Podstawy prawno-organizacyjne funkcjonowania lecznictwa uzdrowi- uzdrowi-skowego dzieci i m áodzieĪy

DziaáalnoĞü lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce reguluje Ustawa z dnia 28 lipca 2005 roku o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej⁴ wraz z jej nowelizacją (Ustawa z dnia 4 marca 2011 roku o zmianie ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obsza-rach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych oraz niektórych innych ustaw⁵). Ujednolicony tekst ustawy zawarty jest w Obwieszczeniu Mar-szaáka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 kwietnia 2012 roku w sprawie ogáoszenia jednolitego tekstu ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowi-skach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych⁶.

Zgodnie z zapisami tej ustawy lecznictwo uzdrowiskowe stanowi integral-ną czĊĞü systemu ochrony zdrowia. Jest ono zorganizowaintegral-ną dziaáalnoĞcią pole-gającą na udzielaniu ĞwiadczeĔ opieki zdrowotnej z zakresu leczenia uzdrowi-skowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, prowadzoną w uzdrowisku przez zakáady lecznictwa uzdrowiskowego albo poza uzdrowiskiem w szpitalach i sa-natoriach znajdujących siĊ w urządzonych podziemnych wyrobiskach górni-czych, przy wykorzystaniu warunków naturalnych, takich jak: wáaĞciwoĞci

4 DzU 2005 nr 167, poz. 1399.

5 DzU 2011 nr 73, poz. 390.

6 DzU 2012 nr 0, poz. 651.

naturalnych surowców leczniczych, wáaĞciwoĞci leczniczych klimatu, w tym talasoterapii i subterraneoterapii, oraz wáaĞciwoĞci leczniczych mikroklimatu, a takĪe towarzyszących zabiegów z zakresu fizjoterapii. Lecznictwo uzdrowi-skowe jest prowadzone przy wykorzystaniu urządzeĔ lecznictwa uzdrowisko-wego, takich jak: pijalnie uzdrowiskowe, tĊĪnie, parki, ĞcieĪki ruchowe, urzą-dzone odcinki wybrzeĪa morskiego, lecznicze i rehabilitacyjne baseny uzdrowi-skowe, urządzone podziemne wyrobiska górnicze, które dodatkowo stanowią pewnego rodzaju atrakcje turystyczne.

Do zakáadów lecznictwa uzdrowiskowego zalicza siĊ: szpitale uzdrowi-skowe, sanatoria uzdrowiuzdrowi-skowe, szpitale uzdrowiskowe dla dzieci i sanatoria uzdrowiskowe dla dzieci, przychodnie uzdrowiskowe, zakáady przyrodoleczni-cze oraz szpitale i sanatoria w urządzonych podziemnych wyrobiskach górni-czych. Poza dwoma pierwszymi z wymienionych zakáadów we wszystkich po-zostaáych moĪna prowadziü lecznictwo uzdrowiskowe dzieci i máodzieĪy, na-tomiast najczĊĞciej odbywa siĊ to w szpitalach i sanatoriach uzdrowiskowych dla dzieci⁷.

Biorąc pod uwagĊ rodzaj udzielanych ĞwiadczeĔ i usáug, lecznictwo uzdrowiskowe najogólniej moĪna podzieliü na: zamkniĊte (stacjonarne) i otwar-te (ambulatoryjne). Lecznictwo zamkniĊotwar-te prowadzone jest w trzech formach, jako: leczenie szpitalne, leczenie sanatoryjne i rehabilitacja uzdrowiskowa.

Ambulatoryjne usáugi lecznicze Ğwiadczone są w przychodniach uzdrowisko-wych i zakáadach przyrodoleczniczych. Z tego trybu mogą korzystaü zarówno mieszkaĔcy uzdrowiska i okolic, jak równieĪ osoby, które we wáasnym zakresie zabezpieczają sobie zakwaterowanie i wyĪywienie.

W myĞl Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 roku w sprawie ĞwiadczeĔ gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego⁸ wraz z póĨniejszymi zmianami wĞród ĞwiadczeĔ gwarantowanych dotyczących dzieci i máodzieĪy wyróĪnia siĊ:

– uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci (od 3 do 18 roku Īycia), – uzdrowiskowe leczenie sanatoryjnego dzieci (od 7 do 18 roku Īycia),

7 OkreĞlenie „dla dzieci” jest znacznym uproszczeniem, gdyĪ chodzi tutaj o leczenie osób w przedziale wiekowym od 3 do 18 lat, a w przypadku máodzieĪy uczącej siĊ – nawet do 26 lat.

8 DzU 2009 nr 139, poz. 1136.

– uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dzieci pod opieką osoby dorosáej (od 3 do 6 roku Īycia⁹),

– uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dzieci.

