I. Wstęp
2.2. Przełączanie kodów na poziomie mikrosytuacji
2.2.4. Płaszczyzna apelu
Płaszczyzna apelowa, jak stwierdza von Thun, „nastawiona jest na efekt wypowie
dzi”, a jej rolą jest skłonienie odbiorcy do:
- zrobienia czegoś, - zaniechania czegoś, - pomyślenia czegoś, - odczucia czegoś'102.
102 von Thun 2001: 213.
101 Tamże. W powyższym rozdziale von Thun (2001: 248-249) omawia również poję
cie apelu paradoksalnego, wykorzystywanego jako taktyka uzyskania przewagi nad drugą osobą. Ponieważ działanie to ma przede wszystkim znaczenie psychologiczne, nie zaś języ
kowe, pomijam je w niniejszych rozważaniach.
104 Tamże: 28.
Problemami, które nasuwają się podczas analizy przełączania kodów na płasz
czyźnie apelu, są rozważania nad kwestiami:
- czy codę switching może stać się narzędziem, poprzez które nadawca reali
zuje swoje zamierzenia względem odbiorcy?
- w jaki sposób przełączenie kodów może być pomocne w wyrażaniu ocze
kiwań, narzucaniu własnej woli i egzekwowaniu życzeń?
- czy któreś elementy sytuacji komunikacyjnej szczególnie determinują po
jawienie się przełączeń na tej płaszczyźnie?
2.2.4.I. Funkcje i motywacje przełączania kodów
W komentarzu do analizy płaszczyzny apelu von Thuna uwagę zwraca wprowa
dzenie pojęć apeli otwartych - wyrażonych wprost oraz wyrażonych nie wprost tzw. apeli ukrytych103.
Apel otwarty jest podstawową formą wywierania wpływu na rozmówcę, w której mówiący wprost ujawnia swoje oczekiwania wobec drugiej osoby. Apele ukryte mogą być zawarte w wypowiedziach o pozornie różnym charakterze. Jak stwierdza sam von Thun „Manipulujący nadawca nie cofa się przed podporządko
waniem apelowi także pozostałych płaszczyzn wypowiedzi”'104. Może on sterować płaszczyzną rzeczową, przedstawiając rzeczywistość w sposób tendencyjny. Apel może również zostać usytuowany na płaszczyźnie ujawniania siebie. Ujawniając swoje gusta i oczekiwania, mówiący dąży do zmiany postawy odbiorcy. Może też ukazywać siebie w świetle, które pozwoli mu osiągnąć planowany cel czy opero
wać relacją wzajemną dla osiągnięcia zamierzonego efektu. Wskazanie na rolę
własną lub interlokutora jest bowiem w gruncie rzeczy obligowaniem współroz- mówcy do podporządkowania się woli nadawcy komunikatu.
Przełączenie kodów pomiędzy językiem arabskim a francuskim może poja
wiać się w wypowiedziach o takim właśnie charakterze. Bentahila i Davies podają przykład autoapelu:
je dois nuSeli muszę się pomodlić.105
Bentahila, Davies 1983: 322.
W analizowanym przeze mnie korpusie tekstowym częściej obserwować można pojawianie się apeli ukrytych. Takie zachowania językowe nadawców na
kierowane są też przede wszystkim na wywołanie pewnych uczuć lub myśli u od
biorcy, nie zaś na reakcję w postaci podjęcia konkretnych działań. Wynikać może to z kilku przyczyn. Po pierwsze, sytuacje medialne stawiają osoby w nich wystę
pujące najczęściej w roli równoważnych partnerów. Po drugie, programy studyjne, poprzez specyfikę miejsca komunikacji, zawężają możliwości działania, jakie daje realna rzeczywistość. Stąd wyrażane tu wprost apele dotyczyć mogą przede wszystkim reakcji słownych (A6-4: ata ata (atends, atends)! ‘Czekaj, czekaj!’).
