wyniki badania ilościowego
8. Potencjał migracji po roku 2011 roku
W badaniu nad powrotami w okresie kryzysu zadano również sze-reg pytań dotyczących potencjalnych wyjazdów do pracy po roku 2011 czyli roku, w którym Niemcy i Austria otworzą rynki pracy dla Pola-ków. Przy tak małej próbie celowej wszystkie wnioski traktować należy z dużą ostrożnością, nie mniej jednak, wydawało mi się, iż gdy jest się w posiadaniu zarówno środków na tak trudne badania jak i zbiorowości to tworzy się unikalna sytuacja do zadania również pytań dotyczących nie tylko planów w okresie najbliższym ale również planów i strategii migracyjnych nieco odleglejszych.
W okresie po 2004 roku Niemcy, mimo zamkniętego dla Polaków rynku pracy, stanowią drugi po Wielkiej Brytanii kraj migracji zarob-kowych dla Polaków (zob. rys. 8.1).
Oczywiście zdecydowana większość migrantów polskich w Niem-czech to migranci sezonowi. Warto jednak zwrócić uwagę, iż ta forma wyjazdów przetrwała i utrzymała się na niezwykle wysokim poziomie ilościowym nawet w sytuacji tak niezwykłej zmiany politycznej jaką było otwarcie rynków pracy dla Polaków w 2004 roku przez Wielką Brytanię, Irlandię i Szwecję. Odded Stark w słowie wstępnym do pracy Kępińskiej (2008) uważa, iż warto analizując strategie polskich gospo-darstw domowych zaangażowanych w migracje do Niemiec rozważyć tradycję jako zmienną objaśniającą trwałość zjawiska migracji sezono-wych pomiędzy tymi dwoma krajami.
Rys. 8.1 Główne kraje docelowe migrantów zarobkowych z Polski
Źródło: GUS, 2008.
Odpowiedzi respondentów biorących udział w badaniu powrotów w okresie kryzysu potwierdzają do pewnego stopnia tę obserwację.
Wskazują bowiem, iż z uwagi na bliskość geografi czną, kontakty oraz doświadczenie Polaków dotyczące pracy w Niemczech (właśnie naj-prawdopodobniej sezonowej) należy liczyć się, iż otwarcie rynków pracy w roku 2011 stanowić może potencjalne zagrożenie dla Polski związane z kolejną falą migracji a co za tym idzie z kolejnym ubytkiem popula-cji i siły roboczej (zob. rys. 8.2). Z odpowiedzi wynika (zob. rys. 8.3), że tradycja wyjazdów do pracy sezonowej może nie przerwać, tradycja wyjazdów do Niemiec nie zostanie jednak przerwana.
43% badanej zbiorowości odpowiedziało pozytywnie na możliwość legalnej pracy w Niemczech w sytuacji otwarcia rynku pracy dla Po-laków. Badani motywowali ten fakt czynnikiem ekonomicznym (dobre zarobki – 74%), czynnikiem geografi cznym (blisko do Polski – 53%) oraz znajomością terytorium/pracy w Niemczech (byłem tam wcześniej w pracy – 23%) (zob. rys. 8.3).
Zwraca uwagę fakt, iż chęć podjęcia pracy sezonowej w Niemczech jako możliwość pracy podana została przez tak nieliczną grupę respon-dentów, iż umieszczone zostało to zbiorczo w kategorii ‘inne’. Większość respondentów rozważając przyszły wyjazd do Niemiec w charakterze zarobkowym rozumie więc jako pracę dłuższą niż sezon.
W tabeli 8.1 zawiera podstawowe cechy demografi czne responden-tów, którzy odpowiedzieli pozytywnie, negatywnie oraz nie mieli zdania na temat pracy w Niemczech po otwarciu przez ten kraj rynków pracy dla Polaków w 2011 roku. Wynika z niej, że główny ty
tak 41%
nie wiem 31%
nie 28%
Rys. 8.2 Respondenci według pytania ‘Gdyby Niemcy otworzyły swój rynek pracy dla Polaków, to czy pojechał(a)by Pan/i tam pracować?
Źródło: Migracje powrotne. Dane PBS DGA, ISS UW, CSM, 2009. Podstawa procentowania: ba-dani, którzy deklarują, że nie przyjechali do Polski na stałe oraz ci, którzy nie byli w stanie tego doprecyzować (n=105).
Tabela 8.1 Respondenci według pytania ‘Gdyby Niemcy otworzyły swój rynek pracy, to czy pojechał(a)by Pan/i tam pracować’ i podstawowych cech demo-grafi czno-społecznych.
Gdyby Niemcy otworzyły swój rynek pracy dla Polaków, to czy pojechał(a)by Pan/i tam
praco-wać?
