wyniki badań własnych
Pojęcie sukcesu przedsiębiorstwa może być różnie definiowane. Leszczewka w swojej publikacji „Model biznesu a percepcja sukcesu przedsiębiorstwa rodzinnego” wskazu-je, że miernikami sukcesu mogą być m.in.: satysfakcjonujący wynik finansowy, wzrost wartości przedsiębiorstwa, wzrost udziałów w rynku czy wzrost sprzedaży. Termin „sukces przedsiębiorstwa” określa zatem realizację wizji i celów firmy zgodnie z prze-widywaniami właścicieli. Ponadto wskazuje również wpływ realizowanego w przed-siębiorstwie modelu biznesu na sukces przedsiębiorstwa [Leszczewka 2016, s. 32].
Z przeprowadzonych badań wynika, że ponad połowa respondentów w woje-wództwie lubelskim stwierdziła, że odniosła sukces, podczas gdy w wojewoje-wództwie śląskim odsetek firm rodzinnych patrzących z optymizmem na osiągane wyniki ukształtował się na poziomie prawie 78% (tabela 5).
Tabela 5. Czy firma w opinii Pani/Pana opinii odniosła sukces?
Lp. Wyszczególnienie województwo lubelskie województwo śląskie
1. Tak 56,7% 77,8%
2. Nie 3,3% 11,1%
3. Trudno powiedzieć 40,0% 11,1%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych w województwie lubelskim i województwie śląskim.
Nieco wyższy odsetek firm, które odniosły sukces zaobserwowała Leszczew-ka w badaniu przeprowadzonym w okresie od czerwca do sierpnia 2014 na grupie 200 przedsiębiorstw rodzinnych. Wówczas 192 uczestników badania stwierdziło, że firma, którą prowadzą odniosła sukces [Leszczewska 2016, s. 33], co stanowiło 96% całej próby badawczej.
Z przeprowadzonych ankiet wynika, że 40,8% ogółu firm rodzinnych w woje-wództwie lubelskim odnotowało przyrost wyniku finansowego, a w wojewoje-wództwie śląskim 55,6%. Średnio około 45,5% przebadanych lubelskich firm rodzinnych wska-zało, że nie wystąpiły większe zmiany w wartości osiąganych wyników finansowych, przy odpowiednio 22,2% w województwie śląskim (tabela 6). Dla większości bada-nych podmiotów to właśnie satysfakcjonujący wynik finansowy stał się czynnikiem decydującym o ich sukcesie.
Tabela 6. Jak oceniają państwo swoje wyniki finansowe w porównaniu z rokiem poprzednim Lp. Wyszczególnienie województwo lubelskie województwo śląskie
1. Wzrost o 15% lub więcej 7,9% 11,1%
2. Wzrost o 10% –15% 7,9% 11,1%
3. Wzrost o 5% –10% 25,1% 33,3%
4. Mniej więcej na tym samym poziomie 45,5% 22,2%
5. Spadek o 5% –10% 5,8% 0,0%
6. Spadek o 10% –15% 3,1% 11,1%
7. Spadek o 15% lub więcej 4,7% 11,1%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych w województwie lubelskim i województwie śląskim.
Jak już wcześniej wspomniano sukces przedsiębiorstwa rodzinnego to składowa wielu czynników takich jak: satysfakcja z pracy czy zdolność do generowania zysku. Sukces zależy od osobowości, wartości, stylu zarządzania założyciela oraz od przy-jętego modelu biznesu. Z przeprowadzonego badania wynika, że głównym czyn-nikiem sukcesu przedsiębiorstw rodzinnych zarówno w województwie lubelskim jak i śląskim jest rozpoznawalna marka i lojalność klientów – odpowiednio 31,0% i 42,1%. Zatem rozpoznawalna marka i lojalność klientów to główne klucze do dal-szego rozwoju. Dokonując dalszej analizy czynników mających istotne znaczenie dla kontynuacji sukcesu przedsiębiorstw rodzinnych, na drugim miejscu ukształtowała się koncentracja na wysokiej jakości oferowanych produktów czy usług, a na trzecim łatwy dostęp do finansowania firm. Najmniej ważnym czynnikiem sukcesu okazało się dobre zarządzanie „talentami” w firmach rodzinnych (tabela 7).