Szczególnie w odniesieniu do środka masowego przekazu, jakim jest radio, ujaw
nia się wpływ specyficznego kanału komunikacji, który ogranicza funkcjonowanie uczestników sytuacji do płaszczyzny werbalnej. Dodatkowo specyfika wielu pro
gramów medialnych (reportaże, dokumenty, wiadomości) zakłada operowanie względem faktów dokonanych. Stąd przełączania mające na celu spowodowanie wykonania konkretnych działań przez odbiorcę najczęściej pojawiają się w pro
gramach nie odtwarzających, lecz kreujących rzeczywistość (filmy, widowiska), np.:
A33- 5 atr fentrej dahil, ma glis hunaya!
Wejdź do środka, nie siedź tutaj!
Jak wspomniano, apele ukrywane są również w innych płaszczyznach komu
nikacji. I tak, przykładowo, na płaszczyźnie rzeczowej, poza orzekaniem o istnieją
cej rzeczywistości, code switching może pełnić pewne role w orzekaniu o rzeczy
wistości pożądanej czy oczekiwanej, czyli o tym, co być powinno. Swoistą jest tu sytuacja, w której mowa jest o planach na przyszłość. Planowanie można rozumieć bowiem jako rodzaj nakładanego na siebie zobowiązania, ewentualnie oczekiwań względem innych osób lub czynników. Tak dzieje się w przytoczonym w Aneksie fragmencie wywiadu radiowego z piosenkarzem Mohamedem Ziani (A 18):
305
A18- 36 (On sera in śa fjâ) au Maghreb fin de juin.
(Będziemy, jak Bóg da), w rejonie Magrebu na końcu czerwca.
37 On n 'a pas des projets au Maroc, on a un disque qui est au Maroc, Nie mamy żadnych projektów w Maroku, mamy płytę, która pojawia się w Maroku,
38 nilu, ndlru plusieurs concerts...
przyjeżdżamy, gramy wiele koncertów....
39 «... on va le présenter dans les concerts, in sa tfä i... zaprezentujemy ją na koncertach, jak Bóg da 40 et bien sûr ça va., ça va...
¡oczywiście... to będzie... to będzie...
41 Et ça va marcher et ça va avoir, bien sûr énormément de succès I wszystko się uda i odniesie niesamowity sukces,
42 in sa Hä.
jak Bóg da.
Wyrażonym w czasie przyszłym w języku francuskim zdaniom charakteru ży
czącego nadaje integrowane z arabskiego wyrażenie in sa [ja ‘jak Bóg da’, użyte zarówno przez bohatera wywiadu, jak i prowadzącą wywiad dziennikarkę.
Jednakże, jak wspomniano wcześniej, większość apeli formułowana jest przez nadawców w sposób niebezpośredni, a jednocześnie angażujący pozostałe płasz
czyzny wypowiedzi. Dlatego też proponuję prześledzić funkcjonowanie code swi
tching w jednej z wypowiedzi o charakterze prezentacji.
Przykładem wykorzystania zjawiska przełączania kodów na płaszczyźnie ape
lu może być wypowiedź jednego z gości wspomnianego programu publicystyczne
go Le Maroc en mouvement.
W wybranym fragmencie (A29) siedzący pośród publiczności młody, około 25-letni przedsiębiorca cAmif Nucmän, zostaje poproszony przez prowadzącego o wypowiedź. Wcześniejsza rozmowa z gośćmi programu zapraszanymi do stołu, przy którym odbywa się debata, toczy się z użyciem, w mniejszym lub większym stopniu, arabsko-francuskiego code switching. Rozpoczynając nowy temat debaty prowadzący zwraca się do publiczności przed ekranem w dialekcie marokańskim:
A29- 1 gadi nsüfuuu ‘Amir Nucmän.
Spotkamy cAmïra Nucmäna.
a następnie, również w dialekcie, adresuje swoją wypowiedź do gościa:
A29- 1 marhaba bîk. sidi tâ min Tnata, yak?
