Studenci filologii polskiej również bardzo krytycznie odnoszą się do włas-nych kompetencji w zakresie przygotowania uczniów do odbioru pozalitera-ckich tekstów kultury29. Odpowiadając na pytanie dotyczące treści kształcenia
29 Podstawą prezentowanych wypowiedzi jest minisondaż przeprowadzony wśród 26 stu-dentów filologii polskiej różnych roczników.
RENATA BRYZEK
142
nauczycielskiego umożliwiających sprostanie temu wyzwaniu, postulowali wprowadzenie (lub zwiększenie liczby godzin) przedmiotów będących za-równo podbudową merytoryczną dla kompetencji kulturowych, jak i pozwa-lających na wyposażenie w umiejętności praktyczne. I chociaż w trakcie zajęć zobligowani byli do planowania lekcji poświęconych analizie i interpretacji pozaliterackich tekstów kultury (np. obrazu czy fotografii),wyraźnie wska-zują na konieczność doskonalenia kompetencji w zakresie czytania tekstów kultury oraz organizowania procesu dydaktycznego z wykorzystaniem od-powiednich narzędzi metodycznych.
Studenci proponowali w tym celu wprowadzenie przedmiotów prezen-tujących merytoryczne treści z zakresu: historii sztuk pięknych (malarstwo, rzeźba, architektura, muzyka), filmoznawstwa, postulowali też włączenie w program kształcenia wiedzy o kulturze popularnej, współczesnej, w tym – cyberkulturze. Podkreślano, że konieczne jest analizowanie różnych teks-tów kultury w dialogicznych ujęciach. Oprócz przedmioteks-tów zawierających podstawy merytoryczne oczekiwano także zajęć, w ramach których nabytą wiedzę można będzie przełożyć na działania dydaktyczne. I tak połączenie teorii i metodyki winno zaowocować profesjonalnym planowaniem lekcji po-święconych polonistycznemu czytaniu pozaliterackich tekstów kultury (tu wymieniano np. obraz, rzeźbę, piosenkę, komiks, grę komputerową, plakat, film).
Analiza stanu rzeczy, potrzeb i oczekiwań dotyczących kompetencji na-uczycieli w zakresie przygotowania uczniów do odbioru pozaliterackich tekstów kultury pozwala na przedstawienie zarysu koncepcji kształcenia nauczycielskiego w tym obszarze30. Program ten powinien mieć charakter interdyscyplinarny (co postulowało już wielu dydaktyków)31, obejmować wiedzę i umiejętności z różnych dyscyplin humanistycznych, skupiać sto-sowne narzędzia badania tekstu kultury i doskonalenia sprawności jego odczytania, umożliwić erudycyjne poruszanie się po świecie różnych obie-gów zmieniającej się kultury oraz świadomą i twórczą w nim obecność.
Istotne jest wprowadzenie teoretycznych podstaw z danej dyscypliny i wykorzystanie ich w praktyce w trakcie zajęć warsztatowych, praktyk szkolnych, tak aby wiedza stała się filarem wysokich kompetencji w tym zakresie.
30 Ramy tekstu nie pozwalają na szczegółowe przedstawienie koncepcji kształcenia przy-szłych polonistów.
31 M. Kwiatkowska-Ratajczak w pracy Metodyka konkretu. O wybranych problemach zawodowe-go kształcenia nauczycieli polonistów, Poznań 2002, postuluje integralny model kształcenia nauczy-cieli polonistów, podkreślając wagę działań praktycznych.
Polonista wobec tekstów kultury 143
Bibliografia
Białek K., Biedrzycki K., Brożek A., Kozak W., Przybylski B., Diagnoza przedmaturalna z ję-zyka polskiego, Warszawa 2014, opracowana na podstawie Raportu końcowego z badania autorstwa J. Dobkowskiej, J. Nocoń, S.J. Żurka, [online] <www.eduentuzjasci.pl/
becker/110-badanie/1005-diagnoza-przedmaturalna-z-jezyka-polskiego.html> [dostęp:
14.05.2016].
Biedrzycki K., Bordzoł P., Hącia A., Kozak W., Przybylski B., Strawa E., Wróbel I., Dy-daktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej, Warszawa 2015.
Bobiński W., Teksty w lustrze ekranu. Okołofilmowa strategia kształcenia literacko-kulturowego, Kraków 2011.
Chrząstowska B., Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Poznań 2009.
Diagnoza kompetencji gimnazjalistów. Język polski, Raport przygotowany przez Zespół Dydaktyk Szczegółowych IBE pod kierunkiem Jolanty Choińskiej-Miki, Warszawa 2013.
