IX. Notariusz
10.4. Zachowania skutkujące odpowiedzialnością zawodową
Według z art. 36 ust. 1 u.s.p.p. członkowie samorządu pielęgniarek i położnych podlegają odpowiedzialności za przewinienie zawodowe. Zgodnie z treścią tego przepisu przez powyższe pojęcie należy rozumieć naruszenie zasad etyki zawo-dowej lub przepisów dotyczących wykonywania zawodu.
Według art. 20 pkt 1 u.s.p.p. zasady etyki zawodowej są określane przez Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych w drodze uchwały. Zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 3 u.s.p.p. wnioski dotyczące zasad etyki zawodowej przygotowuje Krajowa Rada Pielęgniarek i Położnych.
Zasady wykonywania obu zawodów są uregulowane w ustawie o zawodach pie-lęgniarki i położnej. Jednocześnie zgodnie z art. 11 ust. 1 u.z.p.p. pielęgniarka i położna wykonują zawód z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, z poszanowaniem praw pacjenta, z dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej. Naruszenie zasad etyki zawodowej jest zatem jednocześnie złamaniem przepisów prawa dotyczących wykonywania danego zawodu, a nie wyłącznie postanowień uchwały przyjętej przez właściwy organ samorządu.
Zgodnie z art. 88 u.s.p.p. w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowa-nia w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej stosuje się odpowiednio prze-pisy rozdziałów I-III i art. 53 k.k. Są to przeprze-pisy dotyczące: zasad odpowiedzial-ności karnej (rozdział I k.k.), form popełnienia przestępstwa (rozdział II k.k.), wyłączenia odpowiedzialności karnej (rozdział III k.k.) oraz dyrektyw wymia-ru kary (art. 53 k.k.). W szczególności można zauważyć, że odpowiedzialnością skutkuje wyłącznie zachowanie zawinione, wystarczy jednak wina nieumyślna.
Karalne jest nie tylko samo dokonanie czynu zabronionego, ale również usiłowa-nie jego dokonania, podżegausiłowa-nie innej osoby do usiłowa-niego czy udzieleusiłowa-nie jej pomocy.
Osoba, której zarzucono przewinienie dyscyplinarne, może bronić się na przy-kład argumentem, że w danej sytuacji zaistniał stan wyższej konieczności.
Odpowiedzialność zawodowa związana z przewinieniem dyscyplinarnym nie wyłącza odpowiedzialności karnej.
157
Zgodnie z art. 37 u.s.p.p. postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności za-wodowej o ten sam czyn toczy się niezależnie od postępowania karnego w spra-wie o przestępstwo, postępowania w spraw spra-wie o wykroczenie lub postępowania dyscyplinarnego wszczętego w jednostce organizacyjnej, gdzie przepisy szcze-gólne przewidują takie postępowanie. Może jednak być ono zawieszone do czasu ukończenia postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub postępowania w sprawie o wykroczenie.
10.5. Postępowanie
Na podstawie art. 88 u.s.p.p. w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postę-powania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego dotyczące postępowania uproszczone-go; nie stosuje się przepisów o oskarżycielu prywatnym, powodzie cywilnym, przedstawicielu społecznym, o postępowaniu przygotowawczym ani o środkach przymusu, z wyjątkiem przepisów o karze pieniężnej.
Jak wskazano w art. 38 ust. 1 u.s.p.p. postępowanie w przedmiocie odpowiedzial-ności zawodowej obejmuje:
1) czynności sprawdzające;
2) postępowanie wyjaśniające;
3) postępowanie przed sądem pielęgniarek i położnych;
4) postępowanie wykonawcze.
