Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2004-2006

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 zawierał instrumenty finansowe z udziałem Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Działania planu były spójne z działaniami Sektorowego Programu Operacyjnego i tym samym s zgodne ze strate-gicznym celem Narodowego Planu Rozwoju. W ramach PROW wspierane były działania słu ce zrównowa onemu rozwojowi obszarów wiejskich i zmianie struktury agrarnej, z uwzgl dnieniem problemów ochrony rodowiska na obszarach cennych przyrodniczo.

W ramach planu wyznaczone zostały cele strategiczne i priorytety rozwoju:

poprawa konkurencyjno ci gospodarki rolno- ywno ciowej, zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich,

wyrównywanie szans rozwoju obszarów wiejskich,

ochrona rodowiska i zachowanie walorów przyrodniczych obszarów wiejskich, zwi kszenie lesisto ci kraju.

Działania PROW koncentrowały si w szczególno ci na wyrównywaniu szans rozwo-ju obszarów wiejskich oraz ochronie rodowiska i realizowane były w 7 grupach tematycz-nych:

renty strukturalne,

wspieranie gospodarstw niskotowarowych,

wspieranie działalno ci na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW),

wspieranie przedsi wzi rolno- rodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierz t, zalesianie gruntów rolnych,

wspieranie grup producentów rolnych,

dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej.

Renty strukturalne

Pomoc finansowa w ramach tego działania skierowana była do rolników chc cych zaprzesta prowadzenia działalno ci rolniczej i przekaza gospodarstwo nast pcy lub innemu rolnikowi.

Warunkiem było uko czenie 55 lat ycia, prowadzenia gospodarstwa rolnego przez co naj-mniej 10 ostatnich lat i podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez co najnaj-mniej 5 lat. Uprawniony do renty strukturalnej mógł po przekazaniu gospodarstwa rolnego pozosta-wi sobie nie pozosta-wi cej ni 0,5 hektara popozosta-wierzchni i prowadzi na nich produkcj ale tylko dla potrzeb własnych i rodziny, bez jakiejkolwiek sprzeda y na rynek. Podstawow wysoko wsparcia w postaci renty strukturalnej stanowiła kwota 210% najni szej emerytury z mo li-wo ci zwi kszenia o dalsze 60% dodatku dla mał onka i kolejne 170% za wielko

gospo-darstwa. Maksymalna wysoko renty strukturalnej wynie mogła do 440% kwoty najni szej emerytury. Korzystna wysoko renty strukturalnej, ustalona w ramach PROW na lata 2004- 2006, miała zach ci rolników polskich, tych którzy spełniali kryteria dost pu, do przekazy-wania gospodarstw rolnych młodszym nast pcom. Cele tego działania okre lono nast puj co:

poprawa struktury gospodarstw rolnych lub ich produktywno ci;

zapewnienie dochodu rolnikom, którzy zrezygnuj z prowadzenia działalno ci rolniczej w wieku przedemerytalnym;

obni enie redniej wieku osób prowadz cych działalno rolnicz ;

przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze w przypadku gdy działalno rolnicza nie mo e by prowadzona w zadowalaj cych ekonomicznie warunkach.

Wspieranie gospodarstw niskotowarowych

Ze wsparcia w ramach tego działania mogli skorzysta rolnicy prowadz cy gospodarstwa o niewielkim potencjale ekonomicznym, produkuj cy przewa nie na własne potrzeby. Pomoc ta miała zach ci i pobudzi do modernizacji t grup gospodarstw, których wła ciciele za-mierzali zrestrukturyzowa i zwi kszy produkcj rolnicz lub rozpocz pozarolnicz dzia-łalno gospodarcz . Wysoko pomocy to równowarto 1250 euro rocznie na gospodar-stwo, wypłacane przez kolejnych 5 lat przy spełnieniu okre lonych warunków, spo ród któ-rych główny to realizacja przedsi wzi zadeklarowanych w planie rozwoju gospodarstwa niskotowarowego. Po 3 roku otrzymywania premii, beneficjent musiał wykaza osi gni cie celów cz stkowych planu rozwoju gospodarstwa, co stanowiło warunek wypłaty rodków w nast pnych 2 latach. Celem tego działania było:

wsparcie restrukturyzacji gospodarstw rolnych o niewielkim potencjale ekonomicznym, poprawa konkurencyjno ci polskiego sektora rolnego w strukturach unijnych.

