Nadzór pedagogiczny

Jednym z głównych obszarów, w których realizowana jest polityka państwa w zakresie kształcenia, wychowania i opieki jest nadzór pedagogiczny, który ma państwowy charakter. Samo pojęcie „nadzór pedagogiczny” nie jest definiowane prawnie. Najczęściej określa się je jako stałe i systematyczne badanie przez odpowiednie organy, głównie kuratora oświaty, stanu, warunków i efektów prowadzonej przez szkoły i placówki działalności statutowej oraz dbanie o właściwą jakość poziomu kształcenia i wychowania⁴⁶⁸. Zgodnie z regulacją przepisów prawa oświatowego, głównie ustawy o systemie oświaty i wydanego w tym zakresie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego⁴⁶⁹ nadzór pedagogiczny realizowany jest przez wykonywanie

466 Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, op. cit.

467 Ustawa z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej, Dz. U. 2000, Nr 12, poz. 136.

468 M. Pilich, Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, wyd. 3, op. cit., s. 384.

469 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego, Dz. U. 2009, Nr 168, poz. 1324.

zadań czynności określonych w art. 33 u.s.o.⁴⁷⁰ w trybie planowych i doraźnych działań. Przedmiot nadzoru pedagogicznego jest określony ustawowo i obejmuje wyłącznie działalność dydaktyczną, opiekuńczą i wychowawczą.

W literaturze podejmującej tematykę nadzoru pedagogicznego powszechnie przyjęty jest podział na trzy jego formy. Pierwsza polega na ewaluacji. Zgodnie z wyżej przywołanym rozporządzeniem przez ewaluację rozumie się badanie skupiające się na jakości wypełniania przez szkoły i placówki funkcji dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz wykonywania innych zadań statutowych. Drugą formą nadzoru jest forma kontrolno-oceniająca, która zgodnie z art. 33 ust. 1 u.s.o. obejmuje ⁴⁷¹:

− ocenianie stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli;

− analizowanie i ocenianie efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek.

Zgodnie z art. 33 ust. 2 u.s.o., w zakresie powyżej wymienionym nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności:

1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami; 2) realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;

3) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;

4) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;

5) przestrzeganie praw ucznia i praw dziecka oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach;

6) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Natomiast trzecia, ostatnia forma nadzoru pedagogicznego określana jest mianem doradczo-wspierającej lub też wspomagającej i zgodnie art. 33 ust. 1 pkt 3 i 4 u.s.o. obejmuje następujące obszary:

− udzielanie pomocy szkołom, placówkom i nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

− inspirowanie nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i organizacyjnych.

Szczególnie ta ostatnia forma nadzoru pedagogicznego wskazuje na element definicji najbardziej związany z jego funkcją pieczy, czyli nie tylko kontroli wraz z możliwością wiążącego wpływu na zachowanie podmiotu nadzorowanego, lecz także opieki i wsparcia.

470 Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, op. cit.

471 Por. T. Olejniczak, J. Pielachowski, Nadzór pedagogiczny i organizacyjny nad szkołami i placówkami, Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2005, s. 10-11.

Kompetencje nadzorcze organów sprawujących nadzór podlegają licznym zmianom⁴⁷², choć cały czas najszersze leżą w gestii kuratora oświaty, a dokładniej wojewody⁴⁷³. Kurator oświaty działa bowiem w imieniu wojewody. Zadania kuratora, poczynając od 1999 r. ulegają stałemu ograniczaniu na rzecz samorządu terytorialnego⁴⁷⁴. W okresie 10-ciu lat miały miejsce liczne zmiany dotyczące zasad funkcjonowania w oparciu o koncepcje centralistyczną i dopiero nowelizacja ustawy o systemie oświaty z 2009 r. to znaczący powrót do rozwiązań decentralistycznych⁴⁷⁵. W tym bowiem roku wydano już czwarte, licząc od 1999 r., rozporządzenie dotyczące nadzoru pedagogicznego⁴⁷⁶. Ograniczono wówczas kompetencje kuratora o charakterze organizacyjnym i poszerzono o odnoszące się bezpośrednio do zapewnienia jakości kształcenia. Obecnie ogólny podział kompetencji pomiędzy kuratora, a samorząd przedstawia się tak, że samorząd dysponuje narzędziami do bieżącego zarządzania większością szkół publicznych, zaś kurator czuwa nad jakością nauczania i sprawuje nadzór pedagogiczny⁴⁷⁷. Kurator realizując politykę oświatową państwa, zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt 6 u.s.o. współdziała z JST w tworzeniu i realizacji regionalnej i lokalnej polityki oświatowej zgodnie z polityką oświatową państwa. Owo współdziałanie nie ma jasno określonych granic. Wydaje się więc, że mogą to być bardzo różne formy, np. społeczno-organizatorskie, zaś jego granicą jest polityka oświatowa państwa.

