Prawo rynku finansowego (sensu stricto) jako część prawa finansowego

Przyjmując silne powiązanie prawa rynku inansowego w znaczeniu senso stricto z prawem inansowym, warto zatrzymać się w tym miejscu i dokonać zwię-złej charakterystyki prawa inansowego. Znajomość reguł rządzących tą gałęzią prawa z całą pewnością okazać może się przydatna w projekcie tworzenia i sto-sowania nowej, opisywanej w niniejszej pracy jego dziedziny, a więc prawa rynku inansowego. Sam termin „prawa inansowego” (ang. inancial law) nie zawsze rozumiany jest identycznie (i niejednokrotnie odnoszony jest on do problema-tyki inansów publicznych), a niekiedy jego istnienie jako osobnego działu

pra-10.indd 80

10.indd 80 2016-06-09 12:55:262016-06-09 12:55:26

81 wa jest nawet podawane w wątpliwość. O konieczności jego istnienia stanowią jednak jego geneza oraz ewolucja, które ściśle nawiązują do wyodrębnienia się takich instytucji inansowych jak: pieniądz, danina czy też budżet państwa¹⁹². Za C. Kosikowskim uznać należy, iż nie jest tak, iż są one efektem prawa, gdyż z całą pewnością istniały one wcześniej aniżeli prawo je normujące¹⁹³. Jednak charak-ter prawny, ale przede wszystkim społeczny, przytoczonych przykładów wymusił na społecznościach je wykorzystujących ich regulację. Bez szczegółowej analizy można w tym miejscu stwierdzić, iż pieniądz czy też podatek są instytucjami dy-namicznymi, ewoluującymi, dopasowującymi się do określonych czasów. I choć pewne elementy (ale także i funkcje) je konstruujące są niezmienne, to jednak konkretne warunki i moment wymuszają konieczność interpretowania ich na nowo. To z kolei nie pozostaje bez wpływu na prawo, które jak już wielokrotnie była o tym mowa, musi uwzględniać regulowaną przez nie rzeczywistość. Przy-kładowo, współczesny prawodawca musi zmierzyć się z wyzwaniami, jakie niesie ze sobą wprowadzanie pieniądza elektronicznego (ang. electronic money) czy też chęć opodatkowania transakcji inansowych (np. inancial transaction tax). Zna-czenie tych i innych instytucji dla funkcjonowania państwa czyni je instytucjami publicznymi, wymagającymi regulacji publicznych, a więc gwarantujących okreś-loną rolę i zadania państwu. Specy ika oraz specjalizacja regulowanej materii wy-musiły wyodrębnienie się w porządku prawnym prawa inansowego, uznawanego powszechnie za dział prawa publicznego¹⁹⁴. Prawo to obejmuje swym zakresem

192 Zgodzić należy się przy tym z poglądem, iż mimo bogatego dorobku nauki prawa inansowego, niewiele z prac poświęconych było jak dotychczas kwestiom fundamentalnym, porządkującym ter-minologię i rozumienie takich czy innych instytucji prawno inansowych oraz zasadność ich stosowa-nia. Zob. A. Gomułowicz, J. Małecki, Formy prawne stosowania prawa inansowego, w: C. Kosikowski [red.], System prawa inansowego, Teoria i nauka prawa inansowego, Tom I, Warszawa 2010, s. 329.

193 C. Kosikowski, Geneza i ewolucja oraz stan obecny i przewidywania na przyszłość prawa inan-sowego, w: C. Kosikowski [red.], System prawa inaninan-sowego, Teoria i nauka prawa inaninan-sowego, Tom I, Warszawa 2010, s. 15-16.

