Rola nauki, technologii i innowacji w realizacji SDG

– Szczyt Zrównoważonego Rozwoju w Nowym Jorku

4. Rola nauki, technologii i innowacji w realizacji SDG

Nauka, technologia i innowacja, w dokumentach ONZ i OECD określane zbio-rowo STI (Science, Technology and Innovation) są uznawane za jeden z najważniej-szych czynników wzrostu produktywności oraz za dźwignię długoterminowego wzro-stu gospodarczego i dobrobytu¹⁹. Co więcej, są niezbędne dla utrzymania równowagi środowiskowej²⁰. Z perspektywy SDG i nowej agendy STI odgrywają nawet ważniej-szą rolę, ponieważ są nie tylko mocno zakorzenione w Celu 17 dotyczącym imple-mentacji i partnerstwa, ale są też elementem kilku innych celów i zamierzeń sektoro-wych²¹. Wspieranie innowacji jest częścią SDG 9. związanego z odporną infrastrukturą i stabilnym włączającym uprzemysłowieniem. W szczególności 9.5 wskazuje na rolę

19 OECD Deklaracja ministerialna z Daejeon w zakresie nauki, technologii i innowacji w globalnej erze cyfrowej 21 października 2015 r., OECD DSTI/STP/MIN(2015)1, http://www.oecd.org/science/sci-tech/sti- ministerial-2015.html.

20 STI są często ujmowane jako całość, mimo że różnią się w swojej naturze i rozwijają się w innych ekosystemach, ponieważ mogą być postrzegane jako droga od nowej idei lub wiedzy do jej komercjalizacji.

21 Zobacz także rekomendacje Doradczej Rady Naukowej Sekretarza Generalnego ONZ, Th e Crucial Role of Science for Sustainable Development and the Post-2015 Development Agenda, 9 lipca 2015 r., http://en.unesco.org/un-sab/sites/un-sab/fi les/Preliminarv%20refl ection%20bv%20the%20UN%20 SG% 20SAB%20on%20the%20Crucial%20Role%20of%20Science%20for%20the%20Post2015%20 Development%20Aqenda%20-%20Julv%202014.pdf.

badań i innowacyjnych rozwiązań²² wykraczającą daleko poza STI, jako jeden ze spo-sobów realizacji celu²³. Agenda działań z Addis Abeby (AAAA)²⁴, która jest integralną częścią Agendy 2030, określa konkretne zasady i działania, w tym także STI, mające wspierać realizację SDG²⁵. Co więcej, na konferencji klimatycznej COP w Paryżu w grudniu 2015 r. również zostały poruszone zagadnienia STI. Podkreślono, że współ-działanie jest kluczem do udostępnienia i promowania technologii oraz zapropono-wano ramy działania dla wzmocnienia starań skierowanych na rozwój i rozpowszech-nianie technologii.

AAAA stwierdza w szczególności, że „tworzenie, rozwój i rozprzestrzenianie inno-wacji i technologii oraz związanego z nimi know-how, łącznie z transferem technolo-gii na wzajemnie uzgodnionych warunkach, są silnymi motorami wzrostu gospodar-czego i zrównoważonego rozwoju”. Agenda kładzie również nacisk na to, że strategie STI muszą być „integralną częścią naszych narodowych strategii zrównoważonego rozwoju, tak aby wzmocnić dzielenie się wiedzą i współpracę” oraz zawiera cały roz-dział dotyczący STI, w którym zostały podkreślone:

• rola innowacji, technologii i związanego z nią know-how, w tym transfer technologii na wspólnie uzgodnionych warunkach, jako silnych motorów wzrostu gospodar-czego i zrównoważonego rozwoju²⁶;

• potrzeba określenia zasad zachęcających do tworzenia nowych technologii, które będą wspierać badania i innowacje w krajach rozwijających się;

• znaczenie na wszystkich poziomach, w tym na poziomie ram określanych przez zarządzanie i regulację, w szczególności dla mikro, małych i średnich przedsię-biorstw, otoczenia sprzyjającego pielęgnowaniu nauki, innowacji i rozpowszechnia-niu technologii, a także dywersyfi kacji przemysłowej i wartości dodanej towarów;

• zobowiązanie do promowania innowacji społecznych, tak aby wspierać dobrobyt społeczny i zrównoważone źródła utrzymania;

22 Nadanie większego znaczenia przed rokiem 2030 badaniom naukowym, uaktualnieniu możliwości technologicznych sektorów przemysłowych we wszystkich krajach, w szczególności w krajach rozwijających się przez zachętę do innowacji i znacznie zwiększenie liczby pracowników badawczo-rozwojowych na 1 mln osób oraz publicznych i prywatnych wydatków na badania i rozwój.

