Procedury antydumpingowe w Polsce

W polskim Prawie celnym 39 wprowadzone zostały przepisy re­ gulujące stosowanie określonych procedur antydumpingowych. Cło antydumpingowe, w wysokości nie przekraczającej marginesu dum­ pingowego, mogło być nałożone, jeśli następstwem importu po cenie dumpingowej było wyrządzenie lub groźba wyrządzenia szkody prze­ mysłowi krajowemu bądź też istotne opóźnienie powstania odpowied­ niego przemysłu krajowego.40 Zgodnie z artykułem 91 polskiego Pra­ wa celnego towarem wprowadzonym po cenie dumpingowej był to­ war, którego cena eksportowa do polskiego obszaru celnego była niż­ sza od normalnej wartości podobnego towaru (czyli towaru, który był jednakowy pod każdym względem z towarem objętym postępowaniem antydumpingowym, lub w razie braku takiego towaru - towar, który

36 Tamże, s. 56.

37 A. B. K isiel-Łow czyc, CEFTA. Środkow oeuropejska Strefa Wolnego Handlu, W ydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996, s. 43.

38 Tamże s. 175, także Dz. U. RP, Załącznik do nr 129, poz. 637 z dnia 8 grudnia 1994 r.

39 Por. rozdz. 7. Prawo celne. Aktualny tekst ujednolicony, „Rzeczpospolita” nr 207 (4160) z 7 września 1995.

40 Por. P rawo celne, rozdz. 7, Cla antydum pingow e. op. cit.

posiadał cechy charakterystyczne, ściśle odpowiadające cechom towa­ ru będącego przedmiotem postępowania antydumpingowego).41

Polskie procedury antydumpingowe określone w Prawie celnym były w zasadzie zbieżne z ustaleniami Rundy Urugwajskiej w tym zakre­ sie. Polska, podobnie jak pozostałe kraje strony Umowy CEFTA, przez długi okres czasu nie zastosowała w praktyce procedur antydumpingo­ wych wobec eksporterów dostarczających towary na polski rynek.

Wraz z wejściem w życie Kodeksu celnego, postępowanie anty­ dumpingowe zostało uregulowane w ramach tak zwanych ustaw oko- łokodeksowych.42 W 2001 roku weszła w życie kolejna Ustawa regulu­ jąca zasady ochrony polskiego rynku przed dumpingiem. Ustawa okre­ ślała środki ochrony przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych oraz zasady i tryb postępowania antydum­ pingowego. Środki antydumpingowe i procedury postępowania anty­ dumpingowego przyjęte w celu ochrony polskiego rynku są zgodne z - podpisanymi w dniu 15 kwietnia 1994 roku w Marakeszu - dokumen­ tami powołującymi do życia Światową Organizację Handlu (WTO), przede wszystkim zgodne z:43

1) Porozumieniem w Sprawie Stosowania - Artykułu VI GATT 1994 r. (dumping),

2) Porozum ieniem w Sprawie Subsydiów i Środków Wyrów­ nawczych.

Środki antydumpingowe, (tymczasowe i ostateczne cła antydum­ pingowe oraz zobowiązania cenowe), mogą być zastosowane wobec to­ waru objętego postępowaniem antydumpingowym jedynie wówczas, gdy w wyniku postępowania zostanie stwierdzone, że przez dopuszczenie towaru do obrotu na polskim obszarze celnym po cenie dumpingowej wyrządzana jest szkoda przemysłowi krajowemu (pod pojęciem szkody rozumie się istotną szkodę wyrządzoną przemysłowi krajowemu; groź­ bę wyrządzenia szkody, jak też istotne opóźnienie w powstaniu przemy­ słu krajowego).44 Towarem dopuszczonym do obrotu na polskim ob­

41 Tamże, art. 92.

42 Por. Ustawa z dnia 11 grudnia 1997 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny tow arów po cenach dum pingowych, Komentarz do Dziennika Ustaw nr 157 z dnia 23 grudnia 1997 r., poz. 1028.

4? Por. P rze ciw „psuciu" rynku - antydum ping, „BOSS - Export - Import”, numer specjalny z 7 stycznia 1998, s. 34-35.