Wspieranie działalno ci rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospoda-rowania (ONW)

rodki finansowe z tego działania miały zapobiega wyludnianiu si obszarów wiejskich i zatracaniu ich rolniczego charakteru. Pomoc finansowa udzielana mogła by gospodar-stwom rolnym poło onym na terenach, na których produkcja rolnicza jest utrudniona i cz sto nieopłacalna ze wzgl du na niekorzystne warunki naturalne i z tego tytułu mog by przyzna-ne specjalprzyzna-ne dopłaty. Celem działania było:

zapewnienie ci gło ci rolniczego u ytkowania ziemi i tym samym utrzymanie ywotno ci obszarów wiejskich,

zachowanie walorów krajobrazowych obszarów wiejskich, promocja rolnictwa przyjaznego dla rodowiska.

Beneficjentem, w ramach tego działania, mógł by producent rolny prowadz cy działalno rolnicz w gospodarstwie rolnym poło onym w cało ci lub cz ci w granicach ONW. Pomoc finansowa udzielana była w postaci corocznych zryczałtowanych płatno ci, przyznawanych do hektara u ytków rolnych, poło onych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospoda-rowania i pozostaj cych w u ytkowaniu rolniczym. Płatno ci obj te mogły by grunty orne, sady i trwałe u ytki zielone. Wysoko dopłat wyrównawczych uzale niono od strefy poło e-nia i wynosiła ona od 179 zł w strefie nizinnej do 320 zł na ha w strefie górskiej. Dopłaty wy-równawcze z tytułu ONW w pełnej wysoko ci przysługiwały gospodarstwom maksymalnie do 50 ha. W przypadku areału gospodarstwa od 50 do 100 ha nast powało zmniejszenie do-płat do 50%, od 100 do 300 ha dodo-płata wyrównawcza wynosiła tylko 25%, w przypadku za gospodarstw powy ej 300 ha adne dopłaty z tytułu ONW nie przysługiwały.

Wspieranie przedsi wzi rolno- rodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierz t

Wspieranie tych przedsi wzi miało zach ca rolników do podejmowania w gospodarstwach działa na rzecz ochrony rodowiska. Cele szczegółowe programu to:

promocja systemów produkcji rolniczej, prowadzonej w sposób zgodny z wymogami na-turalnego rodowiska (przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód i erozji gleb),

ochrona i kształtowanie krajobrazu oraz ochrona siedlisk gatunków dzikiej flory i fauny zagro onej wygini ciem,

ochrona zasobów genetycznych zwierz t gospodarskich,

poprawa stanu wiadomo ci ekologicznej w ród społeczno ci wiejskiej.

Program mogły realizowa i otrzymywa okre lone płatno ci rolnicy, którzy prowadzili dzia-łalno rolnicz na co najmniej 1 hektarze u ytków rolnych, zobowi zali si do stosowania zwykłej, dobrej praktyki rolniczej i podj li si prowadzenia szczegółowych zapisów dotycz -cych gospodarowania. Warunkiem podstawowym było sporz dzenie planu rolno- ro-dowiskowego i jego dokładne realizowanie. Program rolno- rodowiskowy obejmował 7 na-st puj cych przedsi wzi :

rolnictwo ekologiczne, strefy buforowe,

ochrona gleb i wód,

ochrona lokalnych ras zwierz t gospodarskich, rolnictwo zrównowa one,

utrzymanie ł k ekstensywnych, utrzymanie pastwisk ekstensywnych.

Pierwsze 4 przedsi wzi cia mo na było realizowa na terenie całego kraju, pozostałe tylko

w tzw. strefach priorytetowych, tj. obszarach, które wykazuj okre lone problemy rodowi-skowe i wymagaj podj cia działa naprawczych lub ochronnych. Pomoc finansowa w

ra-mach tego działania ustalana była na podstawie zadeklarowanych przez rolnika działa , w odniesieniu do powierzchni lub sztuki zwierz t i wypłacana w cyklu rocznym. Wielko

wsparcia została skalkulowana w oparciu o potencjalny, utracony dochód i ponoszone dodat-kowe koszty zwi zane z ustalonymi dodatkowymi pracami. Pomoc finansowa była wypłacana jako suma płatno ci za pakiety działa wdra anych w gospodarstwie.

