Pomimo olbrzymiej ilości stron internetowych poświęconych religii oraz działalności wirtualnych wspólnot związanych z Kościołem, należy postawić pytanie, czy Internet to odpowiednie miejsce na spotkanie z religią i Bogiem? Ks. Artur Stopka zajmujący się ekspansją treści religijnych publikowanych w Internecie postawił istotne pytanie: Czy można znaleźć/spotkać Boga w Internecie? (Stopka, 2013).
Powołując się na słowa papieża Franciszka, który skonstatował kiedyś, że Internet nie wystarcza, technologia nie jest tu dostateczna (pl.radiovaticana.va), twierdzi on, że Internet nie doprowadzi do spotkania z Bogiem (Stopka, 2013). Uważa, że nic nie zastąpi autentycznych i bezpośrednich relacji podejmowanych podczas aktu bezpośredniej komunikacji z kapłanem a nie poprzez medium, które pośredniczy w komunikacji.
"Boga nie można spotkać w sieci, ale można spotkać ludzi, którzy do Niego zaprowadzą” . Powyższy cytat stanowi motto portalu wiara.pl i doskonale ujmuje oficjalne stanowisko Kościoła wobec kwestii zastosowania nowych mediów do procesu ewangelizacji. Internet, traktowany przez papieża Franciszka jako dar Boży (Franciszek, 2014) stanowi etap pośredni, przejściowy, aczkolwiek tworzy środowisko przyjazne do nawiązywania nowych znajomości, a także solidarności. Można zastosować porównanie, ukazując Kościół jako rybaka, który zarzuca wirtualną sieć i łowi w oceanie bitów osoby, które w przyszłości staną się członkiem wspólnoty religijnej. Przytoczone poniżej przykłady dobrze ilustrują omówioną powyżej prawidłowość.
Człowiek zalogowany 4. Człowiek społeczny w przestrzeni Internetu 88 PORTALE SPOŁECZNOŚCIOWE
Opoka
W Internecie funkcjonuje wiele portali poświęconych religii, lecz nie wszystkie z nich zasługują na uwagę. Jednym z ciekawszych jest Opoka.org.pl, określana także jako „Laboratorium wiary i kultury”.
To portal prowadzony przez Fundację Opoka, powołaną do życia 5 czerwca 199 8 r. przez Fundację Konferencji Episkopatu Polski. Zdaniem niektórych stanowi także swoiste serce internetowe polskiego Kościoła Katolickiego (Piwek, 2012). Jego popularność jest tak duża, że dziś można już powiedzieć, iż uplasował się na pierwszym miejscu na liście serwisów katolickich w Polsce i na 75. miejscu najpopularniejszych stron. Celem funkcjonowania portalu jest tworzenie systemu elektronicznej wymiany informacji oraz serwisu internetowego (opoka.org.pl). Jego twórcy deklarują, iż pragną
„pokazać, że warto wykorzystywać Internet do wszechstronnego rozwoju, począwszy od kultury osobistej, przez edukację po rozwój duchowy, aż do rozwijania empatii i zdolności komunikacji z innymi osobami” (dobro.opoka.org.pl). Statystyki wskazują, że z serwisu korzysta rocznie około 4 milionów użytkowników Jedną z najnowszych inicjatyw jest akcja Wspieraj Dobro w Sieci. Jej zadaniem jest udostępnianie użytkownikom opoka.org.pl multimediów, elementów społecznościowych oraz treści opisujących praktyczną stronę wiary, życie intelektualne, jak i duchowe. Co więcej, jednym z elementów akcji jest umożliwienie internautom współtworzenia stron, serwisów i portali. Serwis zawiera także bazę Mszy św. oraz Liturgię słowa na każdy dzień (dobro.opoka.org.pl). Opoka wraz z operatorem telefonicznym Plusem w 2010 r. uruchomiła także serwis sms’owy zwany jako SMS-owe medytacje. Pątnicy pielgrzymujący na Jasną Górę mogą otrzymywać krótkie komunikaty z rozważaniami autorstwa felietonisty tygodników katolickich ks. Zbigniewa Kapłańskiego. Wspomniane medytacje mają być związane z czytaniami z Mszy św. odbywającymi się danego dnia. Dodatkowo, serwis oferuje użytkownikom możliwość założenia poczty elektronicznej, prowadzenia dyskusji na portalowym forum określanym jako „Areopag- porozmawiajmy o wierze”, wysłania e-kartki do dowolnej osoby, czy skorzystania z newslettera „Franciszkomania”. Subskrybujący otrzymują darmowy biuletyn poświęcony papieżowi Franciszkowi.