Kurator oświaty działa w obrębie wojewódzkiej, rządowej administracji zespolonej i posiada aparat pomocniczy, tj. kuratorium oświaty. Dodatkowo wojewoda w celu usprawnienia działania kuratorium może tworzyć jego delegatury⁴⁷⁸. Zgodnie z art. 31 ust. 1 u.s.o., kurator wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje w

472 Zob. także: D. Kurzyna-Chmiel, Nadzór pedagogiczny jako specyficzny rodzaj nadzoru, „Przegląd Prawa i Administracji” 2007, nr 76, s. 113-126.

473 Od roku 2004 wydano już trzy rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2004 r., Dz. U. 2004, Nr 134, poz. 1426; rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2006 r., Dz. U. 2006, Nr 235, poz. 1703; oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r., Dz. U. 2009, Nr 168, poz. 1324.

474 W 1999 r. utworzono nowe struktury kuratoriów oświaty i przekazano prowadzenie szkół i placówek oświatowych samorządowi terytorialnemu. W nowelizacji ustawy o systemie oświaty z 2003 r. (ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. 2003 r., Nr 137, poz. 1304) postawiono na koncepcję centralistyczną, przykładowo kompetencje kuratora poszerzono o sprawdzanie warunków nauki i wychowania. W 2006 r. przepisy oświatowe zrezygnowały z „mierzenia jakości pracy szkoły”, zakładając, że nadzór powinien realizować się przez działalność diagnostyczno-oceniającą i wspomagającą w procesie planowej i systematycznej współpracy organów sprawujących nadzór, prowadzących, dyrektorów szkół i placówek oraz nauczycieli.

475 Ustawa z 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. 2009, Nr 56, poz. 458.

476 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r., op. cit.

477 J. Osiecka-Chojnacka, Rola centralnych władz oświatowych w reformowanym systemie oświatowym [w:] Polityka oświatowa, M. Koralewska, J. Osiecka-Chojnacka (red.), Studia BAS 2010, nr 2, s. 14. 478 Kurator nie ma więc samodzielnego statusu w strukturach administracji rządowej. W przeciwieństwie do wojewody, który jest organem o właściwości ogólnej, jest on organem o właściwości szczególnej.

zakresie oświaty na obszarze województwa, w tym sprawuje nadzór pedagogiczny⁴⁷⁹. Należy jednak podkreślić, że w aktualnym stanie prawnym nie jest możliwa jakakolwiek forma nadzoru kuratora oświaty nad JST. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego analiza zadań i kompetencji kuratora jednoznacznie wskazuje, że pełni on w naszym systemie oświaty szczególną rolę organu administracji rządowej odpowiedzialnego za realizację polityki oświatowej państwa na terenie województwa, a jednocześnie obarczonego obowiązkiem takiego współtworzenia i realizacji regionalnej i lokalnej polityki oświatowej, aby ta ostatnia pozostawała w zgodzie z polityką oświatową państwa⁴⁸⁰. W tym miejscu należy też wspomnieć, że stanowisko kuratora oświaty cechuje podwójna podległość służbowa, tj. względem ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i względem wojewody⁴⁸¹.

Zgodnie z art. 35 ust. 2 u.s.o, minister ustala podstawowe kierunki polityki oświatowej państwa, które kurator zobowiązany jest zrealizować na terenie województwa, a także nadzoruje i koordynuje wykonywanie nadzoru pedagogicznego na terenie kraju, w szczególności nadzoruje działalność kuratorów oświaty w tym zakresie (art. 35 ust. 1 pkt 2 u.s.o,). Może on wydawać na piśmie wytyczne i polecenia wiążące kuratorów, z wyjątkiem indywidualnych spraw rozstrzyganych decyzją administracyjną. Może także żądać od kuratorów oświaty informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących określonej sprawy albo rodzaju spraw, organizować szkolenia, narady i konferencje kuratorów oświaty, może ogłaszać w wydawanym przez siebie dzienniku urzędowym zalecane standardy wyposażenia szkół niezbędne do nauczania przedmiotów ogólnokształcących (art. 35 ust. 2 u.s.o.) itd.

