Rynek finansowy Unii Europejskiej – ujęcie strukturalno-historyczne

Analizę rynku inansowego Unii Europejskiej z perspektywy strukturalno-hi-storycznej rozpocząć należy od stwierdzenia, iż jego obecna transformacja reali-zowana jest z całą pewnością w oparciu o założenia zaprezentowanego powyżej nowego paradygmatu regulacyjno-nadzorczego, do którego prawodawca europej-ski dochodził przez kilka ostatnich dziesięcioleci rozwijając ideę budowy jedno-litego rynku wewnętrznego, zde iniowanego w art. 26 ust. 2 Traktatu o funkcjo-nowaniu Unii Europejskiej [dalej: TFUE]²⁵⁹ jako obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami Traktatów²⁶⁰.

Koncepcja tego rynku jako przestrzeni pozbawionej barier wewnętrznych jest jednym z normatywnych fundamentów Unii Europejskiej²⁶¹. Powszechnie przyjmuje się, iż rynek inansowy Unii Europejskiej powinien być postrzegany jako część rynku wewnętrznego²⁶². Teza ta towarzyszy także tworzonym i sto-sowanym nowym regulacjom unijnego prawa rynku inansowego, za których normatywną podstawę przyjęcia, podaje się konkretne przepisy prawa pier-wotnego. Jako przykład tego rodzaju metodologii można podać projekt tworze-nia Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego, dogłębnie przeanalizowany w monogra ii M. Fedorowicz²⁶³. Autorka, omawiając normatywne podstawy, jed-nej z najważniejszych w chwili obecjed-nej koncepcji nadzoru inansowego nad ryn-kiem europejskim, dokonuje w pierwszej kolejności egzegezy przepisów trak-tatowych. Wskazuje przy tym na fundamentalny art. 114 TFUE, który stanowi o prawie Parlamentu Europejskiego i Rady, stanowiących zgodnie ze zwykłą pro-cedurą prawodawczą i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, do przyjęcia środków dotyczących zbliżenia przepisów ustawowych, wykonaw-czych i administracyjnych państw członkowskich, które mają na celu ustanowie-nie i funkcjonowaustanowie-nie rynku wewnętrznego. Korzystaustanowie-nie z tych uprawustanowie-nień jest jednak ograniczone do podejmowania inicjatyw prawodawczych, jeżeli unijne prawo pierwotne tego nie zabrania i jeśli inicjatywy te służyć mają

urzeczy-259 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – wersja skonsolidowana z dnia 26 października 2012 r., OJ C 326/47.

260 N. Moloney, EU Securities and Financial Markets Regulation, Oxford 2014, s.1-42; P. Zawadzka, Instrumenty inansowe w gospodarce gminy, Warszawa 2015, s. 42-63.

261 B. Bacia, A. Zawidzka, Swoboda przepływu kapitału i usługi inansowego w Unii Europejskiej, Warszawa 2011, s. 48.

262 C. Kosikowski, Finanse i prawo inansowe Unii Europejskiej, Warszawa 2014, s. 270-272; J. de Haan, S. Oosterloo, D. Schoenmaker, Financial Markets and Institutions. A European Perspective, op. cit., s. 178-184; T. Nieborak, Aspekty prawne funkcjonowania rynku inansowego Unii Europejskiej, op. cit., s. 62-123.

263 M. Fedorowicz, Nadzór nad rynkiem inansowym Unii Europejskiej, passim.

10.indd 156

10.indd 156 2016-06-09 12:55:382016-06-09 12:55:38

157 wistnieniu zapewnienia w Unii Europejskiej swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału w obrębie rynku wewnętrznego²⁶⁴. „Sekwencję” art. 114 TFUE i art. 26 TFUE uznać należy za podstawową i wyjściową dla zmian, jakie dokonują się obecnie w środowisku regulacyjnym rynku inansowego Unii Eu-ropejskiej²⁶⁵. Albowiem uznając ten rynek za część rynku wewnętrznego Unii, prawodawca upoważnia stosowne jej organy do podejmowania kolejnych ini-cjatyw, które pozwolą zrealizować w przyszłości ideę zbudowania w pełni jed-nolitego rynku inansowego Unii Europejskiej, który jak należy przypuszczać, w założeniu prawodawcy europejskiego ma być ponadnarodową strukturą go-spodarczą²⁶⁶.