23 Cele, które bezpośrednio odnoszą się do roli STI, obejmują: 2 (2.a), 3 (3.b), 6 (6.a), 7 (7.a), 8 (8.2), 9 (9.5, 9.b), 14 (14.4, 14.a), 17 (17.6, 17.7, 17.8).

24 Addis Ababa Action Agenda (AAAA), http://www.un.org/esa/ff d/wp-content/ uploads/2015/08/

AAAAOutcome.pdf

25 Zob. AAAA, par. 40 i 62.

26 W AAAA par. 67, stwierdzono, że „prywatne aktywności biznesowe, inwestycje i innowacje są znaczącymi czynnikami napędzającymi wydajność i wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu i tworzeniu miejsc pracy. Zdajemy sobie sprawę z różnorodności sektora prywatnego, rozciągającego się od mikroprzedsiębiorstw przez spółdzielnie do korporacji. Wzywamy wszystkich do wykorzystania swojej kreatywności i innowacyjności w celu poradzenia sobie z wyzwaniami związanymi ze zrównoważonym rozwojem”.

• dzielenie się wiedzą oraz promowanie współpracy i partnerstwa między interesariu-szami, w tym między rządami, przedsiębiorstwami, uczelniami i społeczeństwem obywatelskim w sektorach przyczyniających się do realizacji SDG;

• rola fi nansów publicznych i regulacji w dziedzinie badań i rozwoju technologii, a także wykorzystania środków publicznych, aby umożliwić krytycznym dla funk-cjonowania państwa projektom pozostanie w domenie publicznej i otwarty dostęp do badań fi nansowanych z środków publicznych;

• konieczność zacieśnienia współpracy międzynarodowej w dziedzinie nauki, badań, technologii i innowacji, w tym w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego i part-nerstwa wielostronnego, w oparciu o wspólnotę interesów i korzyści, skupiając się na potrzebach krajów rozwijających się i na osiąganiu SDG;

• obszary wymagające szczególnej uwagi, takie jak badania i rozwój szczepionek i leków, środki zapobiegawcze i leczenie chorób zakaźnych i niezakaźnych, bezpie-czeństwo żywnościowe, zdolność produkcyjna rolnictwa w krajach rozwijających się, technologie morskie mające na celu poprawę jakości oceanów.

Agenda 2030 uruchomiła także mechanizm dotyczący technologii (Technology Facilitation Mechanism), aby wesprzeć regulacje SDG. Oparty on został na współpracy wielu interesariuszy, takich jak:

• międzyagencyjny zespół ONZ do spraw nauki, technologii i innowacji dla SDG²⁷;

• łączące licznych interesariuszy forum nauki, technologii i innowacji dla SDG²⁸;

• platformę internetową służącą do gromadzenia wiedzy technologicznej i dzielenia się informacjami (Online Platform for Technology Knowledge and Information Sha-ring, w skrócie OPTKIS)²⁹.

27 Zespół będzie wspierał koordynację, spójność i współpracę w ramach zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem w systemie ONZ, w szczególności zaś będzie promował inicjatywy stwarzające nowe możliwości; będzie pracował z 10 przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, prywatnego sektora i społeczności naukowej po to, by przygotować spotkanie na forum z udziałem wielu partnerów i usprawnić platformę internetową.

28 Forum będzie zwoływane raz w roku, aby dyskutować współpracę w kontekście STI wokół tematów implementacji SDG. Wszyscy istotni interesariusze zostaną zaproszeni do aktywnego zaangażowania się w ramach swojej specjalizacji. Efektem forum będzie podsumowanie dyskusji jako wkładu do posiedzeń Politycznego Forum Wysokiego Szczebla, w kontekście działań następczych i oceny implementacji pro-gramu działań na rzecz rozwoju po 2015 r.

