odpowiedzi na pytania ogólnowyborcze i ustrojowe
3. Programy pozostałych komitetów wyborczych
Wyniki analizy uzyskane w przypadku pozostałych komitetów wyborczych, a dotyczące ogólnowyborczych i ustrojowych kwestii politycznych, zestawiono w tabeli 3. Rezultaty badań uzyskane w prezentowanym w tej części publikacji zakresie dla Komitetu Wyborczego „Polska Razem” Jarosława Gowina dotyczą niemal pełnego spektrum analizowanych kwestii. Zidentyfikowane informacje na temat programu wyborczego PR pochodziły przy tym zarówno z kanałów bezpośrednich (http://jgowin.pl – pytania 1, 2; profil PR na Facebooku – pyta-nie 4; http://polskarazem.pl/marek ‑migalski ‑w ‑sosnowcu – pytapyta-nie 5; http://pol-skarazem.pl/prof ‑iglicka ‑okolska ‑kobiety ‑nie ‑potrzebuja ‑parytetow – pytanie 6), jak i z przekazu mediów masowych. W pytaniu 6 ustalono różnicę w natężeniu postawy lidera ugrupowania i poszczególnych członków.
Informacja wyborcza dotycząca samorządowego programu wyborczego SLD była dostępna w podobnie szerokim zakresie tematycznym. Zidentyfikowane treści najczęściej pochodziły z przekazu mediów (pytania 1, 2, 3, 4, 6, 7), nie brakowało jednak również informacji pochodzących z bezpośrednich kanałów własnych ugrupowania (pytania 1, 2 – http://www.malopolskie.sld.org.pl, pyta-nia 3, 6 – http://www.sld.org.pl).
Sporo informacji udało się zidentyfikować także w odniesieniu do programu wyborczego małopolskiego Komitetu Wyborczego PSL. Podobnie jak w przy-padku lewicy, większość zidentyfikowanych informacji pochodziła z przekazu mediów (pytania kwestionariuszowe 1, 2, 3, 4, 6, 7), źródła bezpośrednie były jednak również częstym i ważnym nośnikiem przekazu wyborczego ludowców (pytania kwestionariuszowe 1, 2, 5 – http://prasowka.psl.pl/samorzad, pytanie 4 – http://www.psl.org.pl).
Ciekawe rezultaty przyniosła analiza dostępnych w przestrzeni publicznej in-formacji na temat programu politycznego Komitetu Wyborczego Ruchu Narodo-wego, większość zidentyfikowanych treści odnoszących się do badanych kwestii pochodziła bowiem z kanałów bezpośrednich ugrupowania (pytanie 4 – http://
ruchnarodowy.org/deklaracja ‑ideowa; pytanie 5 – http://narodowcy2014.pl/pro-gram; pytania 6, 7 – media społecznościowe: fanpage na Facebooku, kanał na Youtube). Do przekazu mediów tradycyjnych przedostało się natomiast stano-wisko tego komitetu wyborczego dotyczące tylko dwóch kwestii (pytania 2, 6).
Najciekawszym przypadkiem jest jednak jednoczesny dostęp w przestrzeni pub‑
licznej do wypowiedzi prezentujących sprzeczne stanowiska w sprawie lustracji, co na pewno niesie z sobą zagrożenie rozmycia wizerunku politycznego tego ugrupowania.
Wyniki analizy dotyczącej omawianych w tej publikacji kwestii pokazały też, iż niejaki problem z przebiciem się z meritum swojego programu do przekazu mediów lokalnych miał również Komitet Wyborczy Twojego Ruchu Janusza Pa-likota. Oczywiście osobnej analizy wymagałoby ustalenie, czy winę za to
pono-szą media stroniące od informowania na jego temat, czy też być może styl komu-nikacyjny TR, który bywa co prawda widowiskowy, ale może niewystarczająco merytoryczny. Faktem jest jednak, iż w odniesieniu do czterech pytań kwestio-nariuszowych informacje dotyczące programu wyborczego TR zidentyfikowano na podstawie treści pochodzących z kanałów bezpośrednich (pytania 1, 2, 3, 6 – http://twojruch.eu i/lub http://palikot.blog.onet.pl), a jedynie w odniesieniu do dwóch na podstawie przekazów medialnych (pytania 6, 7).
