Skutkiem działań powstańczych są operacje przeciwpowstańcze stanowiące odpowiedź na powstanie. W definicjach COIN wyraźnie podkreśla się, że celem sił przeciwpowstańczych jest stłumienie (wygaszenie) powstania. Znamienne, że w każdej wspomnianej doktrynie zwalcza-nie powstania zostało ujęte w sposób kompleksowy, bez ograniczania się tylko do fizycznej
31 Ibidem, s. I-1, lit. a.
32 AAP-6 – Słownik terminów i definicji NATO, 2005.
33 Na francuski odpowiednik tego słowa wybrano termin sédition, co, według słownika Larousse’a, znaczy powstanie skoordynowane i przygotowane przeciwko ustanowionej władzy. Vide: Larousse – Dictionnaires de français, http://www.
larousse.fr/dictionnaires/francais/s%C3%A9dition/71811 [dostęp: 12.11.2015]. Synonimami tego słowa są m.in. insurrection (insurekcja) i rébellion (rebelia), Larousse – Dictionnaires…, http://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/s%C3%A9dition/
71811/synonyme [dostęp: 12.11.2015].
34 AJP-3.4.4, p. 0302.
35 Ibidem.
36 AJP-3.4.4, p. 0303.
likwidacji powstańców i działań z użyciem siły. Według definicji zamieszczonej w brytyjskim podręczniku COIN z 2009 roku, zwalczanie powstania to działania wojskowe, porządkowe, po-lityczne, ekonomiczne, psychologiczne i obywatelskie podejmowane w celu stłumienia rebelii z jednoczesnym zmierzeniem się z jej źródłami, wymagające wieloaspektowego podejścia, obej-mującego wymiar polityczny, ekonomiczny, społeczny, kulturowy i dotyczący bezpieczeństwa37. Natomiast w Słowniku terminów i definicji NATO zwalczaniem rebelii określa się działania woj-skowe, paramilitarne, polityczne, ekonomiczne, psychologiczne i obywatelskie, podejmowane w celu stłumienia rebelii38, w świetle doktryny Sojuszu z 2011 roku zaś COIN to zestaw dzia-łań o charakterze politycznym, ekonomicznym, społecznym, militarnym, cywilnym, psycholo-gicznym i w zakresie ochrony porządku publicznego, mających na celu stłumienie powstania i rozwiązanie głównych problemów39. W amerykańskim podręczniku z 2014 roku za rebelię uznano kompleksowe działania o charakterze cywilnym i wojskowym nakierowane na jednocze-sne pokonanie i wygaszenie powstania oraz zmierzenie się z jego źródłami40.
W wymienionych doktrynach zaprezentowano jedno z podejść do zwalczania powstania:
środkiem ciężkości (centre of gravity – CoG)41 jest ludność państwa, na którego terytorium trwa powstanie. Patrząc z perspektywy historycznej, w trakcie działań wojennych dowódcy wojskowi skupiali się przede wszystkim na zniszczeniu sił przeciwnika i zadanie to uznawa-li za priorytetowe42. Przyjęcie takiego modelu walki powoduje, że wysiłki walczących stron koncentrują się na nieprzyjacielu (enemy-centric approach), czyli, na przykład, na zbrojnych formacjach powstańczych. Wówczas walkę z powstańcami uznaje się za specyficzny wariant wojny konwencjonalnej. Pokonanie ugrupowań powstańczych ma bowiem umożliwić elimi-nację pozostałych powodów podważenia legalnej władzy na danym obszarze. Skupienie się jednak wyłącznie na wojskowym aspekcie zwalczania powstania skłania do zabiegania przede wszystkim o przewagę militarną i technologiczną43.
Zgodnie ze strategią COIN ukierunkowaną na likwidację wroga najlepszym sposobem zdławienia powstania jest zabicie lub schwytanie członków sił przeciwnika w ramach trady-cyjnych operacji wojskowych. Strategia ta odżegnuje się od idei, według której siły przeciw-powstańcze muszą zarówno walczyć, jak i odbudowywać, nie bierze też pod uwagę, że tro-ska o aspekty polityczne, społeczne i kulturalne wiedzie do sukcesu, a legalność prowadzonych działań ma kluczowe znaczenie dla powodzenia operacji. Tymczasem po-wstańcy szukają w społeczeństwie pomocy koniecznej do działań wywiadowczych, upatru-ją też schronienia i innych form wsparcia. Działaupatru-ją w kontekście społecznym, dlatego my-ślenie wykraczające poza zabicie i schwytanie powstańców może być istotne dla stłumienia
37 AFM Countering Insurgency, p. 1-11.
38 AAP-6…, op.cit.
39 AJP-3.4.4, p. 0325.
40 FM 3-24/MCWP 3-33.5, Glossary (section II – Terms), s. 2.
41 W znaczeniu militarnym termin ten oznacza właściwości, możliwości lub miejsca szczególne, z których kraj (naród), sojusz, siły zbrojne lub inne grupy czerpią swobodę działania, siłę fizyczną lub wolę walki. AAP-6…, op.cit.