29 Platforma internetowa służąca do gromadzenia wiedzy technologicznej i dzielenia się infor-macjami (OPTKIS) będzie:

• wykorzystana do ustalenia kompleksowego mapowania informacji o istniejących inicjatywach badawczych, technologicznych i innowacyjnych, mechanizmach i programach, a także jako droga dostępu do nich w państwach członkowskich ONZ i poza nimi;

• ułatwiania dostępu do informacji, wiedzy i doświadczenia, a także praktyki tworzenia inicjatyw i polityk dotyczących nauki, technologii i innowacji; platforma internetowa ułatwi również rozpowszechnienie w wolnym dostępie publikacji naukowych tworzonych na całym świecie;

• opracowana w oparciu o niezależne oceny techniczne, które wezmą pod uwagę najlepsze praktyki i zdobyte doświadczenia w innych inicjatywach w ramach i poza ONZ, w celu zapewnienia, że dostarczy

Ważne jest, aby ten mechanizm służył wszystkim krajom do wypracowania współ-pracy skupionej wokół poszukiwania rozwiązań i wzmacniania znaczenia STI w kon-tekście zrównoważonego rozwoju. W kwietniu 2015 r. UE podkreśliła, że badania i innowacje muszą odpowiadać potrzebom społeczeństwa i powinny być oparte na wspólnie projektowanych, wspólnie rozwijanych i wspólnie dostarczanych rozwiąza-niach. Istotnym elementem tego procesu powinno być partnerstwo między istotnymi interesariuszami, poczynając od rządów, przez sektor prywatny, społeczeństwo oby-watelskie, badaczy i istotnych partnerów międzynarodowych (w szczególności ciała ONZ), które mechanizm udostępniania technologii powinien łączyć wspólnym celem³⁰.

Wraz z przyjęciem Agendy 2030 nadano impet wielu istniejącym i nowym inicjaty-wom międzynarodowym dotyczącym interakcji nauki i polityki. Wiele SDG wskazuje drogę do wykorzystywania STI w zrównoważonym rozwoju jako narzędzia służącego do współpracy międzynarodowej i negocjacji, zwłaszcza w kwestii międzynarodowej nauki, udostępnienia technologii i mechanizmów kreujących możliwości innowacji (cele 17.6–17.8), a także analizy danych i pomiarów (cele 17.18 i 17.19.).

Po Rio +20 powstało wiele międzynarodowych inicjatyw związanych ze STI, również dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju i zielonej ekonomii. Mają one wymiar zarówno naukowy, jak i naukowo-prawodawczy. Poniżej omówionych zostanie kilka z nich.

Grupa ds. Obserwacji Ziemi (GEO) została założona w 2005 r., w roku 2014 jej dzia-łalność została przedłużona na kolejne 10 lat. Rola GEO zdecydowanie zwiększy się w związku z wynikającą z Agendy 2030 potrzebą pozyskania danych. Rola obserwacji ziemi (EO) dla SDG była niejednokrotnie zaznaczona w dokumentacji ONZ. Wkład Globalnego Systemu Systemów Obserwacji Ziemi w programowanie zrównoważo-nego rozwoju, planowanie i implementację został doceniony w dokumencie końco-wym Rio+20. GEO jest organizacją międzyrządową, skupiającą głównych aktorów globalnej obserwacji Ziemi, w której decyzje są podejmowane na zasadzie konsensusu na posiedzeniach plenarnych z przedstawicielami 98 państw i Komisją Europejską, a także przedstawicielami prawie 90 organizacji międzynarodowych, kompetentnymi w sprawie nauk o Ziemi. Komisja Europejska (za pośrednictwem Dyrekcji Generalnej do spraw Badań i Innowacji) jest jednym z czterech współprzewodniczących GEO, razem ze Stanami Zjednoczonymi, Chinami i Afryką Południową.

ona odpowiednich informacji o platformach nauki, technologii i innowacji i ułatwi dostęp do nich, unikając powielania działań i zwiększając synergię.

30 Oświadczenie UE na temat mechanizmu dotyczącego technologii i innych kwestii STI z kwietnia 2015 r., http://eu-un.europa.eu/articles/en/article16377en.htm.

Z kolei Science and Technology Alliance for Global Sustainability³¹(w skrócie

„Alliance”) promował stworzenie Future Earth (FE) – nowej inicjatywy, która wystar-towała podczas szczytu Rio+20. Ma ona na celu stworzenie globalnej, niezależnej plat-formy do współpracy naukowej w badaniach nad globalnymi zmianami i zrównoważo-nym rozwojem. Future Earth scali i zastąpi różne istniejące programy międzynarodowe, takie jak: Diversitas, International Geosphere-Biosphere Programme (IGBP) i Inter-national Human Dimensions Programme (IHDP). Łącznie w programy te zaangażo-wanych jest ponad 70 000 badaczy. Siedziba dyrektora wykonawczego Future Earth mieści się obecnie w Montrealu (Kanada) – jednej z lokalizacji rozproszonego geogra-fi cznie sekretariatu (w Kanadzie, Francji, Japonii, Szwecji i USA). Komisja Europej-ska jest częścią Alliance jako członek i obecny współprzewodniczący Belmont Forum.