Miło nam. Pan przyjechał z Tangeru, prawda?
Na skonwencjonalizowaną formułę powitania (marhaba bik) zaproszony odpowia
da również w dialekcie:
A29- 2 śukran, marhaba!
Dziękuję, dzień dobry!
Prowadzący kontynuując nawiązuje do wcześniejszego tematu rozmowy - udziału w konkursie Challenger. cAmïr Nucman rozpoczyna swoją wypowiedź, zmieniając w tym momencie kod na język francuski. Przedstawia cel swojego wy
stąpienia, którym jest prezentacja projektu:
A29- 4 dok, iemRe biêtu d’aboR /donc, j’aimerais bien tout d'abord}
Więc chciałbym na początku
5 pRezâte md pRoze [présenter mon projet/
zaprezentować mój projekt.
Bez wątpienia zmiana kodu wypowiedzi jest tu zabiegiem planowym. Przej
ście na język francuski, tu postrzegany jako Język biznesu”, ma najprawdopodob
niej na celu stworzenie wrażenia profesjonalizmu przedsięwzięcia, które będąc projektem produkcyjno-handlowym ma szansę pojawić się na rynku międzynaro
dowym. Możliwe więc, że dodatkową motywacją mówiącego jest dotarcie do gro
na potencjalnych partnerów handlowych zza granicy.
Wypowiedź Nucmana wydaje się uprzednio opracowana, ułożona przez mó
wiącego (i prawdopodobnie przećwiczona) przed przyjściem do studia. Warto nadmienić, że ton głosu mężczyzny oraz zachowanie wskazują na pewne zdener
wowanie faktem wystąpienia przed kamerami. Można też domniemywać, iż mó
wiący nie posiada pełnej kompetencji w języku francuskim. Dowodzić tego może między innymi zastosowanie wyrażenia gam (gammes} ‘gamy’ w znaczeniu ‘ro
dzaje, gatunki’. Mówiący gubi się również kilkakrotnie w toku wypowiedzi, przede wszystkim nie wyjaśniając początkowo o gamę jakich produktów chodzi. Stąd też pytanie prowadzącego program:
A29- 13 da gam da sel (des gammes de sel/?
rodzajów soli?
Warto również zwrócić uwagę, że prowadzący program, który początkowo zwracał się do gościa w dialekcie marokańskim, dostosowuje kod do jego wcze
śniejszej wypowiedzi, zadając pytanie po francusku. Ta zmiana kodu powodowana jest relacjami interpersonalnymi. Chwilę później przedsiębiorca buduje nieprawi
dłowe pod względem struktury gramatycznej zdanie:
A29- 16 dôk, paRmi ses el... [donc, parmis ces elles...}
więc wśród tych nich...
które natychmiast koryguje:
A29- 16 eee... segam (eee... ces games}
tych rodzajów
O pewnych brakach kompetencyjnych w języku francuskim świadczyć mogą również niektóre przełączenia kodów. Już na samym początku, w chwili niewiel
kiego odejścia od toku głównej wypowiedzi, mówiący przerywa zdanie, by dokoń
czyć je w dialekcie:
A29- 5 [,..]pur se ¡présenter mon projet pour ceux } [...] zaprezentować mój projekt tym,
6 ki no pa âkoR ii l-okazyô ¡qui n 'ont pas encore eu l'occasion/
którzy nie mieli jeszcze okazji
7 bâiyfrifû la tabi ati l-mantUź yakun ‘andi.
żeby zapoznać się ze specyfiką wyrobu, jaki mam.
Przełączenie pełni tu więc funkcje stylistyczne - mówiący dokonuje go, by ułatwić sobie sformułowanie wypowiedzi, której skonstruowanie w języku drugim stanowiło dla niego prawdopodobnie chwilową trudność. Być może przełączenie spowodowane zostało również częściowo odwołaniem do własnej osoby A29-7:
l-mantüz yakun candi ‘wyrobu, jaki mam’. Przedsiębiorca natychmiast powraca jednak do głównego wątku, po raz kolejny rozpoczynając zdanie od, cytując za Żydek-Bednarczuk (1994): „kroku inicjującego”: A29-8: dâk {donc}.