Celem czynności sprawdzających jest zbadanie okoliczności koniecznych do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania wyjaśniającego (art. 38 ust. 2 u.s.p.p.). Celem postępowania wyjaśniającego jest ustalenie, czy został popełniony czyn mogący stanowić przewinienie zawodowe, wyjaśnienie okoliczności sprawy, a w przypadku stwierdzenia znamion przewinienia zawo-dowego – ustalenie osoby obwinionej oraz zebranie, zabezpieczenie i w niezbęd-nym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu pielęgniarek i położnych (art. 38 ust. 3 u.s.p.p.). Celem postępowania przed sądem pielęgniarek i położnych jest pociągnięcie do odpowiedzialności sprawcy przewinienia zawodowego oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnianiu przewinień zawodowych, a także zapobieganie im oraz umacnianie poszanowania prawa i zasad współży-cia społecznego (art. 38 ust. 4 u.s.p.p.). Celem postępowania wykonawczego jest
158
wykonanie orzeczeń zapadłych w toku postępowania przed sądem pielęgniarek i położnych (art. 38 ust. 5 u.s.p.p.).
Zgodnie z art. 39 ust. 1 u.s.p.p. stronami postępowania w przedmiocie odpowie-dzialności zawodowej pielęgniarek i położnych są pokrzywdzony oraz osoba ob-winiona. Według art. 39 ust. 2 u.s.p.p. w postępowaniu przed sądem pielęgniarek i położnych stroną jest również rzecznik odpowiedzialności zawodowej albo jego zastępca. Osoba obwiniona może ustanowić obrońcę, a pokrzywdzony – pełno-mocnika.
W art. 44 u.s.p.p. zawarto podstawowe zasady procesowe. Zgodnie z nimi nie można pociągnąć do odpowiedzialności zawodowej obwinionego, dopóki po-pełnienie przewinienia zawodowego nie zostało udowodnione i stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu pielęgniarek i położnych (ust. 1). Wszelkie wątpliwości, których w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawo-dowej nie da się usunąć, należy tłumaczyć na korzyść osoby obwinionej (ust. 2).
Organy prowadzące postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek i położnych kształtują swoje przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego (ust. 3).
Z kolei w art. 45 ust. 1 u.s.p.p. uregulowano tak zwane negatywne przesłanki procesowe:
1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia;
2) czyn nie stanowi przewinienia zawodowego albo według przepisów usta-wy sprawca nie popełnia przewinienia zawodowego;
3) osoba obwiniona zmarła;
4) nastąpiło ustanie karalności;
5) postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej co do tego sa-mego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcze-śniej wszczęte toczy się;
6) szkodliwość społeczna czynu jest znikoma.
Wystąpienie jednej z tych okoliczności sprawia, że postępowania nie wszczyna się (art. 45 ust. 1 u.s.p.p.), a jeżeli jest już wszczęte – należy je umorzyć (art. 45 ust. 2 u.s.p.p.). W przypadku przesłanek wymienionych w art. 45 ust. 1 pkt 1
159
i 2 u.s.p.p. sąd pielęgniarek i położnych wydaje jednak orzeczenie uniewinniające (art. 59 ust. 3 u.s.p.p.).
Kwestie przedawnienia unormowano w art. 46 u.s.p.p. Nie można wszcząć po-stępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, jeżeli od chwili popełnienia czynu upłynęły trzy lata (ust. 1). Bieg przedawnienia przerywa każda czynność rzecznika odpowiedzialności zawodowej (ust. 2). Karalność przewinie-nia zawodowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnieprzewinie-nia upłynęło pięć lat (ust. 3).
Jeżeli czyn, o którym mowa w art. 46 ust. 1 u.s.p.p., stanowi jednocześnie prze-stępstwo, ustanie karalności przewinienia zawodowego następuje nie wcześniej niż ustanie karalności przestępstwa (ust. 4).
Na podstawie art. 68 ust. 1 u.s.p.p. od orzeczenia okręgowego sądu stronom przy-sługuje odwołanie do Naczelnego Sądu Pielęgniarek i Położnych w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Według art. 73 ust. 1 u.s.p.p. od prawomoc-nego orzeczenia Naczelprawomoc-nego Sądu, wydaprawomoc-nego w drugiej instancji, kończącego po-stępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, stronom, ministrowi właściwemu do spraw zdrowia i Prezesowi Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położ-nych przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego. W art. 74-77 u.s.p.p. uregulowa-no również nadzwyczajny środek zaskarżenia, jakim jest wzuregulowa-nowienie postępo-wania.