Obecne tempo działań Future Earth i jego wpływ na agencje sponsorujące badania wskazuje na to, że duża część funduszy będzie przekazywana na badania związane z tematami wskazanymi właśnie przez nich.

Zielona gospodarka była jednym z dwóch głównych tematów konferencji poświęco-nej zrównoważonemu rozwojowi Rio+20, która z kolei była podstawą dla Agendy 2030.

W związku z konferencją Rio+20 powstał szereg inicjatyw mających na celu promowa-nie przechodzenia na gospodarkę ekologiczną w kontekście zrównoważonego rozwoju.

W szczególności Green Growth Knowledge Platform (GGKP) jest platformą służącą do wymiany wiedzy, upowszechniania i promowania koncepcji „ekologicznego wzro-stu”. W skład GGKP wchodzą między innymi OECD, UNEP i Bank Światowy. Ma być ona ważnym forum wymiany wiedzy i nauki z własną bazą fi nansowania i strukturą zarządzania. Znaczna liczba międzynarodowych organizacji pozarządowych (IGOs) i ośrodków badawczych włączyła się w tę współpracę jako „partnerzy wiedzy”, ponie-waż GGKP defi niuje priorytety badawcze i zleca badania, jak się zdaje głównie w ramach tzw. „szarej literatury”. GGKP zostało powołane do życia przez Global Green Growth Institute (GGGI), mieszczącą się w Korei międzynarodową organizację stwo-rzoną do promowania ekologicznego wzrostu i pozycji Korei Południowej. Samo GGGI zmagało się z problemami organizacyjnymi, w tym ze wzmożoną kontrolą ze strony mediów w związku z doniesieniami dotyczącymi marnotrawstwa gospodarczego³² i przyznawania grantów badawczych w wypadku konfl iktu interesów³³.

31 Obejmuje Międzynarodową Radę Nauki (International Council for Science, ICSU), Międzynaro-dową Radę Nauk Społecznych (International Social Science Council, ISSC), Forum agencji fi nansujących z Belmont, Sustainable Development Solutions Network (SDSN), United Nations Educational, Scientifi c, i Cultural Organization (UNESCO), program dla środowiska Narodów Zjednoczonych (United Nations Environment Programme,UNEP), Uniwersytet Narodów Zjednoczonych (United Nations University, UNU) i Światową Organizację Meteorologiczną (World Meteorological Organization).

32 http://cphpost.dk/newsl4/politics-newsl4/a-fi rst-class-scandal-for-luxurv-lars.html.

33 http://www.information.dk/487918.

Sustainable Development Solutions Network (SDSN) to globalna sieć założona i wspierana przez Jeff reya Sachsa z Uniwersytetu Kolumbia. SDSN została założona w sierpniu 2012 r. pod auspicjami sekretarza generalnego ONZ Ban Ki-moona, ale należy podkreślić, że nie jest to program ani agencja ONZ. SDSN zajmuje się trzema głównymi działaniami: ustala skład akademicki i tworzy program nauczania (wlicza-jąc w to internetowy program magisterski), informuje i wpływa na rozwój rezulta-tów Rio+20 SDG, fi nansując działania rozwojowe i negocjacje COP, oraz wspiera na całym świecie projekty badawcze w tym obszarze. Tak jak FE (SDSN jest częścią jej grupy założycielskiej), SDSN stworzył kompleksową maszynerię zarządzającą z udzia-łem komitetu naukowego, zespołu, komitetu wykonawczego i sekretariatu (znajdu-jącego się w Paryżu, Nowym Jorku i New Delhi). SDSN udało się stworzyć rozległą sieć uniwersytetów i instytucji, które są jej członkami oraz uruchomić w ciągu ostat-nich dwóch lat wiele programów na poziomie narodowym. Brało też udział w przy-gotowaniu SDG, sporządzając raporty na temat celów oraz monitorując wskaźniki.

W przyszłości chce odegrać istotną rolę w ich implementacji i w powiązanych procesach.

Forum Polityczne Wysokiego Szczebla (HLPF) na temat zrównoważonego roz-woju, które po Rio+20 zastąpiło Komisję do spraw Zrównoważonego Rozroz-woju, jest główną platformą ONZ oferującą przywództwo polityczne oraz wskazówki dotyczące zagadnień zrównoważonego rozwoju na poziomie międzynarodowym.