Innym, najprawdopodobniej niezamierzonym przez mówiącego przełącze
niem, jest dwukrotne użycie arabskiego przyimka/- ‘w’:
A29- 9 ki et ëplâte {qui est implantée} fia Retyô da Taie (la région de Tanger}
która mieści się w regionie Tangeru
10 ki sera spesyalize {qui sera spécialisée} f la prodiiksyâ {la production}
która będzie się specjalizować w produkcji.
Przełączenie to ułatwia w tym wypadku paralelność struktur zdaniowych w języku francuskim i arabskim.
Natomiast prowadzący ponownie świadomie na dialekt przełącza kod, obja
śniając użyte przez gościa wyrażenia ‘sól spożywcza’, ‘sól stołowa’.
A29- 19 aha... Ili ka-nstahdamuf-darna ...f-t-tabh aw l-akl.
aha... używamy jej w domu, do gotowania albo przyprawiania jedzenia.
Podobny zabieg stosuje również gość mówiąc o kolejnym z rodzajów soli, który przeznaczony jest:
A29- 24 puR le betay (pour le bétail} ‘laf dyal maśiya dla zwierząt, jako karma dla bydła.
W tym wypadku jednakże arabski termin wyrażony formą rzeczownikową ma charakter bardziej profesjonalny niż określenie francuskie.
Jak więc można podsumować, zmiana w wypowiedzi przedsiębiorcy kodu z dialektu marokańskiego na język francuski, która, zgodnie z zamiarem mówiące
go, oddziaływać miała najprawdopodobniej na płaszczyźnie apelu, spowodowała dalsze przełączenia funkcjonujące na innych płaszczyznach, takich jak chociażby płaszczyzna relacji wzajemnych (dostosowanie kodu do wariantu wypowiedzi współrozmówcy, objaśnianie nieprecyzyjnych pojęć) czy też płaszczyzna ujawnia
nia siebie (informacja o braku kompetencji językowych).
2.2.4.2. Środki gramatyczne
Najbardziej charakterystycznymi dla apeli otwartych są zdania wykrzyknikowe.
Przełączeniu ulegają tu najczęściej samodzielne formy czasowników w impera
tiv ie.
A6- 4: ätä, ätä [atends, atendsj!
Czekaj, czekaj!
A33- 4: ätr (entrej!
Wejdź!
Przełączeniu ulec może również czasownik wewnątrz dłuższej frazy:
A33- 5: ätr {entrej dähil, ma glis hunäya!
Wejdź do środka, nie siedź tutaj!
Charakteru życzącego nadają wypowiedziom przełączenia ekstrafrazowe, jak na przykład wtrącana formuła arabska in Sa //ä ‘jak Bóg da’ (Al8-36, 39, 42).
Realizacja apeli ukrytych odbywa się natomiast za pomocą środków grama
tycznych charakterystycznych dla angażowanych płaszczyzn wypowiedzi.
2.2.4.3. Związek z elementami sytuacji komunikacyjnej
Nie ulega wątpliwości, że podstawą sposobu formułowania tak apeli otwartych, jak i ukrytych, jest cel wypowiedzi. Celem tym bywa, o czym mowa była w poprzed
nich rozdziałach, nie tylko zobligowanie odbiorcy do wykonania lub zaniechania pewnych czynności, lecz również wywołanie u współrozmówcy określonych uczuć. Proponuję więc prześledzić analizę Bentahili dotyczącą kwestii wyboru językowego w zakresie celu i tonacji wypowiedzi306.
Bentahila 1983b: 64-66.
Jak wynika z badań (zob. Tabela A4: Powiązanie języków i ich wariantów z celami i tonacją wypowiedzi), arabski preferowany jest w wielu sytuacjach, w których w grę wchodzą tak pozytywne, jak i negatywne emocje.