Tabela 7. Proszę zaznaczyć czynniki, które uważane są za ważne dla kontynuacji sukcesu przedsiębiorstw rodzinnych
Lp. Wyszczególnienie województwo lubelskie województwo śląskie 1. Łatwy dostęp do finansowania firm
rodzinnych 15,6% 0,0%
„talen-3. Koncentracja na zrównowa-żeniu i odpowiedzialności
społecznej 11,1% 10,5%
4. Ustanowiona i rozpoznawal-na marka i lojalność klientów 31,0% 42,1%
5. Innowacyjność produktu 6,4% 10,5%
6. Koncentracja na wysokiej jakości produktu 24,9% 31,6%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych w województwie lubelskim i województwie śląskim.
Tabela 8. Jakie kroki zostały podjęte w celu ulepszenia wydajności w ostatnich trzech latach Lp. Wyszczególnienie województwo lubelskie województwo śląskie
1. Inwestycja kapitałowa 8,7% 0,0%
2. Rozwój potencjału 19,4% 6,3%
3. Wzrost istniejącego udziału w rynku 27,3% 37,5%
4. Nowe branże 6,2% 18,8%
5. Nowe kraje 3,1% 6,3%
6. Nowe produkty (usługi) 35,3% 31,3%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych w województwie lubelskim i województwie śląskim.
Dokonując dalszej analizy funkcjonowania firm rodzinnych, respondentom zada-no pytanie o kierunki planów rozwojowych. Ponad 35% lubelskich przedsiębiorstw działających na bazie rodzinnego biznesu nastawione jest na wprowadzenie nowych produktów (usług), przy odpowiednio 31% udzielnych odpowiedzi w województwie śląskim. Należy wspomnieć również, ze nowe produkty (usługi) przyczyniają się jed-nocześnie do wzrostu już istniejącego udziału na rynku – województwo lubelskie 27,3%, a województwo śląskie 37,5% (Tabela 8).
Zakończenie
Ciągła zmiana w biznesie dotyczy wszystkich firm. Olbrzymim polem jej oddziaływa-nia są także biznesy rodzinne, które na całym świecie stanowią podstawę gospodarki. Badania dotyczące specyfiki firm rodzinnych prowadzone są na różnych płaszczy-znach – odnoszą się do funkcjonowania w określonych warunkach makroekono-micznych czy też relacji z innymi podmiotami na poziomie mikroekonomicznym. Firmy rodzinne sektora MSP poprzez swoje działania aktywnie kształtują gospodarkę regionu, jak również pozytywnie wpływają na sferę społeczną. Warunkiem aktywne-go uczestnictwa małych i średnich przedsiębiorstw w grze rynkowej i stymulowania przez nie rozwoju gospodarczego i społecznego kraju jest jednak szeroko pojęty roz-wój tej kategorii podmiotów gospodarczych.
W funkcjonowaniu firmy rodzinnej spotyka się szereg barier związanych z ich roz-wojem. Dobrze skonstruowany model biznesu będący stalową konstrukcją funkcjo-nowania przedsiębiorstwa jest pewnego rodzaju drogowskazem dla firm rodzinnych i ułatwia tym samym osiągnięcie sukcesu. Zaprezentowane w artykule wyniki reali-zowanych badań własnych pozwalają na sformułowanie następujących wniosków:
· w zdecydowanej większości kadra zarządzająca rodzinnymi biznesami stwierdzi-ła, że przedsiębiorstwo odniosło sukces,
· pośród przedsiębiorstw, które odniosły sukces, w województwie lubelskim nie-całe 16% ankietowanych podmiotów ma skonkretyzowany model biznesu, pod-czas gdy w województwie śląskim prawie 56%. Potwierdzono również fakt, iż reali-zowany model biznesu przyczynił się do osiągnięcia przez firmę sukcesu,
· głównym wyznacznikiem sukcesu dla ankietowanych podmiotów stał się m.in.: satysfakcjonujący wynik finansowy, wzrost udziałów w rynku czy wzrost sprzedaży
· największe problemy towarzyszą jednak firmom na początku prowadzenia dzia-łalności. Związane są one z brakiem specjalistycznej wiedzy, szczególnie z zakresu zarządzania w warunkach konkurencji, z emitowaniem wartości bez korzyści eko-nomicznych, z długotrwałym procesem budowania wizerunku.