Jedną z jego funkcji jest zacieśnianie współpracy między nauką i prawodawstwem w kwestiach zrównoważonego rozwoju. W tym kontekście Raport o globalnym zrównoważonym rozwoju (GSDR) jest jednocześnie nowością i kontynuacją publi-kacji ONZ mających na celu wzmocnienie związków między procesami politycz-nymi stojącymi za SDG i społecznością naukowców, a także dostarczenie pod-staw do obrad, w szczególności dla HLPF. Raport tworzony przez UNDESA jest określany jako „szacowanie oszacowań”, a jego „prototyp” został opublikowany w 2014 r. Edycja z 2015 r. jest dostępna na stronie ONZ³⁴. Zamiast szukać obszernego zakresu dla wszystkich problemów zrównoważonego rozwoju, stara się prezentować nowe sposoby wiązania ze sobą zagadnień i łączenia ich w ramach SDG. Stara się także zachować otwarty proces, w którym jest miejsce na wkład społeczeństwa obywatel-skiego, ONZ i społeczności naukowej. GSDR może być kluczowym instrumentem dla SDG na poziomie globalnym³⁵.

Przekierowanie światowego rozwoju na zrównoważoną ścieżkę nie będzie zależało jedynie od stopnia rozwoju istniejących technologii, ale także od tempa wdrażania

34https://sustainabledevelopment.un.org/alobalsdreport.

35 Zobacz także zalecenia Rady Naukowej ONZ i Sekretarza Generalnego ONZ w Strengthening the High-Level Political Forum and the UN Global Sustainable Development Report, 9 lipca 2015 r., https://

en.unesco.org/un-sab/sites/un-sab/fi les/FinalUPolitykaNSAB-HLPFUNGSDRbrief.pdf.

radykalnych innowacji (także społecznych) oraz zmian w sposobie myślenia i zacho-wania społeczeństw. Sama technologia nie wystarczy do zapewnienia zrównowa-żonej ścieżki rozwoju także z powodu efektów zwrotnych, wobec czego innowacja (w tym innowacja społeczna) jest niezbędna do wprowadzenia tych zmian i spowodo-wania, że wizja zmiany zachowania będzie atrakcyjna. STI są kluczowe dla zmniejsze-nia kosztów przemiany, również w zakresie utraty miejsc pracy – to dlatego powinny być kierowane do miejsc, które stymulują przemiany w gospodarce i społeczeństwie i być postrzegane jako wspólny cel dla prywatnego i publicznego sektora. „Program Horyzont 2020” Unii Europejskiej (program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji 2014–2020) jest silnie zaangażowany w problematykę zrównoważonego roz-woju. Przynajmniej 60% jego budżetu jest związana z zagadnieniami dotyczącymi SD³⁶. Jednak wspieranie samego STI nie wystarczy, ponieważ realizacja SDG wymaga bezprecedensowej współpracy w dziedzinach takich, jak wspieranie rozwoju zarządza-nia i polityki, rozwój umiejętności i gotowości do innowacji, mobilizacja i skuteczne wykorzystywanie fi nansów publicznych, stymulowanie handlu, wykorzystywanie pozytywnych skutków migracji i wdrażanie ciągłego monitorowania oraz oceny osią-gniętych wyników w celu zapewnienia pełnej odpowiedzialności decydentów. Częścią wspomagania środowisk zarządzania jest też to, że STI w pełni integruje komplek-sowe oraz sektorowe strategie i polityki. Równocześnie samo STI może się przyczy-nić do stworzenia środowiska sprzyjającego przemianom. Może zostać wykorzystane do pomocy ludziom i wyposażenia ich w dodatkowe możliwości, na przykład w kon-tekście przejrzystości i odpowiedzialności oraz lepszego dostępu do edukacji i służby publicznej (np. za pomocą konkretnych aplikacji), a także wspierać technologie i inno-wacje, które bezpośrednio służą ludziom (np. ekologiczne kuchnie, innowacyjne roz-wiązania ze sfery bio-tech dla drobnych producentów rolnych), popularyzując rów-nocześnie zachowania sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi.

