II. Architekt
2.2. Organy orzekające
Organami właściwymi do orzekania zarówno w sprawach z tytułu odpowiedzial-ności zawodowej, jak i w sprawach dyscyplinarnych są sądy dyscyplinarne, które są organami izb (a nie samorządu zawodowego). Pomimo iż art. 98 ust. 1 pr. bud.
stanowi, że w sprawach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie orzekają organy samorządu zawodowego, a według ustawy o samorządach w tych spra-wach orzekają sądy dyscyplinarne – które nie są usytuowane jako organy samo-rządu, lecz jako organy izby będącej jednostką organizacyjną samorządu – to jednak należy uznać prymat prawa korporacyjnego i w konsekwencji stwierdzić, że to ustawa o samorządach ma znaczenie decydujące co do określenia właściwo-ści w zakresie orzekania o odpowiedzialnowłaściwo-ści zawodowej w budownictwie.
Zgodnie z art. 53 u.s.z.a. członkowie sądów dyscyplinarnych są niezawiśli w za-kresie orzekania w sprawach dyscyplinarnych, podlegają tylko przepisom prawa i orzekają na podstawie swojego przekonania opartego na swobodnej ocenie ca-łokształtu dowodów zebranych w toku postępowania, uwzględniając okoliczno-ści przemawiające zarówno na korzyść, jak i niekorzyść obwinionego członka samorządu zawodowego.
Od orzeczeń drugoinstancyjnych w sprawach odpowiedzialności zawodowej przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Z kolei od orze-czenia Krajowego Sądu Dyscyplinarnego w sprawach odpowiedzialności dyscy-plinarnej przysługuje obwinionemu, okręgowemu rzecznikowi odpowiedzial-ności zawodowej lub Krajowemu Rzecznikowi Odpowiedzialodpowiedzial-ności Zawodowej prawo wniesienia odwołania do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w termi-nie 14 dni od dnia doręczenia na piśmie rozstrzygnięcia wraz z uzasadw termi-niew termi-niem.
Do rozpoznania odwołania stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilne-go o apelacji. Od orzeczeń sądu apelacyjnecywilne-go kasacja nie przysługuje.
13
2.2.3. Odpowiedzialność dyscyplinarna 2.2.3.1. Przewinienia dyscyplinarne
W myśl art. 45 u.s.z.a. członek izby podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione naruszenie obowiązków, o których mowa w art. 41 u.s.z.a., to jest za:
1) nieprzestrzeganie przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązują-cych przepisów oraz zasad wiedzy technicznej lub urbanistycznej;
2) nieprzestrzeganie zasad etyki zawodowej;
3) niestosowanie się do uchwał organów izby;
4) nieregularne opłacanie składek członkowskich.
Od odpowiedzialności dyscyplinarnej wyłączone są czyny podlegające odpowie-dzialności zawodowej określone w art. 95 pr. bud. oraz czyny podlegające odpo-wiedzialności porządkowej zgodnie z przepisami kodeksu pracy.
2.2.3.1. Postępowanie
Zgodnie z art. 46 u.s.z.a. postępowanie dyscyplinarne obejmuje:
1) postępowanie wyjaśniające;
2) postępowanie przed sądem dyscyplinarnym;
3) postępowanie wykonawcze.
Postępowanie dyscyplinarne wszczyna się na wniosek okręgowej rady izby, okrę-gowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej lub Krajowego Rzecznika Od-powiedzialności Zawodowej. Oskarżycielem w postępowaniu dyscyplinarnym przed okręgowym sądem dyscyplinarnym jest okręgowy rzecznik odpowiedzial-ności zawodowej, a przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym w sprawach człon-ków organów Krajowej Izby – Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej (art. 47 u.s.z.a.).
Zgodnie z art. 48 u.s.z.a. stronami w postępowaniu dyscyplinarnym są:
1) oskarżyciel;
2) obwiniony;
3) pokrzywdzony.
Członek izby, którego dotyczy postępowanie, może ustanowić obrońców spośród członków samorządu zawodowego, adwokatów lub radców prawnych w każdym
14
stadium postępowania. Gdy członek izby nie ma obrońcy z wyboru, wówczas sąd dyscyplinarny wyznaczy mu obrońcę z urzędu, jeżeli:
1) zachodzi uzasadniona wątpliwość co do poczytalności osoby, której doty-czy postępowanie;
2) postępowanie toczy się po śmierci osoby, której dotyczy.
Sąd dyscyplinarny na wniosek obwinionego może wyznaczyć obrońcę także w innych uzasadnionych przypadkach (art. 49 u.s.z.a.).