Razem
tak nie
nie wiem, trudno
powie-dzieć
liczeb-ność %
wiersza wiersza% %
wiersza % wiersza
OGÓŁEM 41,0% 27,6% 31,4% 105 100,0%
Płeć kobieta 34,5% 25,5% 40,0% 55 100,0%
mężczyzna 48,0% 30,0% 22,0% 50 100,0%
Wiek 20-25 lat 30,6% 30,6% 38,9% 36 100,0%
26-30 lat 34,6% 38,5% 26,9% 26 100,0%
31-40 lat 57,9% 15,8% 26,3% 19 100,0%
41-62 lata 50,0% 20,8% 29,2% 24 100,0%
Wy- kształ-cenie – 4 kategorie
zawodowe 68,4% 15,8% 15,8% 19 100,0%
średnie
ogólno-kształcące 29,6% 37,0% 33,3% 27 100,0%
średnie zawodowe 46,9% 21,9% 31,3% 32 100,0%
wyższe 25,0% 37,5% 37,5% 24 100,0%
Rys. 8.3 Respondenci według pytania ‘Dlaczego wyjechał(a)by Pan/i do pracy do Niemiec?
*’Inne’ – dobra znajomość języka niemieckiego, lepszy standard życia, chęć pracy sezonowej Źródło: Migracje powrotne. Dane PBS DGA, ISS UW, CSM, 2009. Podstawa procentowania: ba-dani, którzy deklarują, że wyjechaliby do pracy w Niemczech w chwili otwarcia rynku pracy dla Polaków (n=43).
Stan
cywilny wolny/a (panna, kawaler, rozwiedzio-ny/a, w separacji, wdowiec/wdowa)
39,7% 28,8% 31,5% 73 100,0%
żonaty, zamężna, pozostający w sta-łym związku (kon-kubinat)
43,8% 25,0% 31,3% 32 100,0%
Dzieci na utrzy-maniu
tak 41,4% 24,1% 34,5% 29 100,0%
nie 40,8% 28,9% 30,3% 76 100,0%
Sytuacja zawodo-wa – 3 kategorie
pracujący/a –
ak-tywny/a zawodowo 44,1% 25,4% 30,5% 59 100,0%
niepracujący/
a – bezrobotny/a 55,0% 10,0% 35,0% 20 100,0%
niepracujący/
a – bierny/a zawo-dowo
23,1% 46,2% 30,8% 26 100,0%
Źródło: Migracje powrotne. Dane PBS DGA, ISS UW, CSM, 2009. Podstawa procentowania: ba-dani, którzy deklarują, że nie przyjechali do Polski na stałe oraz ci, którzy nie byli w stanie tego doprecyzować (n=105).
potencjalnego pracownika z Polski, który po otwarciu rynków pra-cy wyjechałby do prapra-cy w Niemczech to mężczyzna w wieku 31-40 lat z wykształceniem zawodowym, żonaty i posiadający dzieci na utrzyma-niu (zob. tabela 8.1).
Literatura
Cerase, F., 1974, Nostalgia or Disenchantment: Considerations on Re-turn Migration, w: S.M. Tomasi, M.H. Engel (red), The Italian experi-ence in the United States, Center for Migration Studies, Nowy Jork.
GUS, dane statystyczne (2008)
Iglicka, K (red), 2002, Migracje powrotne Polaków. Powroty sukcesu czy rozczarowania, ISP, Warszawa.
Informacja w sprawie zatrudnienia obywateli polskich w państwach Eu-ropejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii oraz obywateli EOG w Polsce, 2009, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departa-ment Migracji, Maj.
Kępińska, E., 2008, Migracje sezonowe z Polski do Niemiec. Mecha-nizmy rekrutacji, rola rodziny i zróżnicowanie według płci, wydaw-nictwa UW, Warszawa.
King, R., 2000, ‘Generalizations from the history of return migration’, w B. Ghosh (ed.) Return Migration. Journey of Hope or Despair?. Ge-neva: IOM/UN.
Kostrzewa, Z., D. Szałtys, 2009, ‘Wpływ emigracji na rozwoj demogra-fi czny Polski’, w: Migracje zagraniczne z polityka rodzinna. Biuletyn RPO, Zeszyty Naukowe.
Raport z badania monitoringu migracji powrotnych. PBS DGA przygo-towany dla ISS UW i CSM, Sopot, Marzec 2009.
Stark, O., 1991, The Migration of Labor, Basil Blackwell, Cambridge.
Strony internetowe:
Accession Monitoring Report, May 2004 – December 2008, A8 Coun-tries: http://www.ukba.homeoffi ce.gov.uk/sitecontent/docu-ments/aboutus/reports/accession_monitoring_report/report18/
may04-dec08?view=Binary
http://praca.money.pl/wiadomosci/artykul/obalamy;mit;;nie;bedzie;
masowych;powrotow;z;emigracji,196,0,381636.html.
Buenk, M., 2008, Do Polski nie wracam, http://www.cooltura.co.uk/
index.php?id=1209725133
Frelak J, B. Rogulska, 2008, Powroty do Polski, wyniki badań, War-szawa ISP,
http://www.isp.org.pl/fi les/6427608760871582001209562869.pdf