Zalesianie gruntów rolnych

Zalesianie gruntów rolnych o niskiej przydatno ci dla rolnictwa miało na celu powi kszenie obszarów le nych, utrzymanie i wzmocnienie ich ekologicznej stabilno ci poprzez zmniejsze-nie fragmentacji kompleksów le nych i tworzezmniejsze-nie korytarzy ekologicznych oraz zwi kszezmniejsze-nie udziału lasów w globalnym bilansie w gla. Pomoc finansowa tego działania skierowana była do rolników lub grup rolników, prowadz cych gospodarstwa rolne i chc cych przeznaczy cz gorszych gleb pod zalesienie. Zalesienie mo na było wykona tylko na u ytkach rol-nych nie stanowi cych własno ci Skarbu Pa stwa, które w ewidencji gruntów i budynków zakwalifikowano jako grunty orne, trwałe u ytki zielone lub sady. Do zalesienia mo na było przeznaczy tylko grunty b d ce w stałym u ytkowaniu rolniczym i przewidziane do zalesie-nia w miejscowym planie zagospodarowaniu przestrzennego. Producent rolny, podejmuj cy si zalesienia gruntów rolnych, mógł otrzyma nast puj ce wsparcie finansowe:

jednorazow płatno ryczałtow za poniesione koszty zalesienia (np. na zakup drzewek, nasadzenia i ogrodzenie),

premi piel gnacyjn przez okres 5 lat, premi zalesieniow przez 20 lat.

Wspieranie grup producentów rolnych

Beneficjentem działania mogli by rolnicy zorganizowani w postaci grupy producenckiej.

Członkami grupy mog by osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nie posiadaj ce osobo-wo ci prawnej oraz osoby prawne prowadz ce gospodarstosobo-wo rolne lub prowadz ce działal-no rolnicz w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej. O wsparcie finansowe mogły si ubiega jedynie grupy formalnie zarejestrowane i wpisane do rejestru grup prowadzonego przez marszałka województwa wła ciwego dla miejsca siedziby grupy. Celem działania było:

podniesienie dochodów rolników poprzez redukcj kosztów;

poprawienie jako ci produkcji na rynku, w wyniku stosowania wspólnych technologii pro-dukcji oraz wspólnego przygotowania produktów na rynek;

przygotowanie du ych jednolitych partii produktu i koncentracji dostaw;

lepsze planowanie i dostosowanie produkcji do potrzeb rynku.

Pomoc finansowa udzielana była w formie rocznych płatno ci w okresie pierwszych 5 lat od daty uznania danej grupy producentów rolnych. Istniała mo liwo wyboru przez grup płat-no ci półrocznej, przy czym 1 płatpłat-no była realizowana nie wcze niej ni po 6 pełnych mie-si cach od daty uznania grupy. Kwot wsparcia wyliczano na podstawie rocznej warto ci brutto sprzedanej produkcji wyprodukowanej w gospodarstwach członków grupy i nie mogła ona przekroczy :

5%, 5%, 4%, 3% i 2% warto ci produkcji do sumy 1 mln euro, sprzedanej odpowiednio 1, 2, 3, 4 i 5 roku funkcjonowania;

2,5%, 2,5%, 2%, 1,5% i 1,5% warto ci produkcji powy ej 1 mln euro, sprzedanej odpo-wiednio w 1, 2, 3, 4 i 5 roku funkcjonowania.

Wsparcie finansowe, niezale nie jednak od wielko ci sprzedanej produkcji, nie mogło w ad-nym przypadku przekroczy kwoty:

w 1 i 2 roku 100 tys. euro, w 3 roku 80 tys. euro, w 4 roku 60 tys. euro, w 5 roku 50 tys. euro.

Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej

Celem działania było ułatwienie dostosowania gospodarstw rolnych do standardów unijnych w dziedzinie ochrony rodowiska, zdrowia publicznego, zdrowia i dobrostanu zwierz t. Po-moc finansowa mogła by przyznana na pokrycie kosztów inwestycji, których przeprowadze-nie było przeprowadze-niezb dne w celu dostosowania gospodarstwa do standardów. Pomoc mo na było uzyska na realizacj jednego lub kilku przedsi wzi ale ł czna wysoko pomocy nie mogła przekroczy równowarto ci 25 tysi cy euro. Podstaw obliczenia wysoko ci wsparcia dla danego gospodarstwa były koszty standardowe, okre lane dla ka dego przedsi wzi cia osob-no. Płatno wypłacana była w 2 równych ratach: 1 po akceptacji wniosku, przed wykona-niem przedsi wzi cia, 2 po zako czeniu realizacji. Okre lone zostały rodzaje przedsi wzi na jakie mo na było otrzyma pomoc finansow . Przewidziano 3 schematy pomocy:

dostosowanie gospodarstw rolnych w zakresie wymaga dotycz cych przechowywania nawozów naturalnych: płyty gnojowe i zbiorniki na gnojówk lub gnojowic ;

dostosowanie gospodarstw w zakresie minimalnych standardów co do higieny mleka:

modernizacja obór, dojarki i schładzalniki, wyposa enie obór i dojarni;

dostosowanie gospodarstw w zakresie minimalnych warunków utrzymania kur nie nych.