Składy celne29

Zgodnie z Prawem celnym30 obowiązującym do wejścia w życie Kodeksu celnego skład celny był wydzieloną częścią polskiego obszaru celnego, traktowaną jako zagranica, gdzie podmioty gospodarcze m a­ jące siedzibę na terytorium Polski mogły składać i przechowywać to­

wary oraz dokonywać ich konsygnacji i konfekcjonowania.

Natomiast Kodeks celny definiował skład celny jako miejsce na polskim obszarze celnym określone w pozwoleniu wydanym przez Prezesa Głównego Urzędu Ceł, podlegające dozorowi i kontroli cel­ nej, w którym mogą być składowane towary na warunkach określo­ nych w pozwoleniu. Minister Finansów ustala akty wykonawcze re­ gulujące takie kwestie jak: tworzenie i funkcjonowanie składów cel­ nych;31 stosowanie procedury składu celnego, w tym złożenie, dystry­ bucja i sprzedaż towaru; szczegółowy tryb i warunki udzielania i cofa­ nia pozwoleń na prowadzenie składu celnego oraz warunki tworzenia i funkcjonowania składów celnych.32

Kodeks celny dzieli składy celne na:33publiczne, w których mogą być składowane towary przez każdą osobę krajową oraz prywatne, w których mogą być składowane towary przez prowadzącego skład cel­ ny, przeznaczone wyłącznie na potrzeby prowadzonej przez niego dzia­ łalności gospodarczej.

Przyjmując za kryterium podziału odpowiedzialność za wyko­ nywanie obowiązków celnych składy celne można podzielić na:34

29 Przy opracowaniu pkt. 8.3 wykorzystano referaty: P. R zeszow skiego, Sklady celne w św ietle p rzep isó w Kodeksu celnego oraz J. Sw ierczyńskiej, P odstaw y praw ne funkcjonow ania składów celnych, opublikowane [w:] P roblem y handlu m iędzyn aro­ dow ego, Materiały VIII O gólnopolskiej Konferencji Naukowej, pod red. K. Budzow ­ skiego i S. Wydymusa, AE w Krakowie. Kraków 2000, s. 301-327.

30 Por. Rozdział 4. P raw o celne. Aktualny tekst ujednolicony, „R zeczpospolita” nr 207 (4106) z 7.09.1995.

31 Por. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 listopada 1999 r. w sprawie gospodarczych procedur celnych, Dz. U. nr 104 z 1999 r„ poz. 1195.

32 Zasady funkcjonowania składów celnych okres'lone są także w umowach międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę i aktach w ykonaw czych do Kodek­ su celnego dotyczących: zgłoszeń celnych, w zorów formularzy oraz dokumentów, jakie należy do niego dołączyć, procedury uproszczonej przedstawiania zgłoszeń c e l­ nych, opłat pobieranych przez organy celne, nadania przeznaczenia celnego powrot­ nego wyw ozu, warunków wykonywania kontroli celnej, wzorów rejestrów, ewidencji towarów oraz innych dokumentów mających znaczenie dla kontroli celnej.

13 Por. D. Błasiak-Barnus', D. Pietrusińska-Lipko, G ospodarcze procedury celne, Fundacja Telonarius, Warszawa 1998, s. 20.

34 Por. P. Rzeszowski, Składy celne w św ietle przepisów Kodeksu celnego, op. cit.

1) skład celny typu A - skład celny publiczny, w którym prowa­ dzący skład celny odpowiada za: zapewnienie, aby towary złożone w składzie celnym nie zostały usunięte spod dozoru celnego, wykony­ wanie obowiązków wynikających ze składowania towarów objętych procedurą składu celnego, przestrzeganie warunków ustalonych w po­ zwoleniu i regulaminie funkcjonowania składu celnego,

2) skład celny typu B - sklad celny publiczny, w którym prowa­ dzący skład celny odpowiada za przestrzeganie warunków ustalonych w pozwoleniu i regulaminie funkcjonowania składu celnego, natomiast każdy korzystający ze składu ponosi odpowiedzialność za: zapewnie­ nie, aby towary złożone w składzie celnym nie zostały usunięte spod dozoru celnego, wykonywanie obowiązków wynikających ze składo­ wania towarów objętych procedurą składu celnego,

3) skład celny typu C - skład celny prywatny, w którym korzy­ stającym ze składu jest prowadzący skład celny;

natomiast w krajach Unii Europejskiej obok składów typu A, B, C, funkcjonują jeszcze składy typu: 35

4) skład celny typu D - prywatne składy celne, w których udzie­ lone pozwolenie na prowadzenie składu celnego dopuszcza stosowanie uproszczeń czynności przy obejmowaniu towarów procedurą składu celnego,

5) skład celny typu E - procedura prywatnego składu celnego stosowana w celu umożliwienia składowania towarów w specjalnych urządzeniach przeznaczonych do magazynowania towarów w warun­ kach, których zapewnienie nie jest możliwe w miejscu prowadzenia składu celnego,

6) skład celny typu F - publiczny skład celny prowadzony przez organy celne.