42 Vide: Ch. de Cock, Counter-Insurgency Operations in Afghanistan: What is the Applicable Law?, w: Konwencje Genewskie 60 lat później. Nowe wyzwania dla międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, B. Janusz-Pawletta (red.), Warszawa 2010, s. 37.
43 M. Madej, Czy w tym tunelu…, op.cit., s. 28; vide: Ch. de Cock, Counter-Insurgency Operations…, op.cit., s. 38.
powstania. Oczywiście zwolennicy zdobywania poparcia ludności również uważają, że eli-minacja i schwytanie powstańców jest ważnym elementem ich strategii, ale nie wierzą, by same działania kinetyczne mogły zapewnić bezpieczeństwo i porządek oraz umożliwić od-budowę zaufania do władz rządowych44.
Mówiąc o „zdobywaniu serc i umysłów”45 oraz walce, w której środkiem ciężkości jest społeczeństwo, należy zwrócić uwagę, że wyeliminowanie powstańców nie zapewnia zwy-cięstwa, a ochrona ludności cywilnej to najlepszy sposób na wygaszenie powstania46. Celem strategii COIN, określanej mianem populacjocentrycznej, jest zdobycie społecznego popar-cia w wyniku ochrony ludności cywilnej, ustanowienia rządów prawa i stabilizacji gospo-darki. Zakres operacji COIN obejmujący działania militarne, polityczne i ekonomiczne mo-że zagwarantować rządowi zdobycie zaufania i wsparcia ludności, a jednocześnie spowodować utratę poparcia dla powstania i w rezultacie jego stłumienie. Zgodnie z założe-niami strategii przeciwpowstańczej powstańców można pokonać jedynie wówczas, gdy lud-ność cywilna się od nich odwróci i przestanie udzielać im pomocy47.
W operacjach przeciwpowstańczych celem rządu jest zaprowadzenie porządku drogą za-stosowania siły połączonej z reformami, przewagą militarną oraz polityczną perswazją.
Wszystkie rządy, by utrzymać porządek, stosują zarówno metody nacisku, jak i dążą do osią-gnięcia kompromisu, jednak w trakcie powstania – w świetle wspomnianych doktryn COIN – bilans musi przechylać się na rzecz rozwiązań kompromisowych. Powód jest prosty: klu-czem do sukcesu w walce politycznej jest poparcie społeczeństwa. Od niego zależy prze-trwanie sił powstańczych. Aby pokonać powstanie, rząd musi pozbawić swych przeciwni-ków źródła ich siły, którym jest ludność cywilna. Odcinając powstańców od wsparcia społecznego, siły przeciwpowstańcze dezorganizują powstańczą sieć wywiadowczą, zaopa-trzenie oraz swobodę ruchu. Czynią z nich łatwe cele do pokonania, i to zarówno w sensie militarnym, jak i politycznym. Po zapewnieniu ochrony ludności rząd może przystąpić do odbudowywania swoich relacji ze społeczeństwem i tym samym zagwarantować, że powsta-nie się powsta-nie odrodzi. Powstańcy z kolei będą próbowali wygrać walkę o poparcie społeczne, ponieważ potrzebują tego poparcia w celu ustanowienia swojej władzy. Każda strona musi zatem starać się przekonać społeczeństwo, że to właśnie ona jest legalną władzą. Jeśli jedna ze stron walczących w powstaniu zawiedzie, druga na tym zyska48.
44 G. Sitaraman, The Counterinsurgent’s Constitution…, op.cit., s. 6.
45 Jak wyjaśnia P. Dixon, słowo „serca” oznacza zdobycie emocjonalnego wsparcia lokalnej społeczności, słowo „umysły”
zaś wskazuje na to, że członkowie lokalnej społeczności dążą do realizacji własnych racjonalnych interesów. P. Dixon, „Hearts and Minds”? British Counter-Insurgency from Malaya to Iraq, „The Journal of Strategic Studies” 2009 vol. 32, No. 3, s. 363 – cyt. za: H. Schreiber, Świadomość międzykulturowa…, op.cit., s. 259.