44 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych, Dz. U. z 2001 r., nr 123, poz. 1352, zm.: Dz. U. z 2002 r., nr 41, poz. 365.

szarze celnym po cenach dumpingowych jest towar, którego cena eks­ portowa, (cena faktycznie zapłacona lub należna za towar przywożony z kraju eksportu na polski obszar celny), jest niższa od wartości normal­ nej (ustalonej na podstawie cen sprzedaży towaru podobnego, faktycz­ nie zapłaconych lub należnych w zwykłym obrocie handlowym, gdy jest on przeznaczony do konsumpcji w kraju eksportu).

Polskie procedury antydumpingowe przewidują: postępowanie an­ tydumpingowe, (wszczęcie postępowania antydumpingowego, środki tymczasowe, zobowiązanie cenowe, zakończenie postępowania antydum­ pingowego), postępowanie w sprawie obejścia ceł antydumpingowych, postępowanie przeglądowe, weryfikacyjne i rewizyjne. Zasady zwrotu ceł antydumpingowych oraz podatków i kontrolę NSA (por. tab. 7.10).

W przypadku stwierdzenia, iż ma miejsce przywóz na polski ob­ szar celny towarów po cenach dumpingowych, który przynosi szkodę krajowemu przemysłowi, minister właściwy do spraw gospodarki wy­ daje rozporządzenie ustanawiające ostateczne cło antydumpingowe. Zakończenie postępowania antydumpingowego - bez ustanowienia środka antydumpingowego - może nastąpić w przypadku gdy: przy­ wóz towaru z danego kraju jest nieznaczny, niestwierdzenia stosowania dumpingu, stwierdzenia marginesu dumpingu mniejszego niż 2% ceny eksportowej, gdy wymaga tego interes publiczny. Postępowanie może być także umorzone, jeśli postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny sta­ ło się bezprzedmiotowe.

Jednym z pierwszych w Polsce postępowań antydumpingowych była procedura wszczęta na wniosek polskich producentów rowerów, którzy twierdzili, iż import rowerów z krajów azjatyckich dokonywany jest po cenach dumpingowych. Przeprowadzone z godnie z przepisami ustawy antydumpingowej, postępowanie wykazało, iż import rowerów z Azji przynosi szkodę polskiemu przemysłowi. Po zakończeniu postę­ powania, i udowodnieniu szkody, Rada Ministrów RP wprowadziła rozporządzenie ustalające na dwanaście miesięcy kontyngent na import 65 tysięcy rowerów z Tajwanu i 30 tysięcy rowerów z Chin.45

W czwartym kwartale 1998 roku Foton Warszawa przy poparciu firmy Foton z Bydgoszczy, producent materiałów fotograficznych, złożył w Ministerstwie Gospodarki wniosek o wszczęcie postępowania anty­ dumpingowego przeciw firmie Fotochemische Werke (dawne

enerdow-45 Przeciw „psuciu ” rynku - antydumping, „BOSS - Export - Import”, op. cit., s. 35

T ab ela 7.10. P ostępow anie antydum pingow e w Polsce

Etapy Zakres podjętych czynności Ramy czasowe

Złożenie skargi 1. Wniosek o wszczęcie postępowa­ nia może złożyć osoba fizyczna lub prawna albo jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej występująca w imieniu i na rzecz przemysłu krajowego. Warunkiem przyjęcia wniosku jest poparcie po­ nad 50% producentów krajowych wytwarzających nie mniej niż 25% produkcji krajowej towaru podobne­ go.

2. Minister Gospodarki może z urzę­ du wszcząć postępowanie.

Gdy wniosek nie spełnia wy­ mogów określonych prawem, Minister Gospodarki nie później niż w terminie 45 dni od daty wpłynięcia wniosku wzywa do usunięcia braków w terminie nie krótszym niż 30 dni.

Wszczęcie postępowania

Po stwierdzeniu, że materiały po­ twierdzają prawdopodobieństwo przywozu po cenach dumpingowych, Minister Gospodarki wszczyna po­ stępowanie antydumpingowe, ogła­ szając go w Dz. Urz. RP „Monitor Polski B”. Minister gospodarki, na wniosek zainteresowanych, udostęp­ nia pełny tekst wniosku o wszczęcie postępowania antydumpingowego.

Decyzję o wszczęciu postępowania wydaje się nie później niż w terminie 45 od daty wpłynięcia kompletnego wniosku

Kwestionariusz postępowania antydumpin­ gowego

Minister Gospodarki przekazuje za­ interesowanym stronom kwestiona­ riusz postępowania antydumpingo­ wego.