Pozwolenie na prowadzenie składu celnego wydawane było do połowy 2002 r., przez Prezesa Głównego Urzędu Ceł, a obecnie przez M inistra Finansów, na czas nie oznaczony w formie decyzji admini­ stracyjnej. Zgodnie z prawem, osoba prawna lub fizyczna prowadząca skład celny ma obowiązek przedstawić do zatwierdzenia regulamin składu, (zwierający między innymi: podstawowe zasady i warunki fu n k ­

cjonowania składu celnego, rodzaj składowanych towarów oraz zawie­ 35 Por. P rze p isy pra w a celnego. Poradnik dla praktyków , pod red. L. Jasiuna, Verlag Dashofer, Warszawa 1999, s .l .

rać wykaz wyposażenia skladu celnego niezbędnego do sprawowania kontroli celnej, składowania towarów, wykonywania prac magazyno­ wych i przeładunkowych, poddawania towarów procesom uszlachetnia­ nia czynnego i przetwarzania pod kontrolą celną oraz dokonywania zwyczajowych czynności mających na celu zapewnienie utrzymania to­ warów w niezmienionym stanie, poprawienie ich wyglądu, jakości han­ dlowej lub przygotowanie ich do dystrybucji bądź odsprzedaży) i wzo­

ry ewidencji towarowych umożliwiających ustalenie ilości i wartości celnej towarów znajdujących się w składzie celnym.

Procedura składu celnego pozwala na składowanie w zasadzie36

bez ograniczeń czasowych:

• towarów niekrajowych bez pobierania cła i bez stosowania wo­ bec nich ograniczeń i zakazów określonych w przepisach odrębnych, z wyjątkiem ograniczeń i zakazów stosowanych do ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego, obyczajności, higieny lub zdrowia ludzi, zwierząt i roślin oraz ochrony środowiska,

• towarów krajowych, dla których dokonano odpowiednich for­ malności wywozowych.

Obowiązujące przepisy stwarzają możliwość objęcia towarów niekrajowych procedurą składu celnego i złożenie ich poza miejscem składu celnego wtedy, gdy muszą być składowane w specjalnie prze­ znaczonych do tego urządzeniach lub w warunkach, których zapewnie­ nie w składzie celnym jest niemożliwe lub znacznie utrudnione albo gdy rodzaj towaru uniemożliwia lub utrudnia złożenie go w składzie celnym (np. mrożonki, specyfiki farmaceutyczne i odczynniki labora­ toryjne składowane w odpowiedniej temperaturze, wilgotności itp.).37

Zgłoszenie celne o objęcie towarów procedurą składu celnego powinno zostać dokonane na dokumencie SAD (Jednolity Dokum ent Administracyjny) składającym się z kart 6, 7 i 8.38 Do zgłoszenia celnego o objęcie procedurą składu celnego należy dołączyć oryginał lub kserokopię, potwierdzoną za zgodność z oryginałem, pozwolenia

56 Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, np. w przypadku upływu terminu przy­ datności do spożycia środków spożyw czych, w ażności pozw oleń i atestów na towary wprowadzane do skladu celnego, organ celny m oże w yznaczyć termin, przed którym korzystający ze skladu celnego powinien nadać towarom inne przeznaczenie celne.

37 Por. P. Rzeszowski, Sklady celne w świetle przepisów Kodeksu celnego, op. cit. 38 Por. § 211 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 listopada w sprawie deklaracji skróconych i zgłoszeń celnych, op. cit..

na korzystanie z procedury składu celnego39. Po przyjęciu zgłoszenia celnego, organ celny może przystąpić do rewizji celnej towarów, w której dokonuje porównania ilości, rodzaju i stanu towaru z dany­ mi zawartymi w zgłoszeniu celnym oraz dołączonych do niego doku­ mentach. Jeżeli zostanie stwierdzona jakakolwiek niezgodność, funk­ cjonariusz celny, przeprowadzający rewizję, sporządza protokół, któ­ ry otrzym ują korzystający ze składu celnego oraz prowadzący skład celny. Towary objęte procedurą składu celnego, a także towary nie­ krajow e wprowadzone do pomieszczeń składu celnego - w celu pod­ dania procesom uszlachetnienia lub przetworzenia pod kontrolą celną - m ogą być przedm iotem czynności zwyczajowych. Czynności te mają na celu zapewnienie utrzym ania towarów w niezmienionym sta­ nie, poprawienie ich wyglądu, jakości handlowej lub przygotowanie ich do dystrybucji lub odsprzedaży. W składzie celnym publicznym dopuszczalne jest prowadzenie działalności polegającej na świadcze­ niu usług w zakresie konsygnacji towarów niekrajowych, składowa­ nych w składzie celnym.40 W składzie celnym zabroniona jest sprze­ daż detaliczna z wyjątkiem sprzedaży towarów wolnych od cła prze­ znaczonych dla przedstawicielstw dyplom atycznych.41 Zakończenie procedury składu celnego następuje przez nadanie składowanym to­ warom innego przeznaczenia celnego, na przykład: dopuszczenie to­ warów niekrajowych do obrotu, tranzytu, powrotnego wywozu, a to­ warów krajow ych do wywozu, dopuszczenie towarów krajowych po­ w racających do obrotu itp.42

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej można oczekiwać, iż na­ stąpi stosunkowo szybki rozwój składów celnych usługowych, prze­ m awia za tym zarówno stosunkowo niski koszt prowadzenia składu, jak też niewielka liczba funkcjonujących składów celnych.

39 D la towarów niekrajowych wymagane są: faktura lub inny dokument służący do ustalenia w artości celnej określony w § 208 Rozp. M. F. w sprawie deklaracji skróconych i zgłoszeń celnych; specyfikacja towarów; deklaracja wartos'ci celnej; do­ kument potw ierdzający pochodzenie towarów; pozw olenie na przywóz; dokument przew ozow y, upow ażnienie do zgłoszenia towarów; REGON; decyzja o nadaniu NIP; inne dokumenty w ym agane na podstaw ie przepisów odrębnych.

40 Por. § 38 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 listopada 1999 r. w spra­ w ie gospodarczych procedur celnych, op. cit..

41 Por. art. 190 § 2 Kodeksu celnego.

42 Por. P. Rzeszowski, Składy celne w świetle przepisów Kodeksu celnego, op. cit.