Głównym zadaniem kuratora oświaty jest wspomniany już wielokrotnie nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami oraz placówkami doskonalenia nauczycieli. Ponadto kurator posiada kompetencje m.in. w zakresie: wydawania decyzji administracyjnych i postanowień w sprawach oświaty; wykonywania zadań organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do organów JST, a w stosunku do dyrektorów szkół - w sprawach z zakresu obowiązku szkolnego, obowiązku nauki i skreślenia uczniów z listy uczniów; wspomagania działania w zakresie organizowania egzaminów i sprawdzianów w szkołach; wykonywania zadań określonych w ustawie - Karta Nauczyciela⁴⁸².

Posługując się kryterium usytuowania organu sprawującego nadzór względem podmiotu nadzorowanego, można wskazać nadzór zewnętrzny, realizowany przez

479 Kurator nie jest organem nadzoru nad samorządem terytorialnym w rozumieniu art. 171 ust. 2 Konstytucji. Przepis ten wylicza bowiem te organy w sposób enumeratywny.

480 Wyrok Trybunał Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2002 r., K29/00, OTK-A 2002, nr 3, poz. 30.

481 Zgodnie z art. 30 ust. 1 u.s.o., kandydat na to stanowisko wyłaniany jest w drodze konkursu, a nawiązanie z nim stosunku pracy następuje na podstawie powołania, powołuje go i odwołuje wojewoda, za zgodą ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

kuratorów oświaty i właściwych ministrów i nadzór wewnętrzny, leżący w gestii dyrektorów szkół i innych nauczycieli zajmujących tam stanowiska kierownicze.

Obok podstawowych funkcji wynikających ze sprawowania nadzoru pedagogicznego kurator oświaty, jest on także organem administracyjnym uprawnionym do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej jako organ pierwszej i drugiej instancji.

W pierwszej instancji kurator podejmuje decyzje m.in.:

− w przedmiocie przeniesienia ucznia do innej szkoły (art. 39 ust. 2a u.s.o.), − uchylenia statutu szkoły (art. 60 ust. 3 u.s.o.),

− akredytacji placówek kształcenia ustawicznego (art. 68b ust. 2, 5, 8 u.s.o.).

Organem wyższego stopnia od tych decyzji jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania. Na pozycję kuratora wpływa także usytuowanie go jako organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.

Zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt 5 u.s.o., jest on organem wyższego stopnia:

− w stosunku do organów JST - w sprawach szkół publicznych, zakładanych i prowadzonych przez osoby prawne i fizyczne, oraz szkół i placówek niepublicznych,

− w stosunku do dyrektorów szkół - w sprawach z zakresu obowiązku szkolnego oraz w sprawach skreślenia uczniów z listy uczniów.

Kurator oświaty jest także, w pełnym zakresie, organem właściwym do rozpatrzenia nadzwyczajnych środków zaskarżenia określonych w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego⁴⁸³. Uczynienie z kuratora organu wyższego stopnia w stosunku do organów JST jest wyjątkiem od zasady, według której organem wyższego stopnia jest w tych sprawach samorządowe kolegium odwoławcze⁴⁸⁴.

Na rolę kuratora jako wykonawcy polityki oświatowej państwa w terenie w dużym stopniu wpływa także jego pozycja w sprawach wymagających uzgodnienia z nim. Kolejne reformy zmniejszają jego kompetencje na rzecz samorządu terytorialnego i innych podmiotów prowadzących szkoły i placówki oświatowe, które stają się coraz bardziej samodzielne w zakresie zarządzania swoimi szkołami i placówkami. Wyłączane są lub ograniczane liczne obowiązki organów prowadzących, polegające na konieczności uzyskania pozytywnej opinii lub zgody kuratora (np. w kwestii tworzenia zespołów szkół). Ponadto obecna współpraca JST i kuratora oświaty nakierowana jest na ochronę większej autonomii tych jednostek w zakresie samodzielnej realizacji oświatowych zadań publicznych. Pozycja kuratora rozwija się w kierunku dbania wyłącznie o proces kształcenia, wychowania i opieki⁴⁸⁵.

483 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, op. cit. 484 D. Kurzyna-Chmiel, Oświata jako zadanie…, op. cit., s. 179.

Podsumowując zagadnienie nadzoru pedagogicznego, należy zwrócić jeszcze uwagę na istniejące w tym zakresie kompetencje ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Jedną z ważniejszych ról przez niego pełnionych jest koordynacja systemu organów sprawujących nadzór pedagogiczny w zakresie ustalenia zasad współpracy między kuratorami oświaty i ministrami sprawującymi nadzór pedagogiczny. Funkcje koordynacyjne widoczne są w relacjach z innymi ministrami, którzy sprawują nadzór pedagogiczny w prowadzonych przez siebie szkołach i placówkach (lub tak jak minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego we wszystkich szkołach artystycznych w kraju). Funkcje nadzorcze minister właściwy do spraw oświaty i wychowania pełni natomiast w stosunku do kuratorów oświaty. W ramach swoich kierowniczych, resortowych uprawnień minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może przykładowo stosować wobec kuratorów środki takie, jak np. wytyczne i polecenia, żądania informacji, dokumentów czy sprawozdań.