deon.pl
Innym tego typu serwisem jest Deon.pl To portal społecznościowo -informacyjny, założony przez Towarzystwo Jezusowe oraz Wydawnictwo WAM. Twórcy deklarują, że” stworzyli go, poszukując nowych sposobów pozytywnego oddziaływania na współczesne społeczeństwo” (deon.pl). Adresatami portalu są głównie osoby w wieku "25 plus", jednak autorzy mają nadzieję, że każdy z odwiedzających znajdzie tam coś dla siebie. Portal ma za zadanie komentowanie wydarzeń z życia Kościoła, informowanieo wydarzeniach społecznych oraz ich interpretowanie z punktu widzenia Kościoła. Warto także dodać, że deon.pl to nie tylko portal zawierający treści religijne, gdyż jego twórcy zamieścili informację, iż „od początku był i jest tworzony w duchu ignacjańskiej tradycji „odnajdowania Boga we wszystkich rzeczach”, stąd nie mogło tu zabraknąć elementów przydatnych w codziennym życiu, tj.
pogody, kalendarza imion, kursów walut, działu porad życiowych, kulinarnych etc.” (deon.pl).
Dodatkowo, można tam znaleźć czytelnię książek, prasy oraz działalność dobroczynną.. Statystyki wskazują, że miesięcznie portal odwiedza 700 000 unikalnych użytkowników generujących przeszło 4 000 000 odsłon (deon.pl).
Portal ten publikuje regularnie pomysły zrealizowania innowacyjnych lekcji religii. Celem tej inicjatywy jest stworzenie wśród katechetów środowiska, które podjęłoby się pracy pedagogicznej oraz
Człowiek zalogowany 4. Człowiek społeczny w przestrzeni Internetu 89 ewangelizacyjnej podczas realizacji trudnych, aczkolwiek aktualnych tematów, które nawiązywałyby do Pisma Świętego oraz mieściły się w ramach obowiązującego w szkole programu nauczania. Jednym z przykładów jest lekcja proponowana przez Wojciecha Żmudzińskiego. Autor zaleca katechetom, aby przekazywali swym podopiecznym treści biblijne w zupełnie inny sposób, niż czyniło się to do tej pory.
Koncept polega na tym, że uczniowie mają wspólnie przygotować ciastka metodą poznawania Biblii.
Wspomniane wypieki określane mianem „uszy Hamana”, nawiązują do historii Estery- żony perskiego króla, która zdemaskowała Hamana- wezyra nienawidzącego Żydów.
Na przykładzie wspomnianego portalu można wysunąć wniosek, iż religijne strony internetowe zawierają nie tylko informacje ściśle związane z tematem będącym dominantą kompozycyjną. Twórcy tego typu serwisów starają się wytworzyć platformę komunikacji, z której mogą korzystać osoby pragnące prowadzić życie zgodne z zasadami wyznawanej przez siebie religii, tworząc wirtualne wspólnoty, a więc cyfrowe społeczności będące de facto sieciami więzi powstającymi między użytkownikami Internetu. Są one z reguły źródłem życia towarzyskiego i informacji oraz zapewniają wsparcie, poczucie bezpieczeństwa, przynależności do grupy oraz tożsamość społeczną (Wellman, 2001 za: Castells, 2003). E-wspólnoty konstytuowane są w określonym celu przez jednostki podzielające podobne zainteresowania (McQuail, 2007).
Wirtualne wspólnoty związane z kościołem tworzą się także w związku z ruchem pielgrzymkowym.