306
Arabski jest dla Marokańczyków między innymi językiem żartów. 53 osoby spośród ankietowanych zadeklarowały, że opowiadając dowcipy używają języka arabskiego ‘zawsze’, 16 - ‘bardzo często’, 20 - ‘często’ i 7 - ‘czasami’. Do użycia w tej sytuacji języka francuskiego przyznały się łącznie 32 osoby, przy czym wa
riant ‘czasami’ wybrało aż 20 z nich. Jak zauważa autor, żarty związane są ściśle ze sferą kulturową i często bywają nieprzetłumaczalne, stąd naturalnym staje się wybór języka pierwszego307.
Tamże’. 64.
Tamże: 65.
Tamże: 66.
Tamże: 65.
Z normami i tradycjami kulturowymi ściśle związane są także formuły grzecz
nościowe jak również obelgi oraz inne sformułowania obraźliwe. Stąd wybór języ
ka arabskiego podczas składania życzeń, ale i w sytuacji rzucania wyzwisk.
W pierwszym przypadku wybór arabskiego zadeklarowało łącznie 85 ankietowa
nych, w tym ‘zawsze’ - 23, ‘często’ - 18 osób. Wybór języka francuskiego odno
towany został 57 razy, w tym ‘zawsze’ - 8, a ‘często’ - 5 razy. O ile formuły grzecznościowe, jak zauważa Bentahila308, są często wyrażeniami stereotypowymi (które, należałoby dodać, trudniej podlegają wpływom języka drugiego), wyzwiska stanowią część leksyki-tabu danego języka. Sądzę również, że w tym przypadku duże znaczenie mają konotacje kulturowe, związane z danym wyrażeniem, które często nie są jednakowe dla synonimów w obydwu językach.
Jak udowadnia dalej Bentahila, częstsze reakcje słowne w wywołują rów
nież emocje takie jak gniew i zmęczenie. W pierwszym przypadku dla języka arab
skiego opcję ‘zawsze’ wybrało 36 osób, ‘bardzo często’ - 12 ankietowanych, w języku francuskim odpowiednio 5 i 7 osób. W drugim przykładzie opcja ‘zaw
sze’ wytypowana została przez 45 respondentów dla języka arabskiego, opcja ‘bar
dzo często’ przez osób 16, podczas gdy dla francuskiego wyborów tych dokonało łącznie 8 osób. Odwołując się do obserwacji Riahi (1970), Rubin (1968) oraz Her
man (1968), Bentahila wysuwa tezę, iż mówiący najczęściej ucieka się do języka pierwszego w momentach złego samopoczucia309.
Dalsze badania nad zachowaniami takimi jak zachęta, wywoływanie strachu, tworzenie nastroju intymności itd. potwierdzają bardziej ogólną według Bentahi- li310 tezę Hermana (1968), iż wyrażenie reakcji emocjonalnych w sposób naturalny zachodzi w języku pierwszym.
W zgromadzonych przez Bentahilę danych język francuski konkurował z ję
zykiem arabskim jedynie w sytuacji flirtu z dziewczyną. Arabski dla odpowiedzi
‘często’ wybrało tu 20 osób, ‘bardzo często’ - 8, często - 17 osób, czasami - 19 (łącznie 64 ankietowanych), francuski odpowiednio 10, 11, 5 i 25 osób (łącznie 51 ankietowanych).
Pozornie przykłady te mogą wydawać się niezwiązane z występującymi w ba
danym korpusie tekstowym. Należy jednakże zwrócić uwagę, iż we fragmentach
A18-36, 39, 42 przełączeniu na język arabski ulega skonwencjonalizowana fraza (in sa ()S ‘jak Bóg da’), ściśle związana z tradycją kulturową - analogicznie jak dzieje się to w przypadku formuł grzecznościowych czy obelg.