194 Warto w tym miejscu wskazać na toczącą się od wielu lat dyskusję na temat podziału norm prawnych na normy prawa publicznego i prywatnego. W dyskusji tej reprezentowane są niekie-dy odmienne pogląniekie-dy. Przykładowo N. Gajl uważa, iż ze względu na rozległy zakres norm prawa publicznego, trudno jest przeprowadzić linię demarkacyjną pomiędzy normami prawa publicznego a prywatnego. Są one bowiem splecione z sobą w sposób bardzo skomplikowany, czego efektem jest powstawanie nowych konstrukcji, w których „publicyzacja” prawa jest powiązana z wykorzystaniem wielu konstrukcji cywilnych, które dotychczas miały charakter norm w pełni prywatnych. I choć po-gląd ten wyrażony został już kilkadziesiąt lat temu, to jednak nie traci on na aktualności, z tym jed-nakże zastrzeżeniem, iż zmieniły się co prawda warunki polityczno-gospodarcze, jednak tendencja do publicyzacji prawa (w szczególności rynku inansowego) została podtrzymana wskutek działań prawodawcy europejskiego. Nauce prawa nieobcy jest także pogląd przytaczany w pracy R. Szczepa-niaka, iż „z drugiej strony w nauce niejednokrotnie wyrażano twierdzenie, że prawo prywatne, jako bardziej dojrzałe i lepiej ukształtowane, jest tzw. prawem powszechnym, a w konsekwencji zasady wypracowane na gruncie prawa prywatnego niejako przenikają cały system prawny”. Więcej na ten temat por. N. Gajl, Instrumenty inansowe w zarządzaniu gospodarką narodową, Warszawa 1988, s. 22-24 oraz R. Szczepaniak, Zagadnienie praw podmiotowych na styku prawa prywatnego i

publicz-10.indd 81

10.indd 81 2016-06-09 12:55:262016-06-09 12:55:26

82

wiele aspektów funkcjonowania współczesnego państwa, z których wszystkie w mniejszym lub większym stopniu związane są z jego gospodarką, będącą ko-lejnym niezwykle rozbudowanym i skomplikowanym bytem. Jednym z jego ele-mentów jest rynek inansowy, stanowiący współcześnie przedmiot szczególnego zainteresowania prawodawcy. Przypomnieć w tym miejscu należy, iż to rynek inansowy dostarcza kapitału gospodarce, realizuje funkcje pośrednictwa po-między podmiotami posiadającymi ten kapitał a podmiotami wykazującymi za-potrzebowanie na niego, czy wreszcie to od tego rynku uzależnione jest funkcjo-nowanie współczesnych państw, na nim poszukujących środków niezbędnych do utrzymania równowagi budżetowej. Oczywiście wymienione zależności są jedy-nie przykładowe, a ich pojawiejedy-nie się w tym miejscu ma stanowić uzasadjedy-niejedy-nie dla tezy o potrzebie przyjęcia twierdzenia, iż ewoluujący świat doprowadził do wykształcenia się w ramach prawa inansowego¹⁹⁵ nowej specjalności, tj. prawa rynku inansowego. Stanowi ono „zupełnie nowy kompleks regulacji prawnych, wyrażających zasady organizacji i funkcjonowania rynku inansowego, w tym jego kontroli i nadzoru ze strony państwa, a także powiązań z publiczną działalnością inansową (np. zaciąganie długu publicznego na rynku inansowym). Regulacje te nie mają charakteru autonomicznego. Nie można ich też zaliczyć do prawa prywat-nego lub przypisać innemu działowi prawa publiczprywat-nego niż prawo inansowe”¹⁹⁶. Prawo rynku inansowego, podobnie jak prawo inansowe, określić można termi-nem „prawem pogranicza”, bowiem wykazuje ono związki z innymi dziedzinami prawa (europejskim, konstytucyjnym, administracyjnym, cywilnym itp.)¹⁹⁷. Prawo rynku inansowego posiada obecnie własne pojęcia, instytucje i wspomagane jest konstrukcjami o charakterze uniwersalnym o źródłach prawa cywilnego, karnego, inansowego, obejmuje oddziaływanie państwa na organizacje i funkcjonowanie instytucji rynku inansowego. Poddaje się ono opisowi przy wykorzystaniu kry-teriów służących wyróżnieniu działów prawa, którymi są¹⁹⁸:

1. Przedmiot regulacji, a więc zakres regulowanych stosunków społecznych;

2. Metoda regulacji;

nego. Rozważania de lege ferenda na przykładzie opłat należnych komornikowi, w: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 3 2014, s. 68.