Jednym z jej przejawów jest między innymi działający już począwszy od 2011 roku europejski nadzór inansowy, który na podstawie zaprezentowanej sekwencji wyposażony został w instrumenty dotychczas nie spotykane, które za-pewnić mają jemu efektywne działanie. Za cytowaną powyżej autorką podzielić można je na dwa zasadnicze rodzaje, tj. niewiążące prawnie instrumenty działania organów nadzoru tworzących Europejski System Nadzoru Finansowego oraz wią-żące prawnie instrumenty działania tychże organów²⁶⁷. Specy ika poszczególnych z nich stanowi potwierdzenie tezy o zmianie dotychczasowej ilozo ii regulacyj-nej prawodawcy europejskiego stosowaregulacyj-nej w odniesieniu do rynku inansowego.

Instrumenty te bowiem uznać należy za prawdziwe novum, nigdy wcześniej nie stosowane w praktyce.

Odnosząc się do pierwszego z wątków, dotyczącego zmiany ilozo ii regulacyj-nej, warto przypomnieć, iż do czasu globalnego kryzysu z roku 2008 dominowało przeświadczenie o możliwości kontynuowania procesów zmian regulacyjnych na unijnym rynku inansowym, opierających się na uznawanej dotychczas za „świę-tą” – zasadzie harmonizacji minimalnej, która podkreślała rolę autonomii państw członkowskich w omawianym procesie. Państwa te, mające wyznaczony w aktach prawnych przez prawodawcę cel, miały określoną swobodę w jego realizacji. Jed-nak postępująca globalizacja rynków w połączeniu z kryzysem i widoczną pokusą

264 M. Fedorowicz, Nadzór nad rynkiem inansowym Unii Europejskiej, op. cit., s. 113.

265 Tak też D. Wojtczak-Samoraj, Cele unijnego prawa rynku inansowego, w: W. Miemiec, K. Sawi-cka [red. nauk.], Instytucje prawno inansowe w warunkach kryzysu gospodarczego, Warszawa 2014, s. 579.

266 Koncepcja ta ze względu na rozmaitość czynników występujących na krajowych rynkach inansowych wydaje się trudna (żeby nie powiedzieć niemożliwa) do zrealizowania. Bardziej realne wydaje się dążenie do budowy rynku inansowego Unii Europejskiej o strukturze federacyjnej, opie-rającej się na wspólnych strukturach nadzorczych (których organizacja, uwzględnia czynnik krajo-wy) i podstawach prawnych. W tym ostatnim przypadku niełatwym zadaniem będzie z pewnością stworzenie jednolitych ram prawnych, które uwzględniałyby przykładowo różnice w rozwoju rynku

inansowego Wielkiej Brytanii i Polski.

267 Zob. także M. Fedorowicz, Funkcje nowego europejskiego nadzoru inansowego ze szczegól-nym uwzględnieniem funkcji nadzorczych w sektorze bankowym, w: Kwartalnik Prawa Publicznego, nr 4 2010, s. 59-79.

10.indd 157

10.indd 157 2016-06-09 12:55:382016-06-09 12:55:38

158

do tzw. „pozłacania” regulacji unijnych (ang. goldplating)²⁶⁸, wpłynęły na zmianę kursu w kierunku maksymalnego harmonizowania prawa rynku inansowego Unii Europejskiej. Przejawem tego jest między innymi kreowanie nowych, ponad-narodowych, paneuropejskich struktur nadzorczo-kontrolnych tworzonych przez organy wyposażone w instrumenty prawne, umożliwiające im ingerencję (po speł-nieniu określonych przesłanek) w sprawy dotychczas zagwarantowane dla orga-nów państw członkowskich²⁶⁹. Co więcej, zmiany dotyczą także aktów prawnych normujących funkcjonowanie poszczególnych segmentów rynku²⁷⁰. W odniesieniu do tych najważniejszych (np. bankowego, kapitałowego) prawodawca tworzy dla nich podstawy prawne, przyjmując z reguły akty, które stanowią swoistą „parę”, na którą składają się dyrektywa oraz rozporządzenie. Przy czym pierwsza z nich może być tzw. dyrektywą harmonizacji maksymalnej, wymagającą od państw