Skrępowanie i niepewność mogą być natomiast powodem przełączenia kodu w przykładzie A29:
A29- 6 ki nö pa SkoR ü l-okazyö {qui n'ont pas encore eu l'occasion/
którzy nie mieli jeszcze okazji,
7 bäSyfrifü ‘la tabî ati l-mantüi yakun ‘andi.
żeby zapoznać się ze specyfiką wyrobu, jaki mam.
Ustalenie elementów sytuacji komunikacyjnej, które determinują płaszczyznę apelu w przypadku, gdy apel ten nie zostaje jasno sformułowany, bywa niekiedy zadaniem niezwykle trudnym. Von Thun podporządkowanie takie określa mianem
„sformalizowania”311.
von Thun 2001: 215.
312 Lyons 1989: 412.
313 Zob. von Thun: 2001: 215.
Sądzę, że tak rozumiane pojęcie apelu powiązać można z wyróżnianą w języ
koznawstwie tzw. modalnością denotyczną, której genezy upatruje się w „dezyde- ratywnej i instrumentalnej funkcji języka”312. Ma ona charakter subiektywny, gdy obowiązek lub zezwolenie nałożone zostaje przez nadawcę, lub obiektywny, gdy na
dawca obowiązek i zezwolenie jedynie komunikuje, jako fakt istniejący poza jego wolą.
W przykładzie A6- 4: ätä, Sta (atends, atends}! ‘Czekaj, czekaj!’ mówiący demonstruje własne żądanie wobec współrozmówcy, powodowane chęcią konty
nuowania przerwanej wypowiedzi. W przykładzie A33- 5: âtr (entre) dâhil, ma glïs hunâya! ‘Wejdź do środka, nie siedź tutaj!’ nie tylko wyrażone zostaje ocze
kiwanie nadawcy komunikatu, lecz poprzez swą wypowiedź mówiący nawiązuje do społecznych norm grzecznościowych, nie zezwalających na podejmowanie go
ści w przedsionku mieszkania.
Mówiący sytuuje więc źródło obowiązku i zezwolenia albo we własnych pra
gnieniach i oczekiwaniach, albo poza sobą. W zależności od tego kształtować mo
że swoją wypowiedź w taki sposób, aby najlepiej wyrażała jego cel313. Czyni to również poprzez ukrycie apelu w tych płaszczyznach wypowiedzi, które najlepiej poprzeć mogą jego intencje.
Na zakończenie niniejszego rozdziału pragnę przytoczyć założenia koncepcji zaangażowania przedstawionej przez Bassiouney w publikacji Functions of Code Switching in Egypt: Evidence from Monologues (2006). Pomimo iż autorka prowa
dzi swoje rozważania w związku z relacjami nadawczo - odbiorczymi (w jej przy
padku konkretnie stosunkiem mówca - publiczność) uważam, że zasadnym jest rozpatrywanie poruszanych tu zagadnień również w kontekście płaszczyzny apelu.
Na podstawie analizy przełączenia kodów pomiędzy dialektem egipskim a wa
riantami wyższymi języka arabskiego, autorka definiuje dwa rodzaje zaangażowa
nia. Pierwsze określa jako zaangażowanie intencjonalne (ang. intentional involve
ment)^4. Jest to zaangażowanie mówiącego w wypowiedź, które ma na celu spro
wokowanie zaangażowania słuchaczy. Drugie, tzw. zaangażowanie nieintencjonalne (ang. ‘no-intentional involvement’) wywoływane jest tematem wypowiedzi. Powo
łując się na Gumperza314315, według którego zaangażowanie jest stanem wywoływa
nym przez mówiącego, Bassiouney śledzi szczegółowo drogę jego powstawania.