46 Jak zauważa W. Więcek, tradycyjna dewiza „walczyć tak, aby samemu ponosząc jak najmniejsze straty, zadawać przeciwnikowi jak największe”, obecnie straciła na aktualności na rzecz sformułowania walczyć tak, by samemu ponosząc jak najmniejsze straty, osiągać zakładane cele, zadając jak najmniejsze straty przeciwnikowi, osiągając przy tym pożądany efekt medialny prowadzonych działań (W. Więcek, Działania przeciwrebelianckie w operacjach – referat programowy, w: Działania przeciwrebelianckie w operacjach, W. Więcek (red.), Warszawa 2011, s. 10).
47 Vide: G. Sitaraman, The Counterinsurgent’s Constitution…, op.cit., s. 5.
48 Ibidem, s. 11; vide: H. Schreiber, Świadomość międzykulturowa…, op.cit., s. 252. Krytycznie na temat populacjocentrycznego podejścia do operacji COIN: G.P. Gentile, A Strategy of Tactics: Population-centric COIN and the Army, „Parameters” 2009 vol. 39, issue 3, s. 5–17.
Zwycięstwo w walce o „serca i umysły” ma zatem bezpośredni wpływ na powodzenie ope-racji przeciwpowstańczej i uzyskanie wsparcia ludności cywilnej49. Dla sił przeciwpowstań-czych podstawowym determinantem sukcesu jest więc zrozumienie, jak wielką rolę w wal-ce z powstańcami odgrywa lokalne społeczeństwo, ale to wymaga znajomości uwarunkowań politycznych, kulturowych i społecznych oraz gruntownej wiedzy o przyczynach wybuchu powstania. Istotna jest także umiejętność myślenia tymi samymi kategoriami co powstańcy – taka umiejętność mogłaby być przydatna do uprzedzania zarówno decyzji, jak i działań podejmowanych przez powstańców. Ponadto ważne jest zapewnienie stałej obecności sił prze-ciwpowstańczych wśród społeczności lokalnej, chodzi bowiem o wzbudzenie zaufania do tych sił oraz zagwarantowanie bezpieczeństwa i rozwoju w dłuższym przedziale czasowym50. Dzięki takim poczynaniom możliwe stanie się odizolowanie powstańców od lokalnej spo-łeczności, zasobów materialnych i tak ważnej we współczesnych operacjach wojskowych in-formacji wywiadowczej51.
Podsumowując, populacjocentryczne podejście do strategii przeciwpowstańczej stawia ludność cywilną w centrum uwagi, więc wszelkie działania w ramach operacji COIN mu-szą być skoncentrowane na tej ludności52. Ganesh Sitaraman ostrzega jednak, że podział ope-racji przeciwpowstańczych na operacje populacjocentryczne i operacje koncentrujące się na przeciwniku niekoniecznie pozwala zrozumieć współczesną strategię przeciwpowstańczą, ponieważ w operacjach COIN jest wiele różnych sposobów oddziaływania na społeczeństwo.
Na przykład, przemoc stosowana wobec ludności jako kara za wspieranie powstańców bądź naloty bombowe na miejscowości, w których powstańcy znajdują lub mogliby znaleźć schro-nienie. Również środki populacjocentryczne niezwiązane z użyciem przemocy mogą się kłó-cić z wizją humanitarnego zabiegania o przychylność społeczeństwa. Przykładem – umiesz-czanie ludności cywilnej w tzw. strefach ochronnych lub obozach filtracyjnych, w których warunki bytowe urągają wszelkim standardom życia, w tym sanitarnym i bezpieczeństwa53. Zdaniem G. Sitaramana z definicji populacjocentrycznych operacji przeciwpowstańczych wynika jedynie to, że społeczeństwo ma istotne znaczenie, niewiele jednak jest w nich wska-zówek co do tego, jak traktować to społeczeństwo54.
Uwagi G. Sitaramana, choć trafne, mają wymiar abstrakcyjny. Z analizy założeń konkret-nej doktryny przeciwpowstańczej można wywnioskować bowiem, jaki „model” populacjo-centrycznego podejścia doktryna ta reprezentuje. Bywa również, że w doktrynie COIN w
spo-49 M. Gołaszewski, Wpływ współpracy cywilno-wojskowej na działania przeciwrebelianckie, w: Działania przeciwrebelianckie w operacjach, W. Więcek (red.), Warszawa 2011, s. 155.
