W s t ę p .
Wedle urzędowej statystyki, dotyczącej rezerwatów leśnych w Polsce, Wołyń zajmuje nietylko jedno z ostatnich ale bodaj źe ostatnie miejsce, posiadając jedynie
tów leśnych, powstałych dzięki inicjatywie p ryw at
nej. W czasie moich wycieczek po Wołyniu w lecie 1935 r., miałem możność zwiedzenia dwu takich istnie
jących rezerwatów i jednego projektowanego, który tylko dlatego zalicza się do projektowanych, źe nie po
siada jeszcze ogrodzenia. Znajdują się one w Ordynacji niskiego, dość równego, nieco spadzistego ku północy, o glebie czarnej, piaszczysto-humusowej, miejscami torfiastej, z dość grubą w arstw ą ściółki. Cały re
zerwat, ogrodzony płotem jednożerdziowym jest ro
dzajem wyspy, otoczonej niemal zewszechstron mo
kradłam i i bagnami, porośniętemi olszą (A lnus glu-Ryc. 39. Polozeme rezerwatów tinosa), brzozą (Betula pubescenś), wierzbą-łozą
w Ordynacji Ołyckiej. . c, 7. . . . . Ł ,
„ ,Ł. , , (Saltac cmerea) i trzciną (Fragm ites commums).
P o sitio n des re se rv e s d an s les dom aines * \ ^ /
hereditaires d’oiyka. Jedynie od południa otacza rezerw at na niedużej w a l
R E Z E R W A T Y L E Ś N E O R D Y N A C JI O Ł Y C K IE J N A W O Ł Y N IU 63
T łE Z E K W A T TK W EK TD W W y
m ü h ä n iE M ik z m K ß w
Y
-\REZ£KWAT.y LA&y ^KiAsy [ffixLAsy^ m ^ D ą B O W E ^ ^ S e & N O W B ^ & L ' Ś C I A S T E
’fV'RCCI ... . KAH Aty
i-^lRŁCTA
Eyc. 40. Mapki rezerwatów.
P la n s des reserves.
przestrzeni wzniesiony wąski pas, pokryty młodnikiem liściastym (Alnus glutinosa, B etu la pubescens), a od zachodu przytyka do rezerwatu mały skrawek łąki kwieci
stej, stanowiący jedyne możliwe dojście do rezerwatu. Otoczenie zatem ma charakter dzikiego uroczyska, co potwierdza dobitnie i ten fakt, źe teren, przylegający do rezerw atu od strony wrschodnio-połudriiowej, to jeden z ostępów rysia.
Sam rezerw at przedstawia partję lasu grabowo-mieszanego z dość bogatem podszyciem. Ze względu na swą niedostęp
ność, rezerw at był eliminowany od niepa
miętnych czasów z pod wpływów gospo
darki leśnej. Przeciętny wiek drzewostanu wynosi ponad sto lat, pojedyncze okazy drzew przekraczają 200 lat, a wiele z po
śród nich nie daje już rocznego przyrostu.
łlo ry sty czn y skład rezerwatu przed
stawia się następująco:
Drzewm:
Carpinus betulus 40°/0, F r a x in u s excelsior 30°/0, A ln u s glutinosa 100/0, Acer platanoides 10°/0,
Quercus pedunculata 10°/0,
Ulmus cam pestris i Betula pubes
cens pojedyńczo i grupami.
Ryc. 41. W nętrze rezerwatu I-go. Pośrodku dąb o ob w. 3*55 m w pierśnicy.
P a r tie in te rn e de la I-re rese rv e . Au cen tre un chene k cir- conference de 3*55 m F o t. S . M acko.
64 S T E F A N MACKO
Krzewy v) :
Corylus avellana, T ilia p a rvifo lia , R ham nus frangtüa, P ru n u s pad us, Sor
bits aucuparia, S a lix cinerea, S a lix ca- prea, Ribes nigrum , Rubus caesius, Vi
burnum opulus, Cornus sanguinea, Evo- nym us europaea.
Rośliny zielne:
Miejsca suche:
Kwiatowe: A sperula odor ata, Oxa- lis acetosella, Galeobdolon luteum , Polygonatum m ultiflorum , M ajanthe- m u m bifolium , M elam pyrum nemorosum, A sa ru m europaeum, Stellaria holostea, P aris quadrifolia, Circea luteciana, Ve
ronica chamaedrys, Cam panula trache- lium, Geum rivale, F ü ip en d u la ulm aria, Geranium Robertianum, B runella vulga
ris, L a th y rus vernus, P ulm onaria obscura, Galeopsis pubescens, Scrophularia nodosa, Convallaria m ajalis, Im p a tien s noli- tangere, E pipactis latifolia.
Paprocie: A sp id iu m spinulosum , A th y r iu m filix fem ina, A sp id iu m filix mas.
Miejsca podmokłe:
Kwiatowe: E pilóbium angustifolium , M enyanthes trifoliata, M yosotis p a lustris, L ysim achia vulgaris, Stachys palustris, S. silvestris, H u m ulus lupulus, Lycopus europaeus, Chrysosplenium alternifolium , Galeopsis tetrahit, Geum urba- num , Veronica officinalis, Aegopodium podagraria, Solanum dulcamara, Urtica dioica.
Paprocie: A sp id iu m tlielypteris.
W podroście rezerwatu, w ystępują wszystkie wymienione wyżej gatunki drzew i pojedynczo lipa {Tilia parvifolia), a w nalocie również wszystkie wymienione ga
tunki drzew, oraz tu i ówdzie osika {Populus tremula).