195 O kwali ikowaniu prawa inansowego jako autonomicznej gałęzi prawa decyduje zdaniem C. Kosikowskiego możliwość oparcia go na własnych instytucjach z zakresie przedmiotu i podmiotu regulacji prawnych z uwzględnieniem procedur ich stosowania. Zdaniem tego autora także elementy normy prawno- inansowe wykazują pewne różnice w porównaniu z tymi, regulującymi inne obszary życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Zob. C. Kosikowski, Prawo inansowe. Część ogólna, Warszawa 2003, s. 33-36.

196 C. Kosikowski, Geneza i ewolucja oraz stan obecny i przewidywania na przyszłość prawa inansowego, op. cit., s. 31-32.

197 W. Nykiel, Normy prawa inansowego, w: C. Kosikowski [red.], System prawa inansowego, Te-oria i nauka prawa inansowego, Tom I, Warszawa 2010, s. 38.

198 W. Gromski, Gałąź prawa, w: U. Kalina-Prasznic [red.], Encyklopedia prawa, Warszawa 2007, s. 204.

10.indd 82

10.indd 82 2016-06-09 12:55:262016-06-09 12:55:26

83 3. Podmioty, do których adresowane są normy prawne;

4. Zasady prawa właściwe określonemu działowi;

5. Zasięg obowiązywania;

6. Uzupełnione o kryteria interesu, celu normy prawnej, tradycji historycznej¹⁹⁹. Stosowanie prawa rynku inansowego identy ikować należy z czynnościami przypisywanymi przede wszystkim organom władzy publicznej, posiadającym określony zakres władztwa oraz instrumentów stosowania prawa przyznanych im przez prawodawcę w odniesieniu do regulowanej materii, a wykorzystywa-nych przy podejmowawykorzystywa-nych przez nie czynnościach konwencjonalwykorzystywa-nych doniosłych prawnie, ustanawiających szczególne normy lub aktualizujących przewidziane normami prawa rynku inansowego²⁰⁰, obowiązki opierające się na ustalonych stanach faktycznych i wynikające z nich konsekwencje prawne²⁰¹.

Pisząc o normach i ich znaczeniu, nie sposób nie wskazać w tym miejscu na ujmowanie tego problemu w doktrynie prawa inansowego. Za szczególnie ważną z punktu widzenia omawianej problematyki (m. in. ekonomizacji prawa) uznać należy koncepcję dotyczącą kreacji norm prawnych, w których ujmowane są określone zjawiska ekonomiczne, a którą z powodzeniem można odnieść także do regulacji prawa rynku inansowego. Za N. Gajl podzielić można je na cztery podstawowe grupy, na które składają się²⁰²:

1. Normy tworzące nowe struktury organizacyjnoprawne o charakterze gospo-darczym, takie jak poszczególne rodzaje instytucji inansowych (ujmowanych podmiotowo), do której to grupy zaliczyć można przykładowo: bank, instytu-cję kredytową, instytuinstytu-cję płatniczą²⁰³ itp. Procedura ich tworzenia jest ściśle

199 C. Kosikowski, Samodzielny byt prawa inansowego jako działu prawa i problem jego auto-nomiczności, w: C. Kosikowski [red.], System prawa inansowego, Teoria i nauka prawa inansowego, Tom I, Warszawa 2010, s. 428.

200 Analiza literatury, w szczególności z zakresu teorii prawa, prowadzi do re leksji wyrażonej już w latach 80. XX wieku przez N. Gajl, iż ze względu na szeroki zakres oddziaływania instrumen-tów inansowych, analiza inansowych norm prawnych może stanowić właściwe pole badawcze dla teoretycznych nauk prawnych. Tym bardziej, iż współcześnie, jak się wydaje, zainteresowanie tym jakże istotnym problemem jest znikome. Więcej na temat charakterystyki norm prawno inansowych, w: N. Gajl, Instrumenty inansowe w zarządzaniu gospodarką narodową, op. cit., s. 22-41.

201 Por. A. Gomułowicz, J. Małecki, Formy prawne stosowania prawa inansowego, w: C. Kosikow-ski [red.], System prawa inansowego, Teoria i nauka prawa inansowego, Tom I, Warszawa 2010, s. 332.