Czas trwania leczenia uzdrowiskowego dzieci wynosi odpowiednio:

27 osobodni¹⁰ dla leczenia szpitalnego, 21 osobodni dla leczenia sanatoryjnego i 18 osobodni dla leczenia w trybie ambulatoryjnym. NaleĪy dodaü, Īe czas trwania leczenia w szpitalu uzdrowiskowym moĪe byü przedáuĪony jednokrot-nie na okres jednokrot-nieprzekraczający 27 osobodni, za zgodą oddziaáu wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, który potwierdziá skierowanie na leczenie uzdrowiskowe.

Zgodnie z art. 33 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o Ğwiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze Ğrodków publicznych¹¹ pobyt (obejmujący wyĪywienie i zakwaterowanie) dzieci i máodzieĪy w szpitalach uzdrowisko-wych dla dzieci, w sanatoriach uzdrowiskouzdrowisko-wych dla dzieci oraz w sanatoriach uzdrowiskowych jest bezpáatny. Dotyczy to dzieci i máodzieĪy do ukoĔczenia lat 18, a jeĪeli ksztaácą siĊ dalej – do ukoĔczenia lat 26, dzieci niepeánospraw-nych w znacznym stopniu – bez ograniczenia wieku, a takĪe dzieci uprawnio-nych do renty rodzinnej. Natomiast osoby dorosáe przebywające w sanatorium w roli opiekunów pokrywają w caáoĞci koszty zakwaterowania i wyĪywienia.

Koszt ten jest uzaleĪniony od cennika konkretnego zakáadu lecznictwa uzdrowi-skowego i zróĪnicowany ze wzglĊdu na termin (2 sezony: I – od 1 paĨdziernika do 30 kwietnia i II – od 1 maja do 30 wrzeĞnia) oraz od standardu pokoju przy-dzielonego przez ĞwiadczeniodawcĊ. Dla przykáadu w „Uzdrowisku Rabka” SA koszt ten w roku 2013 wynosi odpowiednio: od 65 do 80 zá za osobodzieĔ w se-zonie I i 75–90 zá w sese-zonie II¹². Ponadto od osób tych moĪe byü pobrana opáa-ta uzdrowiskowa. Jest ona zaleĪna od uzdrowiska, ale nie moĪe przekraczaü kwoty 4,26 zá dziennie. W miarĊ wolnych miejsc takĪe do szpitala uzdrowisko-wego dzieci mogą przyjechaü z opiekunami, ale wtedy koszty są odpowiednio

9 W przypadku dzieci z mózgowym poraĪeniem dzieciĊcym, ewentualnie schorzeniami neurologicznymi o zbliĪonym obrazie klinicznym, wiek dziecka mogącego przebywaü pod opie-ką osoby dorosáej jest przedáuĪony do 18 lat.

10 OsobodzieĔ oznacza dzieĔ pobytu na leczeniu uzdrowiskowym w warunkach stacjo-narnych bądĨ jeden dzieĔ zabiegowy w warunkach ambulatoryjnych; w przypadku pobytu w warunkach stacjonarnych pierwszy osobodzieĔ rozpoczyna siĊ o godzinie 14:00 pierwszego dnia pobytu, a ostatni – koĔczy siĊ o godzinie 12:00 ostatniego dnia pobytu.

11 DzU 2004 nr 210, poz. 2135.

12 http://uzdrowisko-rabka.pl/wp-content/uploads/2013/02/CENNIK.pdf, 25.03.2013.

wyĪsze ze wzglĊdu na dáuĪszy o tydzieĔ czas leczenia. Opiekunowie mogą tak-Īe korzystaü z zabiegów na zasadach komercyjnych lub w ramach skierowania na leczenie ambulatoryjne, potwierdzone przez wáaĞciwy Oddziaá Wojewódzki NFZ, pod warunkiem Īe ma on podpisaną umowĊ na leczenie ambulatoryjne z danym przedsiĊbiorstwem uzdrowiskowym.

W strukturze organizacyjnej NFZ lecznictwo uzdrowiskowe podlega pod Departament ds. SáuĪb Mundurowych, który zajmuje siĊ kontraktowaniem ĞwiadczeĔ z poszczególnymi podmiotami prowadzącymi leczenie uzdrowisko-we. Stawka za osobodzieĔ, obejmująca zakwaterowanie, wyĪywienie, opiekĊ medyczną i leczenie, jest negocjowana podczas skáadania ofert (w praktyce od kilku lat siĊ nie zmienia pomimo systematycznego wzrostu cen ĪywnoĞci i opáat za korzystanie z mediów). W „Uzdrowisku Rabka” SA stawka ta wynosi 90 zá/osobodzieĔ w szpitalu uzdrowiskowym dla dzieci i 73 zá/osobodzieĔ w sa-natorium dla dziecka przebywającego z opiekunem (opiekun, jak juĪ wczeĞniej wspomniano, sam pokrywa koszt swojego pobytu)¹³.

