W obecnej sytuacji na rynku pracy można zaobserwować, że coraz większą wagę przypisuje się znaczeniu pracy w życiu człowieka, jak wspo- mniano w poprzednim podrozdziale niniejszego opracowania. Od młodzie- ży oczekuje się aktualnie ciągłej aktywności edukacyjnej, rozwijania się i doskonalenia. Otwartość i gotowość na zdobywanie nowej wiedzy oraz chęć podjęcia zatrudnienia pozwala na zwiększanie szans jednostki na ryn- ku pracy. Ten komunikat z badań jest próbą odpowiedzi na problem doty- czący ukazania miejsca pracy w systemie wartości młodzieży na przykładzie wybranej grupy uczniów klasy humanistycznej24.
________________________
24 W czerwcu 2015 roku przeprowadzono badania pilotażowe w jednym z poznańskich liceów ogólnokształcących. Badaniami sondażowymi (techniką ankiety) objęto uczniów I klasy
W oparciu o przeprowadzone badania pilotażowe można stwierdzić, że aż 84% uczniów wskazuje, że praca zajmuje w ich systemie wartości i życiu, wysokie bądź bardzo wysokie miejsce. Zapewne wynika to z faktu, że dzi- siejsza sytuacja na dynamicznie rozwijającym się rynku pracy przyczynia się do wzrostu szacunku wobec pracy – nie tylko w kwestii jej pozyskania, ale także utrzymania i rozwijania się w jej ramach. Ponadto, młodzi ludzie wy-kazują świadomość, że dzięki aktywności edukacyjno-zawodowej oraz zdo-bywaniu doświadczenia łatwiej im będzie poruszać się po rynku pracy, stąd uczęszczają chętnie na kursy, szkolenia lub odbywają staże i praktyki.
Uczniowie deklarowali w swoich wypowiedziach, że jeszcze w liceum, za- nim podejmą studia, zainteresują się pozyskaniem informacji na temat bez- robocia, lokalnych i regionalnych pracodawców, zawodów przynoszących dobre zarobki czy miejsc, w których mogą uzyskać pomoc z zakresu doradz- twa zawodowego. Warto również podkreślić, że współcześnie istnieje po- gląd, iż młodym ludziom nie chce się angażować w pracę, za to chcieliby niskim kosztem i nakładem wysiłku otrzymywać dobre wynagrodzenie i przyjemnie spędzać czas wolny. Tymczasem badani uczniowie zaprzecza- ją takiej tezie i wskazują, że pracę traktują poważnie i odpowiedzialnie.
W momencie jej otrzymania chcieliby wykonywać ją jak najdłużej, by móc zyskać doświadczenie i nauczyć się nowych rzeczy, przy czym deklarują, że sami chętnie wykażą inicjatywę w pracy i są otwarci na współpracę. Pod- kreślają przy tym także, że zarobienie pieniędzy pozwala im na bardziej różnorodny sposób spędzania wolnego czasu lub rozwijania własnych zain- teresowań, co dopiero przynosi im satysfakcję, ale też uczy odpowiedzialno- ści i większej samodzielności.
Odnosząc się do zagadnienia czynników decydujących o wartości pracy w życiu badanej młodzieży, respondenci najczęściej wskazywali stabilność zatrudnienia (74%) oraz wysokość zarobków i samorealizację (71%). Niewie-lu mniej badanych uważa, że możliwość awansu i rozwoju (68%), a także odpowiednie warunki pracy (65%) mają duże znaczenie dla zwiększania jej wydajności. Czynnikami, które najmniej decydowały o wartości pracy, były:
samodzielność, prestiż oraz potencjalne nagrody. Można więc powiedzieć, że aktualnie młodzież zwraca szczególną uwagę na stabilność, aby przy-szłość, która i tak jest sfragmentaryzowana, niepewna i zmienna, stała się im bardziej przyjazna. Stąd oczekują jednak bezpieczeństwa, optymalnego stopnia stabilizacji oraz możliwości samorealizacji, która przejawia się w po-znawaniu nowych, często niestandardowych działań. Mają ambicje by awansować, co kojarzą głównie z rozwojem zawodowym, ale też osobistym.
________________________
o profilu humanistycznym, dla których przeprowadzano warsztaty z obszaru doradztwa za-wodowego. W badaniach na temat miejsca pracy w systemie wartości młodzieży ankietowano 31 uczniów, z czego 81% stanowiły dziewczęta, a 19% chłopcy.
Sytuacja zawodowa i wartość pracy w życiu współczesnej młodzieży 193 Od pracodawców oczekują adekwatnych zarobków do charakteru wyko- nywanej pracy oraz odpowiednich warunków sprzyjających efektywności i ergonomii. Pewnym zaskoczeniem może być fakt, że samodzielność nie jest dla badanej młodzieży jednym z kluczowych czynników zwiększających wartość pracy. Często zakłada się, że młodzi ludzie mają w tym względzie wysokie oczekiwania i nastawiają się na niezależność. Jednak jak wskazują badani uczniowie, nie charakteryzuje ich silna wiara we własne umiejętności i pewność siebie, a wręcz odwrotnie czują potrzebę otrzymywania większej opieki ze strony współpracowników, dzielenia się doświadczeniem oraz odpowiedzialnością za wykonanie zadań.