członkow-268 Ideę „pozłacania regulacji unijnych” zde iniować można jako proces przyjmowania ich przez prawodawców państw członkowskich do ich wewnętrznych porządków prawnych w taki sposób, iż co prawda oddany jest duch regulacji, ale nie zostaje osiągnięty jej cel. Realizowane jest to przy pomocy „odpowiednio” zredagowanych tekstów prawnych. Tego rodzaju działanie spowodowane jest chęcią utrzymania konkurencyjności rodzimego rynku względem rynków innych państw, co w konsekwencji prowadzi do nierównej konkurencji, czego skutkiem jest przykładowo arbitraż re-gulacyjny. Instytucje inansowe wybierają bowiem na miejsce swej aktywności bardziej dogodne śro-dowisko regulacyjne, które nie zawsze musi być środowiskiem bezpieczniejszym. Poza elementem konkurencyjności, za negatywny aspekt opisywanego zjawiska uznać więc należy także zagrożenie dla stabilności systemu.

269 W tym miejscu wskazać można na decyzje nadzorcze europejskich organów nadzoru, ure-gulowane np. w art. 19 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 roku w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskie-go Urzędu Nadzoru Bankowe(Europejskie-go), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE, OJ L 331/12 – dalej: rozporządzenie EBA, stanowiący, iż „bez uszczerbku dla uprawnień Komisji na mocy art. 258 TFUE, w przypadku gdy właściwy organ nie stosuje się do decyzji Urzędu, a w ten sposób nie zapewnia spełniania przez instytucję inansową wymogów, które stosowane są wobec niej bezpośrednio na mocy aktów, o których mowa w art. 1 ust. 2, Urząd może wydać skiero-waną do instytucji inansowej decyzję indywidualną, zobowiązującą tę instytucję do podjęcia dzia-łań niezbędnych do wypełnienia jej obowiązków wynikających z prawa Unii, w tym do zaprzestania określonych praktyk”.; Więcej na ten temat, w: M. Fedorowicz, A. Michór, O charakterze prawnym decyzji nowych europejskich organów nadzoru nad rynkiem inansowym UE, w: Europejski Przegląd Sądowy, nr 11 2011, s. 24- 35; M. Fedorowicz, Reforma nadzoru nad rynkiem inansowym w Unii Eu-ropejskiej a samodzielność krajowego nadzorcy, w: W. Rogowski [red.], Nowe koncepcje i regulacje nadzoru inansowego. Nadzór makrostabilnościowy. Nadzór bankowy SKOK. Instrumenty inansowe, Kraków-Warszawa 2014, s. 33-49; T. Nieborak, Decyzja jako szczególna forma działań podejmowa-nych przez Europejski Organ Nadzoru Bankowego, w: A. Pomorska, P. Smoleń, J. Stelmasiak, A. Gorgol [red.], Prawo inansowe w warunkach członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Księga Jubileuszowa de-dykowana Profesor Wandzie Wójtowicz, Lublin 2011, s. 321-332.

270 Obejmujących między innymi problematykę: nadzoru inansowego, Unii Bankowej, działalno-ści parabankowej (ang. shadow banking), krótkiej sprzedaży, funduszy inwestycyjnych, wykorzystania pochodnych instrumentów inansowych, funkcjonowania alternatywnych funduszy inwestycyjnych, Unii Kapitałowej, tzw. crowdfundingu, jednolitego obszaru płatności w stre ie euro (SEPA), syste-mu gwarantowania depozytów, ubezpieczeń społecznych i umownych, postępowania naprawczego i upadłościowego banków (tzw. resolution), konglomeratów inansowych, nadzoru nad agencjami ratingowymi, audytu, zapobiegania zjawisku prania brudnych pieniędzy i wiele innych.