202 N. Gajl, Instrumenty inansowe w zarządzaniu gospodarką narodową, op. cit., s. 32.

203 Więcej na temat regulacji usług płatniczych, w: D. Cyman, Elektroniczne instrumenty płatni-cze a bezpiepłatni-czeństwo upłatni-czestników rynku inansowego, op. cit.; Z. O iarski, Zapłata podatków lokalnych instrumentem płatniczym – uwagi na tle redakcji art. 61a Ordynacji podatkowej, w: R. Dowgier [red.], Ordynacja podatkowa. Stan obecny i kierunki zmian, Białystok 2015, s. 251 – 267; W. Srokosz, Instytu-cje parabankowe w Polsce, Warszawa 2011; A. Zalcewicz, Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad rynkiem usług płatniczych – nowe uregulowania prawne w zakresie kompetencji i zadań nadzorczych, w: E. Fojcik-Mastalska, E. Rutkowska-Tomaszewska [red.], Nadzór nad rynkiem inansowym. Aktualne tendencje i problemy dyskusyjne, Wrocław 2011; s. 137-147; T. Nieborak, Rynek usług płatniczych jako element rozwoju przedsiębiorczości – aspekty prawno- inansowe, w: A. Pomorska [red.], Krytyka prawa.

Niezależne studia nad prawem, Tom V Przedsiębiorczość. Aspekty prawne, Warszawa 2013, s. 67-88.

10.indd 83

10.indd 83 2016-06-09 12:55:262016-06-09 12:55:26

84

określona przepisami prawa i zastosowanie ma w tym względzie także euro-pejskie prawo rynku inansowego, oraz zasady wypracowane w procesie jego stosowania (np. wzajemnego uznania czy też harmonizacji maksymalnej).

2. Normy ogólne (programowe oraz delegacyjne) dotyczące zjawisk ekono-micznych, służące realizacji projektów ponadczasowych, a także ponadpań-stwowych dotyczących na przykład w Unii Europejskiej tworzenia nowej architektury inansowej²⁰⁴, za której część uznać należy Europejski System Nadzoru Finansowego²⁰⁵ czy też Unię Bankową²⁰⁶. Co warte pokreślenia, to fakt, iż wiele z tych norm można dekodować za pomocą wykładni preambuł europejskich aktów prawnych, które choć nie mają statusu przepisu praw-nego, w praktyce okazują się być niezwykle pomocne w procesie egzegezy regulacji zawartych w dyrektywach czy też rozporządzeniach.

3. Normy wyjaśniające (uzupełniające) i kwali ikujące, których poszukiwać należy w przepisach zawierających tzw. słowniczki pojęć, a także w aktach, które nie zawsze, będąc aktami prawa powszechnie obowiązującymi, mają na celu doprecyzowanie tych pierwszych. W opinii autora do takich zaliczyć można rekomendacje²⁰⁷, opinie, wytyczne (niekiedy ujmowane w kategorii prawa miękkiego)²⁰⁸, a także stanowiące novum w prawie rynku inanso-wego Unii Europejskiego, tzw. wiążące standardy techniczne (ang. binding technical standards – BTS)²⁰⁹.

4. Normy specjalne (szczegółowe) określające treść zjawiska ekonomicznego, do której to kategorii zaliczyć można tzw. normy parametryczne. De iniowane są one jako „normy prawne, których przedmiot, a więc zachowanie się adresa-ta, które według normy powinno nastąpić w warunkach przez nią

przewidzia-204 A. Jurkowska-Zeidler, Nowa globalna architektura inansowa, w: Gdańskie Studia Prawnicze, Tom XXV: W. Adamczak [red.], Księga Jubileuszowa Profesora Zdzisława Brodeckiego, Gdańsk 2011, s. 535 i nast.; T. Moskal, Sieć bezpieczeństwa bankowego. Aspekty prawne, Wałbrzych 2015, s. 13-98.