Postępowanie dyscyplinarne o ten sam czyn toczy się niezależnie od postępowa-nia karnego lub postępowapostępowa-nia dyscyplinarnego wszczętego w jednostce organi-zacyjnej, gdzie przepisy szczególne przewidują takie postępowanie. Postępowanie dyscyplinarne może być jednak zawieszone do czasu ukończenia postępowania karnego. Postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się, a wszczęte umarza, jeżeli zaszła okoliczność, która według kodeksu postępowania karnego wyłącza ściganie (art. 51 u.s.z.a.).
W myśl art. 52 u.s.z.a. nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego:
1) po upływie trzech miesięcy od dnia powzięcia przez okręgowego rzecz-nika odpowiedzialności zawodowej lub Krajowego Rzeczrzecz-nika Odpowie-dzialności Zawodowej wiadomości o popełnieniu przewinienia;
2) jeżeli od chwili popełnienia przewinienia upłynęły trzy lata.
Gdy czyn zawiera znamiona przestępstwa, wówczas przedawnienie dyscyplinar-ne następuje dopiero z upływem karalności przestępstwa. Przedawnienie dys-cyplinarne przerywa każda czynność okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej lub Krajowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej.
2.2.3.3. Kary
Karami dyscyplinarnymi są:
1) upomnienie;
2) nagana;
3) zawieszenie na okres do dwóch lat w prawach członka izby;
4) skreślenie z listy członków izby.
15
2.2.3.4. Ogłaszanie i dokumentowanie orzeczeń
Zgodnie z art. 55 u.s.z.a. właściwy sąd dyscyplinarny przekazuje niezwłocznie okręgowej radzie odpis prawomocnego orzeczenia o nałożeniu kary z tytułu od-powiedzialności dyscyplinarnej w celu dokonania wpisu o ukaraniu w rejestrze, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 10 u.s.z.a.
2.2.4. Odpowiedzialność zawodowa 2.2.4.1. Przewinienia zawodowe
W myśl art. 95 pr. bud. odpowiedzialności zawodowej w budownictwie podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które:
1) dopuściły się występków lub wykroczeń określonych ustawą;
2) zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji tech-nicznych w budownictwie;
3) wskutek rażących błędów lub zaniedbań spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska albo znaczne szkody materialne;
4) nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki;
5) uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obo-wiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru.
2.2.4.2. Postępowanie
Postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie wszczyna się na wniosek organu nadzoru budowlanego, właściwego dla miejsca popełnienia czynu lub stwierdzającego popełnienie czynu, złożony po przepro-wadzeniu postępowania wyjaśniającego. Wniosek może złożyć w zakresie swojej właściwości organ samorządu zawodowego (art. 97 pr. bud.). Nie można wszcząć postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie po upły-wie sześciu miesięcy od dnia powzięcia przez organy nadzoru budowlanego wia-domości o popełnieniu czynu, powodującego tę odpowiedzialność i nie później niż po upływie trzech lat od dnia zakończenia robót budowlanych albo zawiado-mienia o zakończeniu budowy lub wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowa-nie obiektu budowlanego (art. 100 pr. bud.).
16
W sprawach z tytułu odpowiedzialności zawodowej mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że pierwszeństwo przed tymi przepisami mają szczególne uregulowania prawa budowlanego i ustawy o samo-rządach.
2.2.4.3. Kary
Popełnienie czynów powodujących odpowiedzialność zawodową w budownic-twie jest zagrożone następującymi karami:
1) upomnieniem;
2) upomnieniem z jednoczesnym nałożeniem obowiązku złożenia w wyzna-czonym terminie egzaminu, o którym mowa w art. 12 ust. 3 pr. bud.;
3) zakazem wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie na okres od roku do pięciu lat połączonym z obowiązkiem złożenia w wy-znaczonym terminie egzaminu, o którym mowa w art. 12 ust. 3 pr. bud.
2.2.4.4. Ogłaszanie i dokumentowanie orzeczeń
W myśl art. 99 pr. bud. ostateczną decyzję o ukaraniu w trybie odpowiedzialno-ści zawodowej w budownictwie przesyła się do wiadomoodpowiedzialno-ści:
1) jednostce organizacyjnej zatrudniającej osobę ukaraną;
2) właściwemu stowarzyszeniu;
3) organowi, który wydał ukaranemu uprawnienia do pełnienia samodziel-nej funkcji techniczsamodziel-nej w budownictwie;
4) Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego.
Informacja o karze z tytułu odpowiedzialności zawodowej, orzeczonej decyzją, o której mowa w art. 99 ust. 1 pr. bud., podlega wpisowi do centralnego rejestru ukaranych.