Nadzór pedagogiczny na obecnym etapie jego ewolucji wyraża się głównie w dbałości o wymagany poziom kształcenia, wychowania i opieki w szkołach i placówkach oświatowych. Państwowe organy sprawujące ten nadzór wyposażone są już tylko w niewielkie kompetencje mające charakter uzgodnień w procesie zarządzania szkołami i realizacji zadań oświatowych przez JST. Niewątpliwie, jeśliby podjęto działania zmierzające do odebrania nadzorowi pedagogicznemu jego państwowego charakteru, to rozwiązanie takie należałoby ocenić negatywnie, ponieważ otwarłoby to drogę do zdjęcia z administracji rządowej faktycznej odpowiedzialności za poziom kształcenia, opieki i wychowania w szkołach i placówkach oświatowych⁴⁸⁶.

Reasumując, pokreślić należy, że polityka oświatowa państwa prowadzona jest w różnych sferach, przy wykorzystaniu różnorodnych instrumentów. Z pewnością w zdecentralizowanym systemie oświaty powinna ona mieć ogólnopaństwowy charakter. Wyposażanie organów centralnych w kompetencje regulacyjne, tak jak ma to miejsce w przypadku szkół artystycznych, jest dowodem na uznanie dominującej - w danym segmencie - roli danego organu władzy publicznej. Zawsze też zwiększenie uprawnień administracji rządowej wiąże się ze zmniejszeniem samodzielności decyzyjnej innych podmiotów realizujących zadania oświatowe - głównie samorządu terytorialnego. Rolą administracji rządowej jest przede wszystkim zadbanie o taką organizację systemu oświaty, która umożliwi wszystkim osobom realizację swoich praw i obowiązków oświatowych. Polityka oświatowa musi zawsze być prowadzona w interesie publicznym realizującym wartości oświaty jako dobra wspólnego487.

486 Ibidem, s. 180-181.

3.3. Katalog zadań jednostek samorządu terytorialnego w zakresie oświaty 3.3.1. Zakładanie i prowadzenie szkół i placówek przez JST

Jednostki samorządu terytorialnego realizują m.in. narzucone przez ustawę zadania oświatowe. Zgodnie z ustawowym podziałem zadań gminy, jednym z podstawowych jej obowiązków jest zapewnienie edukacji publicznej. Ponadto zadania z zakresu oświaty i wychowania realizują także powiaty i województwa. Zadania, które wymienione zostały w ustawach ustrojowych tj. odpowiednio ustawie o samorządzie gminnym⁴⁸⁸, samorządzie powiatowym⁴⁸⁹ i samorządzie województwa⁴⁹⁰ zostały znacznie skonkretyzowane i kompleksowo przedstawione w ustawie o systemie oświaty⁴⁹¹.

W przypadku gmin zadaniem oświatowym jest zgodnie z art. 5a, ust. 2 zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, w przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego oraz szkołach. Natomiast art. 5, ust. 5 precyzuje dokładnie powyższy zapis i stanowi, że „zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkoli specjalnych oraz innych formach wychowania przedszkolnego, szkół podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, należy do zadań własnych gminy”⁴⁹². Ponadto zadaniem oświatowym gminy jest zapewnienie dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego (dotyczy to jednak tylko osób nie będących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki). Naukę taką dla tych osób organizuje organ prowadzący szkołę.

Powiaty w zakresie realizacji zadań oświatowych są odpowiedzialne za zakładanie i prowadzenie publicznych szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół ponadgimnazjalnych, w tym z oddziałami integracyjnymi, szkół sportowych i mistrzostwa sportowego oraz placówek: oświatowo-wychowawczych (w tym szkolnych schronisk młodzieżowych), placówek kształcenia ustawicznego, placówek kształcenia praktycznego oraz ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego, placówek artystycznych, poradni psychologiczno-pedagogicznych (w tym poradni specjalistycznych), młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych oraz specjalnych ośrodków wychowawczych dla dzieci i młodzieży wymagających

488 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, op. cit. 489 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, op. cit. 490 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, op. cit. 491 Ustawa z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty, op. cit.

stosowania specjalnej organizacji nauki, a także placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania. Zadania te należą do zadań własnych powiatu z wyjątkiem, zakładania i prowadzenia publicznych szkół artystycznych oraz placówek, zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, dla uczniów szkół artystycznych, a także placówek doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych⁴⁹³. Zadaniem oświatowym powiatu jest także zapewnienie warunków prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych w szkołach i placówkach prowadzonych przez powiat.