205 M. Fedorowicz, Nadzór nad rynkiem inansowym Unii Europejskiej, op. cit., s. 130-149; P. Sta-nisławiszyn, Nadzór makroostrożnościowy w Unii Europejskiej. Jak bardzo potrzebny? Jak bardzo sku-teczny?, w: W. Rogowski [red.], Nowe koncepcje nadzoru i regulacji rynku inansowego. Nadzór ma-krostabilnościowy. Nadzór bankowy SKOK. Instrumenty inansowe, Warszawa–Kraków 2014, s. 11–27.

206 Zob. J. Monkiewicz, Unia bankowa jako zmiana architektury regulacyjnej i nadzorczej rynku inansowego z perspektywy ekonomicznej, w: A. Jurowska-Zeidler, M. Olszak [red. nauk.], Prawo rynku inansowego. Doktryna, instytucje, praktyka, op. cit., s. 59-73; A. Jurkowska-Zeidler, Prawo unii ban-kowej, w: A. Jurowska-Zeidler, M. Olszak [red. nauk.], Prawo rynku inansowego. Doktryna, instytucje, praktyka, op. cit., s. 74-93; T. Nieborak, Unia bankowa – w stronę bezpieczeństwa i stabilności rynku inansowego Unii Europejskiej?, w: A. Jurowska-Zeidler, M. Olszak [red. nauk.], Prawo rynku inanso-wego. Doktryna, instytucje, praktyka, op. cit., s. 94-112.

207 Więcej na ten temat, w: T. Nieborak, Rekomendacja Komisji Nadzoru Finansowego jako element nadzoru ostrożnościowego – synteza dyskusji, w: I. Czaja-Hliniak [red.], Nauka prawa inansowego po I dekadzie XXI wieku, Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Apoloniuszowi Kosteckiemu, Kra-ków 2012, str. 301-312.

208 M. Fedorowicz, Nadzór nad rynkiem inansowym Unii Europejskiej, op. cit., s. 150-168.

209 Ibidem, s. 169-176.

10.indd 84

10.indd 84 2016-06-09 12:55:262016-06-09 12:55:26

85 nych, wyznaczają (współwyznaczające) wielkości liczbowe (parametry)”²¹⁰. Gdy normy te odnoszone będą do wielkości będącej przedmiotem regulacji prawno inansowej, możemy w takiej sytuacji mówić o normach inansowych parametrycznych. Ich zakodowanie w danym przepisie prawa przez prawo-dawcę może mieć na celu zarówno dążenie do pożądanego stanu faktyczne-go (np. osiągniecia stabilności i bezpieczeństwa rynku), jak i stymulowanie określonych, właściwych zachowań. Analiza regulacji prawa rynku inanso-wego pozwala za tego rodzaju normy uznać normy powszechnie nazywane ostrożnościowymi, służące w ogólności procesowi zarządzania wewnętrz-nego instytucją inansową poprzez kontrolę podejmowawewnętrz-nego przez nią ry-zyka i w konsekwencji bezpieczeństwa działań tego podmiotu, a pośrednio i powierzonych jemu przez jego klientów środków inansowych. Najbardziej rozpowszechnionymi normami ostrożnościowymi są: współczynnik wypła-calności, limity zaangażowania, a także wymogi kapitałowe²¹¹.

Prawo jako zespół norm należy odczytywać w kategorii uniwersalnych warto-ści aksjologicznych, kształtowanych w danej kulturze prawnej²¹². Nie może być tak, aby tworząc i stosując prawo (rynku inansowego), pozostawiać na uboczu stan-dardy etyczne i wartości aksjologiczne. W takiej bowiem sytuacji utracona może zostać istota prawa jako instrumentu służącego harmonijnemu i sprawiedliwe-mu²¹³ rozwojowi danej społeczności, który uwzględniać będzie w maksymalnym stopniu różnice pomiędzy jednostkami (materialne, intelektualne, behawioralne), a którego naczelną świętością nie będzie tylko zysk i pieniądz²¹⁴. I choć w

prakty-210 W. Nykiel, Normy prawa inansowego, op. cit., s. 47; Zob. także W. Nykiel, Norma parametrycz-na, w: ZNUŁ, seria I, z. 19 1977, s. 135-145.

211 Zob. M. Zurek, Kapitał regulacyjny w Dyrektywie CRDIV oraz Rozporządzeniu CRR – odpowiedź normatywna na kryzys inansowy w UE, w: Monitor Prawa Bankowego, nr 6 2014, s. 32-51.