50 M. Marszałek, Ogólne założenia reagowania kryzysowego…, op.cit., s. 376; vide: AJP-3.4.4, p. 0326.
51 Ibidem, s. 376.
52 Vide: A. Alderson, O. Manea, Counterinsurgency as a Whole of Government Approach: Notes on the British Army Field Manual. An Interview with Colonel Alexander Alderson, „Small Wars Journal” [online], 24.01.2011, http://smallwarsjournal.
com/blog/journal/docs-temp/657-manea.pdf [dostęp: 12.09.2015].
53 G. Sitaraman, The Counterinsurgent’s Constitution…, op.cit., s. 6.
54 Ibidem. (Zwolennicy rozwiązań łagodniejszych, dążący do pozyskania dla nich miejscowej ludności, będą stosować mniej środków przymusu, nadając większe znaczenie przestrzeganiu praw człowieka i wierząc, że takie podejście jest bardziej skuteczne w uzyskaniu poparcia danej społeczności. Natomiast ci, którzy będą chcieli wymusić tolerowanie swojej obecności lub wzbudzić strach u lokalnej społeczności, uznają, że można to uzyskać stosowaniem brutalnych metod). H. Schreiber, Świadomość międzykulturowa…, op.cit., s. 254.
sób niebudzący wątpliwości zostało przedstawione stanowisko, według którego walka przeciwko powstańcom jest walką na rzecz społeczeństwa, nie przeciwko niemu55.
Zwycięstwo w walce z powstańcami wymaga kompleksowej strategii, uwzględniającej ko-nieczność zarówno rozwiązania problemów, które przyczyniły się do wybuchu powstania, jak i podjęcia działań zmierzających do likwidacji ugrupowań powstańczych bez wyrządza-nia krzywdy ludności cywilnej56. Wówczas kluczem do osiągnięcia sukcesu jest postępowa-nie zgodne z prawem. W wypadku prowadzenia działań zbrojnych siły przeciwpowstańcze powinny zatem w szczególności przestrzegać zasad i norm międzynarodowego prawa hu-manitarnego. Implementacja i stosowanie tego prawa mogą być jednak uzależnione od ce-lów, jakie przyświecają operacjom typu COIN. Akceptacji zasady minimum siły i nadanie priorytetowego znaczenia bezpieczeństwu ludności cywilnej powodują, że interpretacja MPH przez siły przeciwpowstańcze może być nawet bardziej restrykcyjna niż zakazy i ogranicze-nia wynikające z traktatowego i zwyczajowego prawa humanitarnego.
Międzynarodowe prawo humanitarne, stanowiące zbiór praw i zwyczajów regulujących po-stępowanie stron wojujących, opiera się na założeniu, że strategia gwarantująca wygraną w kon-flikcie wymaga pokonania przeciwnika, tzn. zabicia lub schwytania wrogich kombatantów57. Nawet z pobieżnej analizy MPH wynika, że zasady leżące u podstaw prawa konfliktów zbroj-nych, a także najistotniejsze postanowienia konwencji haskich i genewskich odzwierciedlają omawianą strategię. Jej nadrzędność spowodowała przyjęcie w MPH dwóch nierozerwalnie powiązanych trajektorii: z jednej strony celem tego prawa jest ograniczenie przemocy, by chro-nić ludność cywilną i dobra o charakterze cywilnym, ale z drugiej strony daje ono przyzwole-nie na przemoc, poprzyzwole-nieważ zakłada, że wojna koncentruje się na zabijaniu i braniu do przyzwole-niewoli58. O ile przedstawiona strategia sprawdzała się w wojnach konwencjonalnych59, o tyle w przy-padku działań przeciwpowstańczych może przynieść skutki przeciwne do zamierzonych60. W trakcie operacji typu COIN dochodzi do zabijania i brania do niewoli, nie jest to jednak nadrzędny cel. Co więcej, takie działania mogą wywołać w społeczeństwie zdecydowany sprzeciw i wzmocnić poparcie dla powstania. Zamiast za wszelką cenę zniszczyć przeciw-nika, siły przeciwpowstańcze powinny respektować przewidziane prawem ograniczenia me-tod i środków walki, nie przeprowadzać ataków bez rozróżnienia i rezygnować z działań, któ-re mogą spowodować nadmierne i niepotrzebne zniszczenia. Innymi słowy, powinny dążyć do zrównania strategii militarnej z wymogami humanitaryzmu61.