STI na poziomie międzynarodowym może dać grunt dla nowego globalnego part-nerstwa, które zaowocuje duchem solidarności i kooperacji. Aby tak się stało, istniejące już kooperatywy powinny lepiej współpracować z partnerami z obszaru nauki i inno-wacji w budowaniu możliwości STI w krajach rozwijających się, także w celu umożli-wienia im zaangażowania się w pokrewne inicjatywy międzynarodowe. Zwiększenie prywatnych i publicznych nakładów i zwiększenie inwestycji w badania i rozwój, wli-czając w to zacieśnienie współpracy publicznego i prywatnego sektora, jest środkiem pomocnym w osiągnięciu tego celu.

Podsumowując, można stwierdzić, że „polityka STI dla zrównoważonego rozwoju”

(STI4SD) jest kluczową siłą mogącą zmienić obecną, zdecydowanie niezrównoważoną,

36 Horyzont 2020 COM (2011) 808 ostateczna wersja.

ścieżkę rozwoju. Przez to powinna być istotnym składnikiem przyszłej polityki orga-nizacji międzynarodowych, w tym Unii Europejskiej i stać się „mottem” podczas glo-balnych dyskusji na temat osiągania SDG.

Załącznik

Cele zrównoważonego rozwoju oraz zadania szczegółowe

1. Eliminacja wszelkich przejawów ubóstwa na świecie

• Do 2030 r. wyeliminowanie skrajnego ubóstwa wśród wszystkich ludzi na całym świe-cie; obecnie za dotknięte nim uważa się osoby żyjące za mniej niż 1,25 USD dziennie.

• Do 2030 r. zmniejszenie o co najmniej połowę liczby mężczyzn, kobiet i dzieci w każ-dym wieku żyjących w ubóstwie we wszystkich jego wymiarach, zgodnie z defi nicjami krajowymi.

• Wdrożenie odpowiednich krajowych systemów zabezpieczenia społecznego i działań dla wszystkich, a do roku 2030 objęcie znaczącą opieką biednych i bezbronnych.

• Zapewnienie do 2030 r. wszystkim mężczyznom i kobietom, zwłaszcza ubogim i bez-bronnym, równych praw do zasobów gospodarczych, a także dostępu do podstawowych usług, własności i kontroli, w tym prawa własności gruntu i innych form własności, dziedziczenia, zasobów naturalnych, odpowiednich nowych technologii i usług fi nan-sowych, w tym mikrofi nansowania.

• Zredukowanie do 2030 r. bezradności osób ubogich i osób w trudnej sytuacji oraz ogra-niczanie ich ryzyka i podatności na ekstremalne zjawiska związane z klimatem, a także na inne wstrząsy gospodarcze, społeczne, środowiskowe oraz katastrofy.

• Osiągnięcie znaczącej mobilizacji środków z różnych źródeł, również przez zwiększenie współpracy na rzecz rozwoju, w celu zapewnienia odpowiednich i przewidywalnych środków dla krajów rozwijających się, w szczególności dla krajów najsłabiej rozwiniętych, w celu realizacji programów i polityk mających położyć kres ubóstwu we wszystkich jego wymiarach.

• Tworzenie silnych ram politycznych na poziomie krajowym, regionalnym i między-narodowym na podstawie strategii rozwoju, nastawionych na wsparcie ubogich i dys-kryminowanych ze względu na płeć, w celu wspierania inwestycji związanych z walką z ubóstwem.

2. Eliminacja głodu, zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, rozpowszechnienie dobrych nawyków żywieniowych oraz promocja zrównoważonego rolnictwa

• Do 2030 r. wyeliminowanie głodu i zapewnienie wszystkim ludziom, zwłaszcza ubogim i bezbronnym, w tym dzieciom, dostępu do bezpiecznej, pożywnej żywności w wystar-czającej ilości przez cały rok.

• Do 2030 r. likwidacja wszelkich form niedożywienia, w tym osiągnięcie do roku 2025 mię-dzynarodowo uzgodnionych celów dotyczących zagadnień karłowatość i wychudzenia u dzieci poniżej 5 roku życia i zaspokojenia potrzeb żywieniowych dorastających dziew-cząt, kobiet w ciąży, kobiet karmiących i osób starszych.

• Podwojenie do 2030 r. wydajności produkcji rolnej i dochodów drobnych producentów żywności, w szczególności kobiet, ludności tubylczej, gospodarstw rodzinnych, pasterzy i rybaków, między innymi przez bezpieczny i równy dostęp do ziemi, innych zaso-bów produkcyjnych, wiedzy, usług fi nansowych, rynków oraz tworzenie możliwości zatrudniania w obszarze pozarolniczym przez wdrażanie różnych form edukacji dla

W dokumencie Zrównoważony rozwój (Stron 40-66)