212 Z. Ziembiński, O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1995, s. 116 i nast.

213 A. Gomułowicz pisząc o sprawiedliwości, powołuje się na tezę sformułowaną przez W. Łącz-kowskiego, iż „sprawiedliwość stanowi cechę dobrego prawa, które ze swej istoty powinno być spra-wiedliwe”. Zob. A. Gomułowicz, Zasada sprawiedliwości podatkowej w orzecznictwie Trybunału Konsty-tucyjnego. Aspekt materialny, Warszawa 2003, s. 11 i cytowana tam literatura, w tym między innymi:

W. Łączkowski, Aksjologiczne problemy stosowania prawa, w: Roczniki Nauk Prawnych KUL, Tom III 1993, s. 61 i nast.; Tego rodzaju prawo, nazywane także prawem godziwym, u swych podstaw powin-no mieć system aksjologiczny zawierający obiektywną prawdę o człowieku. We współczesnych nam czasach, gdy mamy do czynienia z postępującą inansjalizacją, ekonomizacją, a także konsumpcją, pogląd ten uznany może zostać za rewolucyjny. Nic bardziej błędnego. Pamiętać bowiem należy, iż istota prawa powinna wyrażać się w wartościach, które ma ono chronić i służyć rozwojowi człowie-ka. Ważnym jego elementem jest oczywiście sfera gospodarcza ( inansowa) dostarczająca kapitału niezbędnego dla przykładowo nowych rozwiązań medycznych czy też technicznych. Zródłem tego kapitału jest rynek inansowy, którego działalność w zakresie między innymi kreacji pieniądza nie byłaby możliwa bez środków pochodzących od poszczególnych członków społeczeństwa, będących w praktyce słabszą stroną na opisywanym rynku.

214 Zob. J. Crotty, If Financial Market Competition is Intense, Why are Financial Firm Pro its so High?

Re lection on the Current ‘Golden Age’ of Finance, w: Competition&Change, Vol. 12 No. 2 2008, s. 167-183.

10.indd 85

10.indd 85 2016-06-09 12:55:272016-06-09 12:55:27

86

ce realizacja tego postulatu okazać może się trudna do wykonania, to jednak nie niemożliwa. Jej materializacja na etapie tworzenia prawa nastąpi już wraz z od-niesieniem ich do wspomnianych wartości, w których realizacji fundamentalne znaczenie będzie miał etap stosowania tego prawa. Nie może być ono stosowane bezmyślnie i mechanicznie²¹⁵.

Dlatego tak istotne znacznie dla funkcjonowania prawa ma wykładnia tego prawa, bowiem normy prawne mają taki ostateczny kształt, jaki nadany zostanie im przez mające kompetencje formalne do dokonywania wykładni organy władzy publicznej. Z reguły ma to miejsce na etapie stosowania prawa (wykładnia ope-ratywna), choć podkreśla się także rosnącą rolę wykładni in abstracto. Związana jest ona między innymi z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa prawnego oby-watelom. Ważny jest więc zakres swobody, jaką pozostawia się podmiotowi inter-pretującemu prawo, na które z kolei wpływ mają czynniki formalne, jak i reguły nieformalne, wynikające na przykład z kultury prawnej danego społeczeństwa.

Poza nimi B. Brzeziński zwraca uwagę także na czynniki zewnętrzne wobec pra-wa, takie jak poglądy na istotę prapra-wa, hierarchie wartości respektowanych w da-nym miejscu i w dada-nym czasie oddziałujących na podmiot prawo interpretujący, a także nastawienie, uprzedzenia oraz niewiedza. Prawo postrzegane jako zespół norm prawnych jest zawsze rezultatem wykładni, a tym samym nie istnieje poza interpretacją. Normy prawne są zakodowane w tekstach aktów normatywnych²¹⁶. Wykładnia zaś służyć ma zdekodowaniu owych norm.