55 AJP-3.4.4, s. 3-21.
56 T.R. Mockaitis, The Phoenix of Counterinsurgency, „The Journal of Conflict Studies” 2007 vol. 27, No. 1, s. 12.
57 Vide: Ch. de Cock, Counter-Insurgency Operations…, op.cit., s. 3–38.
58 G. Sitaraman, The Counterinsurgent’s Constitution…, op.cit., s. 24–25.
59 Pod tym pojęciem – jak wyjaśnia M. Usydus – kryje się bezpośrednia militarna konfrontacja państw (lub koalicji państw), podczas której regularne siły zbrojne każdej ze stron walczących starają się możliwie szybko pokonać nieprzyjacielską armię w celu zapewnienia sobie wpływu na przeciwnika i jego rząd. W trakcie działań zbrojnych dąży się do izolacji ludności od rejonów walki i minimalizowania ofiar cywilnych [M. Usydus, Nieregularne działania wojenne (Irregular Warfare – IW) według poglądu USA – zarys wybranej problematyki, w: Działania przeciwrebelianckie w operacjach, W. Więcek (red.), Warszawa 2011, s. 95].
60 G. Sitaraman, The Counterinsurgent’s Constitution…, op.cit., s. 12.
61 Ibidem, s. 23; vide: A.J. Joes, Guerrilla Warfare: A Historical, Biographical, and Bibliographical Sourcebook, Westport–
London 1996, s. 190–191.
W sensie podmiotowym powstanie obejmuje nie tylko osoby bezpośrednio zaangażowa-ne w walkę, lecz także jego czynnych i biernych zwolenników. Prowadzenie operacji prze-ciwpowstańczej według formuły „zabić lub schwytać” powstańców (i ewentualnie ich po-pleczników) generuje ryzyko szybkiej utraty poparcia ludności, spowodowania wzburzenia społecznego i obwoływania ofiar męczennikami, co dostarcza powstańcom nowych rekru-tów i nakręca spiralę odwetu. Obowiązkiem sił przeciwpowstańczych jest odbudowanie re-lacji ze społeczeństwem, nie wolno im więc z tego społeczeństwa się alienować. Skupiając się wyłącznie lub przede wszystkim na fizycznej eliminacji przeciwnika, zgodnie ze strate-gią „zabić lub schwytać”, siły przeciwpowstańcze ryzykują, że będzie dochodziło do niepo-trzebnych lub nadmiernych strat i szkód, a to z pewnością nie sprzyja zdobyciu poparcia lud-ności. Należy zatem zapobiegać nadmiernym zniszczeniom i ofiarom wśród ludności cywilnej nie tylko po to, by postępować zgodnie z prawem humanitarnym (które mimo wszyst-ko nadal obowiązuje w pełnym zakresie), lecz także po to, by minimalizować ryzywszyst-ko gwał-townego sprzeciwu i negatywnych reakcji oraz dostarczyć społeczeństwu pozytywnych po-wodów do udzielenia wsparcia porządkowi politycznemu reprezentowanemu przez siły przeciwpowstańcze62.
Konkluzje
Zmiana charakteru konfliktów zbrojnych, przejawiająca się między innymi w rosnącej licz-bie konfliktów niemiędzynarodowych o brutalnym przelicz-biegu oraz w prowadzeniu operacji militarnych na obszarach gęsto zaludnionych, wymaga dokładnego implementowania oraz ścisłego stosowania zasad i norm MPH, a także odpowiedniej interpretacji i dopasowania tych zasad i norm do nowych okoliczności oraz specyfiki współczesnego pola walki. Obecnie konflikty, takie jak w Syrii (czy szerzej – na Bliskim Wschodzie) i na Ukrainie, stanowią przykłady zarówno narastania trudności z poszanowaniem i ścisłym przestrzeganiem zasa-dy rozróżniania, uwzględniania wymogów humanitarnych w działaniach zbrojnych, jak i czę-stokroć niedbałej oceny stosunku proporcjonalności między oczekiwaną korzyścią wojsko-wą a ubocznymi stratami. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest częstsze narażanie ludności cywilnej na cierpienia i straty wynikające z konfliktu zbrojnego63.