Dzięki zastosowaniu mediów społecznościowych pielgrzymi mogą swobodnie wymieniać się informacjami, planować trasę, a także dzielić się relacjami z podróży. Wśród profili istniejących na Facebooku można wymienić chociażby: Pieszą pielgrzymkę do Częstochowy 2012, Pieszą Pielgrzymkę Wrocławską, Kielecką Pieszą Pielgrzymkę, Poznańską Pieszą Pielgrzymkę, Gdańską Pieszą Pielgrzymkę na Jasną Górę, Pielgrzymkę Pieszą z Legnicy na Jasną Górę. Dodatkowo, na portalu Opoka stworzono Wirtualną Mapę Pielgrzymek. Można tam także odnaleźć istotne informacje dotyczące aktualności pielgrzymkowych, sprawdzić listę pielgrzymek, przeczytać mikroblogi pielgrzymkowe pątników, czy poradniki pielgrzyma, a także pogłębić wiedzę na temat sanktuariów i zabytków (pielgrzymki.opoka.org.pl).
Podsumowując, na podstawie przedstawionych powyżej argumentów można stwierdzić, że portale religijne charakteryzuje holistyczne działanie, mające na celu podjęcie dialogu dotyczącego wszystkich sfer życia, począwszy od życia duchowego, kulturalnego, społecznego, politycznego, kończąc na zagadnieniach kulinarnych. Pomysłodawcy idei stworzenia portalu przyznają, że „bycie łącznikiem pomiędzy religią a życiem społecznym nie jest możliwe bez zapewnienia przyjaznego miejsca dla otwartych i inspirujących dyskusji na tematy religijne, społeczne, polityczne i kulturalne” (deon.pl).
Takie miejsce niewątpliwie udało się stworzyć.
Pogotowie duchowe
Poza stronami internetowymi, ważną część religijnego Internetu stanowią portale pomocowe.
Jednym z nich jest Pogotowie duchowe, będące inicjatywą stworzoną przez zakonników kościoła rzymsko-katolickiego. Ma na celu ukonstytuowanie wirtualnej grupy wsparcia religijnego działającej 24 godziny na dobę. Mottem projektu stało się powiedzenie jednego z braci kapucynów, który stwierdził kiedyś, że „kapłan powinien być jak Tesco 7 dni w tygodniu i 24 h na dobę otwarty dla ludzi”
(pogotowieduchowe.pl). Czyż nie taki powinien być współczesny Kościół? Otwarty i gotowy do niesienia pomocy potrzebującym o każdej porze dnia i nocy. O nieustannej gotowości do niesienia posługi kapłańskiej i pomocy ludziom może świadczyć cytat: „Jeżeli chcesz, zadzwoń, umów się z nami.
Człowiek zalogowany 4. Człowiek społeczny w przestrzeni Internetu 90 Czujesz, że potrzebujesz duchowej pomocy – nie zwlekaj. Zadzwoń! a szybko zawieziemy Cię do lekarza, którym jest Jezus Chrystus” (pogotowieduchowe.pl). Osoby, które trapi jakieś zmartwienie bądź stoją przed problemem, który wydaje im się nie do rozwiązania mogą zadzwonić, napisać maila (pogotowieduchowe@live.com), bądź skontaktować się z Pogotowiem Duchowym poprzez profil społecznościowy na Facebooku Na stronie Pogotowia umieszczono tygodniowy grafik, w którym zawarto nazwiska duszpasterzy, ich zdjęcia, godziny dyżuru oraz dane kontaktowe. Na górze strony internetowej znajduje się napis głoszący, iż każdej osobie znajdującej się w potrzebie może zostać zapewniona „pomoc kapłana bez względu na dzień i godzinę, zadzwoń!” (pogotowieduchowe.pl). Tuż poniżej umieszczono mapę Polski, z zaznaczonym podziałem na województwa. W każdym z nich znajduje się lampka, a jej kolor oznajmia użytkownikowi strony, czy kapłan jest dostępny (zielona), czy też w danej chwili nie ma żadnego wolnego duszpasterza (czerwona). Po najechaniu kursorem na dane województwo, z lewej strony ukazuje się spis kapłanów, którzy pełnią dyż ury (pogotowieduchowe.pl).