10.indd 158

10.indd 158 2016-06-09 12:55:382016-06-09 12:55:38

159 skich ścisłej implementacji do ich porządków prawnych, a więc przy braku zgody na pominięcie lub dodanie innych wymogów. Jednak z możliwością zastosowania, uzgodnionych na etapie jej przyjmowania określonych tzw. opcji narodowych, upo-ważniających do wyboru jednego ze wskazanych rozwiązań. Z kolei rozporządzenie jest jak wiadomo unijnym aktem prawnym mającym bezpośrednie zastosowanie.

Mimo tego i w jego przypadku wskazać można na nieznane dotychczas rozwiązania, przyjęte po raz pierwszy w przypadku rozporządzeń (ale i dyrektyw) dotyczących rynku inansowego. Chodzi o stworzenie możliwości ich doprecyzowania poprzez zastosowanie oryginalnych instrumentów prawnych, do których zaliczyć należy tzw.

wiążące standardy techniczne (ang. binding technical standards – BTS)²⁷¹. Opraco-wywane i zatwierdzane są one na podstawie procedury i tym razem sięgają swymi korzeniami przepisów TFUE, normujących delegowane (art. 290 TFUE) i wykonaw-cze (art. 291 TFUE)²⁷² akty o charakterze nieustawodawczym, które w hierarchii aktów prawa Unii Europejskiej muszą być zgodne z aktami ustawodawczymi²⁷³.

Nie dokonując w tym miejscu ich szczegółowej analizy, za doktryną przyjąć należy, iż rola tych aktów przejawia się w tworzeniu poczucia stabilizacji i zrów-nania konkurencji na unijnym rynku, osiąganych poprzez precyzyjne, szczegółowe określanie wymogów dla podmiotów inansowych w ich działalności. Zwraca się także uwagę na ich rolę w zakresie tworzenia jednolitych wzorców postępowa-nia (tzw. aspekt spójnościowo-konwergencyjny) w formie rozporządzeń czy też decyzji, co realizowane jest jednak kosztem podmiotów krajowych odpowiedzial-nych za funkcjonowanie rynków rodzimych²⁷⁴. Zgodzić należy się w tym miejscu w poglądem M. Fedorowicz, iż ich precyzja i szczegółowy charakter mogą okazać się dobrodziejstwem dla rynku inansowego Unii Europejskiej, ale rodzić mogą również dezorientację i wrażenie przeregulowania²⁷⁵.

271 Zob. np. art. 97 ust. 4 rozporządzenia CRR stanowiący, iż EUNB [Europejski Urząd Nadzoru Bankowego – T.N.], w porozumieniu z EUNGiPW [Europejskim Urzędem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych – powszechnie znany pod nazwą ESMA – T.N.], opracowuje projekty regulacyjnych standardów technicznych w celu doprecyzowania następujących elementów: a) obliczania wymogu posiadania uznanego kapitału w wysokości co najmniej jednej czwartej stałych kosztów pośrednich poniesionych w roku poprzednim; b) warunków korygowania przez właściwe organy wymogu posia-dania uznanego kapitału w wysokości co najmniej jednej czwartej stałych kosztów pośrednich ponie-sionych w roku poprzednim; c) obliczania prognozowanych stałych kosztów pośrednich w przypadku

irmy inwestycyjnej, która nie prowadzi jeszcze działalności przez pełny rok.

272 J. Barcz, Akty delegowane i akty wykonawcze – pojęcie i kryteria rozróżnienia, w: Europejski Przegląd Sądowy, nr 3 2012, s. 6-16; A. Piesiak, Główne problemy w negocjacjach i we wprowadzaniu w życie nowego systemu aktów delegowanych i wykonawczych zgodnie z art. 290 i art. 291 TFUE w: Eu-ropejski Przegląd Sądowy, nr 3 2012, s. 17-22; J. Bast, New Categories of Acts after the Lisbon Reform:

Dynamics of Parliamentarization in EU Law, w: Common Market Law Review, No. 3 2012, s. 885-927;

M. Chamon, EU agencies between Meroni and Romano or the devil and the deep blue sea, w: Common Market Law Review, No. 4 2011, s. 1055-1075.