Operacje militarne zwane przeciwpowstańczymi, wymierzone w zbrojnych aktorów nie-państwowych, którzy próbują podważyć wiarygodność rządu danego państwa, by samemu przejąć kontrolę nad całym krajem lub przynajmniej nad jakąś jego częścią, mogą powielać obecny we współczesnych konfliktach niemiędzynarodowych brutalny wzorzec prowadze-nia działań zbrojnych. Dlatego przyjęty przez państwa zachodnie populacjocentryczny mo-del operacji typu COIN, ukierunkowany przede wszystkim na ochronę lokalnej ludności i zdobywanie jej poparcia, w dalszej kolejności zaś na fizyczną eliminację powstańców64,
po-62 G. Sitaraman, The Counterinsurgent’s Constitution…, op.cit., s. 37; vide: A.J. Joes, Guerrilla Warfare…, op.cit., s. 190.
63 Vide: F. Pocar, Preface, w: Conduct of Hostilities: the Practice, the Law and the Future, E. Greppi, G.L. Beruto (red.), 37th Round Table on Current Issues of International Humanitarian Law (Sanremo, 4th–6th September 2014), International Institute of Humanitarian Law, Sanremo 2015, s. 11.
64 P. Łubiński, Próba oceny wybranych aspektów…, op.cit., s. 354–355.
zwala na pełne poszanowanie i stosowanie zasad i norm MPH. Tak rozumiana strategia prze-ciwpowstańcza to połączenie działań kinetycznych przy jednoczesnym wpływaniu na lud-ność cywilną za pomocą środków niekinetycznych, a więc dyplomacji, wdrażania projektów rozwojowych oraz podejmowania przedsięwzięć mających na celu zapewnienie stabilnego i bezpiecznego środowiska, wspierającego realizację zamiarów dowódcy65. Przestrzeganie prawa humanitarnego jest zatem ważnym elementem operacji COIN, bezpośrednio wspie-rającym realizację misji strategicznej – pokonania powstańców przez zdobycie zaufania lud-ności cywilnej lub przynajmniej doprowadzenie do sytuacji, gdy ludność ta przestanie ak-tywnie popierać powstanie. Naruszenia MPH z pewnością do tego celu nie prowadzą. Sukces operacji COIN może zostać osiągnięty wyłącznie dzięki odpowiedniemu stosowaniu zasa-dy minimum siły, a z pewnością nie należy używać siły większej niż wymaga tego sytuacja.
Zamiast „chwytać i zabijać” powstańców, siły przeciwpowstańcze powinny skupić się na
„zdobywaniu serc i umysłów” miejscowej ludności. Takie podejście nakazuje podejmować szczególne środki ostrożności w stosunku do tej ludności, może też prowadzić do przyjęcia zasad użycia siły, które będą bardziej restrykcyjne niż odpowiednie normy MPH zezwalają-ce na te bądź inne działania zbrojne66.
Prezentowane we współczesnych doktrynach COIN podejście populacjocentryczne może jednak budzić pewien sprzeciw. Siły przeciwpowstańcze są zobowiązane przestrzegać zasad i norm MPH, podczas gdy ich przeciwnik – ugrupowania powstańcze – najczęściej nie przej-muje się tymi zasadami i normami, zazwyczaj wyraźnie je narusza, np. nie odróżniając się od ludności cywilnej. Tradycyjnie rzecz ujmując, państwa zobowiązane są do przestrzega-nia MPH i de facto czynią to na zasadzie wzajemności, co zresztą może przynieść im wza-jemne korzyści: jeśli obydwie strony stosują się do ograniczeń narzuconych prawem huma-nitarnym, żadna z nich nie jest poszkodowana w sensie militarnym. W przypadku powstań wspomniana wzajemność najczęściej jednak zawodzi. Mimo to brak poszanowania zasad i norm MPH przez grupy powstańcze nie usprawiedliwia sił zwalczających powstanie.
Co więcej, nakłada na te siły obowiązek podwojenia starań, aby sprostać wymogom prawa i celów operacyjnych. Siły przeciwpowstańcze muszą przestrzegać prawa humanitarne-go i postępować humanitarnie, aby zdobyć i utrzymać poparcie ludności. W operacjach typu COIN cel strategiczny wymusza zatem prowadzenie operacji w zgodzie z prawem hu-manitarnym, co pozwala wysnuć wniosek, że zarówno prawnicy, jak i siły zaangażowane w operacje przeciwpowstańcze powinny postrzegać strategię militarną i cele humanitarne jako kwestie zbieżne, a nie wzajemnie się wykluczające67.
65 M. Gołaszewski, Wpływ współpracy cywilno-wojskowej…, op.cit., s. 155.
66 Ch. de Cock, Counter-Insurgency Operations…, op.cit., s. 48.
67 G. Sitaraman, The Counterinsurgent’s Constitution…, op.cit., s. 13.
n