Natomiast zadaniem oświatowym samorządów województw zgodnie z art. 5a ust. 2 pkt. 3 jest zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, – w szkołach, placówkach, zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli oraz kolegiach pracowników służb społecznych. Powyższy zapis doprecyzowany został w art. 5 ust. 6, który stanowi, że samorząd województwa realizuje zadania w zakresie zakładania i prowadzenia publicznych zakładów kształcenia i placówek doskonalenia nauczycieli, bibliotek pedagogicznych oraz szkół i placówek, (których zakładanie i prowadzenie normalnie należy do zadań powiatów), jeżeli te ostanie mają znaczenie regionalne i ponadregionalne. Z zakresu zadań samorządu województwa wyłączono natomiast zakładanie i prowadzenie szkół i placówek artystycznych, w tym placówek doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych. Ustawa nie określa wprost, jakie szkoły i placówki mają „znaczenie regionalne lub ponadregionalne”, odsyłając tym samym do strategii rozwoju województwa⁴⁹⁴, nakładając w ten sposób, na samorząd województwa prawny obowiązek opisania w strategii rozwoju planu sieci publicznych szkół i placówek, dla których jest organem prowadzącym. Tym samym samorząd został upoważniony do swobodnego określenia, które szkoły i placówki, jako mające znaczenie regionalne i ponadregionalne, powinny być prowadzone przez samorząd województwa w ramach jego zadań własnych.

Zadania własne poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zakładania i prowadzenia szkół i placówek oświatowych przedstawia poniższy rysunek (Rysunek 4).

493 Zadanie to spoczywa na ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 494 Aktualnie nie obowiązuje już rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 października 1998 r. w sprawie określenia wykazu szkół i placówek o znaczeniu regionalnym, których prowadzenie należy do samorządu województwa, Dz. U. 1998, Nr 147, poz. 964. Obecnie strategię rozwoju województwa uchwala sejmik województwa w formie uchwały, a następnie jest ona przedkładana do wiadomości ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego (art. 11 ustawy o samorządzie województwa).

Rysunek 4. Ustawowe zadania własne jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zakładania i prowadzenia szkół i placówek oświatowych.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty

Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zakładania i prowadzenia szkół i innych

placówek oświatowych

Gmina –

zakładanie i prowadzenie: ^{Powiat –}

zakładanie i prowadzenie: Województwo – zakładanie i prowadzenie: publicznych przedszkoli (w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkoli specjalnych) oraz innych form wychowania przedszkolnego szkół podstawowych i gimnazjów (w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich) publicznych zakładów kształcenia i placówek doskonalenia nauczycieli, bibliotek pedagogicznych,

publicznych szkół podstawowych specjalnych, gimnazjów specjalnych, szkół ponadgimnazjalnych (w

tym z oddziałami integracyjnymi),

szkół sportowych oraz mistrzostwa sportowego

placówek oświatowo-wychowawczych, kształcenia ustawicznego, kształcenia praktycznego, ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego, ośrodków artystycznych, poradni psychologiczno pedagogicznych,

młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i innych, ośrodków dla dzieci i

młodzieży upośledzonej umysłowo oraz z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi w zakresie realizacji obowiązku szkolnego

i nauki

placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w zakresie pobierania nauki poza miejscem

stałego zamieszkania

W przypadku powiatu zadania te nie obejmują zakładania i prowadzenia szkół i placówek o

znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym

W województwie zadania te obejmują

zakładanie i prowadzenie szkół i placówek o znaczeniu regionalnym

i ponadregionalnym

zakładanie publicznych kolegiów służb

Na podkreślenie zasługuje również fakt, że jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić szkoły, których prowadzenie nie należy do ich ustawowych zadań własnych. Możliwość ta istnieje po zawarciu stosownego porozumienia z jednostką samorządu terytorialnego, dla której prowadzenie danego typu szkoły lub placówki jest zadaniem własnym, a w przypadku szkół artystycznych – z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Ponadto z możliwości tej mogą korzystać również jednostki samorządu terytorialnego przy przekazywaniu między sobą szkół i placówek już istniejących⁴⁹⁵.