Problematyka wykładni przepisów prawa inansowego (a tym samym i prawa rynku inansowego) nie doczekała się jak dotychczas szczegółowego opracowa-nia, z wyjątkiem jednej z jego podstawowych dziedzin, jaką jest prawo podatko-we. Mimo tego przyjąć należy, iż w prawie inansowym wykorzystać można znane nauce prawa konstrukcje wykładni, na które składają się w szczególności odpo-wiednie jej metody, dyrektywy i domniemania interpretacyjne, a także strategie wykładni. Uwaga ta jest aktualna także w odniesieniu do prawa rynku inanso-wego, którego wyjątkowość przejawia się w jego specy icznym języku prawnym, opisującym niezwykle złożoną i skomplikowaną materię, wpływie rozwiązań mię-dzynarodowych, stosowaniu nowych form regulacji (przede wszystkim prawa miękkiego), określeniu przy wykorzystaniu klauzul generalnych celów tego pra-wa, oraz interdyscyplinarnością. Ostatnią z cech odnieść należy z jednej strony do silnego powiązania w nim wątków publiczno- i prywatnoprawnych. Z drugiej zaś strony nie spotykanym w innych specjalnościach prawa inansowego, tak sil-nym wpływem innych nauk, takich jak: ekonomia, psychologia czy też socjologia.

Wszystko to powinno być brane pod uwagę w procesie dekodowania norm prawa z przepisów prawa rynku inansowego przy wykorzystaniu wykładni językowej,

215 A. Gomułowicz, J. Małecki, Formy prawne stosowania prawa inansowego, op. cit., s. 333-334.

216 B. Brzeziński, Wykładnia przepisów prawa inansowego, w: C. Kosikowski [red.], System prawa inansowego, Teoria i nauka prawa inansowego, Tom I, Warszawa 2010, s. 284-285.

10.indd 86

10.indd 86 2016-06-09 12:55:272016-06-09 12:55:27

87 systemowej, a także celowościowej. Należy wyrazić pogląd, iż każda z nich bę-dzie w tym przypadku równie ważna.

Oczywiście w pierwszej kolejności niezbędne będzie wykorzystanie procesu myślowego, a więc interpretacji użytego języka (wykładni językowej), w celu odkodowania języka, słów, składni, gramatyki, jako nośników informacji woli pra-wodawcy. Pomocne okazać na tym etapie mogą się pojęcia zde iniowane w akcie prawnym, które mogą jednak rodzić problem identyczności pojęć spotykanych w innych gałęziach prawa²¹⁷ (np. irmy inwestycyjnej, która choć to instytucja zde iniowana i w pełni zrozumiała dla przedstawiciela prawa rynku inansowego, wzbudza kontrowersje u badacza prawa cywilnego).

Mimo tego, iż przez język poznajemy prawo, to jak wielokrotnie zwracano na to uwagę, opiera się ono także na określonych wartościach. W ich poznaniu waż-ną rolę odgrywać ma wykładnia systemowa, która wykorzystując odpowiednią argumentację jest w stanie wskazać tak na reguły rządzące systemem danego prawa, jak i wartości na których jest ono tworzone. Nie wnikając w szczegóło-wą analizę tego sposobu wykładni, uznać należy ją za bardzo ważną dla proce-su stosowania prawa rynku inansowego. Bowiem interpretator przepisów tego prawa, choć w pierwszej kolejności starać będzie się zrozumieć użyty w ich two-rzeniu język, to jednak czynności tej musi towarzyszyć re leksja nad znaczeniem tak dokonanej wykładni dla całego systemu prawa, będącego jednym z funda-mentów (obok systemu gospodarczego) funkcjonowania systemu społecznego.

Wyrazić należy w tym miejscu pogląd, iż ze względu na specy ikę regulowanej materii i trudności w ujęciu w ramy prawne wszystkich jej elementów, w proce-sie stosowania prawa rynku inansowego, wykładnia systemowa będzie miała często zastosowanie. Od podmiotów stosujących to prawo wymagane będą

Wyrazić należy w tym miejscu pogląd, iż ze względu na specy ikę regulowanej materii i trudności w ujęciu w ramy prawne wszystkich jej elementów, w proce-sie stosowania prawa rynku inansowego, wykładnia systemowa będzie miała często zastosowanie. Od podmiotów stosujących to prawo wymagane będą