Odpowiedzi zainteresowanych stron na pytania zawarte w kwestionariu­ szu powinny nastąpić w terminie nie krótszym niż 30 dni. Termin liczy się po 7 dniach od daty wysłania kwe­ stionariusza do eksportera lub prze­ kazania go przedstawicielstwu dy­ plomatycznemu kraju eksportera. Termin udzielenia odpowiedzi może być przedłużony o kolejne 30 dni.

Wizyty weryfikacyjne

Minister Gospodarki w celu weryfi­ kacji przedłożonych informacji i materiałów, może przeprowadzić niezbędną kontrolę dokumentacji, o ile zainteresowane zagraniczne podmioty wyrażają zgodę, a władze danego kraju zostały o tym oficjalnie poinformowane i nie zgłaszają sprze­ ciwu.

Jeśli nie złożono wniosku o zwołanie posiedzenia wyjaśniającego, strony mogą składać na piśmie wyjaśnienia, informacje i opinie.

Posiedzenie wyjaśniające

Minister Gospodarki, na wniosek zainteresowanej strony, może wy­ znaczyć termin posiedzenia wyja­ śniającego, na którym wszystkie zainteresowane strony mogą przed­ stawić informacje, wyjaśnienia lub opinie dotyczące wstępnych ustaleń.

Posiedzenie wyjaśniające powinno się odbyć nie później niż na 2 mie­ siące przed dokonaniem ustaleń osta­ tecznych. Udział w posiedzeniu jest dobrowolny. Nieobecność strony nie może powodować dla niej nieko­ rzystnych skutków z tego powodu.

Etapy Zakres podjętych czynności Ramy czasowe

Ewidencja towarów na potrzeby postępowania

Po wszczęciu postępowania anty­ dumpingowego Minister Finansów może zobowiązać organy celne do prowadzenia ewidencji przywożo­ nych na polski obszar celny towarów objętych postępowaniem.

Ewidencję prowadzi się przez okres nie przekraczający 9 miesięcy, a wo­ bec artykułów rolnych - przez okres nie przekraczający 12 miesięcy

Cła tymczaso­ we

1. Jeśli wstępnie ustalono istnienie dumpingu i będącej jego wynikiem szkody, Minister Gospodarki może ustanowić, w drodze rozporządzenia tymczasowe cła antydumpingowe. 2. Decyzja ta jest publikowana w Dz. Urz. RP „Monitor Polski” i przekazywana zainteresowanym.

1. Tymczasowe cła antydumpingowe ustanawia się nie wcześniej niż po upływie 2 miesięcy od dnia wszczę­ cia postępowania, ale nie później niż 9 miesięcy od tej daty.

2. Tymczasowe cła antydumpingowe ustanawia się na okres 6 miesięcy. 3. Okres ten można przedłużyć o dalsze 3 miesiące lub ustanowić cła na okres 9 miesięcy, gdy zagraniczni eksporterzy reprezentujący znaczący udział handlu objętego postępowa­ niem wystąpią z takim wnioskiem lub nie wyrażą sprzeciwu w terminie 7 dni od powiadomienia ich o takim zamiarze.

Zobowiązanie cenowe

1. Z inicjatywą zobowiązania ceno­ wego może wystąpić zagraniczny eksporter.

2. Minister Gospodarki może zwró­ cić się do zagranicznego eksportera o złożenie zobowiązania cenowego. Zobowiązanie cenowe powinno wy­ starczyć do usunięcia szkody wyrzą­ dzonej przez przywóz towaru po cenach dumpingowych, ale nie może być wyższe niż ustalony margines dumpingu.

Minister może wyrazić zgodę na przyjęcie zobowiązania cenowego, jeżeli jest ono wystarczające do usu­ nięcia skutków dumpingu. W trakcie obowiązywania zobowią­ zania cenowego tymczasowe i osta­ teczne cła antydumpingowe nie będą stosowane wobec towaru objętego tym zobowiązaniem.

Zakończenie postępowania

Zakończenie postępowania polega na wydaniu decyzji o:

1) ustanowieniu ostatecznego cła antydumpingowego,

2) przyjęciu nowego zobowiązania cenowego,

3) wygaśnięciu zobowiązania ceno­ wego,

4) zakończeniu postępowania bez ustanowienia środka antydumpingo­ wego

5) o umorzeniu postępowania jeśli postępowanie z jakiejkolwiek przy­ czyny stało się bezprzedmiotowe.