273 M. Fedorowicz, Nadzór nad rynkiem inansowym Unii Europejskiej, op. cit., s. 169 i nast.

274 Ibidem, s. 175-175.

275 Ibidem, s. 176.

10.indd 159

10.indd 159 2016-06-09 12:55:382016-06-09 12:55:38

160

Teza ta jest w pełni zasadna, gdy podda się analizie wybrane przykłady re-gulacji unijnych, tworzonych na podstawie nowej ilozo ii harmonizacji maksy-malnej. Filozo ii, która niejednokrotnie prowadzi do sytuacji, w której dyrektywa coraz częściej zaczyna przypominać rozporządzenie, natomiast rozporządzenie doprecyzowywane, np. BTSami – dyrektywę. Nieprzypadkowo w ostatnim zdaniu zaznaczono, iż BTSy stanowią jedynie przykład form doprecyzowania określo-nych aktów prawokreślo-nych, zaliczaokreślo-nych także do przytoczookreślo-nych wcześniej wiążących prawnie instrumentów działania europejskich organów nadzoru. Inne są bowiem niewiążące formy stosowania prawa, za które uznać należy wytyczne, zalecania, opinie (zaliczane do kolejnej niezwykle interesujące kategorii tzw. soft law, a więc prawa miękkiego), ostrzeżenia czy też zalecenia.

Przytoczoną problematykę soft law i możliwości jego zastosowania w pra-wie rynku inansowego uznać należy za jeden z ważniejszych wątków dyskusji na jego temat. Choć, co należy przyznać, nie doczekał się on jak dotychczas po-głębionego opracowania, w szczególności w europejskiej literaturze przedmio-tu²⁷⁶. Zagadnienia soft law z reguły utożsamiane są z prawem międzynarodowym, którego przedstawiciele przyczynili się do powstania tego terminu, niekiedy zamiennie określanego pojęciem lexible law. Warto w tym miejscu wskazać, iż wśród przedstawicieli doktryny, nie ma pełnej zgody co do na przykład jego za-kresu de inicyjnego lub możliwości określania owych rzeczywistych środków pozaprawnych mianem prawa²⁷⁷. Jednak za najważniejszy problem wskazanej

276 Na uwagę zasługuje w tym względzie monogra ia C. Brummera, Soft Law and the Global Fi-nancial System. Rule making in the 21st Century, Cambridge 2012, passim. Autor prezentuje w niej koncepcję międzynarodowego prawa rynku inansowego (nazywaną co prawda po angielsku Inter-national Financial Law – zob. uwagi w poprzednim rozdziale na temat de iniowania prawa rynku inansowego w relacji do prawa inansowego), w którego tworzenie zaangażowane są podmioty międzynarodowe, które z prawnego punktu widzenia nie posiadają prawa do tworzenia źródeł pra-wa powszechnie obowiązującego. Te ostatnie stanowią przykład zde iniopra-wanego przez niego soft law, mającego być odpowiedzią na wyzwania stawiane przez współczesne rynki inansowe. Dlatego niezbędna jest współpraca w ramach podmiotów takich, jak przykładowo: G-20, Financial Stability Board, Basel Committee on Banking Supervision, IOSCO (International Organization for Securities Com-missions), International Association of Insurance Supervisors (IAIS), International Accounting Standar-ds Board (IASB), Committee on Payment and Settlement Systems (CPSS), Financial Action Task Force (FATF), Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), International Association of Deposit Insurers (IADI), a także International Swaps and Derivatives Association (ISDA), w których spektrum zainteresowania zawsze znajdują się kwestie związane z rynkiem inansowym.

277 Wyczerpująca problematyka ta omówiona została w artykule A. Wyrozumskiej, Instrumen-ty międzynarodowe niewiążące prawnie (soft law lub lexible law), w: A. Lazanowsky, R. Ostrihansky [red.], Współczesne wyzwania europejskiej przestrzeni prawnej. Księga pamiątkowa dla uczczenia 70.

urodzin Profesora Eugeniusza Piontka, Kraków 2005, s. 607-644. Zob. także R. Bierzanek, „Miękkie”

prawo międzynarodowe, w: Sprawy Międzynarodowe, nr 1 1987, s. 91-106; H. Hilgenberg, A Fresh Look at Soft Law, w: European Journal of International Law, Vol. 10 No. 3 1999, s. 499-515; I. Seidl--Hohenveldern, International Economic „Soft Law”, w: Recueil des Cours de l’Academie de Droit Inter-national, 1979 – II, s. 169 i nast.; A.J. P. Tammes, Soft Law, w: Essays on International and Comparative Law in Honour of Judge Erades, den Haag 1983, s. 187 i nast.