Wspomniana wczeĞniej ustawa z 28 lipca 2005 roku stanowi, Īe wĞród za-daĔ szpitali uzdrowiskowych dla dzieci i sanatoriów uzdrowiskowych dla dzieci naleĪy zapewnienie dziecku, które skierowano na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitacjĊ uzdrowiskową: caáodobowych ĞwiadczeĔ opieki zdrowotnej w wa-runkach stacjonarnych, caáodobowej opieki lekarskiej i pielĊgniarskiej, przewi-dzianych programem leczenia zabiegów, ĞwiadczeĔ profilaktycznych, Ğwiad-czeĔ opiekuĔczych, a takĪe edukacji zdrowotnej. Ponadto szpital uzdrowiskowy dla dzieci i sanatorium uzdrowiskowe dla dzieci udzielające ĞwiadczeĔ opieki zdrowotnej osobom objĊtym obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki za-pewniają warunki do prowadzenia nauczania i wychowania w zakresie i na zasadach okreĞlonych w art. 71c Ustawy z dnia 7 wrzeĞnia 1991 roku o syste-mie oĞwiaty (DzU 2004 nr 256 poz. 2572 ze zm.). Sposób organizacji takiej dziaáalnoĞci okreĞla szczegóáowo Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2013 roku w sprawie organizacji ksztaácenia oraz warunków i form realizowania specjalnych dziaáaĔ opiekuĔczo-wychowawczych w przed-szkolach i szkoáach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy spoáecznej¹⁴.

13 Dane uzyskane od dyrektora ds. lecznictwa w „Uzdrowiska Rabka” SA dr. A. Walaw-skiego.

14 http://www.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3867: rozpo-rzadzenie-ministra-edukacji-narodowej-w-sprawie-organizacji-ksztalcenia-oraz-warunkow-i-form

-realizowania-specjalnych-dzialan-opiekunczo-wychowawczych-w-przedszkolach-i-szkolach-Szkoáy specjalne dziaáające przy zakáadach lecznictwa uzdrowiskowego dla dzieci prowadzą zazwyczaj edukacjĊ w zakresie szkoáy podstawowej i gim-nazjum. Dlatego teĪ uczniowie szkóá podstawowych i gimnazjalnych są kiero-wani na leczenie przez caáy rok, natomiast uczniowie szkóá ponadgimnazjal-nych – w okresach wolponadgimnazjal-nych od nauki. Ponadto placówki te prowadzą zespóá pozalekcyjnych zajĊü wychowawczych.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 kwietnia 2012 roku w sprawie okreĞlenia wymagaĔ, jakim powinny odpowiadaü zakáady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego¹⁵, poza wyposaĪeniem charakterystycznym dla szpi-tali i sanatoriów uzdrowiskowych dla dorosáych musi speániaü szereg dodatko-wych wymagaĔ. NaleĪy do nich istnienie dodatkododatko-wych pomieszczeĔ, takich jak separatka, a takĪe co najmniej jedno pomieszczenie typu: Ğwietlica dla dzieci, sala szkolna, pokój do samodzielnej pracy dla dzieci, sala kinezyterapii oraz pokój dla nauczycieli. Ponadto sale powinny byü wydzielone ze wzglĊdu na przedziaá wie-kowy i páeü dzieci. Konieczne jest takĪe zabezpieczenie wyposaĪenia szpitala w taki sposób, aby zapewniü dzieciom bezpieczeĔstwo. Ze wzglĊdu na moĪliwoĞü przebywania w tych obiektach rodziców lub opiekunów na oddziaáach dzieciĊ-cych powinny istnieü dla nich pomieszczenia higieniczno-sanitarne wyposaĪone dodatkowo w natrysk. Zakáady lecznictwa uzdrowiskowego dla dzieci powinny mieü takĪe wydzielony i ogrodzony teren przeznaczony do zajĊü ruchowych. Poza tym ukáad funkcjonalny szpitali uzdrowiskowych musi zapewniaü moĪliwoĞü izolowania poszczególnych oddziaáów.

Uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dzieci naleĪy w uzdrowisku do za-daĔ przychodni uzdrowiskowej i zakáadu przyrodoleczniczego. Otrzymanie skierowania na leczenie ambulatoryjne ubezpieczony uzyskuje w trybie podob-nym jak w przypadku leczenia stacjonarnego w sanatorium uzdrowiskowym czy szpitalu uzdrowiskowym. Po otrzymaniu skierowania na leczenie ambulato-ryjne kuracjusz (w tym wypadku opiekun) uzgadnia termin przyjazdu z kierow-nictwem zakáadu uzdrowiskowego, do którego dostaá skierowanie. W trybie leczenia ambulatoryjnego wyĪywienie i zakwaterowanie Ğwiadczeniobiorca zabezpiecza sobie we wáasnym zakresie¹⁶.

specjalnych-zorganizowanych-w-podmiotach-leczniczych-i-jednostkach-pomocy-spoe&catid=

60:ksztalcenie-i-kadra-specjalne-potrzeby-edukacyjne-default&Itemid=85, 29.03.2013.

15 DzU 2012 nr 0, poz. 452.

16 http://www.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m86271&ms=627&ml=pl&mi=632&mx=0

&ma=10285, 28.03.2013.