda-niem M. Clemensa z Centrum Globalnego Roz-woju w Waszyngtonie zahamowanie presji na emigrację w poszczególnych krajach następuje dopiero wtedy, gdy dochody per capita przekra-czają poziom 5–8 tys. USD. Warunek ten biedne kraje afrykańskie spełnią nie wcześniej niż w
la-15
tach 2080–2100 . Nie oznacza to jednak kwestio-nowania roli pomocy rozwojowej, która jest po-trzebna w celu poprawy warunków życia w Afry-ce.
Według danych Banku Światowego pomoc rozwojowa dla Afryki (Official Development Assistance – ODA) w latach 1960–2014 wyniosła 835 mld USD i była prawie trzy razy większa niż pomoc ekonomiczna dla znacznie bardziej
zalud-16
nionych krajów azjatyckich . Największym źród-łem pomocy na rzecz rozwoju, stabilności i poko-ju w Afryce jest Unia Europejska i kraje unijne. Wielkość tej pomocy dobrze ilustrują poniższe
17
dane statystyczne :
· w 2016 roku UE i jej państwa członkowskie udzieliły krajom afrykańskim 21 mld EUR pomocy rozwojowej;
· tylko w 2015 roku firmy unijne zainwestowały w Afryce 32 mld EUR, co stanowiło około jednej trzeciej wszystkich bezpośrednich in-westycji zagranicznych w tym roku w Afryce;
· 3,35 mld EUR otrzymał Europejski Fundusz na rzecz Zrównoważonego Rozwoju; zakłada się, że powyższa kwota powinna wygenerować w krajach afrykańskich do 2020 roku 44 mld EUR inwestycji, co powinno przełożyć się na nowe miejsca pracy dla młodych Afrykańczy-ków;
· 1,4 mld EUR zostało przeznaczone na prog-ramy edukacyjne w Afryce w latach 2014– 2020.
Zagadnienia współpracy, w tym także pomocy rozwojowej, omawiane są na szczytach UE–Afryka. Piąte spotkanie tego formatu z udziałem 55 szefów rządów i przedstawicieli 28 krajów UE odbyło się pod koniec listopada 2017 roku w Abidżanie. Na szczycie przyjęto dekla-rację określającą wspólne priorytety partnerstwa UE–Afryka w 4 strategicznych obszarach:
· ekonomiczne szanse młodzieży,
· pokój i bezpieczeństwo,
· mobilność i migracja,
· współpraca na rzecz ładu państwowego. Ponadto przywódcy przyjęli również wspólne oświadczenie o sytuacji migrantów w Libii, w którym potępili nieludzkie traktowanie migrantów i uchodźców przez grupy
przestęp-18
cze .
Afryka musi być czymś więcej niż źród-łem surowców dla krajów rozwiniętych. Głów-nym wyzwaniem ekonomiczGłów-nym i społeczGłów-nym nie tylko dla rządów krajów afrykańskich, ale również dla Europy jest stworzenie miejsc nauki zawodu i pracy. Do tego potrzebne są: inwestycje w sektorze publicznym i prywatnym, wspieranie lokalnej przedsiębiorczości, podjęcie produkcji pracochłonnych produktów, rozwój usług, po-szerzenie wewnątrzafrykańskiej wymiany han-dlowej, ochrona młodego przemysłu przed tanim importem z Chin i Europy oraz usunięcie barier w dostępie do rynku europejskiego pochodzą-cych z Afryki przetworzonych towarów. Środki