314 Bassiouney 2006: 210-211.
315 Gumperz 1982a: 80.
316 Bassioney 2006: 211.
317 Tamże: 211-230.
318 Por. von Thun 2001: 214-218.
In fact, my data implies that the speaker first choose his role, then he decides to tackle the topic in a certain way in order to achieve involvement. There is a causal relation between the involvement of the speaker and that of his audience. The audience cannot achieve involvement, unless the speaker achieves it first. The speaker has to initiate involvement intentionally or non-intentionally before the audience can get involved. [...] There may still be cases in which the audience is excited about a particular issue before the speaker tackles that issue. [...] How
ever, even in this kind of situation one can still claim that the speaker initiates his own involvement, for he could choose not to get involved.316
W istocie, moje dane wskazują, że osoba przemawiająca najpierw wybiera swoją rolę, a następnie decyduje się podjąć temat w określony sposób, tak aby osiągnąć zaangażowanie publiczności. Istnieje związek przyczynowy pomiędzy zaanga
żowaniem mówiącego i zaangażowaniem słuchaczy. Słuchający nie mogą się za
angażować, jeżeli pierwszy nie uczyni tego mówca. Mówiący musi świadomie lub nieświadomie wywołać swoje zaangażowanie, by odczuła je również pu
bliczność. Mogą pojawić się przypadki, w których publiczność jest podekscyto
wana jakimś problemem zanim temat ten podejmie mówca. [...] Pomimo to, na
wet w tych sytuacjach można stwierdzić, że przemawiający wywołał własne za
angażowanie, chociaż mógł go zaniechać.
Następnie autorka omawia przykłady, w których przemawiający pragnie m.in.
wywołać u słuchaczy sympatię i pozytywne odczucia wobec niektórych postaw, lub przeciwnie, wzbudzić w nich odrazę i potępienie dla złych praktyk317.
Takie manewrowanie uczuciami odbiorców jest dla mnie jasnym przykładem oddziaływania na płaszczyźnie apelu. Sądzę, iż schemat ten można z powodzeniem odnieść tak do sytuacji monologu, jak i dialogu. Zaangażowanie odbiorcy (lub jego brak) należy tu uznać za czynnik decydujący o fakcie skuteczności wypowiedzi nadawcy318.
W analizowanym przeze mnie korpusie badawczym wpływ zaangażowania nadawcy komunikatu na skuteczność wypowiedzi można obserwować na podsta
wie wspomnianych uprzednio wystąpień dwóch przedsiębiorców w programie Maroc en Mouvement - IdrTsa Ayâsïna oraz cAmïra Nucmâna (fragmenty A26 oraz A29). Celem tak jednego, jak i drugiego jest skłonienie odbiorców do uznania za prawdziwe podawanych przez siebie informacji oraz wywołanie pozytywnego nastawienia względem promowanego produktu. Prawdopodobnie tym samym mó
wiący pragną przyciągnąć zainteresowanie produktem potencjalnych kupców lub partnerów. Również w obydwu przypadkach strategią wybraną przez mówiących jest przełączenie kodów, przy czym o ile Idrïs Ayasin dokonuje przełączeń we- wnątrzfrazowych, cAmir Nucman decyduje się na całkowitą zmianę kodu na język francuski, używając przełączeń na dialekt marokański jedynie celem wyjaśnienia niektórych terminów, bądź dokonując krótkich dygresji. W proces wypowiedzi angażuje wszystkie warstwy: płaszczyznę rzeczową (przekazanie informacji o pro
dukcie oraz reprezentowanej firmie), płaszczyznę ujawniania siebie (chęć zapre
zentowania się jako przedstawiciel sfery biznesu) oraz płaszczyznę relacji wzajem
nych (rola profesjonalisty).
Pomimo iż nie można wątpić w zaangażowanie cAmïra Nucmana w prezento
wane zagadnienie, jego wystąpienie wydaje się mniej przekonujące. Nie współan- gażuje również prowadzącego, który ogranicza swoje wypowiedzi do uściślenia
wane zagadnienie, jego wystąpienie wydaje się mniej przekonujące. Nie współan- gażuje również prowadzącego, który ogranicza swoje wypowiedzi do uściślenia