Ostatnim spośród komitetów wyborczych, które uwzględniły badania, był Komitet Wyborczy Nowej Prawicy Janusza Korwina ‑Mikkego, który w wybo-rach samorządowych 2014 na stanowisko prezydenta Krakowa ostatecznie de-sygnował Konrada Berkowicza. Także w tym przypadku zdecydowanie domi-nowały w odniesieniu do kwestii analizowanych w tej części publikacji źródła informacji bezpośrednio kreowanej przez komitet wyborczy. Tylko informacje dotyczące stosunku NP do kwestii lustracji zostały zidentyfikowane na pod-stawie przekazu mediów. Stanowisko Nowej Prawicy wobec pozostałych pięciu ustalonych kwestii diagnozowano na podstawie treści pochodzących z portali społecznościowych, strony internetowej ugrupowania lub treści autorskiego fe-lietonu lidera ugrupowania, a zatem w dalszym ciągu z treści bezpośredniej, choć zamieszczonej w przekazie tradycyjnego medium masowego (pytania 1, 2, 4, 5, 6 – portal społecznościowy Facebook i/lub http://korwin ‑mikke.pl, http://www.
nowaprawicajkm.pl lub http://nczas.com/publicystyka/korwin ‑mikke ‑parytety ‑ w ‑polityce ‑glupota ‑rownosci).
5. Wnioski
Przygotowanie poszczególnych kandydatów i komitetów wyborczych do ma-łopolskich wyborów samorządowych w 2014 roku było rzeczywiście bardzo nie-równe. Część kandydatów niemal do ostatniej chwili nie ogłaszała swojego pro-gramu wyborczego, co z jednej strony stanowiło dowód niskiego poziomu ich profesjonalizmu, a z drugiej niestety także wyraźnego lekceważenia potrzeb in-formacyjnych małopolskich wyborców. Informacyjna oferta wyborcza była więc de facto uboga, a w wyborach brali udział kandydaci (np. Tomasz Leśniak, Sła-womir Ptaszkiewicz), których program polityczny w odniesieniu do wielu kwestii był trudny do ustalenia nawet dla grona ekspertów biorących udział w prezento-wanym projekcie. Co więcej, sytuacja ta dotyczyła nawet kandydata startującego z pozycji inkumbenta (Jacek Majchrowski), którego stanowisko w odniesieniu do wielu kwestii również pozostało nieznane. Pewną przewagę w tym kontekście zyskiwali kandydaci dużych partii ogólnokrajowych (PiS, PO, SLD, PLS, Polska Razem), których stosunek do wielu kwestii można było ewentualnie wnioskować na podstawie ogólnopolskich programów wyborczych ugrupowań. Skutkowało to jednak tym, iż kandydaci je reprezentujący nie zawsze czuli się zobowiązani
do przygotowania i ogłoszenia własnego programu wyborczego (Marta Patena), który dotyczyłby konkretnej przestrzeni lokalnej i potrzeb konkretnej lokalnej społeczności, co w kontekście wyborów samorządowych winno być przecież elementem kluczowym programu wyborczego. W tej sytuacji rodzić musi się pewna refleksja, która zdaje się nie nastrajać optymistycznie. Polska jest kra-jem, którego połowa uprawnionych do głosowania obywateli regularnie nie bie-rze udziału w wyborach. Wyniki badań CBOS5 pokazują przy tym wyraźnie, iż wśród przyczyn braku uczestnictwa w wyborach niegłosujący na pierwszym miejscu wskazują „brak odpowiednich kandydatów” (nie było na kogo głosować) – 15,5% wskazań, a także (na miejscu czwartym) „brak wiary w sens wyborów, w pozytywne skutki wyborów, w wypełnienie obietnic wyborczych” (i tak się nic nie zmieni) – 8,4% wskazań oraz „brak zaufania do polityków, kwestionowanie ich uczciwości i motywacji” (to są wszystko karierowicze