Goban-Klas T., Cywilizacja medialna. Geneza, ewolucja, eksplozja, Warszawa 2005.
Hulewicz J., O przebudowie studium polonistycznego w szkole ogólnokształcącej, „Ruch Peda-gogiczny” 1933, nr 2.
Jazownik L., „In usum Delphini. Wypisy polskie…” Konstantego Wojciechowskiego wobec swego pierwowzoru, w: Kultura i oświata w europejskim międzywojniu (1918–1939), red. R. Bryzek, J. Urban, Siedlce 2010, s. 389–404.
Jazownik L., O przebudowę modelu edukacji polonistycznej, w: Edukacja literacka wobec prze-mian cywilizacyjnych i kulturowych, red. M. Sinica, L. Jazownik, Zielona Góra 2008, s. 123–143.
Jazownik L., Teoria kształcenia literackiego w latach 1918–1939. Antologia, cz. 1 i 2, Zielona Góra 2001.
Kędzia-Klebeko B., O kulturowości i interkulturowości w kształceniu literackim w dobie „rewo-lucji integracyjnej” państw i społeczeństw, w: Edukacja literacka wobec przemian cywilizacyj-nych i kulturowych, red. M. Sinica, L. Jazownik, Zielona Góra 2008, s. 103–108.
Kołodziej P., Czas na obraz. Dzieło malarskie jako tekst i kontekst w szkolnym kształceniu huma-nistycznym (1880–1999), Kraków 2013.
Książek-Szczepanikowa A., Od obrazka do wideoklipu. Integracja tekstowa w kształceniu litera-ckim na poziomie podstawowym, Kielce 1999.
Kultura popularna w szkole. Pobłażliwe przyzwolenie czy autentyczny dialog, red. B. Myrdzik, M. Latoch-Zielińska, Lublin 2006.
Kwiatkowska-Ratajczak M., Metodyka konkretu. O wybranych problemach zawodowego kształ-cenia nauczycieli polonistów, Poznań 2002.
Morawska I., Edukacja polonistyczna wobec doświadczeń kulturowych ucznia, w: Edukacja lite-racka wobec przemian cywilizacyjnych i kulturowych, red. M. Sinica, L. Jazownik, Zielona Góra 2008, s. 91–102.
Myrdzik B., Koncepcje kształcenia kulturowego na przykładzie wybranych podręczników dla gimnazjum, w: Podręcznik jako narzędzie kształcenia polonistycznego w gimnazjum, red. H. Kosętka, Z. Uryga, Kraków 2002.
Polakowski J., Kulturoznawcza koncepcja kształcenia literackiego dzisiaj, w: Dydaktyka literatu-ry, t. 13, red. E. Raczyńska-Patalasowa, Zielona Góra 1992.
Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2004.
Relacje między kulturą wysoką i popularną w literaturze, języku i edukacji, red. B. Myrdzik, M. Karwatowska, Lublin 2005.
RENATA BRYZEK
144
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w po-szczególnych typach szkół (DzU z 2012 r. poz. 977).
Różańska G., Koncepcja kształcenia kulturowego w polonistyce międzywojnia, w: Kultura i oświata w europejskim międzywojniu (1918–1939), red. R. Bryzek, J. Urban, Siedlce 2010, s. 427–440.
Spitzer M., Jak uczy się mózg, Warszawa 2012.
Ślósarz A., Plakat i reklama na lekcjach języka polskiego w liceum i technikum. Poradnik z ćwicze-niami dla nauczyciela, Warszawa 2013.
Teksty kultury w szkole, red. B. Myrdzik, L. Tymiakin, Lublin 2008.
Wóycicki K., Obraz w nauczaniu języka ojczystego i literatury [1923], w: L. Jazownik, Teoria kształcenia literackiego w latach 1918–1939. Antologia, cz. 2, Zielona Góra 2001, s. 241–270.
Wóycicki K., Rozbiór literacki w szkole. Podręcznik dla nauczycieli [1921], w: L. Jazownik, Teo-ria kształcenia literackiego w latach 1918–1939. Antologia, cz. I, s. 13–49.
Żurek S.J., Czy polskie gimnazja kształcą świadomych odbiorców kultury? Wyniki badania, Warszawa 13–14 marca 2015 r., [online] <www.eduentuzjasci.pl/konferencjapjp> [do-stęp: 14.05.2016].
Żurek S.J., Koncepcja podstawy programowej z języka polskiego, w: Podstawa programowa z ko-mentarzami, t. 2, Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, Warszawa 2009.