Postępowanie antydumpingowe po­ winno być zakończone w terminie 12 miesięcy, w wyjątkowych sytuacjach nie później niż w terminie 18 miesię­ cy od daty jego wszczęcia.

Cła antydumpingowe ustanawia się w wysokości niezbędnej do usunięcia szkody, ale w wysokości nieprzekra- czającej marginesu dumpingu.

Etapy Zakres podjętych czynności Ramy czasowe

Cła ostateczne Minister Gospodarki w rozporządze­ niu ustanawiającym ostateczne cło antydumpingowe określa zagranicz­ nych eksporterów i kraje eksportu, których te cła dotyczą oraz margine­ sy dumpingu oraz wysokość ustano­ wionych ostatecznych ceł antydum­ pingowych. Cła antydumpingowe ustanawia się w wysokości niezbęd­ nej do usunięcia szkody, ale nieprze- kraczającej marginesu dumpingu.

Cła antydumpingowe stosuje się tak długo i w takim zakresie , jak to bę­ dzie niezbędne dla przeciwdziałania dumpingowi wyrządzającemu szko- dę.

Wymiaru i poboru ceł antydumpin­ gowych dokonuje organ celny. Cła antydumpingowe stosuje się tak długo i w takim zakresie, jak to bę­ dzie niezbędne dla przeciwdziałania dumpingowi wyrządzającemu szko­ dę. Ostateczne cła antydumpingowe przestają być stosowane najpóźniej z upływem 5 lat od dnia ich ustano­ wienia lub dnia zakończenia postę­ powania przeglądowego. Postępowanie w sprawie obejścia ceł antydumpin­ gowych

Postępowanie wszczyna Minister Gospodarki w przypadku stwierdze­ nia obejścia, (np.: rekompensowanie przez eksportera nałożonych ceł; obniżanie cen towarów krajowych; działalność montażowa w Polsce lub w kraju trzecim), które oznacza zmianę struktury przywozu, nie mają­ cą uzasadnionych podstaw ekono­ micznych, w celu uniknięcia na­ stępstw ceł antydumpingowych

Postępowanie powinno być zakoń­ czone w terminie 9 miesięcy od daty jego rozpoczęcia.

Postępowanie przeglądowe, weryfikacyjne i rewizyjne

1. Minister Gospodarki może wydać postanowienie o wszczęciu postępo­ wania przeglądowego lub rewizyjne. 2. Minister Gospodarki może z urzędu, w każdym czasie, a z upływem co najmniej jednego roku od daty ustanowienia ostatecz­ nych ceł antydumpingowych na uza­ sadniony wniosek zagranicznego eksportera lub na wniosek krajowego importera lub krajowych producen­ tów, dokonać weryfikacji celowości stosowania ceł antydumpingowych.

1. Postępowanie przeglądowe i weryfikacyjne powinno być zakoń­ czone w terminie 12 miesięcy, a w wyjątkowych przypadkach w terminie 18 miesięcy od dnia ich wszczęcia. Postępowanie weryfika­ cyjne wszczyna się nie częściej niż raz na 12 miesięcy.

2. Postępowanie rewizyjne powinno być wszczęte możliwie szybko i zakończone nic później niż w ciągu 12 miesięcy.

Kontrola NSA Decyzje ministra wydane w postę­ powaniu antydumpingowym, w tym odmowa wszczęcia postępo­ wania, podlegają zaskarżeniu przez stronę do NSA w przypadku ich nie­ zgodności z prawem, w terminie 30 dni od daty doręczenia.

Wniesienie skargi do NSA nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego aktu, chyba że sąd tak postanowi.

Źródło: ustalenia własne na podstawie Ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych, (Dz. U. z 2001 r., nr 123, poz. 1352, zm.: Dz. U. z 2002 r., nr 41, poz. 365).

skie ORWO, którego właścicielem jest Kodak).46 Zdaniem polskiego producenta margines dumpingu wynosi aż 50%, a niemiecka firma Fotochemische Werke stosuje ceny dumpingowe sprzedając klisze rent­ genowskie na rynku polskim po cenie 14,5 złotych za m2, podczas gdy w RFN, po przeliczeniu, po cenie 32 złote. Zgodnie z nakazem M ini­ sterstwa firma Foton miała uzupełnić swój wniosek pod względem for­ malnym. Po zasięgnięciu opinii Urzędu Ochrony Konkurencji i Kon­ sumenta, Ministerstwo Gospodarki ma 45 dni na podjęcie decyzji o wsz­ częciu postępowania antydumpingowego.