10.indd 160

10.indd 160 2016-06-09 12:55:382016-06-09 12:55:38

161 debaty uznać należy kwestię charakteru (prawnego i pozaprawnego) instrumen-tów zaliczanych do kategorii miękkiego prawa. Czy mogą one jako instrumenty prawnie niewiążące wywoływać skutki prawne? Czy należy jedynie postrzegać je jako akty, których podstawową zaletą są: ich elastyczność i mniejszy formalizm zastosowania, a także łatwość zmiany lub uchylenia? Mimo tego, iż niejednokrot-nie ze względu na prestiż podmiotu je przyjmującego są one wykonywane²⁷⁸. Osiągany jest tym samym cel charakteryzujący prawo „twarde”, którego prawnie wiążący charakter przejawia się w ekspektatywie sankcji za jego nieprzestrze-ganie. Możliwe jest to z jednej strony dzięki wspomnianemu prestiżowi, a z dru-giej strony niewątpliwej sile politycznej stojącej za ilozo ią ich wykorzystania, a także ich walorami perswazyjnymi i moralnymi. Dlatego też zgodzić należy się z poglądem, iż wszelkiego rodzaju „rezolucjom, wytycznym, kodeksom postępo-wania, memorandom, porozumieniom, deklaracjom zasad, deklaracjom inter-pretacyjnym, raportom i programom nie nadawano wprawdzie mocy prawnej, jednak wspólne państwom przesłanki ich przyjęcia lub brak jednoznacznego i wyraźnego sprzeciwu ich przyjęciu, a także daleko posunięta konwergencja przyjmowanych standardów czyniły z nich istotny punkt odniesienia dla stoso-wania prawa”²⁷⁹. Nie inaczej jest w przypadku rynku inansowego Unii Europej-skiej, na którym widoczna jest tendencja do jego „rozmiękczania”. Wynika ona z całą pewnością ze specy iki regulowanej materii, w tym przede wszystkim jej rozległości – i co najważniejsze – dynamiki. Nowe formy inwestycji opracowy-wane przez rynek wymuszają reakcję prawodawcy. Jednakże niekiedy nie jest możliwe stworzenie przez niego przepisu, który w sposób uniwersalny mógłby unormować funkcjonowanie określonej inwestycji w dłuższym czasie i nie wy-magałby interwencji prawodawcy opierającej się na przewidzianych procedu-rach tworzenia prawa. Można więc uznać, iż elastyczność rynku wymusiła ela-styczność prawodawcy, który sięgnął po możliwości, jakie daje soft law w postaci wytycznych, zaleceń, opinii, ostrzeżeń, zaleceń, wydawanych na przykład przez organy składające się na strukturę europejskiego nadzoru inansowego. W tym przypadku należy je rozpatrywać w dwóch wymiarach: wewnętrznym (pro foro interno), a więc w zakresie w jakim miękkie prawo dotyczy organów nadzoru krajów członkowskich oraz zewnętrznym (pro foro externo), czyli ukierunko-wanym na instytucje inansowe poddane nadzorowi²⁸⁰. Nie dokonując w tym miejscu szczegółowej analizy poszczególnych form soft law, obecnych w prawie rynku inansowego UE (głównie normującym strukturę nadzoru nad nim),

po-278 A. Wyrozumska, Pojęcie prawa Unii Europejskiej i zasady jego działania, w: J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2015, s. 291-292. Zob. także P. Pęcak,

„Miękkie” prawo międzynarodowe w procesie stosowania prawa krajowego, w: L. Leszczyński [red.].

Wykładnia prawa. Odrębności w wybranych gałęziach prawa, Lublin 2006, s. 129-137.