Bibliografia
Ashley-Cotleur K. (1999), Family Business and Relationship Marketing: The Impact of Relation-ship Marketing in Second Generation Family Business, Frostburg State University, Maryland. Bis J. (2013), Innowacyjny model biznesu – sposób na zwiększenie przewagi konkurencyjnej, „Przedsiębiorczość i Zarzadzanie”, Wydawnictwo SAN, t. 14, z.13, cz. 2.
Bojewska B. (2006), Istotne uwarunkowania działalności mikroprzedsiębiorstw. Zeszyty Na-ukowe „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 427, s. 59.
Donnelley R.G. (2002), The Family Business [w:] C.E. Aronoff, J.H. Astrachan, J.L. Ward, „Fam-ily Business Sourcebook”, Fam„Fam-ily Enterprise Publishers, Georgia.
Drzewiecki J. (2011), Model biznesu a strategia organizacji: podobieństwa, różnice [w:] M. Przybyła (red.) Nauki o zarządzaniu. „Management Science”, nr 8, UE, Wrocław.
European Commission (2009), Overview of family business relevant issues.
Frishkoff P.A. (2012), Understanding Family Business, „Austin Family Business Program” [w:] Firma w rodzinie czy rodzina w firmie. Metodologia wsparcia firm rodzinnych, Marjański A., „Specyfika firm rodzinnych”, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa. Gołębiowski T., Dudzik T.M., Lewandowska M., Witek-Hajduk M. (2008), Modele biznesu polskich przedsiębiorstw, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
Kowalewska A. (red.) (2009), Firmy rodzinne w polskiej gospodarce, PARP, Warszawa. Leszczewska K. (2016), Model biznesu a percepcja sukcesu przedsiębiorstwa rodzinnego – wy-niki badań własnych [w:] Sułkowski Ł., Marjański A. (2013), Firmy rodzinne – wyzwania współ-czesności, SAN, Łódź.
Mandl I. (2008), Overview of Family Business Relevant Issues, „Final Report”, Austrian Institute for SME Research, Vienna.
Morris M., Schindehutte M., Allen J. (2005), The entrepreneur’s Business Model: Toward a Unified Perspective, ,,Journal of Business Research”, nr 58, s. 726.
Obłój K. (2002), Tworzywo sztucznych strategii, PWE, Warszawa.
Sobiecki A. (2014), Przedsiębiorstwo rodzinne w gospodarce globalnej, Oficyna Wydawnicza SGH, s. 6.
Stankiewicz M. J. (2005), Konkurencyjność przedsiębiorstwa. Budowanie konkurencyjności przedsiębiorstwa w warunkach globalizacji, TNOiK Dom Organizatora, Toruń.
Sułkowski Ł. (2011), Firmy rodzinne – determinanty funkcjonowania i rozwoju, „Przedsiębior-czość i Zarządzanie”, Łódź.
Sułkowski Ł., Marjański A. (2011), Firmy rodzinne Jak osiągnąć sukces w sztafecie pokoleń, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
Sułkowski Ł. (2004), Organizacja i rodzina. Więzi familijne w życiu gospodarczym, TNOiK, To-ruń.
Szul E. (2013), Działalność firm rodzinnych w ocenie społecznej, „Zarządzanie i Finanse”, t. 1, nr 4, Gdańsk.
Wsparcie administracji ważne dla rozwoju firm rodzinnych – raport (2016), „Firmy Rodzinne” [online], www.firmyrodzinne.pl/download/16-10-12_Raport_firmy rodzinne.pdf
Zasiadczyk A., Krasicki A., Polskie firmy rodzinne: [ opowieść o sile tradycji], Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 2016, s. 5
Żukowska J., Pindelski M. (2012), Szanse i ograniczenia innowacyjnej strategii rozwoju firm rodzinnych, „Współczesne Zarządzanie”, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Alicja Hadryś-Nowak
| alicja.hadrys@ue.poznan.plKatedra Zarządzania Międzynarodowego, Wydział Gospodarki Międzynarodowej, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Adrianna Lewandowska
| alewandowska@ibrpolska.plSzkoła Główna Handlowa, Zakład Przedsiębiorstwa Rodzinnego w Instytucie Przedsiębiorstwa