W 2000 roku na wniosek firmy Dezal z Nowej Dęby, zostało wsz­ częte postępowanie ochronne wobec nadm iernego importu żelazek z Chin. Uprzednio postępowanie ochronne przed nadmiernym importem prowadzone było wobec Rosji (import węgla kamiennego i saletry amo­ nowej), Tajwanu (import tkanin syntetycznych), Chin (obuwie) oraz wobec wszystkich krajów w przypadku importu do naszego kraju blach powlekanych.47

Ustawa o ochronie przed przywozem do Polski towarów po ce­ nach dumpingowych oraz ustawa o ochronie przed nadmiernym przy­ wozem tekstyliów i odzieży, znowelizowane w czerwcu 2001 roku, stwarzają nowe możliwości ochrony a przede wszystkim upraszczają niektóre procedury ochronne.48

Pamiętać jednak należy o tym, że tak jak z jednej strony następu­ je doskonalenie procedur antydumpingowych, tak z drugiej pojawiają się oryginalne sposoby umożliwiające omijanie przepisów antydum­ pingowych. R. R. Ludwikowski wymienia na przykład takie praktyki jak:49 tworzenie rynków fikcyjnych w celu uniemożliwienia precyzyj­ nego obliczenia wartości rynkowej towaru, metoda śrubokręta (mon­ towanie towaru w kraju, który nałożył cła antydumpingowe), wprowa­ dzanie na rynek towaru gotowego w przypadku obłożenia cłem anty­ dumpingowym komponentów do danego produktu, przerzucanie czę­ ści składowych do kraju trzeciego i sprzedaż tam zmontowanego towa­ ru do kraju stosującego cła antydumpingowe, względnie stosowanie metody dumpingu w krajach trzecich.

46 Por. Prześwietlić ceny. Foton oskarża Kodaka o zaniżanie cen klisz rentgenow­ skich, „Gazeta W yborcza” nr 300 (2993) z 23.12.1998.

47 „Gazeta W yborcza”, nr 203.2 5 0 4 z 31.08.2000.

48 Wprowadzenie kontyngentów ograniczających może nastąpić na w niosek producentów mających 25% udział w krajowej produkcji.

49 R. R. Ludwikowski, Regulacje handlu i biznesu m iędzynarodowego, op. cit. s. 193-194.

Literatura

1. Brander J., Krugman P., A ’Reciprocal Dumping M odel o f International

Trade, “Journal o f International Economics” No 15, 1983.

2. Eatwell J., Milgate M ., Newman P., The New Pelgrave. A Dictionery o f

E conom ics, The MacM illan Press Ltd., London and Basingstoke 1987.

3. H andel zagraniczny. Organizacja i technika, pod red. naukową J. Rymar- czyka, PWE, Warszawa 1996.

4. Kaliszuk E., Krótki przewodnik po procedurze antydumpingowej Unii

Europejskiej, Warszawa 2000.

5. Kaliszuk E ., Postępowanie antydumpingowe wobec polskich eksporterów

w 1997 r. [w:] Zagraniczna polityka ekonomiczna Polski 1997-1998, IKC HZ War­

szaw a 1998.

6. Krugman P. R., O bstfeld M., M iędzynarodowe stosunki gospodarcze, W ydawnictwo Naukowe PWN, W arszawa 1993 i 1994.

7. Ludwikowski R. R., Am eryka - św iat biznesu. 2 50pytań i odpowiedzi na

tem at handlu m iędzynarodowego. Instytut Przem ysłowo-Handlowy im. M. Dziel-

skiego, Kraków 1991.

8. Ludwikowski R. R., Regulacje handlu i biznesu międzynarodowego, 1.1 Handel międzynarodowy, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1996.

9. M iędzynarodowe stosunki gospodarcze, pod red. A. Budnikowskiego, E. Kaweckiej-W yrzykowskiej, PWE, Warszawa 1998.

10. Stevenson C., Grayston J., Postępowanie antydumpingowe w Unii Euro­

pejskiej. Prawo i praktyka. Przewodnik dla polskich eksporterów, IKC HZ, Warsza­

R ozdział V III