Model P. Krugmana i M. Obstfelda

Istotny wkład w badania dotyczące korzyści i kosztów wynikających z przystąpienia do obszaru walutowego pojedynczego państwa, wnieśli P. Krugman oraz M. Obstfeld. Dla korzyści posłużyli się modelem GG, a koszty określili przez model LL. Badania swe prowadzili na przykładzie Norwegii – państwa będącego obecnie poza strefą euro, ale mającego możliwość przystąpienia do wspólnego obszaru walutowego.

Zdaniem autorów korzyści monetarne wynikające z przystąpienia do obszaru walutowego o sztywnych kursach, równoważą i w pewnych sytuacjach przewyższają utratę korzyści wynikających z utrzymywania płynnych kursów walutowych. Wraz ze wzrostem stopnia integracji gospodarczej danego państwa z obszarem walutowym wzrastają korzyści wynikające z przystąpienia. Mowa tutaj o korzyściach monetarnych Norwegii, które uzyskuje w momencie usztywnienia kursu walutowego w stosunku do waluty OCA. Warto zauważyć (Wykres 4), że im bardziej rozwinięta wymiana handlowa oraz wyższy stopień mobilności czynników produkcji państwa przystępującego do unii walutowej z pozostałymi członkami obszaru, tym większe są korzyści z utrzymywania systemu stałych kursów walutowych.¹⁰⁶ Oś pozioma wykresu przedstawia poziom, do jakiego kraj przystępujący jest zintegrowany z obszarem walutowym, a oś pionowa to korzyści Norwegii wynikające z eliminacji m. in. kosztów transakcyjnych i niepewności, co do kształtowania się kursu walutowego.

106 Świadczy o tym odchylająca się pozytywnie krzywa GG na rysunku. Efektywność monetarna wynika głównie z eliminacji kosztów transakcyjnych po przystąpieniu państwa do obszaru walutowego oraz z niepewności co do kształtowania się kursu walutowego.

75 Wykres 4. Model GG przedstawiający zależności między korzyściami z efektywności monetarnej kraju przystępującego do unii walutowej a stopniem integracji gospodarczej.

Źródło: P. Krugman, M. Obstfeld, International Economics – Theory and Policy, op. cit., s. 625.

Relacje dotyczące stopnia integracji gospodarczej pomiędzy państwem przystępującym do obszaru walutowego o sztywnych kursach a utratą stabilności gospodarczej tego kraju przedstawia krzywa LL (Wykres 5). Zgodnie z przewidywaniami P. Krugmana oraz M. Obstfelda przystąpienie państwa do unii monetarnej oprócz korzyści wywołuje także koszty. Są one efektem rezygnacji z prowadzenia własnej, narodowej polityki kursowej wykorzystywanej do osiągania stabilizacji produkcji i zatrudnienia w przypadku szoków ekonomicznych. Ograniczenia stabilności gospodarczej kraju przystępującego wiążą się ze stopniem integracji gospodarczej kraju przystępującego do obszaru. I tak w sytuacji wysokiego stopnia integracji następuje redukcja negatywnych efektów braku równowagi wynikającej z szoków ekonomicznych. Opisywane zależności przedstawia krzywa LL, gdzie oś pozioma to poziom integracji kraju przystępującego z unią walutową, a oś pionowa przedstawia wielkość strat stabilności gospodarczej państwa. Nachylenie krzywej LL świadczy o tym, że w przypadku Norwegii poziom strat dotyczący stabilności gospodarczej w miarę wzrostu stopnia integracji, obniża się.

76 Wykres 5. Model LL przedstawiający zależności pomiędzy stratami stabilności gospodarczej państwa przystępującego do unii walutowej a stopniem integracji gospodarczej.

Źródło: P. Krugman, M. Obstfeld, International Economics – Theory and Policy, op. cit., s. 628.

Przedstawione przez P. Krugmana i M. Obstfelda modele mogą być w pełni wykorzystane, gdy zostaną połączone na jednym wykresie. Wtedy możliwe będzie odczytanie, kiedy państwo powinno przystąpić do unii walutowej, a w jakiej sytuacji nie jest to wskazane. Przedstawiony poniżej wykres (Wykres 6) ukazuje punkt O1 (przecięcie krzywej GG i krzywej LL), kiedy to korzyści i straty związane z przystąpieniem do unii walutowej równoważą się. W takiej sytuacji państwo powinno jeszcze zdecydować się na integrację walutową. Wszystkie punkty powyżej przecięcia się krzywej GG i LL wskazują na nadwyżkę korzyści nad stratami, a więc państwa znajdujące się w takich sytuacjach powinny podjąć decyzje o przyłączeniu się do unii walutowej. Natomiast tym, które znajdują się poniżej punktu przecięcia odradzane jest członkostwo. Przedstawiony model w znakomity sposób prezentuje jak zmiany w środowisku gospodarczym kraju

77 decydującego się na przystąpienie do unii wpływają na chęć usztywnienia kursu jego waluty w stosunku do waluty zewnętrznego obszaru walutowego.107

Wykres 6. Połączone modele GG i LL przedstawiający punkt osiągnięcia korzyści z przystąpienia do unii walutowej.

Źródło: P. Krugman, M. Obstfeld, International Economics – theory and Policy, op. cit., s. 629.

M. Obstfeld i P. Krugman zdecydowali się także na przeprowadzenie analizy mówiącej o tym, co ma uczynić państwo pragnące przystąpić do unii walutowej w przypadku, gdy występują niestabilności na rynku. Polegają one na wzroście częstotliwości i rozmiaru zmian popytu na eksport kraju przystępującego, czyli inaczej mówiąc na szoku zewnętrznym. W takim przypadku następuję przesunięcie krzywej LL¹ do LL² i tym samym zmienia się poziom integracji gospodarczej, przy której przystąpienie do unii walutowej byłoby opłacalne (zmiana z punktu O1 do O2). W przypadku wystąpienia tego typu szoku, niestabilność produkcji i zatrudnienia w państwie o stałym kursie walutowym, potęguje się, co jest widoczne na wykresie (Wykres 7).¹⁰⁸

107 P. Krugman, M. Obstfeld, International Economics…, op. cit., s. 623-630. 108 P. Krugman, M. Obstfeld, International Economics…, op. cit., s. 628.

78 Wykres 7. Wzrost niestabilności rynku i wpływ na decyzje o członkostwie w unii walutowej.

Źródło: P. Krugman, M. Obstfeld, International Economics –Theory and Policy, op. cit., s. 629.

Według P. Krugmana zmiany kursu walutowego są niezbędne dla zaabsorbowania negatywnych skutków asymetrycznych szoków gospodarczych. Jednak w miarę zwiększania się stopnia integracji z państwami obszaru walutowego szoki stają się bardziej symetryczne. Nasuwa się więc wniosek, że maleje konieczność używania zmian kursu walutowego w stosunkach z gospodarkami danego obszaru walutowego, im większy jest stopień zintegrowania gospodarek należących do unii walutowej.109