279 M. Menkes, Soft law i jego tworzenie w relacjach międzynarodowych, w: P. Chmielnicki [red.], Pochodzenie, tworzenie i efektywność prawa, Warszawa 2014, s. 312.

280 M. Fedorowicz, Nadzór nad rynkiem inansowym Unii Europejskiej, op. cit., s. 153.

10.indd 161

10.indd 161 2016-06-09 12:55:382016-06-09 12:55:38

162

dzielić należy tezy M. Fedorowicz, która, omawiając problematykę miękkiego prawa, stwierdza²⁸¹:

1) iż spełnia ono funkcje służebne w procesie spójnego i jednolitego rozumie-nia oraz przestrzegarozumie-nia prawa rynku inansowego Unii Europejskiej;

2) regulacja jego w dużym stopniu odbiega od tradycyjnie pojmowanego unij-nego soft law, wykazując cechy silniejszego niż dotychczas, faktyczunij-nego związania jego adresatów;

3) efektywność jego jest zapewniona w dużej mierze dzięki normatywnym instrumentom wymuszającym i sankcjonującym niezrealizowanie intencji twórcy miękkich form oddziaływania;

4) iż akty je tworzące uznać należy za soft law nowej generacji pełniącego szczególną funkcję w prawie rynku inansowego Unii Europejskiej, wyni-kającą z faktu, iż prawodawca unijny, nie mogąc przypisać im bezpośrednio wiążącego charakteru (opartego na prawie pierwotnym), dąży do wymu-szenia na adresatach tego prawa określonych skutków prawnych, istotnych z punktu widzenia celów tworzonych przez niego regulacji (w tym przypad-ku dotyczących nadzoru nad europejskim rynkiem inansowym).

Krótki opis specy iki nowej ilozo ii regulacyjnej Unii Europejskiej w zakre-sie jej rynku inansowego, prowadzi do wniosku, iż jej efektem są między innymi nowe rozwiązania prawne, które na pierwszy rzut oka wydają się służyć realizacji idei ujednolicania rynku. Towarzyszy im jednak ryzyko przeregulowania. Wraże-nie takie odWraże-nieść można już po analizie ilości, nazwijmy je tzw. podstawowych ak-tów prawnych (dyrektyw, rozporządzeń), normujących funkcjonowanie unijnego rynku inansowego. W tej chwili jest ich około siedemdziesiąt, a prace nad kolej-nymi czterdziestoma są w toku. Co więcej, biorąc za przykład sektor bankowy, dla którego najważniejszymi aktami prawnymi są tworzące przytoczoną ową „parę” – dyrektywa CRDIV oraz rozporządzenie CRR, których objętość razem to 436 strony (nie licząc wydanych na ich podstawie innych omówionych instrumentów dzia-łania), rodzi się pytanie o zasadność tego rodzaju (nad)aktywności prawodawcy europejskiego. Tym bardziej iż podany przykład stanowi jedynie część wszystkich inicjatyw prawnych, dotyczących przykładowo rynku kapitałowego (najważniej-sze akty to łącznie około 1000 stron), czy też realizacji koncepcji Unii Bankowej²⁸²

281 Ibidem, s. 162-163.

282 Zob. T.H. Tröger, Regulatory In luence on Market Conditions in the Banking Union, w: House of Finance Working Papers, SAFE Working Paper No. 109 2015.; J. Monkiewicz, Unia bankowa jako zmia-na architektury regulacyjnej i zmia-nadzorczej rynku izmia-nansowego z perspektywy ekonomicznej, w: A. Jurow-ska-Zeidler, M. Olszak [red. nauk.], Prawo rynku inansowego. Doktryna, instytucje, praktyka, op. cit.,

282 Zob. T.H. Tröger, Regulatory In luence on Market Conditions in the Banking Union, w: House of Finance Working Papers, SAFE Working Paper No. 109 2015.; J. Monkiewicz, Unia bankowa jako zmia-na architektury regulacyjnej i zmia-nadzorczej rynku izmia-nansowego z perspektywy ekonomicznej, w: A. Jurow-ska-Zeidler, M. Olszak [red. nauk.], Prawo rynku inansowego. Doktryna, instytucje, praktyka, op. cit.,