W przeprowadzonych badaniach analizie poddano także opinie bada- nych uczniów dotyczące aktualnej sytuacji na rynku pracy w dwóch obsza- rach: cenionych cech pracowniczych oraz potrzeby poszukiwania informacji o rynku pracy. Odnosząc się do cech pracowników, które są współcześnie najbardziej cenione w opinii uczniów, 58% z nich wskazuje na zaangażowa- nie w pracę, a 42% jest zdania, że odpowiedzialność jest ważna. Młodzież deklaruje, że widzi wyraźną potrzebę angażowania się w pracę, tworzenia wizerunku pracownika godnego zaufania, oddanego i gotowego do poświę- ceń. W opinii uczniów, pracownik posiadający takie cechy jest oczekiwany przez pracodawcę. Dodatkowo 39% uczniów wskazuje, że samodzielność jest również jedną z cech cenionych w firmie, choć oni sami wcześniej nie dostrzegali jej kluczowej roli w nadaniu znaczenia i wartości pracy. Z kolei w kwestii potrzeby poszukiwania informacji o rynku pracy zaledwie 52%
uczniów odczuwa takową i samodzielnie dociera do wiadomości na temat zawodów i miejsc zatrudnienia, w których łatwiej im będzie pracę znaleźć.
Jednak pozostała część badanych twierdzi, że w obliczu tak szybkiej dezak- tualizacji danych i informacji na temat rynku pracy, chociażby w kwestii zapotrzebowania na zawody, jest sens pozyskiwania tylko ogólnych infor- macji o oczekiwaniach pracodawców oraz kluczowych trendach rynku wy- znaczających sprzyjające kierunki działań. Zdają sobie oni w pełni sprawę z tego, że zmiany będą dynamiczne, a wymagania wzrastające, więc na po- ziomie liceum, warto poznać jedynie specyfikę wymagań lokalnych praco- dawców, co może być rozumiane jako pierwsze zetknięcie młodego dorosłe- go z rynkiem zatrudnienia.
Podsumowanie
W oparciu o przedstawiony komunikat z badań, można stwierdzić, że młodzież w obliczu szybko i wyraźnie zmieniającego się świata dostrzega wartość pracy oraz wiąże z nią możliwość zaspokojenia potrzeby bezpie-
czeństwa i stabilizacji w takim wymiarze, jaki jest możliwy. Mają świado- mość szybkiej dezaktualizacji wiedzy oraz ogólnych wymagań i oczekiwań pracodawców. Badana młodzież deklarowała otwartość na relacje ze współ- pracownikami oraz chęć aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym or- ganizacji. Doceniają oni możliwość zdobywania doświadczenia i uczenia się zasad współdziałania, oczekiwaliby jednak większej otwartości pracodaw- ców na młodych oraz mało doświadczonych pracowników. Umożliwianie więc młodzieży budowania dobrych i konstruktywnych kontaktów ze śro- dowiskiem zawodowym, rynkiem pracy staje się istotnym zadaniem, nie tylko instytucji edukacyjnych, ale także rodziny, której szczególną rolę w tym względzie podkreślali badani.
BIBLIOGRAFIA
Bauman Z., Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
Cellary W., Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego. Raport o rozwoju spo-łecznym, UNPD, Warszawa 2002.
Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Holden R., Inteligencja sukcesu, Amber, Warszawa 2004.
Idzikowski B., Narkiewicz-Niedbalec E., Zielińska M., Papiór E., Młodzież polska w nowym ładzie społecznym, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Gó- ra 2003.
Karney J.E., Podstawy psychologii i pedagogiki pracy, WSH, Pułtusk 2004.
Karney J.E., Psychopedagogika pracy, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2007.
Kellner D., Popular culture and the construction of postmodern identities, [w:] Modernity and identity, eds. S. Lash, J. Friedman, Blackwell, Oxford 1992, s. 141-177.
Krzysztofek K., Społeczeństwo informacyjne i ryzyko, [w:] Polska w drodze do globalnego społe- czeństwa informacyjnego. Raport o rozwoju społecznym, UNDP, Warszawa 2002.
Kulpińska J., Od społeczeństwa post-industrialnego do społeczeństwa informacyjnego – koncepcje i dyskusje, [w:] Polskie doświadczenia w kształtowaniu społeczeństwa informacyjnego: dy-lematy cywilizacyjno-kulturowe, red. L.H. Haber, Wydawnictwa Naukowo-Dydak- tyczne AGH, Kraków 2001, s. 33-39.
Kwiatkowski S.M., Bogaj A., Baraniak B., Pedagogika pracy, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Melosik Z., Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej, Impuls, Kraków 2007.
Nowak J., Społeczeństwo informacyjne – geneza i definicje, [w:] Społeczeństwo informacyjne, red. G. Bliźniuk, J. Nowak, Polskie Towarzystwo Informatyczne, Katowice 2009, s. 25-48.
Parzęcki R., Plany edukacyjno-zawodowe młodzieży w stadium eksploracji. Zamierzenia – wybo-ry – realia, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004.
Pogórski R.A., Hierarchia wartości młodego pokolenia w Unii Europejskiej, Oficyna Wydawni- cza Branta, Warszawa 2005.
Sytuacja zawodowa i wartość pracy w życiu współczesnej młodzieży 195
Strykowska M., Globalizacja a kariery zawodowe, [w:] Społeczne problemy globalizacji, red.
Z. Blok, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2001.
Symela K., Rozwój doskonalenia zawodowego w innowacyjnej gospodarce, „Pedagogika Pracy”
2008, nr 53.
Szafraniec K., Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2011.
Wołk Z., Całożyciowe poradnictwo zawodowe, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielono- górskiego, Zielona Góra 2007.
Sytuacja młodych na rynku pracy w opinii studentów – raport z badań 197