R e z e r w a t II:
Opisany niżej rezerw at jest maleńki, gdyż obejmuje powierzchnię zaledwie około 1 ha terenu dość niskiego, mniej więcej równego, nieco pochylonego ku pół
nocy, o glebie czarnej, piaszczysto-próchnicowej, z grubą, w arstw ą ściółki liściastej.
Rezerwat ogrodzony płotem dwużerdziowym przedstawia partje drzewostanu dębowo- mieszanego {Quercetum-mixtumfiApLcxzgo przeciętny wiek wynosi ponad sto lat.
Byc. 42. W nętrze rezerw atu I-go. Na prawo je sion o obw. 2-56 m w pierśnicy.
P a r tie in te rn e de la I-re re se rv e . A d ro ite u n fre u e ä circon- fe re n ce de 2-66 m . ^ ^ M acho^
') Krzewy i rośliny zielne notowano wszędzie w kolejności, według obfitości występowania.
R E Z E R W A T Y L E Ś j$ E O R D Y N A C JI O Ł Y C K IE J NA W O Ł Y N IU
Acerplatanoides, T ilia parvifolia, Corylus avellana, Sorbus aucuparia, R ham nus frangula, Viburnum opulus, Evonym us europaea, S a lix cinerea, S a lix caprea.
Rośliny zielne:
Kwiatowe: Asperula odorata, Oxalis acetosella, M ajanthem um hi folium , Ga-leobdolon luteum, Viola silvestris, Stel-
66 S T E P A N MACKO: R E ZERW A TY ' L E Ś N E O R D Y N A C JI O Ł Y C K IE J N A W O Ł Y N IU
lata), jesion (Fraocinus escelsior), grab [Carpinus betulus) i lipa (TiUa parvifolia) są znacznie wyższe aniżeli w normalnem podszyciu. W nalocie w ystępują ta k samo wszystkie wymienione gatunki drzew wraz z klonem {Acer platanoides).
R e z e r w a t p r o j e k t o w a n y :
Ja k we wstępie zaznaczyłem, kw estja utworzenia tego rezerw atu jest już prze
sądzona, a być może, źe w chwili, gdy piszę te słowa, rezerw at jest już naw et ogro
dzony. Jeżeli chodzi o otoczenie rezerw atu, to nie odbiega ono wiele od otoczenia poprzednich dwóch rezerwatów, przyczem, zarówno ze względu na podłoże jakoteź na skład drzewostanu, wykazuje daleko posunięte podobieństwo do rezerw atu II, przed
staw iając typ lasu dębowo-mieszanego z tern, że dąb wrystępuje wr znacznie więk
szym procencie.
Plorystyczne zestawienie tego rezer
w atu przedstaw ia się następująco:
Drzewca:
Quercus pedunculata 70°/0, Carpinus betulus 25°/0, A ln u s glutinosa 40/0, pojedynczo:
Acer platanoides, B etula pubescens,
P in u s silvestris sporadycznie.
K rzew y:
Tilia parvifolia, Corylus avellana, Daphne mesereum, F ra x in u s excelsior,
Sorbus aucuparia, Viburnum opulus.
Rośliny zielne:
Kwiatowe: O xalis acetosella, Aspe- rula odorata, M ajanfhem um bifolium , Stellaria holostea, A sa ru m europaeum, Aegopodium podagraria, P ulm onaria offi
cinalis, Galeobdolon luteum, L a th yru s vernus, Polygonatum m ultiflom m , Sanicula europaea, Trienialis europaea, G alium vernum, Im patiens nolitangere, P irola m i
nor, Viola silvestris, Convallaria m ajalis, Veronica chamaedrys, P a ris quadrifolia, Thalictrum aquilegifolium , M elittis melissophyllum.
Paprocie: A fh y r iu m filix fem ina, A sp id iu m filix mas, A th y riu m spinulosum , Cystopteris fragilis.
Opisane rezerw aty leśne, ze względu na właściwości otaczającego je terenu, stanowią pewne, odosobnione cząstki zespołów lasów liściasto-mieszanych, tak charak
terystycznych dla Wołynia, zwłaszcza dla jego części południowo-środkowej i zacho
dniej. To odosobnienie rezerwatów i ich stosunkowo nieduże w ym iary stały się przy
czyną, dla której nadleśniczy, p. K. Ko ś c iu k ie w ic z, pod którego opieką pozostają, Kyc. 45. Fragm ent rezerw atu projektowanego.
F ra g m e n t de la re se rv e p ro je te e .
F o t. S . M acko.
K A R O L IN A L U B L IN E R Ó W N A : R E Z E R W A T LEŚNY" «G R Z Ę D Y » PO D R A JG R O D E M 67 urządził je jako rezerw aty kontrolne. Stosownie do tego projektu (zresztą wprowa
dzonego już w czyn), który tak dla przyrodnika jak i leśnika przedstawia specjalną wartość, we wszystkich rezerw atach będą szczegółowo zinwentaryzowane wszystkie drzewa oraz dokonane zostaną ścisłe ich pomiary; ma być także sporządzona lista florystyczna, przyczem co parę lat zarówno pomiary dotyczące drzew, jakoteż listy florystyczne będą zestawiane na nowo dla porównania.
RESUM E.
D ans les domaines hereditaires du prince J. R a d z i w i ł ł , Ołyka en Yolhynie, existent 3 reserves forestieres, decrites dans Tarticle ci-dessus. Les listes floristiques de ces reserves .se tro u v en t dans le texte polonais.
Les reserves sont conęues comme reserves de controle, c’est pourquoi on a dresse des inventaires exactes de tous les arbres. Ces inventaires e t de meme que les listes floristiques se ro n t controlees e t comparees tous les deux ans.
Karolina Lublinerówna