dbający o własną kasę) – 4,6% wskazań i ósme miejsce w katalogu przyczyn6, a uzasadnienia absencji wyborczej o charakterze kontestacyjnym względem sposobu funkcjonowania polityki w Polsce prezentowane były przez blisko 1/3 wszystkich niegłosujących (32,2%)7. W świetle zaprezentowanych wyników badań dotyczących zakresu do-stępności i sposobu dystrybucji informacji wyborczej w odniesieniu do mało-polskich wyborów samorządowych w 2014 roku trudno jest uznać, że opinie niegłosujących to tylko bezpodstawne wymówki tych, którzy chcą usprawiedli-wić swoją nieobecność na wyborach. Kiedy pod koniec XX wieku Hans Mathias Kepplinger, znany niemiecki medioznawcza i specjalista w zakresie komunikacji politycznej, w swojej pracy pt. Demontaż polityki w społeczeństwie informacyj‑
nym zwracał uwagę na nasilające się w społeczeństwach zachodnich, a z punktu widzenia jakości funkcjonowania demokracji niezwykle niepokojące zjawisko zniechęcenia polityką (niem. Politikverdrossenheit), wśród jego przyczyn wska-zywał przede wszystkim nadmierne negatywne nacechowanie przekazu mediów na temat polityki8. Być może źródeł zniechęcenia polityką należy jednak szukać też w samej sferze polityki, a wskazywany przez Kepplingera demontaż polityki może się również dokonywać w społeczeństwie „bezinformacyjnym”, w którym merytorycznie rozbudowany i przemyślany program wyborczy politycy próbują zastąpić zestawem łatwych i chwytliwych haseł wyborczych, pozbawiając w ten sposób swoich wyborców możliwości dokonywania dojrzałych i przemyślanych wyborów politycznych, które bazowałyby na przesłankach prawdziwie meryto-rycznych.
5 M. Gwiazda: Motywy niegłosowania. Komunikat z badań CBOS, nr 161/2015.
6 Ibidem, s. 4.
7 Ibidem, s. 5.
8 Zob. H.M. Kepplinger: Die Demontage der Politik in der Informationsgesellschaft. Frei‑
burg – München 1998 [polskie tłumaczenie: Kepplinger H.M.: Demontaż polityki w społeczeń‑
stwie informacyjnym. Przeł. A. Kożuch. Kraków 2007].
Bibliografia
Bukowski M., Flis J., Hess A., Szymańska A.: Rządzący i opozycja. partie sejmowe i lokalne w małopolskich wyborach samorządowych. Kraków 2016.
Bukowski M., Flis J., Hess A., Szymańska A.: Opcja czy osoba? Upartyjnienie versus personali‑
zacja w wyborach samorządowych. Kraków 2011.
Gwiazda M., Motywy niegłosowania. Komunikat z badań CBOS, nr 161/2015.
Hess A., Kasprowicz D., Lisowska ‑Magdziarz M., Flis J., Nowak K., Słupek L., Szymańska A., Świerczyńska -Głownia W.: Nawigacja na mniejszych akwenach. Programy ugrupowań i kandydatów samorządowych w aplikacji internetowej barometr wyborczy 2014. W: Itrich‑
‑Drabarek J., Byrska A., red.: Dyskusje o samorządzie terytorialnym; e ‑politikon, nr 15, jesień 2015, s. 8–44.
Hess A., Szymańska A.: Medialny obraz wyborów samorządowych na przykładzie krakowskich gazet codziennych. W: Magoska M., red.: Wybory samorządowe w kontekście mediów i po‑
lityki. Kraków 2008, s. 83–96.
Kepplinger H.M.: Die Demontage der Politik in der Informationsgesellschaft. Freiburg – Mün-chen 1998 [polskie tłumaczenie: Kepplinger H.M.: Demontaż polityki w społeczeństwie in‑
formacyjnym. Przeł. A. Kożuch. Kraków 2007].
Agnieszka Szymańska – doktor habilitowany, politolog, medioznawca, adiunkt w Instytucie Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.